Научная статья на тему 'Ўзбекистон иқтисодиётининг мулкий тузилиши ва унинг ўзгариши тамойиллари'

Ўзбекистон иқтисодиётининг мулкий тузилиши ва унинг ўзгариши тамойиллари Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
446
67
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИқТИСОДИЁТ МУЛКИЙ ТУЗИЛИШИ / ДАВЛАТ СЕКТОРИДА БАНДЛИК / НОДАВЛАТ МУЛК ШАКЛЛАРИДА БАНДЛИК / ФУқАРОЛАР ХУСУСИЙ МУЛКИ / ТўЛИқ БАНДЛИК / САМАРАЛИ БАНДЛИК / ХУСУСИЙ ТАДБИРКОРЛИК / СТРУКТУРА СОБСТВЕННОСТИ ЭКОНОМИКИ / ЧАСТНАЯ СОБСТВЕННОСТЬ ГРАЖДАН / STRUCTURE OF PROPERTY OF ECONOMY / ЗАНЯТОСТЬ В ГОСУДАРСТВЕННОМ СЕКТОРЕ / EMPLOYMENT IN A PUBLIC SECTOR / EMPLOYMENT IN PRIVATE SECTOR / PRIVATE PROPERTIES OF CITIZENS / ПОЛНАЯ ЗАНЯТОСТЬ / FULL EMPLOYMENT / ЭФФЕКТИВНАЯ ЗАНЯТОСТЬ / EFFECTIVE EMPLOYMENT / ЧАСТНОЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО / PRIVATE ENTREPRENEURSHIP / ЗАНЯТОСТЬ В НЕГОСУДАРСТВЕННОМ СЕКТОРЕ

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Джураев Тошболта Тўхтаевич

Мақолада республика иқтисодиётининг мулкий тузилишидаги ўзгаришлар ялпи ички маҳсулот, банд бўлганлар ва асосий капиталга киритилган инвестицияларда алоҳида мулк шакллари улушининг ўзгаришини таҳлил қилиш орқали ёритилди ҳамда унинг асосий тамойиллари кўрсатиб берилди. Миллий иқтисодиётнинг мулкий тузилишини такомиллаштиришга қаратилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилди.В статье рассматривается изменение структуры собственности экономики путём анализа изменения валового внутреннего продукта, занятых и доли инвестиций в основной капитал как отдельный вид собственности, а также раскрываются его основные принципы. Разработаны предложения и рекомендации по усовершенствованию структуры собственности.In the article the change of structure of property of economy is examined by the analysis of change of gross domestic product, employment and share of investments into the fixed assets as separate type of property, and its basic principles are revealed. Suggestions and recommendations are worked out to improve the structure of property.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Ўзбекистон иқтисодиётининг мулкий тузилиши ва унинг ўзгариши тамойиллари»

Джураев Т.Т.

Тошкент молия институти «Иктисодиёт назарияси» кафедраси мудири, иктисод фанлари доктори, профессор

УЗБЕКИСТОН ИКТИСОДИЁТИНИНГ МУЛКИЙ ТУЗИЛИШИ ВА УНИНГ УЗГАРИШИ ТАМОЙИЛЛАРИ

ДЖУРАЕВ Т.Т. УЗБЕКИСТОН ИКТИСОДИЁТИНИНГ МУЛКИЙ ТУЗИЛИШИ ВА УНИНГ УЗГАРИШИ ТАМОЙИЛЛАРИ

Маколада республика иктисодиётининг мулкий тузилишидаги узгаришлар ялпи ички мах,сулот, банд булганлар ва асосий капиталга киритилган инвестицияларда алох,ида мулк шакллари улушининг узгаришини тах,лил килиш оркали ёритилди х,амда унинг асосий тамойиллари курсатиб берилди. Миллий иктисодиётнинг мулкий тузилишини тако-миллаштиришга каратилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чикилди.

Таянч иборалар: иктисодиёт мулкий тузилиши, давлат секторида бандлик, нодавлат мулк шаклларида бандлик, фукаролар хусусий мулки, тулик бандлик, самарали бандлик, хусусий тадбиркорлик.

ДЖУРАЕВ Т.Т. СТРУКТУРА СОБСТВЕННОСТИ В ЭКОНОМИКЕ УЗБЕКИСТАНА И ТЕНДЕНЦИИ ЕЕ ИЗМЕНЕНИЯ

В статье рассматривается изменение структуры собственности экономики путём анализа изменения валового внутреннего продукта, занятых и доли инвестиций в основной капитал как отдельный вид собственности, а также раскрываются его основные принципы. Разработаны предложения и рекомендации по усовершенствованию структуры собственности.

