Научная статья на тему 'Бюджет ташкилотларнинг харажатлар сметалари ва штат жадвалларини тузиш ҳамда тасдиқлаш, улар ижроси ҳақида ҳисобот'

Бюджет ташкилотларнинг харажатлар сметалари ва штат жадвалларини тузиш ҳамда тасдиқлаш, улар ижроси ҳақида ҳисобот Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
5298
501
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БЮДЖЕТНАЯ ОРГАНИЗАЦИЯ / БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТИ / BUDGET ORGANIZATION / БЮДЖЕТ МАБЛАғЛАРИ ОЛУВЧИЛАР / ХАРАЖАТЛАР СМЕТАСИ / ХАРАЖАТЛАР МОДДАСИ / ШТАТ ЖАДВАЛИ / ВАқТИНЧАЛИК ХАРАЖАТЛАР СМЕТАСИ / ХАРАЖАТЛАР СМЕТАСИНИ ТУЗИШ ТАРТИБИ / МУДДАТЛАРИ / ЖАВОБГАРЛИК / ПОЛУЧАТЕЛЬ БЮДЖЕТНЫХ СРЕДСТВ / СМЕТА РАСХОДОВ / СТАТЬЯ РАСХОДОВ / ШТАТНОЕ РАСПИСАНИЕ / ВРЕМЕННАЯ СМЕТА РАСХОДОВ / ПОРЯДОК СОСТАВЛЕНИЕ СМЕТЫ РАСХОДОВ / THE ORDER OF EXPENDITURE DEVELOPMENT / СРОКИ И ОТВЕТСТВЕННОСТЬ / RESPONSIBILITY / RECIVER OF PUBLIC FUNDING / BUDGET EXPENDITURE PLAN / ITEM OF EXPENDITURE / TEMPORARY EXPENDITURE PLAN / TERMINATION

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Хайдаров Мирёқуб Тожиевич

Ўзбекистон Республикаси Бюджет тизимида амалга оширилаётган кенг миқёсдаги ислоҳотлар авваламбор бюджет ташкилотларнинг фаолиятини такомиллаштиришга қаратилган. Бунда бюджет ташкилотлари харажатлар сметалари ва штат жадвалларини тузиш, тасдиқлаш ва уларни рўйхатдан ўтказиш ва смета ижроси борасида якуний ҳисоботларни тайёрлаш ва тақдим этиш масалалари бир-бири билан боғлиқ, тизимли жараён бўлиб, уларни мунтазам такомиллаштириб бориш долзарб масалалардан биридир.Широкомасштабное реформирование бюджетной системы Республики Узбекистан направленно, прежде всего на совершенствование деятельности бюджетных организаций. При этом, составление смет расходов и штатных расписаний, их утверждение, регистрация в надлежащих органах, а также своевременное предоставление отчетов об их исполнении это целостных системный, взаимозависимый процесс нуждающийся в постоянном совершенствовании.The wide range reforming of Uzbekistan public budget system directed, first of all, to perfection of budget organization activities. In that regards development of budget expenditure and personal enrolment, those registration in due bodies, reporting of budget implementation are that is integral, the mutual depending system process, which needs in constant improvement.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Бюджет ташкилотларнинг харажатлар сметалари ва штат жадвалларини тузиш ҳамда тасдиқлаш, улар ижроси ҳақида ҳисобот»

Хайдаров М.Т.,

иктисод фанлари номзоди, доцент

БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРНИНГ ХАРАЖАТЛАР СМЕТАЛАРИ ВА ШТАТ ЖАДВАЛЛАРИНИ ТУЗИШ Х,АМДА ТАСДИКЛАШ, УЛАР ИЖРОСИ ЩИДА ЩОБОТ

ХАЙДАРОВ М.Т. БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРНИНГ ХАРАЖАТЛАР СМЕТАЛАРИ ВА ШТАТ ЖАДВАЛЛАРИНИ ТУЗИШ ЦАМДА ТАСДИКЛАШ, УЛАР ИЖРОСИ ЦАЦИДА ЦИСОБОТ

Узбекистан Республикаси Бюджет тизимида амалга оширилаётган кенг микёсдаги ислох,отлар авваламбор бюджет ташкилотларнинг фаолиятини такомиллаштиришга кара-тилган. Бунда бюджет ташкилотлари харажатлар сметалари ва штат жадвалларини тузиш, тасдиклаш ва уларни руйхатдан утказиш ва смета ижроси борасида якуний х,исоботларни тайёрлаш ва такдим этиш масалалари бир-бири билан боFлик, тизимли жараён булиб, уларни мунтазам такомиллаштириб бориш долзарб масалалардан биридир.

Таянч иборалар: бюджет ташкилоти, бюджет маблаFлари олувчилар, харажатлар сме-таси, харажатлар моддаси, штат жадвали, вактинчалик харажатлар сметаси, харажатлар сметасини тузиш тартиби, муддатлари, жавобгарлик.

