Научная статья на тему 'Ўзбекистон Республикаси бюджет кодексини такомиллаштириш'

Ўзбекистон Республикаси бюджет кодексини такомиллаштириш Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
181
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
бюджет / бюджет тизими бюджетлари / бюджет ташкилоти / дотация / субсидия / budget / budget system / budget organization / grants / subsidies

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ҳамдамов Шавкат Комилович

Мақолада Ўзбекистон Республикасида Бюджет кодексининг қабул қилиниши ва унинг аҳамияти, шунингдек, Бюджет кодексини амалий ва назарий жиҳатдан амалиётга жорий этиш жараёнида учраётган айрим муаммолар ва уларнинг ечимлари ўз аксини топган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PERFECTION OF BUDGET CODE OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN

The article discusses role and importance of adopted "Budget Code" in the Republic of Uzbekistan az well some aspects of the problems and solutions of theoretical and practical issues of "Budget Code" of the Republic of Uzbekistan perfection.

Текст научной работы на тему «Ўзбекистон Республикаси бюджет кодексини такомиллаштириш»

ДАВЛАТ БЮДЖЕТИ ВА FA3HA4l^nMK ТИЗИМИ / ГОСУДАРСТВЕННЫЙ БЮДЖЕТ И КАЗНАЧЕЙСКАЯ СИСТЕМА

>

^амдамов Ш.К.,

Тошкент Молия институти «Пенсия иши» кафедраси катта укитувчиси

УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ БЮДЖЕТ КОДЕКСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Узбекистон Республикасида бюджет

цонунчилигининг янги босцичи Бюджет кодекси-ни кабул килиш ва у билан боглик катор меъёрий-цукукий цужжатларни мувофицлаштириш билан давом этмоцда. Ислоцотлар давлат молияси, давлат бюджети ва бюджет жараёнини бошцариш ва тартибга солиш ишларининг самарадорлигини оширишни кузда тутади.

Узбекистон Мустакилликка эришга-нидан сунг, хужалик юритишнинг бо-зор тизимига утилиши, иктисодиёт бозор инфратузилмасининг шак-лланиши ва ривожланиши мамла-кат хужалик жараёнларини амалга ошириш учун зарур булган х,укукий асосни яратишни талаб этди. Ундан ташкари, жах,ондаги глобаллашув жа-раёнларида фаол иштирок этаётган Узбекистон учун давлат бошкарув ин-ститутларини шакллантириш ва туб-дан ислох, килиш мух,им ах,амият касб этади.

Давлат молиясини бошкариш тизимида олиб борилаёт-

ган ислох,отларнинг асосий йуналишларидан бири бюджет конунчилигини янада ривожланти-риш ва такомиллаштириш асоси-да бюджет фаолиятини ривожланти-риш х,исобланади. Маълумки, 2001

йил 1 январдан амалга киритил-ган «Бюджет тизими туFрисида»ги, 2004 йил 26 августда кабул килинган «Давлат бюджетининг Fазна ижро-си туFрисида»ги Узбекистон Респу-бликаси конунлари х,амда шу сох,ага тегишли катор норматив-х,укукий х,ужжатлар окилона бюджет сиёсати-ни юритишнинг ^укукий асосларини ташкил килиб келди.

Лекин утган давр мобайни-да бюджет амалиётида бир катор узгаришларнинг содир булиши, хусу-сан:

- давлат бюджети ижроси Fазначилик тизимининг жорий этили-ши;

- бир катор давлат максадли жамFармалари ва бошка нобюд-жет фондларининг тузилиши ва амал килиши;

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 12

~ДДВЛДТБЮДЖЁТИВДТДЗНАЧЙЛЙКТЙЗЙМИТ 35"^ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ БЮДЖЕТ И КАЗНАЧЕЙСКАЯ СИСТЕМА _.