Ключевые слова: структура собственности экономики, занятость в государственном секторе, занятость в негосударственном секторе, частная собственность граждан, полная занятость, эффективная занятость, частное предпринимательство.

DJURAYEV Т.Т. OWNERSHIP STRUCTURE IN THE ECONOMY OF UZBEKISTAN AND TRENDS OF ITS CHANGES

In the article the change of structure of property of economy is examined by the analysis of change of gross domestic product, employment and share of investments into the fixed assets as separate type of property, and its basic principles are revealed. Suggestions and recommendations are worked out to improve the structure of property.

Keywords: structure of property of economy, employment in a public sector, employment in private sector, private properties of citizens, full employment, effective employment, private entrepreneurship.

Ицтисодиётнинг мулкий таркиби, алоуида мулк шаклла-рининг ялпи ички маусулот (соф миллий маусулот, миллий даромад, тармоцлар маусулоти), асосий капиталга цуйил-ган инвестициялар ва банд булганлардаги улуши каби курсаткичлар билан тавсифланди.

Иктисодиётнинг мулкий таркиби ва ун-даги узгаришлар куп жихатдан бозор му-носабатларининг карор топганлик даража-сини ифодалайди.

Иктисодиётнинг мулкий таркиби ун-даги алохида мулк шаклларининг улуши-ни англатади. Мулкларнинг бу салмоFи иктисодий тизим табиатини хам белгилаб беради.

Иктисодиётнинг давлат сектори, мулк-чиликнинг давлат шаклига асосланади. Бунда мулкка эгалик килиш, ундан фой-даланиш, натижаларини узлаштириш ва мол-мулкни тасарруф этиш турли даража-даги давлат бошкарув муассассаларига те-гишли булади. Хусусий мулкда уни руёбга чикариш хусусий шахслар томонидан амалга оширилади ва улар иктисодиётнинг хусусий тадбиркорлик секторини ташкил этади.

Республикада ялпи ички махсулот, инвестициялар ва бандликда давлат сектори улуши баркарор пасайиб, нодав-лат, шу жумладан хусусий мулк шакли салмоFи ортиб бориши, бир томондан, бозор иктисодиётига утиш ва унинг карор топиши жараёнини, бошка томондан, иктисодий, хусусан мулкий ислохотларнинг самарадорлигини тавсифлайди.

Республикада мулкий ислохотларни чу-курлаштириш натижасида 2000-2014 йил-ларда ЯИМда давлат сектори улуши 1,6 ба-робарга камайиб, нодавлат мулк шакллари улуши 1,15 баробарга якин ортган. Х,озирда ЯИМда мазкур икки сектор улуши нодавлат мулк шакллари фойдасига 4,8:1,0 нисбатни ташкил килиб, улар уртасидаги фарк 2000 йилги курсаткичдан (2,6:1,0) 1,8

баробар юкорирок даражани ташкил килади.

Республикада бандликнинг мулкчилик шакллари буйича таксимланишида хам худди шундай тамойилни кузатиш мумкин.

Республикамизда кейинги йилларда иктисодий фаол ах,оли сонида иктисодиётда банд булганлар улуши нис-батан камайиб, банд булмаганлар улуши кисман ортиб бориши кузатилади. 20002006 йилларда иктисодиётда банд булмаганларнинг иктисодий фаол ахоли сонидаги улуши уртача 0,4%ни ташкил килган булса, 2007 йилдан бу курсаткич 5,0%га етган ва кейинги йилларда хам иш-сизлик шу даражада сакланиб колган. Иш-сизликнинг бу кулами унинг табиий дара-жасини хосил килиб, узи билан сезиларли иктисодий ва ижтимоий окибатларни кел-тириб чикармайди хамда республика иктисодиётида кейинги йиллар амалга оширилган ижобий таркибий узгаришлар хамда модернизациялаш жараёнининг на-тижалари хисобланади.

