Научная статья на тему 'Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётида кимё саноатининг тутган ўрни, аҳамияти, муаммолари ва товар-моддий захираларини ҳисобга олишни такомиллаштириш масалалари'

Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётида кимё саноатининг тутган ўрни, аҳамияти, муаммолари ва товар-моддий захираларини ҳисобга олишни такомиллаштириш масалалари Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
217
59
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ҳисоб сиёсати / товар-моддий захиралар / проводкалар / счётлар корреспонденцияси / қайтариладиган чиқиндилар / қайтарилмайдиган чиқиндилар / кимёвий маҳсулотлар / чуқур қайта ишлаш / учетная политика / товарно-материальные запасы / проводки / корреспонденции счетов / возратные отходы / невозвратные отходы / товарно-материальные запасы / полная переработка товарно-материальных запасов

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ачилов Аброр Ниятқобилович

Мақолада кимё саноатида бухгалтерия ҳисоби тизимини такомиллаштириш, ишлаб чиқариш кўлами ва корхонанинг техника салоҳияти, қувватини ошириш, товар-моддий захираларидан фойдаланиш ҳисоби, тайёр маҳсулот сифатини яхшилаш, маҳсулотлар таннархини камайтиришга қаратилган инновацион технологияларни амалиётда қўллаш, хом ашё ва кимёвий чиқиндилардан тўлақонли фойдаланиш ҳисобини такомиллиштириш масалалари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОАНИЯ УЧЕТА ТОВАРНО-МАТЕРИАЛЬНЫХ ЗАПАСОВ В ХИМИЧЕСКОЙ ПРОМЫШЛЕННОСТИ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН, РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ ОТРАСЛИ В ЭКОНОМИКЕ СТРАНЫ

В статье рассматриваются вопросы совершенствования системы учета в химической промышленности, увеличение маштабов производства и производственно-технического вооружения. Рассмотренны применение на практике инновационных технологий в целях снижения себестоимости продукции и повышения её качества, а также совершенствование учета полного использования отходов и сырья химической промышленности.

Текст научной работы на тему «Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётида кимё саноатининг тутган ўрни, аҳамияти, муаммолари ва товар-моддий захираларини ҳисобга олишни такомиллаштириш масалалари»

АЧИЛОВ Аброр Ният^обилович,

Тошкент давлат иктисодиёт университети «Бухгалтерия х,исоби» кафедраси мустакил тадкикотчиси

УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ИКТИСОДИЁТИДА КИМЁ САНОАТИНИНГ ТУТГАН УРНИ, А^АМИЯТИ, МУАММОЛАРИ ВА ТОВАР-МОДДИЙ ЗАХИРАЛАРИНИ ЩОБГА ОЛИШНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

УДК330.366

АЧИЛОВ А. Н. УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ИЦТИСОДИЁТИДА КИМЁ САНОАТИНИНГ ТУТГАН УРНИ, АЦАМИЯТИ, МУАММОЛАРИ ВА ТОВАР-МОДДИЙ ЗАХИРАЛАРИНИ ЦИСОБГА ОЛИШНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

Маколада кимё саноатида бухгалтерия х,исоби тизимини такомиллаштириш, ишлаб чикариш кулами ва корхонанинг техника салох,ияти, кувватини ошириш, товар-моддий захираларидан фойдаланиш х,исоби, тайёр мах,сулот сифатини яхшилаш, мах,сулотлар таннархини камайтиришга каратилган инно-вацион технологияларни амалиётда куллаш, хом ашё ва кимёвий чик,индилардан тулак,онли фойдаланиш х,исобини такомиллиштириш масалалари ёритилган.

Таянч иборалар: х,исоб сиёсати, товар-моддий захиралар, проводкалар, счётлар корреспонден-цияси, кайтариладиган чикиндилар, кайтарилмайдиган чикиндилар, кимёвий мах,сулотлар, чукур кайта ишлаш.