ХАЙДАРОВ М.Т. СОСТАВЛЕНИЕ СМЕТ РАСХОДОВ И ШТАТНЫХ РАСПИСАНИЙ В БЮДЖЕТНЫХ ОРГАНИЗАЦИЯХ, ПРЕДОСТАВЛЕНИЕ ОТЧЕТОВ ОБ ИХ ИСПОЛНЕНИИ

Широкомасштабное реформирование бюджетной системы Республики Узбекистан направленно, прежде всего на совершенствование деятельности бюджетных организаций. При этом, составление смет расходов и штатных расписаний, их утверждение, регистрация в надлежащих органах, а также своевременное предоставление отчетов об их исполнении - это целостных системный, взаимозависимый процесс нуждающийся в постоянном совершенствовании.

Ключевые слова: бюджетная организация, получатель бюджетных средств, смета расходов, статья расходов, штатное расписание, временная смета расходов, порядок составление сметы расходов, сроки и ответственность.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 10

KHAYDAROV M.T. THE BUDGET EXPENDITURE PLAN AND PERSONAL ENROLMENT DEVELOPMENT OF BUDGET ORGANIZATION, THOSE REGISTRATION AND IMPLEMENTATION REPORTING

The wide range reforming of Uzbekistan public budget system directed, first of all, to perfection of budget organization activities. In that regards development of budget expenditure and personal enrolment, those registration in due bodies, reporting of budget implementation are that is integral, the mutual depending system process, which needs in constant improvement.

Keywords: Budget organization, reciver of public funding, budget expenditure plan, item of expenditure, temporary expenditure plan, the order of expenditure development, termination, responsibility.

%ар цандай бюджет ташкилоти цар бир харажатини харажатлар сметаси асосида амалга оширади. Харажатлар сметасининг муцим цисми - штатлар жадвалидир. Бу хужжатларни ишлаб чициш, тасдицлаш ва руйхатдан утказиш, ижроси борасида цисоботларни такомиллашти-риш борасида мунтазам ишлар олиб борилмоцда.

2014 йил 15 декабрда Узбекистан Республикаси Адлия вазирлиги томонидан руйхатга олинган 2634-сонли «Бюджет таш-килотлари ва бюджет маблаFлари олувчи-ларнинг харажатлар сметаси ва штат жад-валларини тузиш, тасдиклаш ва руйхатдан утказиш тартиби туFрисида»ги Низом Узбекистан Республикаси Бюджет кодекси-га мувофик Узбекистан Республикаси Дав-лат бюджетидан молиялаштириладиган бюджет ташкилоти ва бюджет маблаFлари олувчиларнинг харажатлар сметаси ва штат жадваллари, даромадлар ва харажатлар сметалари, вактинчалик харажатлар смета-лари, шунингдек бюджет маблаFларини таксимловчиларнинг жамланма харажатлар сметаси х,амда штат жадвалларини тузиш, тасдиклаш ва руйхатдан утказиш тар-тибини белгилайди.

Бюджет ташкилотининг харажатлар сме-тасида унинг барча даромадлари акс эти-лиши шарт: бу давлат бюджети ёки бюджет ташкилотининг пуллик хизмат курсатиши ва бошка конунда ман этилмаган фаолияти, унга бириктирилган мулкни ижарага бериш ва бошкалар х,исобидан тушадиган даромадлари. Бу нуктаи назардан эътироф этиш

керакки, «смета» тушунчасининг мазмуни х,ам кенгайиб бормокда, чунки унда бюджет ташкилотининг молиявий окимлари акс этилиши такозо этилган. Харажатлар сметаси бу ташкилотнинг бир йиллик молиявий режасини акс эттирувчи низоми булиб, унда асосий даромадлар манбалари ва йил чораклари буйича таксимланган харажатлар х,ажми ва максадлари курсати-лади. Мазкур молиявий низом маблаF олувчи ташкилотнинг маблаF олиш ва ха-ражатларини амалга ошириш борасидаги х,укуклари ва мажбуриятларини аниклашти-ришга каратилгандир.

Харажатлар сметасини юкорида келти-рилган Низомда белгиланган шаклда бюджет ташкилотлари ва бюджет маблаFлари олувчилар тузадилар. Молия органлари ва бюджет маблаFларини таксимловчилар бюджет ташкилотлари х,амда бюджет маб-лаFлари олувчиларнинг харажатлар смета-ларига доир х,исоб-китобларни урнатилган тартибда талаб килиб бориш мажбуриятла-ри ва ваколатлари мавжуд.

Харажатлар сметаси бюджет ташкилотлари ва бюджет маблаFлари олувчилар томонидан уларга тегишли молия йили учун

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 10

етказилган бюджетдан ажратиладиган маб-лаFлар х,ажми доирасида тузилади.