- бюджет ташкилотлари-нинг бюджетдан ташкари кушимча маблаFларни жалб килиш манбалари-нинг кенгайиши ва улар устидан на-зоратни яхшилаш зарурлиги;

- бюджет таснифи, бюджет х,исоби ва х,исоботи тизимининг тако-миллашуви;

- янги тах,рирдаги Узбекистон Республикаси Солик кодексининг кабул килиниши ва амалга кирити-лиши ва бошка х,олатлар бюджет конунчилигини янада такомиллашти-риш зарурлигини такозо этди.

Натижада амалдаги «Бюджет ти-зими туFрисида»ги х,амда «Дав-лат бюджетининг Fазна ижроси туFрисида»ги Узбекистон Республикаси конунларида белгиланган нор-малар мукаммал тарзда кайта ишлан-ган х,олда Бюджет кодексида уз акси-ни топди.

Бюджет тизимидаги ислох,отлар доирасида 2014 йилдан бош-лаб Узбекистон Республикаси-да амалга киритилган янги Бюджет кодекси давлат молиясини бошкаришнинг х,укукий асослари-ни янада мустах,камлаш, бюджет сиё-сатининг устуворликларини белгилаб олиш, бюджет маблаFларидан фойда-ланиш самарадорлигини ошириш ва давлат хизматларини такдим этиш си-фатини оширишга каратилган. Ушбу Кодекс Узбекистон Республикаси-нинг бюджет тизими бюджетларини шакллантириш, тузиш, куриб чикиш, кабул килиш, тасдиклаш, ижро этиш, давлат томонидан маблаF жалб килиш ва бюджет туFрисидаги конун х,ужжатлари ижросини назорат килиш

сох,асидаги муносабатларни тартибга солади.

Янги Бюджет кодекси бюджет жа-раёнини халкаро амалиёт тажриба-ларидан келиб чиккан х,олда тартибга солиш, бюджет амалиётида мав-жуд булган зиддиятларни бартараф этиш, эскирган тартиб-коидаларни бекор килиш, бюджет жараёнини ташкил этишдаги меъёрлар, низом-лар ва бюджет жараёни иштирокчи-ларининг ваколатларини тизимлаш-тириш максадида ишлаб чикилди. Ушбу Кодекс тараккий этган мамла-катларнинг бу борадаги илFор тажри-баларини х,исобга олган х,олда ишлаб чикилган булиб, унга амалдаги конун х,ужжатларидаги тегишли моддалар-ни кенгайтириш билан бирга, бюджет жараёни иштирокчиларининг ва-колатлари, бюджет тизимининг таш-килий тамойиллари, давлат карзлари асослари, давлат харидларини ташкил этиш, бюджет ижросини назорат килиш ва бюджет конунчилигини бузганлик учун жавобгарликни акс эттирувчи янги моддалар киритилган. Бундан ташкари, Кодексда давлат максадли жамFармалари ва бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташкари жамFармаларининг амал килиш жараёнлари камраб олинган, бюджет маблаFларининг манзилли-лик ва максадлилик хусусияти, бюджет маблаFларидан сунгги натижа-ларни кузлаган х,олда самарали фой-даланиш, бюджетнинг ягона Fазна ижросини ташкил этиш, ошкоралик ва очиклик тамойиллари киритилган ва асослаб берилган, бюджет жара-ёнида фойдаланиладиган асосий ту-шунчалар руйхати кенгайтирилган,

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 12

бюджетдан маблаF олувчилар фао-лияти натижалари билан бюджет ха-ражатларини режалаштиришнинг боFликлигини таъминлайдиган урта муддатли бюджетни режалаштириш ва дастурий бюджетлаштириш тамой-илларини амалга киритиш учун шарт-шароитлар яратилган, давлат бюдже-тини уч йиллик даврга шакллантириш учун пойдевор куйилган.