Урганилган даврда республикада иш-чи кучи таркибига кирадиган мехнатга лаёкатли ахолининг уртача 25-30 фоизи иктисодий нофаол кисмини ташкил килган. Ахолининг бу кисми уз ичига куйидаги то-ифаларни камраб олади:

а) ишлаб чикаришдан ажралган х,олда укиётган, иш хаки ёки мехнат даромадига эга булмаган укувчи ва талабалар;

б) учинчи гурух ишламайдиган ногиронлар;

в) уй бекалари ва болаларига каровчи ишламайдиган аёллар;

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 1

2-жадвал. Республика и^тисодиётида бандларнинг мулкчилик шакллари буйича так,симланиши (%да)2

1-жадвал. Узбекистонда ялпи ички мах,сулотнинг мулкчилик шакллари буйича таркиби (%да)2

2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 Узгариши «+» «-»

Давлат сектори 27,4 23,6 20,4 20,6 16,4 16,7 17,1 -10,3

Нодавлат сектор 72,6 76,4 79,6 79,4 83,6 83,3 82,9 +10,3

2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 Узгариши «+» «-»

Давлат секторида 24,1 22,8 20,7 19,9 19,3 18,7 18,1 -6,0

Нодавлат сектор 75,9 77,2 79,3 80,1 80,7 81,3 81,9 +6,0

Шу жумладан

Фукаролар хусусий мулкчилигида 47,8 61,0 69,0 69,5 70,4 71,1 71,6 +23,8

г) кучмас мулк ва бошка мол-мулк х,и-собидан даромад олувчи, ишламайдиган шахслар;

д) ихтиёрий банд булмаганлар.

Республика иктисодиётида банд булганлар

мутлак сони 2006 йилдаги 8983,0 мингдан 2014 йилда 12818,4 минг кишига (ёки 142,7 фоизга) ортиб, иктисодий фаол ах,оли тарки-бидаги улуши бироз камайган (4,5%га) булса-да, унинг таркибида бозор муносабатлари-нинг характерига мос бир катор ижобий та-мойиллар руй берган.

Жумладан, тах,лил килинган даврда икти-содиётнинг давлат секторида банд булганлар улуши 5,4 (24,1 дан 18,1) фоизга кискариб, но-давлат секторида банд булганлар улуши шун-га мос равишда 75,9 дан 81,9 фоизга усган.

Бандликда давлат ва нодавлат секторлар улуши нисбатида катта узгаришлар кузатил-маса-да (давлат секторида бандлик 33%га ка-майиб, нодавлат секторида 8,0%га ортган), уларнинг нисбий улуши кейингиси фойдаси-га 1,0:3,1 дан 1,0:4,5 нисбатга ортган. Нодавлат мулк шакллари ичида фукаролар хусу-сий мулкчилигида бандлик энг юкори улуш-ни ташкил килиб (2014 йилда 71,6%), бу

курсаткичлар нисбий салмоFи 2000-2014 йил-ларда 1,5 баробар купайган.

Узбекистон иктисодиётининг мулкий ту-зилишидаги анча катта узгаришлар асосий капиталга киритилган инвестицияларнинг алох,ида мулк шаклларига таксимланиш нис-бати узгаришида кузатилди.

Республикада урганилган даврда давлат мулки субъектлари асосий капиталига киритилган инвестициялар улуши 3,3 баробар-дан купрокка камайиб, нодавлат мулк шакл-ларида бу курсаткич 2,2 мартадан купрокка ортган. Инвестициялардаги бу икки мулк шаклларининг солиштирма улуши 2000 йилда давлат мулки фойдасига 1,77:1,0 нисбат-ни ташкил килган булса, 2014 йилда мазкур курсаткич нодавлат мулк шакллари фойдасига 1,0:4,23 нисбатга узгарган. Инвестицияларнинг мулк шаклларига таксимотидаги бу карама-карши узгариш куп жих,атдан давлат бюджети х,исобига амалга оширилади-ган инвестициялар улушининг узлуксиз камайиб (2000 йилдаги 29,2%дан 2014 йилдаги 4,5%гача), четдан жалб килинадиган ин-

1 Узбекистон Республикаси йиллик статистик туплами. - Т., 2012, -35-б; Узбекистон ракамларда. - Т., 2015. -43-б.