Бюджет ташкилотлари ва бюджет маб-лаFлари олувчиларга тегишли молия йили учун бюджетдан ажратиладиган маблаFлар х,ажмини етказиш тегишли молия органла-ри ёки бюджет маблаFларини таксимловчи-лар томонидан бюджет туFрисидаги конун х,ужжатларида белгиланган муддатларда амалга оширилади.

Бюджет маблаFларини таксимловчи-ларга тегишли молия йили учун бюджетдан ажратиладиган маблаFлар х,ажмини етказиш Узбекистон Республикаси Молия ва-зирлиги томонидан бюджет туFрисидаги конун х,ужжатларида белгиланган муддатларда амалга оширилади.

Харажатларнинг куйидаги гурух,лари Давлат бюджетидан маблаF билан таъмин-ланади1:

I. Иш х,аки ва унга тенглаштирилган туловлар (куп болали оилаларга нафакалар ва кам таъминланган оилаларга моддий ёрдам, стипендиялар ва бошкалар).

II. Иш х,акига кушимчалар.

III. Капитал куйилмалар (Давлат инвестиция дастурида назарда тутилган аник руйхатларга мувофик).

IV. Бошка харажатлар.

Харажатлар сметасини тузиш буйича ишларни ташкил этиш давомида Узбекистон Республикаси ва K1оракалпоFистон Республикаси вазирликлари, давлат кумиталари ва идоралари, тегишли х,окимиятларнинг бошкарма ва булимлари узларига буйсу-нувчи ташкилотларга бюджет туFрисидаги конун х,ужжатлари ва молия органининг мазкур масала буйича курсатмаларидан ке-либ чикиб, келгуси йил учун сметаларни тузиш тартиби ва муддатлари туFрисида курсатмалар беради.

Бунинг учун Узбекистон Республикаси ва KоракалпоFистон Республикаси вазирлик-

1 «Бюджет ташкилотларининг харажатларини молиялаштириш (тулаш) тартиби». Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 1999 йил 3 ^сентябрдаги 414-сон карорига ило-ва. // Узбекистон Республикаси Хукуматининг карорлари туплами, 1999 й., 9-сон, 51-модда.

лари, давлат кумиталари ва идоралари, тегишли х,окимиятларнинг бошкарма ва булимлари буйсунувидаги бюджет ташкилотлари ва бюджет маблаFлари олувчиларнинг рах,барлари х,амда тегишли ходимларининг кенгашини чакирадилар ва харажатлар сметасини тузиш тартиби ва муддатлари туFрисида йул-йуриклар курсатадилар, уларга ташкилотларнинг харажатлар смета-сини тузиш тартиби масалалари буйича конун х,ужжатлари талабларини тушунтира-дилар, бюджет маблаFлари буйича харажатлар сметаси х,исоб-китобларини конун х,ужжатларига мувофик келиши мажбурий-лиги, харажат килишда смета-штат интизо-мига ва тежамкорлик режимига риоя ки-лиш х,акида курсатмалар берадилар, шу-нингдек харажатлар сметасини тузиш х,амда бланкаларни тулдириш техникаси масалалари буйича йул-йуриклар курсатадилар.

Бир вактнинг узида буйсунувидаги бюджет ташкилотлари ва бюджет маблаFлари олувчиларга келгуси йил учун иктисодий ва ижтимоий ривожланиш дастурларига мувофик асосий курсаткичларни (синфлар, укувчилар, болалар, шифохоналарда жой-кунлар, бола-кунлар сони ва бошкалар) ёзма равишда хабар киладилар.

Харажатлар сметаси буйича харажатлар-ни х,исоблаб чикариш иктисодий ва ижтимоий ривожлантириш дастурлари курсат-кичларига ва тежамкорликнинг катъий ре-жимини х,исобга олган х,олда маблаFларга булган эх,тиёжга мувофик амалга оширили-ши лозим.

Харажатларни ^исоблаб чи^аришда ^уйидагиларга амал ^илинади:

- белгиланган тартибда тасдикланган ижтимоий ва иктисодий ривожлантириш дастурларига;

- давлат х,окимияти ва бошкаруви ор-ганлари томонидан уларга такдим этилган бюджет сох,асидаги ваколатлари доирасида кабул килинган норматив-х,укукий х,ужжат-ларга;

- белгиланган тартибда тасдикланган бюджет ташкилотлари харажатларининг нормативларига;

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 10

- товар ва хизматларнинг давлат томо-нидан тартибга солинадиган нархлари ва тарифларига.