Умуман олганда, Бюджет кодек-си амалдаги Солик кодекси билан биргаликда ягона унификация-лаштирилган, халкаро стандартлар-га жавоб берадиган, давлат моли-ясининг ягона конунчилик базаси-ни мустах,камлашга хизмат киладиган жужжат булиб шаклланмокда. Шу билан бирга, х,аммамизга маълум, 2014 йил 1 январдан бошлаб Узбекистон Республикаси Бюджет Кодекси эксперимент тарикасида 2014-2015 йил-лар давомида уни апробация килиш шарти билан амалга киритилган ва шу давр мобайнида х,ужжатга зарур узгартириш ва кушимчалар киритили-ши мумкин.

Бюджет тизимидаги ислох,отлар доирасида 2014 йилдан бошлаб Узбекистон Республикаси-да амалга киритилган янги «Бюджет кодекси» давлат молиясини бошкаришнинг х,укукий асослари-ни янада мустах,камлаш, бюджет сиё-сатининг устуворликларини белгилаб олиш, бюджет маблаFларидан фойда-ланиш самарадорлигини ошириш ва давлат хизматларини такдим этиш си-фатини оширишга каратилган.

Давлат молияси тизимидаги ислох,отларни амалга ошириш шарои-тида «Бюджет кодекси»ни амалий ва

назарий жих,атдан амалиётга жорий этиш жараёнида куйида келтирилган муаммоли бах,слар юзага келмокда. Бизнинг назаримизда ушбу муаммо-ларни бартараф этишда куйидаги ён-дашувлар мавжуд:

биринчидан, «Бюджет

кодекси»нинг 1-булим 1-боб 3-мод-дасида келтирилган асосий ту-шунча ва атамаларда куйидагича узгартиришларни киритиш максадга мувофикдир:

- «бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташкари жамFармалари -конун ^ужжатларида назарда ту-тилган манбалар х,исобидан бюджет ташкилоти тасарруфига ке-либ тушадиган маблаFлар» деб эъ-тироф этилган. Бизнинг фикримиз-ча, ушбу тарифни куйидагича акс эт-тириш максадга мувофик булади: «бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташкари жамFармалари -конун х,ужжатларида назарда тутил-ган манбалар х,исобидан бюджет ташкилотларининг ривожлантириш жамFармасига келиб тушадиган х,амда ушбу бюджет ташкилотлари томони-дан тасарруф этиладиган маблаFлар». Чунки конун ^ужжатларида назарда тутилган манбалар таркибига давлат бюджетидан ажратиладиган манбалар х,ам киради, бу ерда давлат бюд-жети маблаFлари х,исобидан факат Fазна ижросига утмаган бюджет ташкилотлари буйича - режага мувофик бюджетдан маблаF билан таъминлаш х,исобига тушган ва х,исобот чораги-нинг охирги иш куни охирида бюджет ташкилотлари х,исоб ракамларида колган тежаб колинган маблаFлар (капитал куйилмаларни маблаF би-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 12

~ДДВЛДТБЮДЖЁТИВДТДЗНАЧЙЛЙКТЙЗЙМИТ 37^ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ БЮДЖЕТ И КАЗНАЧЕЙСКАЯ СИСТЕМА _.

лан таъминлаш учун назарда тутилган маблаFлар бундан мустасно) х,амда Fазна ижросига утган бюджет таш-килотлари буйича - х,исобот чораги-нинг охирги иш куни охирида бюджет ташкилотларининг Молия вазир-лиги Fазначилигида ва унинг х,удудий булинмаларида очилган х,исоб ракамларида долган тежаб колинган маблаFлар (капитал куйилмалар буйича харажатларни тулаш учун назарда тутилган маблаFлар бундан мустасно) тушиши мумкин, шу-нинг учун ушбу маблаF каерга ке-либ тушишини аниклаштириш ло-зим. Масалан, Узбекистон Республи-каси Вазирлар Мах,камасининг 1999 йил 3 сентябрдаги «Бюджет ташки-лотларини маблаF билан таъмин-лаш тартибини такомиллаштириш туFрисида»ги 414-сонли карорида бюджет ташкилотларининг бюджет-дан ташкари маблаFлари бюджет ташкилотларининг ривожлантириш жамFармасига, айрим кисмларида (масалан, 2-булим 15-бандида: Товар-моддий бойликларни сотишдан олин-ган маблаFлар бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташкари маблаFлар буйича талаб килиб олинадиган депозит х,исоб ракамларида (ёки Fазначилик булинмаларида очилган шахсий х,исобракамларида) жам-ланади, дейилган. Колаверса, ушбу тушунча мазмунига бошка меъё-рий х,ужжатда куйидагича таъриф бе-рилган: бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташкари маблаFлари -конунчиликда назарда тутилган бюджетдан ташкари манбалар х,исобидан ташкилотлар ихтиёрига келиб туша-диган маблаFлар. (Узбекистон Респу-