АЧИЛОВ А. Н. ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОАНИЯ УЧЕТА ТОВАРНО-МАТЕРИАЛЬНЫХ ЗАПАСОВ В ХИМИЧЕСКОЙ ПРОМЫШЛЕННОСТИ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН, РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ ОТРАСЛИ В ЭКОНОМИКЕ СТРАНЫ

В статье рассматриваются вопросы совершенствования системы учета в химической промышленности, увеличение маштабов производства и производственно-технического вооружения. Рас-смотренны применение на практике инновационных технологий в целях снижения себестоимости продукции и повышения её качества, а также совершенствование учета полного использования отходов и сырья химической промышленности.

Ключевые слова: учетная политика, товарно-материальные запасы, проводки, корреспонденции счетов, возратные отходы, невозвратные отходы, товарно-материальные запасы, полная переработка товарно-материальных запасов.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 4

ACHOLOV A.N. IMPROVEMENT OF THE SYSTEM OF INVENTORY ACCOUNTING AND THE ROLE OF THE CHEMICAL INDUSTRY IN THE ECONOMY OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN

There is considered in the article the issues of accomplishment of the accounting system of the chemical industry, the squeezing of production and production-technical armaments, implementation in practice of innovative technologies in order to reduce the cost of production and improve its quality. Improvement of accounting for the full utilization of waste and raw materials of the chemical industry as well considered.

Keywords: accounting policy, inventory, posting, correspondence of accounts, waste, non-return waste, inventory, full processing of inventory.

Миллий ицтисодиётимиз учун кимё саноати катта ацамиятга эга. Бу олдиндан белгиланган хусусиятларга эга янги моддалар ва материалларни олиш цисобига тегишли тармоцлар ресурс базасини кенгайтиришда уз аксини топади. Хом ашё ва товар моддий захи-ралардан тулацонли фойдаланиш, технологик жараёнларни жадал-лаштириш имконини яратади. Давр эцтиёжларига кура кимё саноатида тиббиёт, цишлоц хужалиги, саноат ва ацоли эцтиёжларини цондириш мацсадида мацсулотлар ишлаб чицариш учун доимий ишлов бериш ва инновацияларни амалга татбиц этиш талаб этилади.

Аграр тармокни ривожлантириш х,амда етиштирилган мах,сулотларни сотишда фойда-ликка эришиш учун мамлакатимиз микиёсида катор йиллар давомида кимё саноати мах,су-лотларидан уз урнида фойдаланиш мух,им ах,амият касб этган. Худди шу сабабли кимё саноатида товар-моддий захиралар х,исобини та-комиллаштириш, таннархни мумкин кадар па-сайтириш йуларини топиш зарурати х,ар бир иктисодий даврнинг долзарб муаммоларидан бири булиб келган. Узбекистон Республикаси Президентининг 2009 йил 12 мартдаги «20092014 йилларда ишлаб чикаришни модернизация килиш, техникавий ва технологик кайта жих,озлаш буйича энг мух,им лойих,аларни амалга ошириш чора-тадбирлари дастури туFри-сида«ги карори бу борада мух,им омил булди.

«Узкимёсаноат» давлат акциядорлик компа-нияси тизимида мазкур карор ижроси юзасидан муайян ишлар амалга оширилди. Жумладан, за-монавий технологияларни кенг татбик этиш са-марасида 2009 йилда «Навоийазот» очик акциядорлик жамиятида электр энергияси сарфини 31,0 миллион кв/соат, табиий газ сарфини эса 20,5 миллион кубметрга камайтиришга эри-шилди.

Мах,аллийлаштириш дастурига асосан кимё саноати корхоналари томонидан 2015 йилнинг 1 апрель х,олатига кура, 31,72 миллиард сумлик

мах,сулот ишлаб чикарилди ва 11 инвестицон лойих,а буйича 17,77 миллиард сум х,ажмдаги капитал куйилмалар узлаштирилди. Хусусан, айни кунда «Аммофос-Максам» очик акциядорлик жамиятида олтингугурт кислотаси цехини реконструкция килиш, «Навоийазот»да ацетилен асосида поливинилхлорид, хлор ва каустик сода ишлаб чикариш комплекси лойих,аларини амалга ошириш давом этмокда.