Харажатлар сметасига иш х,аки учун бюджетдан ажратиладиган маблаFлар ко-нун х,ужжатлари билан белгиланган лаво-зим маошлари ва базавий мех,натга х,ак тулаш ставкалари, уларга кушимча х,ак тулаш ва устамалар х,амда амалдаги наму-навий штатлар ва штат нормативларига риоя этилган х,олда киритилади. Ишбай шаклида бажариладиган ишлар учун иш х,аки, молия йилига харажатлар сметасида назарда тутилган шундай ишларнинг х,аж-мидан келиб чикиб харажатлар сметасига киритилади.

Тармоклар кесимида:

- педагог ходимлар иш х,аки учун бюджетдан ажратиладиган маблаFларни аник-лашда конун х,ужжатларида белгиланган базавий мех,натга х,ак тулаш ставкаларидан, дафтарларни текширганлик, синф рах,бар-лиги ва бошкалар учун кушимча х,ак ту-лашни х,исобга олган х,олда укув режасига мувофик тузилган тарификациялардан келиб чикилади;

- тиббиёт ходимлари иш х,аки учун бюджетдан ажратиладиган маблаFларни аник-лашда конун х,ужжатларига мувофик базавий мех,натга х,ак тулаш ставкалари ва шартларини х,исобга олган х,олда тузилган тарификациялардан келиб чикилади. Бунда Узбекистан Республикаси Вазирлар Мах,ка-масининг 2005 йил 21 декабрдаги «Тиббиёт ходимлари мех,натига х,ак тулашнинг та-комиллаштирилган тизимини тасдиклаш туFрисида»ги 276-сон карорига риоя ки-линади.

Стипендия харажатлари стипендиялар микдорлари ва стипендия билан таъмин-лаш тартибига мувофик х,исобланади.

Ягона ижтимоий туловни тулаш харажатлари харажатлар сметасига белгиланган ставкалардан ва конун х,ужжатларига мувофик ягона ижтимоий тулов туланадиган барча тулов суммаларидан келиб чиккан х,олда киритилади. Бунда х,ар йили тасдик-

ланадиган бюджет параметрларида кабул килинган мезонлар кулланилади.

Иш берувчининг фукаролик жавобгар-лигини мажбурий суFурта килиш буйича суFурта мукофотини тулаш харажатлари харажатлар сметасига конун х,ужжатларида белгиланган тартибда иш берувчининг барча ходимларининг утган йилги иш х,акининг х,акикий харажатларидан келиб чиккан х,олда киритилади.

Хужалик харажатлари, жумладан, комму-нал хизматлар учун харажатлар х,ар бир ташкилотга курсатиладиган хизматга белгиланган лимит (жисмоний х,ажмлар) доира-сида х,амда нарх ва тарифлар х,исобга олин-ган х,олда х,исобланади.

Телефон ва бошка телекоммуникация хизматлари харажатлари абонент ракам-лари сони ва хизматлар учун тасдикланган тарифларидан келиб чикиб х,исобланади. Бунда лимитдан ортикча фойдаланилган алока хизматлари, шу жумладан шах,арлар-аро (халкаро) сузлашувлар учун, интернет хизматлари ва бошка алока хизматлари харажатлари бюджет ташкилотларининг харажатлар сметасида тегишли молия орган-лари билан келишилган х,олда уларнинг фаолият хусусиятларидан ва мазкур хиз-матларга булган талабидан (заруриятидан) келиб чикиб назарда тутилади.

Даволаш, болалар ва бошка ижтимоий сох,а бюджет ташкилотларида овкатланишга кетадиган харажатлар бюджет ташкилотларининг х,ар бир тури учун тасдикланган овкатланиш кунининг натурал меъёрлари-дан ва уртача йиллик сонидан келиб чикиб х,исобланади.

Дори-дармонларга кетадиган харажатлар кунига бир беморга х,исобланган дори-дармонлар меъёрига караб белгиланади.

Ижтимоий-маданий ташкилотларнинг айрим гурух,и учун кийим-кечак, пойабзал, чойшаб, курпа-тушак анжомлари ва бошка юмшок анжомлар сотиб олишга кетадиган харажатлар мавжуд моддий таъминотнинг меъёрлари асосида ажратилган маблаFлар доирасида х,исобланади.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 10

Сув, урмон хужалиги ва бошка ташки-лотларни саклаш харажатлари уларнинг бажараётган иш меъёри ва хажмидан ке-либ чиккан холда аникланади.

Куриклаш фаолияти хизматларининг тулови билан боFлик харажатлар мазкур хизматларни етказиб берувчиларнинг та-рифларига мувофик аникланади.

Ташкилотларнинг бинолар, иншоотлар, транспорт воситаларидан фойдаланиш, бинолар ва транспорт воситалари, шунингдек бошка мулк ижараси билан боFлик харажатлари конун хужжатларида белгиланган харажатлар меъёри, лимитлар ва натурал курсаткичлардан келиб чикиб аникланади.

Хизмат сафарларига харажатлар ташкилотларнинг олдига куйилган вазифалари-дан, шунингдек конун хужжатларида белгиланган меъёрлардан келиб чиккан холда аникланади.