бликаси Молия вазирининг 2010 йил 29 октябрдаги 92-сонли буйруFи ило-васи «Узбекистон Республикаси Дав-лат бюджетида турувчи ташкилот-ларнинг харажатлар сметаси ва штат-лар жадвалини тузиш, куриб чикиш, тасдиклаш ва руйхатдан утказиш тар-тиби туFрисидаги Низомнинг 3-бан-ди 5-хатбоши). Юкоридагилардан келиб чикиб, маблаFлар келиб тушиш объектининг умумий тарзда бюджет ташкилотларининг ривожлантириш жамFармасига келиб тушишига тухталдик;

- «бюджет тизими бюджетла-ри - Узбекистон Республикасининг Давлат бюджети, давлат максадли жамFармалари бюджетлари ва бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташкари жамFармалари» деб эъти-роф этилган. Бизнинг фикримизча, ушбу тарифни куйидагича акс этти-риш максадга мувофик булади: «бюджет тизими бюджетлари - Узбекистон Республикасининг Давлат бюджети ва давлат максадли жамFармалари бюджетлари». Чунки бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташкари жамFармалари факат бюджет ташкилотларининг тасарруфидадир. Ёки Бюджет кодексининг айнан бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташкари жамFармасига тегиш-ли булган бошка моддаларида (масалан, 11-боб 61-модда, 15-боб 81-мод-да) булар жумласида тиббиёт ташкилотларининг моддий раFбатлантириш ва ривожлантириш жамFармаси х,ам алох,ида кайд этилган. Баъзи жой-ларда ушбу атаманинг ишлатилиши максадга мувофик келмайди (масалан, дотация, субсидия... ёки 118-мод-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 12

да - Бюджет тизими бюджетла-ри уртасида тушумларни таксимлаш. Тартибга солувчи даромадлардан тушган тушумлар бюджет тизими бюджетлари уртасида таксимланади.). Бюджет кодексида ушбу тушунчанинг жуда куп ишлатилганлиги боис бунга аниклик киритиш лозим;

- «дотация - бюджет тизими бюд-жетларига уларнинг уз даромадлари етишмаган такдирда даромадлар би-лан харажатлар уртасидаги фаркни коплаш учун кайтармаслик шарти би-лан ажратиладиган пул маблаFлари» деб эътироф этилган. Бизнинг фикри-мизча ушбу тарифни куйидагича акс эттириш максадга мувофик булади: «дотация - юкори турувчи бюджет-дан куйи турувчи бюджетга, шу-нингдек, республика бюджетидан давлат максадли жамFармаларига ёки аксинча, давлат максадли жамFармаларидан республика бюд-жетига уларнинг уз даромадлари етишмаган такдирда даромадлар би-лан харажатлар уртасидаги фаркни коплаш учун кайтармаслик шарти би-лан ажратиладиган пул маблаFлари». Агар биз юкорида айтиб утилган «бюджет тизими бюджетлари» ту-шунчасини амалдаги Бюджет кодексида келтирилганидек колдирадиган булсак, унинг таркибидаги бюджет-дан ташкари жамFармалар мазму-нига бюджет дотацияси тушунча-си макбул келмайди, чунки дотация бюджетлараро муносабатлар тизи-мига тегишлидир. Иккинчидан, агар тушунча мазмунига тухталадиган булсак, дотация давлат бюджети ва давлат максадли жамFармалари ва бюджет ташкилотларининг бюджет-