Тармок корхоналарини модернизация килиш, техникавий ва технологик кайта жих,озлаш борасида килинаётган ишлар узининг юксак са-мараларини берди. Жумладан, 2015 йилнинг биринчи чорагида сох,а корхоналари томонидан 265,9 минг тонна минерал, азотли ва фос-форли уFитлар ишлаб чикарилди. Кимё мах,сулотларини экспорт килиш х,ажми прогноз-га нисбатан 103,4 фоизни ташкил килди. Узбекистон кимё саноати 2015 йилда 4,7 триллион сумлик мах,сулот ишлаб чикарди.

Бугунги кунда компания тизимидаги корхо-наларда минерал уFитлар, сунъий толалар, полимер материаллар, энергетика, кимё, тоF-кон саноати учун кимёвий реагентлар, усимликларни х,имоя килиш воситалари, дефолиантлар, чигит экишда ишлатиладиган плёнкалар сингари 150 турдан купрок мах,сулот ишлаб чикарилмокда.

Узбекистон Президентининг 2009 йили 11 мартдаги «Кимё саноати корхоналари кури-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 4

лишини жадаллаштириш ва янги турдаги кимё махсулотлари ишлаб чикаришни узлаштириш буйича чора-тадбирлар дастури туFрисида»ги ПК.-1071-сон карорига мувофик берилган имти-ёзлар махсулот турини кенгайтиришда мухим омил булмокда. Уларни узлаштиришда мамла-катимиздаги мавжуд хом ашё ресурслари ва жахон бозоридаги минерал уFитларга булган талабнинг узгаришига жиддий эътибор кара-тилмокда.

Тармок корхоналари 2010 йилнинг биринчи чорагида мамлакатимиз ва хориж кишлок хужалиги сохасига 2,4 миллиард сумлик фос-фатлаштирилган аммиак селитраси, А маркали метанол, аммиак ишлаб чикариш учун катали-заторлар, карбамид-аммиак аралашмаси, натрий нитрати, тринатрийфосфат ва карбоксиме-тилселлулоза каби кенг турдаги кимё махсулотлари етказиб берди.

Кимё саноати корхоналарининг самарадор-лигини янада ошириш, Узбекистоннинг ижти-моий-иктисодий ривожланишини жадаллаштириш учун Президентимиз Ш.М.Мирзиёев белгилаб берган 2017-2021 йилларда Узбекистан Респуб-ликасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегиясининг йуналишини амалга ошириш, хусусий мулкнинг хавфсизлигини таъминлаш ва ресурслардан фойдаланишда бухгалтерия хисобининг пухта-лиги, аниклиги ва мустахкамланишига боFлик. Ушбу Харакатлар стратегиясининг учинчи -Иктисодиётни ривожлантириш ва либераллаш-тиришнинг устувор йуналишларида куйидагилар белгиланган:

• кишлок хужалик махсулотларини чукур кайта ишлаш, ярим тайёр махсулотлар ва тайёр озик-овкат махсулотлари, шунингдек, кадоклаш буюмларини ишлаб чикариш буйича энг замо-навий юкори технологияли ускуналар билан жихозланган, к,айта ишловчи янги корхоналарни куриш, мавжудларини реконструкция ва модернизация килиш юзасидан инвестиция лойи-халарини амалга ошириш;

• кишлок хужалиги махсулотларини саклаш, транспортировка килиш ва сотиш, агрокимё, молиявий ва бошка замонавий бозор хизматла-рини курсатиш инфратузилмасини янада кейга-тириш.

Ушбу режаларга эришиш учун шубхасиз бу-гунги кунда кимё саноати корхоналарининг хам урни катта.

Халк хужалигида кимёвий махсулотлар, усул-лар, жараёнлар кенг кулланилади. Хозирги кунда кимё саноати уз олдига инсонни озик-овкат билан таъминлаш муаммосини куймокда. Жон бошига махсулот ишлаб чикариш ошмокда, у турмушга купрок кирмокда, ахолини чучук сув, тоза хаво арзон энергия билан таъминлаш муаммолари хам кимёвий технологиясиз хал килиб булмайдиган муаммолар каторидандир. Мисол: сунъий озик-овкат олиш кимёвий тех-нологияси ривожланишида мухим ахамиятга эга. Демографларнинг хисоби буйича ахоли сони жуда тез усмокда. Оксилга булган талаб ХХ1 асрга келиб энг катта муаммога айланмокда. Бу муаммони факат кимёвий саноат технология-ларини куллабгина хал килиш мумкин. Хозирда микробиологик синтез йули билан ёFлар, угле-водородлар, спирт, сирка кислотаси ва хока-золардан оксил моддалари синтез килинмокда.