Эпизоотик касалликларга карши тадбир-лар ва кишлок хужалиги зараркунандала-рига (чигирткалар, тут парвонаси ва бош-калар) карши курашиш билан боFлик харажатлар прогноз иш хажмлари ва кимёвий препаратларга булган эхтиёжлар, шунингдек бажариладиган иш турларидан келиб чиккан холда аникланади.

Бюджет тизими бюджетлари харажатла-рининг иктисодий таснифи буйича бошка харажатларни аниклашда узгача курсат-кичлар ва услублар кулланиши мумкин, уларнинг асосланганлиги харажатлар сме-тасини руйхатдан утказувчи тегишли бюджет маблаFларини таксимловчилар ва мо-лия органлари томонидан текширилади.

Харажатлар сметаларини тасдиклаш жо-рий молия йилининг 10 мартидан кечик-тирмай амалга оширилади. Бунда, бюджет маблаFларини таксимловчи буйсунувидаги бюджет ташкилотлари ва бюджет маб-лаFлари олувчилар харажатлар сметасини бюджет маблаFларини таксимловчи томонидан белгиланган муддатларда, бирок жо-рий молия йилининг 10 мартидан кечик-тирмай тасдиклайди.

Бюджет ташкилотининг биринчи ва ик-кинчи гурух харажатларининг шаклланиши

бевосита штат жадвалларидан келиб чиккан холда тузилади. Бюджет ташкилотининг штат жадвалида мехнатга хак тулаш шартларида назарда тутилган, бир йилга хисоб-китоб килинган устамалар тулашга, кушимча хак тулаш ва ходимларни моддий раFбатлантиришга йуналтириладиган мехнатга хак тулаш жамFармаси алохида сатр-да курсатилади. Бунга куйидагилар киради:

- конун хужжатларига мувофик шакл-лантириладиган бюджет ташкилотлари ва муассасаларини моддий раFбатлантириш махсус жамFармаси (тиббиёт муассасалари, барча типдаги умумтаълим мактаблари ва урта-махсус, касб-хунар таълими муассасалари бундан мустасно);

- мукофотлаш, моддий ёрдам курсатиш, куп йиллик мехнати учун бир марталик раFбатлантириш учун мехнатга хак тулаш жамFармаси;

- куп йиллик мехнати ва махсус унвон-ларга (малака даражаси, даражали унвон, дипломатик мартаба ва бошкалар) ойлик устамалар ва кушимча хак тулашни белги-лаш учун мехнатга хак тулаш жамFармаси;

- мехнат таътилидаги шахсларнинг ур-нини босувчи ходимларнинг мехнатига хак тулаш учун мехнатга хак тулаш жамFар-маси;

- умумтаълим, урта-махсус, касб-хунар таълими муассасаларининг директор жам-Fармаси ва бошкалардан иборат.

Бюджет ташкилотининг штат жадвалини тасдиклаш жорий молия йилининг 10 мартидан кечиктирмай амалга оширилади. Бунда бюджет маблаFларини таксимловчи буйсунувидаги бюджет ташкилотлари штат жадвалларини бюджет маблаFларини таксимловчи томонидан белгиланган, бирок жорий молия йилининг 10 мартидан кечиктирмай тасдиклайди.

Бюджет кодексида белгиланган тартибга кура, бюджет ташкилотлари ва бюджет маблаFлари олувчилар йилнинг биринчи чорагини молиялаштириш вактинчалик харажатлар сметасига кура амалга оширилади. Вактинчалик харажатлар сметаларини тузиш ва тасдиклаш кейинги молия йили-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 10

нинг биринчи чорагини ойма-ой булган х,олда амалга оширилади. Бунда вактинча-лик харажатлар сметасида назарда тутила-диган бюджетдан ажратиладиган маблаFлар утган молия йилининг охирги чорагидаги бюджетдан ажратиладиган маблаFлардан ортик булмаслиги лозим х,амда конун х,ужжатларида белгиланган тадбирларни амалга ошириш учун харажатлар суммаси-га аниклаштирилиши мумкин.

Келгуси молия йилининг биринчи чора-ги учун бюджет ташкилотларининг ва бюджет маблаFлари олувчиларнинг вактинча-лик харажатлар сметалари жорий молия йилининг 25 декабригача тузилади ва тас-дикланади.

Вактинчалик харажатлар сметалари асо-сий, йиллик харажатлар сметаси тасдиклан-гунга кадар амалда булади. Бунда руйхатдан утказиш учун такдим этилган харажатлар сметасида биринчи чорак учун бюджетдан ажратиладиган маблаFлар вактинчалик харажатлар сметасида назарда тутилган бюджетдан ажратиладиган маблаFлардан кам булмаслиги керак.