дан ташкари жамFармалар уртасида булиши лозимдек кайд этилган. Ту-шунчага аниклик киритиш лозим. Бюджет кодексининг 139-модда-си 3-хатбошида: Давлат максадли жамFармалари бюджетларидан бюджетлараро трансфертлар уларнинг шахсий Fазна х,исобваракларидан Узбекистон Республикаси республика бюджетининг, K1оракалпоFистон Республикаси республика бюджетининг, вилоятлар вилоят бюджетларининг ва Тошкент шах,ри шах,ар бюджетининг шахсий Fазна х,исобваракларига утказилади, дейилган. Шу боис, давлат максадли жамFармалар ва давлат бюджети уртасида х,ам бундай муносабатлар юзага келиши мумкин;

- «субсидия - товарлар ишлаб чикариш, ишлар бажариш, хизмат-лар курсатиш ва уларни реализация килишни молиялаштириш ёки биргаликда молиялаштириш ёхуд максадли харажатларнинг урнини кисман коплаш учун бюджет тизими бюджетлари х,исобидан юри-дик ва жисмоний шахсларга бери-ладиган пул маблаFлари» деб эътироф этилган. Бизнинг фикримизча, ушбу тарифни куйидагича акс эттириш максадга мувофик булади: «субсидия - товарлар ишлаб чикариш, ишлар бажариш, хизматлар курсатиш ва уларни реализация килишни молиялаштириш ёки биргаликда молиялаштириш ёхуд максадли харажатларнинг урнини кисман коплаш учун давлат бюджети ва давлат максадли жамFармалар маблаFлари х,исобидан юридик ва жисмоний шахсларга бе-риладиган пул маблаFлари». Бу ерда

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 12

~ДАВ^ 39"^ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ БЮДЖЕТ И КАЗНАЧЕЙСКАЯ СИСТЕМА _.

молиялаштириш лозим булган манба аниклаштирилмаган.

Иккинчидан, Бюджет кодексининг 4-булим 11-боб 60-моддасида «Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамFармаси даромадлари: .....бюджет ташкилоти балансида турган мол-мулкни ижарага беришдан олинган маблаFларнинг бир кисми;...», деб эъ-тироф этилган. Бизнинг фикримизча ушбу тарифни куйидагича акс этти-риш максадга мувофик булади: «Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамFармаси даромадлари: ...бюджет ташкилоти балансида турган мол-мулкни ижарага беришдан олинган маблаFларнинг конун хужжатла-рида белгиланган кисми; ...». Чунки Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2009 йил 8 апрелда-ги «Давлат мулкини ижарага бериш тартибини такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги 102-сон-ли карори иловаси «Давлат мулкини ижарага бериш тартиби туFрисидаги Низом»га мувофик, Давлат мул-ки юридик ва жисмоний шахсларга Узбекистон Республикаси Давлат мул-ки кумитасининг КоракалпоFистон Республикаси Давлат мулки кумитаси, Узбекистон Республикаси Давлат мулки кумитасининг вилоят-лар ва Тошкент шах,ридаги х,удудий бошкармалари х,узурида давлат уни-тар корхоналари шаклида давлат мулкини ижарага бериш марказла-ри оркали ижарага берилади, конун х,ужжатларида назарда тутилган доллар бундан мустасно. Марказлар-нинг транзит х,исобракамларига туша-диган ижара тулови маблаFларининг 50 фоизи тегишли бюджет дарома-