Усимлик хом ашёси асосида органик синтез йули билан шакар, ёF мой олиш йулга куйил-мокда. Инсон саломатлиги учун зарур булган дорилар хам кимёвий технологиясиз амалга ошмайди. Шу билан биргаликда кимёвий мод-далардан натрий-фторид, натрий-фторосиликат канд лавлаги, сабзавотлар зараркурандаларига карши курашишда кенг ишлатилади. Фтор би-рикмалари металлургия, атом энергетикаси, тукимачилик саноати, курилиш материаллари ишлаб чикариш ва бошка саноатларда хам ишлатилади.

Водород фторид - фторопласт, фтороорганик бирикмалар, яъни диэлектриклар, иссиклик та-шувчи агент, ут учириш воситаларида хам кенг ишлатилади.

Атмосфера ва сув хавзалари, тупрокни иф-лосланишдан саклашда кимёвий усул асосий усул булиб колмокда. Саноатнинг усиши атроф-мухит ифлосланишига туFри пропорционалдир. Мухитнинг ифлосланишини тухтатиш учун кам чиким хосил киладиган ёки зарарли чикиндини кайта ишлаш чораси курилган. Ишлаб чикаришни кенгайтириш янги усуллар ва схемалар-ни яратишни талаб килмокда. Кимё саноати тех-нологиясининг ривожланиши хозирги шароитда асосан ишлаб чикаришни модернизациялаш йули билан олиб борилмокда.

Ишлаб чикариш куламини ошириш цех ва заводларни йириклаштириш, кушимча цехлар, умумзавод чикимлар, цех чикимлари, таъмир-лаш ишларини камайтиради. Бу уз навбатида

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 4

махсулот таннархини арзонлаштиради, аммо ишлаб чикаришни бошкаришни кийинлаш-тиради. Шунинг учун хам махсус бошкарув ти-зимини яратиш лозим булади.

Кимё саноати корхоналари товар-моддий за-хираларини хисобга олиш ва туркумлашнинг узига хос хусусиятлари шундаки, ишлаб чика-риш жараёни натижаларида олинган чикинди-лар кийматини алохида моддаларда («Кайтари-ладиган чикиндилар» счётини ташкил килиш) хисобга олиниши лозим.

Ишлаб чикариш жараёнлари нуктаи назари-дан чикиндиларни икки гуру^га булиш мум-кин:

биринчи гуру^ - хом ашё ва товар моддий захиралар, материаллар колдиклари чикин-дилари;

иккинчи гуру^ - кимёвий реакциялар окими жараёнида олинган чикиндилар, яъни уларнинг мавжудлиги муайян турдаги махсулотларни ишлаб чикариш учун технологик коидаларга асос-ланади. Янада аникрок айтилса, табиий йукотиш ва технологик жараёнлардаги тукилишларни айтиш мумкин (кимёвий реакциялар ёки айрим технологик камчиликлар туфайли чикиндининг пайдо булиши).

Кимё саноати корхоналарида чикиндилар-нинг ишлаб чикаришга сарфланиши жараёни ва унинг натижаларини алохида счётда («Кайтари-ладиган чикиндилар» счёти) хисобга олиш лозим:

• агар улар тулик кийматли хом ашё сифатида ёнма-ён сотилса, хом ашёнинг тулик бахосида бахоланиши;

• агар улар асосий ишлаб чик,аришда фойда-ланилса, истеъмол коэффициентлари (тайёр махсулот ишлаб чикаришнинг) камайиши ёки истеъмол товарлари ишлаб чикариш учун кулланиладиган хом ашё нархининг уша микдорга камайиши;

• агар чикиндилар корхонада кайта ишланган ёки учинчи томонга топширилган булса, чикиндилар учун белгиланган нархларда уларни йиFиш ва к,айта ишлаш харажатларини (масалан, кайта тиклаш харажатларини чегириб ташлаш)

камайтириш орк,али уларнинг нархини белгилаш керак1.