Тасдикланган харажатлар сметаси то те-гишли молия органларида руйхатдан утма-гунга кадар юридик кучга эга булмайди. Бюджет маблаFларини таксимловчилар уларга етказилган бюджетдан ажратиладиган маблаFлар х,ажми доирасида молия-лаштирилувчи бюджет ташкилотлари ва бюджет маблаFлари олувчиларнинг харажатлар сметаларини куриб чикишни таъ-минлайди.

Бюджет ташкилотлари ва бюджет маб-лаFлари олувчилар томонидан такдим этилган харажатлар сметалари зарур х,олларда мазкур ташкилотларнинг рах,барлари иш-тирокида куриб чикилади. Бунда харажатлар сметаларини куриб чикувчи бюджет маблаFларини таксимловчилар куйидаги-ларни амалга ошириш мажбуриятлари ва ваколатларига эга:

- конун х,ужжатлари талабларига, шу-нингдек келгуси йил харажатлар сметаларини тузиш буйича курсатмаларга катъий риоя килинишини таъминлаш;

- тежамкорлик режимига амал килган х,олда харажатлар сметаларида талаб этил-майдиган тадбирлар учун бюджетдан ажратиладиган маблаFлар киритишга йул куймаслик;

- алох,ида тадбирларни утказиш муддат-лари ва уларни молиялаштиришни таъминлаш имконини х,исобга олган х,олда харажатлар сметаси буйича бюджетдан ажратиладиган маблаFларни чорак (ой)ларга таксимлашни таъминлаш;

- х,исоб-китоблар ва асослантиришлар билан тасдикланмаган суммаларни харажатлар сметаларида кабул килишга йул куймаслик.

Бюджет маблаFларини таксимловчилар харажатлар сметаларини руйхатга олишла-рида куйидагиларни текширишлари лозим:

- х,аки тулови учун харажатлар сметаси буйича тасдикланган суммаларининг штат жадвалига (бунда харажатлар сметасидаги иш х,аки жамFармаси ходимлар тулик тулдирилмаганлиги динамикасидан келиб чикиб, штат жадвалидагидан кам микдорда тасдикланиши мумкинлигини назарда ту-тиш лозим) биноан тасдикланган иш х,аки суммаларига мувофиклигини;

- руйхатдан утказиш учун такдим этилган штат жадвалларини белгиланган наму-навий штат жадваллари ва штат норматив-ларига мувофиклигини;

- штат жадвалида курсатилган лавозим-ларни хизматчиларнинг асосий лавозимла-ри ва ишчилар касблари классификаторига ва намунавий штатларга мувофиклигини;

- лавозим маошлари х,амда уларга уста-маларнинг туFри белгиланганлигини;

- бюджет ташкилотлари ва муассасала-ри ходимларини моддий раFбатлантириш махсус жамFармасининг туFри ташкил килинганлигини;

- умумтаълим, урта-махсус, касб-^унар таълими муассасалари директор жамFар-масининг туFри ташкил килинганлигини;

- харажатлар сметасида тасдикланган стипендиялар учун харажатлар суммасини талабалар таркиби буйича х,исобот маълу-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 10

мотлари ва харажатлар сметасига доир хисоб-китобларга мувофиклигини;

- туртинчи гурух буйича харажатлар суммасининг туртинчи гурух харажатлари ёйилмасида курсатилган суммага мувофик-лигини;

- харажатлар сметасига киритилган харажатлар буйича бошка хисоб-китоблар ва асослантиришларни.

Бюджет маблаFларини таксимловчилар харажатлар сметаси асосланганлигини чукуррок урганиш максадида молиялашти-рилувчи бюджет ташкилотлари ва бюджет маблаFлари олувчиларнинг харажатлар сметасини тузиш ва ижро этишнинг истал-ган боскичида уларга доир хисоб-китоб-ларни талаб килишга хакли.

Агар бюджет ташкилоти ва бюджет маб-лаFлари олувчиларнинг руйхатдан утказиш учун такдим этилган харажатлар сметаси буйича харажатлар суммаси белгиланган тартибда уларга етказилганига нисбатан ортик булса, бюджет маблаFларини так-симловчи тегишли суммага буйсунувидаги мазкур бюджет ташкилоти ва/ёки бюджет маблаFлари олувчининг харажатлар сметаси буйича харажатларни кискартиришга мажбур.

Руйхатдан утказиш учун такдим этилган харажатлар сметасида харажатлар суммасининг оширилишига йул куйилмайди.

Республика бюджетидан молиялаштири-ладиган ва бюджет маблаFларини таксимловчилар буйсунувидаги бюджет ташкилотлари ва бюджет маблаFлари олувчиларнинг белгиланган тартибда тасдикланган харажатлар сметаси, даромадлар ва харажатлар сметаси хамда штат жадваллари бюджет маблаFларини таксимловчи томонидан руйхатдан утказилгандан сунг хамда бюджет маблаFларини таксимловчининг жам-ланма харажатлар сметаси Узбекистан Рес-публикаси Молия вазирлигида руйхатдан утказилгандан сунг амалга киритилади.