дига, 40 фоизи - давлат мулкини балансида сакловчига ва 10 фоизи - тегишли марказга йуналтирилади, дей-илган. Колаверса Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 1999 йил 3 сентябрдаги 414-сон-ли карорининг «Бюджет ташкилот-ларини харажатларини молиялаштириш (тулаш)» деб номланувчи илова-сига асосан, бюджет ташкилотини ривожлантириш жамFармаси вактинча фойдаланилмаётган биноларни ва давлатнинг бошка мол-мулкини бошка ташкилотларга ижарага беришдан олинган маблаFларнинг 50 фоизи х,исобига шакллантирила-ди, маблаFларнинг колган 50 фоизи-ни бюджет ташкилотлари мах,аллий бюджетлар даромадига утказадилар. Гарчи ушбу юкорида келтирилган конунчилик нормаларида зиддиятлар булсада, конунчиликда узгаришлар булиши мумкинлигини кайд этиб, ноаник булган «бир кисми» тушунча-си урнига «конун хужжатларида белгиланган кисми» иборасини келтириш максадга мувофик.

Учинчидан, Бюджет кодексининг 1-булим 1-боб «Бюджет ташкилоти» деб номланган 4-моддасида «Давлат функцияларини амалга ошириш учун белгиланган тартибда давлат х,окимияти органларининг карорига кура ташкил этилган, Давлат бюдже-ти маблаFлари ^исобидан саклаб ту-риладиган нотижорат ташкилот бюджет ташкилотидир. Бюджет ташкилот-ларини молиялаштириш шартлари ва уларнинг бюджет х,исобини юритиш тартиби бюджет туFрисидаги конун х,ужжатлари билан белгиланади» деб эътироф этилган. Бизнинг фикримиз-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 12

ча ушбу тарифни куйидагича акс эт-тириш максадга мувофик булади: «Давлат функцияларини амалга ошириш учун белгиланган тартиб-да давлат хокимияти органларининг карорига кура ташкил этилган, асосий харажатлари бюджетдан ажратилган маблаFлар доирасида тасдикланган харажатлар сметаси асосида Давлат бюджети маблаFлари хисобидан саклаб туриладиган давлат ташкилоти бюджет ташкилотидир. Бюджет таш-килотларини молиялаштириш шарт-лари ва уларнинг бюджет хисобини юритиш тартиби бюджет туFрисидаги конун хужжатлари билан белгила-нади». Дмалиётда бюджет ташкилот-ларининг харажатларининг хаммаси хам давлат бюджети маблаFларидан копланмайди. Шунинг учун хам унинг асосий ва бирламчи харажатлари-ни тасдикланган маблаFлар доирасида хамда харажатлар сметаси асосида молиялаштирилишини кайд этиш максадга мувофикдир. туFри бюджет ташкилотлари нотижорат ташкилоти сифатида кайд этилади. Шуни хам хисобга олиш лозимки, бюджет ташкилотлари уз фаолиятидан ке-либ чиккан холда уз даромад манба-ларини шакллантиришда, яъни бюджет ташкилотларининг ривожлан-тириш жамFармасига тижорат асосида хам жамFарма йиFиши мум-кин (Узбекистон Республикаси Вазир-лар Махкамасининг 1999 йил 3 сен-тябрдаги 414-сонли карори). Амалда ушбу атама юзасидан муаммоли ва-зиятларнинг юзага келмаслиги учун «нотижорат ташкилоти» тушунчаси-ни «давлат ташкилоти» тушунчаси-га узгартириш таклиф этилади. Чун-

ки иктисодий ва юридик билимга эга булмаган ахоли тушунчасида бюджет ташкилотининг тижорат асосида фа-олият юритиши мумкинлиги хакидаги мулохазасини чегаралаб куяди.