Кимёвий чикиндилар ишлатилиш характери-га кура (хом ашё, материаллар ва ярим тайёр махсулотлар учун харажатларнинг камайтириш) фаркланиши ва узига хос счётларда хисобга олиниши керак. Бир канча кимёвий корхона-ларда чикиндилардан асосий махсулотга ёр-дамчи мах,сулотлар сифатида сарф меъёрлари буйича фойдаланилади. Бу ерда ёрдамчи мах,-сулотлар ва чикиндилар «иккиламчи материал ресурслар (захиралар)» сифатида ишлатилади. Бу жараён хисоб сиёсатида материаллар бахо-сидаги фаркни турли иктисодий таркибга эгали-гига кура аник фарклаш зарур2.

Профессор С.Кодирхонов томонидан хам чикиндилар икки гурух: кайтариладиган ва кайтарилмайдиган чикиндиларга булиб урга-нилган.

Бугунги кундаги барча ишлаб чикариш кор-хоналарининг бухгалтерия амалиётида чикиндиларни хисобга олишда кайтариладиган чикиндиларни кабул килишда:

Дт - бошка материаллар субсчёт (1090)

КТ - асосий ишлаб чикариш (2010, 2310) про-водкалари берилади. Табиий йукотишлар ёки кайтарилмайдиган чикиндиларнинг хисоби де-ярли амалиётда кулланилмайди. Улар хом ашё, материаллар, ярим тайёр махсулотлар кий-матидан чикариб ташланмай яратиладиган мах-сулот таннархига кушилади. Шу омилларни хисобга олган холда куйидагича мулохаза кил-мокчимиз.

Чикиндиларни хисобга олувчи алохида махсус аналитик хисобни ташкил килиш бу борада-ги хисоб юритишни кескин такомиллаштиради. 1410 - кайтариладиган чикиндилар, 1420 -кайтарилмайдиган чикиндилар (албатта бу счётда меъёрий йукотишларни хам хисобга олган холда кейинчалик умум ишлаб чикариш ха-ражатлари олиб бориш керак, ДТ - 2510 Кт -1420) .

1 Крдирхонов С. Саноат корхоналарида бухгалтерия хисоби. - Т.: «Узбекистан», 1993. -167-б.

2 Белобородовой В.А., Карпова Т.П. Калькуляция себестоимости продукции в промышленности. - М.: «Финансы и статистика», -С. 113-117.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 4

Бу оркали куйидаги натижаларга эришиш мумкин:

биринчидан, чикиндилардан кай даражада фойдаланишни назорат килиш мумкин;

иккинчидан, корхоналарнинг технологик им-кониятларини чамалаш имконияти пайдо булади. Яъни вакт утиши билан айтайлик, 1-цехда 1-ойдаги чикинди, 2-ойдаги чикинди ва хоказо бир йиллик чикинди микдори х,исобга олинади;

учинчидан технология имконияти (янгилаш х,амда таъмирдан утказиш кераклиги х,ам бухгалтерия назоратида булади. Чунки технология-ларнинг эксплуатацияси натижасида меъёрий кутилган х,ажмдаги мах,сулотларни олиш фоиз-лари камаяди);

туртинчидан мутахассисларнинг малака да-ражаларини кайтадан ошириш кераклиги туFрисида хулосалар олиш мумкин. Тадкикотлар натижасида шу нарсага амин булиндики, кимё-вий корхоналарда мах,сулот ишлаб чикаришда х,ар бир жараённи ута аникликда бажариш та-лаб килинади. Масалан, реагентларни ишлатиш ёки сув бугини меъёрий даражага етказмаслик окибатида тайёр мах,сулот олиши х,ажми кескин тушиб кетиши кузатилган (сув бури БАМ цехида 350°С булиши керак);

бешинчидан тайёр мах,сулотнинг х,акикий таннархини аниклаш такомиллашади.

Шунинг билан биргаликда максадли захирага олиб куйиладиган чикиндиларнинг х,исобини юритиш х,ам бир мунча тартибга солинган булади. Масалан, «Аммофос-Максам» АЖ чикиндиларини жойлаштириш лойих,аси Узбекистан Республикаси конунчилигидаги эко-логик талабларни таъминлаш максадида ишлаб чикилган маълумотларга кура1.