Бюджет маблаFларини таксимловчилар смета ва штат жадваллари руйхатдан утка-зилиши лозим булган узларининг молия-лаштирилувчи бюджет ташкилотлари ва

бюджет маблаFлари олувчиларнинг хисо-бини юритишлари шарт.

Бюджет маблаFларини таксимловчилар буйсунувидаги хар бир бюджет ташкилоти ёки бюджет маблаFлари олувчиларнинг руйхатдан утказиш муддатларини белгиланган муддатда руйхатга олишни тулик якунлашни ва Узбекистан Республикаси Молия вазирлиги томонидан молия йили-нинг 1 апрелига кадар белгиланган муддатда жамланма харажатлар сметасини топ-ширишни хисобга олган холда белгилайди-лар.

Бюджет ташкилотлари ва бюджет маб-лаFлари олувчиларнинг штат жадвалларини руйхатдан утказишда бюджет маблаFларини таксимловчи норматив-хукукий хужжатлар билан белгиланган штат жадвалларига нисбатан ортикча штат бирликларни кискар-тириши лозим. Аникланган камчиликлар бартараф этилганидан кейингина руйхатдан утказишни амалга ошириш лозим.

Бюджет ташкилотлари ёки бюджетдан маблаF олувчиларнинг харажатлар сметаси, даромадлар ва харажатлар сметаси ва штат жадвалларини руйхатга олиш мазкур Ни-зомнинг 6-иловасига мувофик шаклдаги руйхатдан утказиш карточкасини бериш йули билан расмийлаштирилади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Руйхатдан утказилганлиги туFрисидаги хужжатлар (руйхатдан утказиш карточкала-ри, сметалар ва штат жадваллари) бюджет маблаFларини таксимловчиларнинг рах-барлари ёки уларнинг уринбосарлари ва молия-иктисод булинмаси бошликлари то-монидан имзоланади.

Харажатлар сметаси, даромадлар ва харажатлар сметаси ва штат жадваллари руйхатга олинганлиги штамп билан тасдик-ланади ва тасдиклангандан кейин:

- биринчи нусхаси тегишли бюджет ташкилоти ёки бюджет маблаFлари олувчи-га кайтирилади;

- иккинчи нусхаси хар бир бюджет ташкилоти ёки бюджет маблаFлари олувчилар учун алохида папкаларда бюджет маблаF-ларини таксимловчининг тегишли молия-иктисод булинмаларида сакланади;

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 10

- учинчи нусхаси Узбекистан Республи-каси Молия вазирлигига бюджет маблаF-ларини таксимловчининг жамланма хара-жатлар сметаси, жамланма даромадлар ва харажатлар сметаси ва штат жадваллари билан биргаликда такдим килинади.

Белгиланган тартибда тасдикланган бюджет ташкилотлари ва бюджет маблаFлари олувчиларнинг харажатлар сметаси, даромадлар ва харажатлар сметаси х,амда штат жадваллари, шунингдек бюджет маблаF-ларини таксимловчиларнинг жамланма харажатлар сметаси, жамланма даромадлар ва харажатлар сметаси х,амда жамланма штат жадваллари, улар молия органларида руйхатдан утказилганидан кейин амалга ки-ритилади.

Молия органлари бюджет маблаFларини таксимловчилар, бюджет ташкилотлари ва бюджет маблаFлари олувчилари билан биргаликда мазкур банднинг биринчи хат-бошисида курсатилган х,ужжатларни х,ар бир ташкилотни руйхатдан утказиш муддат-ларини бюджет туFрисидаги конун х,уж-жатлари билан белгиланган муддатда руй-хатга олишни тулик якунлашни х,исобга ол-ган х,олда белгилайдилар.

Харажатлар сметалари ва штатлар жав-даллари тасдиклангандан кейин, давлат бюджетидан маблаFлар Fазначилик булинмалари тарафидан, урнатилган тартибда бюджет ташкилотларининг тулов топшириклари асосида тулаб борилади.

Бюджет маблаFларидан фойдаланганлик-лари х,акида бюджет ташкилотлари урнатилган тартибда х,исобот бериб борадилар1. Бюджет ташкилотлари ва бюджетдан маблаF олувчилар, бюджет ва бюджетдан ташкари маблаFлар ижроси буйича ойлик, чораклик ва йиллик молиявий х,исобот-

1 «Узбекистон Республикаси Давлат бюджетидан маблаF билан таъминланадиган ташки-лотларнинг даврий молиявий х,исоботларини тузиш, тасдиклаш х,амда такдим килиш буйича Коидалар» (Узбекистон Республикаси молия ва-зирининг 2011 йил 27 августдаги 57-сон буйруFи билан тасдикланган, Узбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 2011 йил 27 сентябрда 2270-сон билан руйхатга олинган).