Туртинчидан, 1-булим 3-боб 23-моддада «Бюджет тизими бюд-жетларининг иктисодий белгилар буйича харажатлари куйидаги харажатлар гурухларини уз ичига ола-ди: биринчи гурух - иш хаки, пенси-ялар, нафакалар, стипендиялар, компенсация туловлари ва кам таъмин-ланган оилаларга моддий ёрдам; ик-кинчи гурух - ижтимоий эхтиёжларга ажратмалар; учинчи гурух - капитал куйилмалар (Давлат инвестиция дастурида назарда тутилган аник йуналтирилган руйхатларга мувофик); туртинчи гурух - бошка харажатлар. Харажатлар гурухлари буйича аник моддалар бюджет таснифига мувофик белгиланади», деб эътироф этилган. Бизнинг фикримизча ушбу тарифни куйидагича акс эттириш максадга мувофик булади: «Бюджет тизими бюджетларининг иктисодий белгилар буйича харажатлари куйидаги харажатлар гурухларини уз ичига ола-ди: биринчи гурух - иш хаки ва унга тенглаштирилган туловлар; иккин-чи гурух - ижтимоий эхтиёжларга ажратмалар; учинчи гурух - капитал куйилмалар (Давлат инвестиция дастурида назарда тутилган аник йуналтирилган руйхатларга мувофик); туртинчи гурух - бошка харажатлар. Харажатлар гурухлари буйича аник моддалар бюджет таснифига мувофик белгиланади». Узбекистон Республикаси Молия вазирининг 2010 йил 20 августдаги 65-сонли буйруFи

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 12

~давлатБЮДЖЁТИВАТАЗН^ 41 '

ГОСУДАРСТВЕННЫЙ БЮДЖЕТ И КАЗНАЧЕЙСКАЯ СИСТЕМА _.

иловаси «Узбекистон Республика-си бюджет таснифини куллаш буйича йурикнома» хамда Узбекистон Ре-спубликаси Вазирлар Махкамасининг 1999 йил 3 сентябрдаги 414-сонли карорининг «Бюджет ташкилотлари-ни харажатларини молиялаштириш (тулаш)» деб номланувчи иловасига асосан гурух харажатларининг ном-ланиши узгартирилган. Конунчилик меъёрларида зиддиятлар келиб чикмаслиги, уларнинг ягоналигини (бюджет таснифи тизимининг тамой-илидан келиб чиккан холда) таъмин-лаш максадида харажат гурухларини бир хил номлаш лозим. Юкорида кел-тирилган карорларда иккинчи гурух харажатларининг номи «Иш хакига кушимчалар» деб номланган, амал-

даги Бюджет Кодексида келтирилган иккинчи гурух харажатининг номла-ниши максадга мувофик, чунки ушбу гурух харажати уз ичига иш хаки фон-дига нисбатан ягона ижтимоий тулов ажратмаларини ва бошка ижтимоий харажатларни, колаверса, ушбу гурух харажати бюджет харажатларининг иктисодий таснифида 412000 - «Ижтимоий эхтиёжларга ажратмалар/ба-даллар» коди билан умумий битта ягона булимни ташкил килмокда.

Уйлаймизки, юкорида келтирилган фикр-мулохазаларимиз амал-да кулланилиб, апробацияда булган Бюджет кодексининг янада мукам-маллашуви хамда бошка конунчилик нормаларига мувофик равишда шак-ллантирилишига кумак беради.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикасининг Бюджет кодекси. // Узбекистон Ре-спубликаси конун хужжатлари туплами, 2013 й., 52-1-сон.

2. Узбекистон Республикасининг Солик кодекси. // Узбекистон Ре-спубликаси конун хужжатлари туплами, 2007 й., 52 (1)-сон.

3. «Узбекистон Республикаси бюджет таснифини куллаш буйича йурикнома». // Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2010 й., 40-41-сон.

4. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1999 йил 3 сентябрдаги «Бюджет ташкилотларини маблаF билан таъминлаш тарти-бини такомиллаштириш туFрисида»ги 414-сонли карори. // Узбекистон Республикаси Хукуматининг карорлари туплами, 1999 й., 9-сон.

5. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2009 йил 8 апрелдаги «Давлат мулкини ижарага бериш тартибини такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги 102-сонли карори. // Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2009 й., 15-сон.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 12

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.