Кайта ишлаш технологияси ва истеъмолчи-нинг йуклиги сабаб фойдаланилмаётган ишлаб чикариш чикиндилари узок муддатли кумиб ташлаш объектларига жойлаштирилади. Албат-та, бу чикиндиларнинг х,ам микдори ва суммаси корхона томонидан бухгалтерия проводкалари оркали расмийлаштирилиши ва куйидаги аналитик счётларда х,исобга олиш таклифларини берамиз.

1«Узкимёсаноат» АЖ. - uzkimyosanoat.uz маълумот-лари кайта ишланди

Ишлаб чикариш чикиндиларига куйидагилар киради:

• Ишлатиб булинган ванадий катализатори (1411-счёт);

• олтингугурт кеги (олтингугурт шлами) (1412-счёт);

• ишчи ресурсини ишлаб булган ремень (1413-счёт);

• ишлатиб булинган паранит (1414-счёт);

• ишлатиб булинган юк туширгич енглари (1415-счёт);

• ишлатиб булинган буF (1416-счёт);

• таркибида асбест бор чикиндилар (1417-счёт);

• шиша синиклари (1418-счёт);

• фосфогипс (1419-счёт).

Таклиф этилаётган аналитик счётлар оркали кимёвий чикиндилардан ташкари, хужалик чикиндилари, курилиш корхоналаридан чикаётган (кайта ишлашга мулжалланган) чикиндиларни х,исобга олишни жорий килиш лозим.

Кимёвий корхона томонидан техноген чикиндиларни камайтириш ва фосфогипсни куйидаги йуналишларда куллаш буйича фаолиятни режалаштириш ва уни амалга ошириш лозим:

1. Конверсия методи буйича фосфогипсни янги минерал уFитларини ишлаб чикариш тех-нологиясини киритиш.

2. Фосфогипсдан курилиш материалларини ишлаб чикариш учун фойдаланиш имкониятла-ри буйича тадкикот ишларини утказиш.

3. Кишлок хужалигида компостлаш усулида фосфогипсдан фойдаланиш имкониятлари буйича тадкикот ишларини утказиш.

Кимёвий чикиндилардан фойдаланиш ва уларни хом ашё сифатида ишлатиш мумкинлиги ишлаб чикаришдан чикариб ташлангандан ке-йин х,ам уни махсус бухгалтерия счётларида х,исобга олиниши, фикримизча, максадга мувофик. Кейинчалик экологик х,олатни яхши-лаш максадида чикиндилардан фойдаланиш жараёнларида республика микёсида бошка те-гишли сох,аларда х,ам юкоридаги тавсия этилган счётлардан фойдаланиш мумкин.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 4

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2009 йил 12 мартдаги «2009-2014 йилларда ишлаб чик,аришни модернизация к,илиш, техникавий ва технологик к,айта жихозлаш буйича энг мухим лойихаларни амалга ошириш чора-тадбирлари дастури туFрисида»ги ПК-1072-сон карори.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 23 августдаги «2017-2021 йилларда кимё саноатини ривожлантириш дастури туFрисида»ги ПК-323б-сон карори.

3. Кодирхонов С. Саноат корхоналарида бухгалтерия хисоби. - Т.: «Узбекистон», 1993.

4. .Белобородовой В.А, Карпова Т.П. Калькуляция себестоимости продукции в промышленности. - М.: «Финансы и статистика», -С. 113-117.

5. Холбеков Р.О. Бухгалтерия хисоби назарияси. - Т.: ТДИУ, 2010.

6. Чая Т., Латыпова О.В. Бухгалтерский учет. - М.: «КНОРУС», 2007. -С. 67-69.

7. Ачилов А.Н. Проблемы бухгалтерского учёта товарно-материальных запасов и пути их решения. // Журнал «Научных публикаций аспирантов и докторантов». Курск, 2016 год май.

8. Круковская Т.А. Бухгалтерский учет и отчетность для целей управленческого учета на примере предприятий химической промышленности. // Журнал «Вестник», 2005.

9. «Узкимёсаноат» АЖ - uzkimyosanoat.uz сайти маълумотлари.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 4

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.