ларни тузадилар ва куйидаги муддатларда топширадилар:

- йиллик молиявий х,исоботлар х,исобот йилидан кейинги йилнинг 1 январь х,ола-тига;

- чораклик молиявий х,исоботлар х,исо-бот йилининг 1 апрель, 1 июль ва 1 октябрь х,олатига;

- ойлик молиявий х,исоботлар х,исобот ойидан кейинги ойнинг биринчи санаси ^олатига тузилади.

Бунда бюджет ташкилотлари сет, штат ва контингентлар режаларининг бажарилиши туFрисидаги х,исоботларни Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан тасдикланган шаклларга мувофик тузади ва топширади. Улар томонидан топширилади-ган молиявий х,исоботлар таркибига куйи-дагилар киради:

- баланс;

- Харажатлар сметасининг ижроси х,а-кида ^исобот;

- дебиторлик ва кредиторлик карзлари туFрисида маълумот;

- бюджет ташкилотини ривожлантириш жамFармаси буйича пул маблаFлари х,ара-кати туFрисида ^исобот.

Тиббиёт бюджет ташкилотлари узлари-нинг моддий раFбатлантириш ва ривожлантириш жамFармалари буйича пул маб-лаFлари ^аракати туFрисида ^исобот топширадилар.

Таълим бюджет ташкилотлари муассаса-ларида укитишнинг тулов-контракт шакли-дан тушган маблаFлар х,аракати туFрисида ^исобот топширадилар (мазкур Коидалар-нинг 6-иловаси);

Барча бюджет ташкилотлари бошка бюджетдан ташкари маблаFлар ^аракати буйича х,исоботларини, жорий йилнинг молиявий натижалари туFрисида ^исоботни ва номолиявий активларнинг х,аракати туF-рисида ^исоботларини урнатилган муддат-ларда топширадилар.

Харажатлар сметасига кура харажатлар-ни амалга оширишни такомиллаштириш максадида:

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 10

- харажатлар сметаси шаклини, бюджет лойихасини тайёрлаш билан боFлик бюджет буюртмаси шаклига мослигини таъ-минлаш лозим. Шунда берилган буюртма ва тасдикланган харажатлар сметаси ора-сидаги боFликлик даражаси ошади ва бюджет ташкилотлари фаолиятига енгиллик ки-ритилади;

- иккинчидан, йил давомида харажатлар сметасига киритилаётган хар кандай узга-ришлар катъий равишда факат бюджет ташкилотининг расмий мурожаати ва/ёки расмий тасдикланган розилигига асосан

амалга оширилишини таъминлаш лозим. Бу нафакат бюджет ижроси шаффофлигини, балки Fазна органлари фаолиятини хам кулайлаштиришга хизмат килади.

Шундай килиб, бюджет ташкилотлари ва бюджетдан маблаF олувчи муассасалар-нинг харажатлар сметасини такомиллашти-риш борасидаги амалга оширилаётган кенг микёсдаги ислохотлар бюджет маблаFла-ридан фойдаланишнинг шаффофлиги, са-марадорлиги ва тежамкорликка эришишга каратилгандир.

Адабиётлар:

1. Каримов И.А. Бош максадимиз - мавжуд кийинчиликларга карамасдан, олиб бораётган ислохотларни, иктисодиётимизда таркибий узгаришларни изчил давом эт-тириш, хусусий мулкчилик, кичик бизнес ва тадбиркорликка янада кенг йул очиб бе-риш хисобидан олдинга юришдир. / Узбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг мамлакатимизни 2015 йилда ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари ва 2016 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамаси мажлисидаги маърузаси. // «Халк сузи» газетаси, 2016 йил 16 январь.

2. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 21 декабрь 2005 йилдаги «Тиббиёт ходимлари мехнатига хак тулашнинг такомиллаштирилган тизимини тасдиклаш туFрисида»ги 276-сон карори. // Узбекистон Республикаси конун хуж-жатлари туплами, 2005 й., 51-сон, 380-модда.

Узбекистон Республикаси Давлат бюджетидан маблаF билан таъминланадиган ташкилотларнинг даврий молиявий хисоботларини тузиш, тасдиклаш хамда такдим килиш буйича Киоидалар ( Узбекистон Республикаси молия вазирининг 2011 йил 27 августдаги 57-сон буйруFи билан тасдикланган, Узбекистон Республикаси Адлия ва-зирлигида 2011 йил 27 сентябрда 2270-сон билан руйхатга олинган).

3. Хайдаров М.Т. СоFликни саклаш сохасининг институционал тараккиёти ва мо-лиялаштириш тизими. // «Иктисод ва молия», 2013, 4-сон. -27-34-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 10

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.