^ Узбекистон ракамларда. - Т., 2015. -60-б; Узбекистонда мех,нат ва бандлик. - Т., 2015. -28-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 1

3-жадвал. Асосий капиталга киритилган инвестицияларнинг мулкчилик шакллари буйича

так,симланиши (% х.исобида)1

2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 Узгариши «+» «-»

Давлат мулки 63,9 30,9 21,8 22,6 22,3 20,7 19,1 -44,8

Нодавлат мулки 36,1 69,1 78,2 77,4 77,7 79,3 80,9 +44,8

Шу жумладан:

фукаролар хусусий мулки 15,6 12,9 17,2 19,4 20,8 20,2 20,6 +5,0

хужалик бирлашмалари 12,7 33,3 28,4 29,6 28,6 30,4 32,3 + 19,6

кушма корхоналар, чет эл фукаролари ва ташкилотлари 6,5 16,6 28,5 23,1 21,3 21,7 20,2 + 13,7

бошка корхоналар 1,3 6,3 4,1 5,3 7,0 7,0 7,7 +6,4

вестицияларда унинг т^ридан-т^ри кири-тиладиган шакли улуши тухтовсиз ортиб бо-риши (2000 йилдаги 29,2%дан 2014 йилдаги 78,6%га) натижаси хисобланади.

Республикада якин истикболда хам икти-содиётнинг мулкий тузилишидаги узгаришлар нодавлат мулк шакллари нисбати фойдасига руй беради. Уз навбатида бундай узгаришлар нодавлат мулк шакллари ички тузилишига хам тегишли булади.

Хозирги боскичда Узбекистон иктисодиёти мулкий тузилишидаги узгаришларни такозо килувчи йуналишлар сифатида

куйидагиларни кайд килиш мумкин.

• Хусусий мулк ва хусусий тадбиркорлик-ни янада ривожлантириш. Бу, бир томондан, нодавлат мулк шакллари, бошка томондан, унинг таркибида фукаролар хусусий мулки улушининг баркарор усишига олиб келади.

Республикада кичик бизнес ва хусусий тад-биркорликни ривожлантиришни раFбат-лантиришга каратилган чора-тадбирлар нати-жасида 2014 йилда 20 мингдан ортик янги кичик бизнес субъектлари ташкил этилиб, уларнинг умумий сони 195 мингдан купрокка етган. ЯИМни шакллантиришда бу соханинг улуши 2000 йилдаги 31%дан 2014 йилда 56%га етган. 2014 йилда яратилган янги иш

1 Узбекистон Республикаси^ йиллик статистик туплами. - Т., 2012. -262-б; Узбекистон ракам-ларда. - Т., 2015. -154-155-б.

уринларининг ярми (480 мингдан ортик) кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликка тегишли булган. Хозирги кунда бу сохага барча банд булганларнинг 76,5%и туFри келади2.

Истикболда хам "...куп тармокли икти-содиётимизнинг устувор сохалари булмиш хусусий мулк ва хусусий тадбиркорликни тез суръатлар билан ривожлантириш йулидан барча Fов ва тусикларни йук килиш, уларнинг эркинлигини таъминлаш..."3 энг мухим маса-лалардан бири булиб колади.

• Узбекистонда бандликнинг мулкий таркибида руй берган узгаришлар, миллий икти-содиётда хусусий мулк ва унинг доирасида хужалик юритишнинг турли-туман шакллари устувор урин эгаллаб бораётганлигини курсатади. Бу тамойил истикболда хам икти-

2 Каримов И.А. 2015 йилда иктисодиётимизда туб таркибий узгаришларни амалга ошириш, модернизация ва диверсификация жараёнларини изчил давом эттириш хисобидан хусусий мулк ва хусусий тадбиркорликка кенг йул очиб бе-риш - устувор вазифамиздир. // Узбекистон Пре-зиденти Ислом Каримовнинг мамлакатимизни 2014 йилда ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари ва 2015 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлиси-даги маърузаси. // «Халк сузи» газетаси, 2015 йил 17 январь.

3 Каримов И.А. Мамлакатимизни демократик янгилаш ва модернизация килишга каратилган тараккиёт йулимизни катъият билан ^цавом эттириш - бош максадимиздир. - Т.: «Узбекистон», 2015. -17-б.

содиётнинг мулкчилик таркибидаги мукаррар руй берадиган узгаришлар туфайли уз урнини саклаб колади.

Узбекистон иктисодиётида бандликнинг таркиби ва унинг узгаришига хос асосий та-мойиллар тахлили якин истикболда самара-ли бандликка эришиб бориш бандлик сиё-сатидаги долзарб вазифалардан эканлигини курсатади. Буни амалга ошириш учун мехнат ресурсларининг умумий сонида иктисодий фаол кисмининг улуши усиб боришига хос ижобий тамойилларни саклаб колиш ва ку-чайтириш лозим. Бунда мехнат килишнинг умумий шарт-шароитлари ва жозибадорли-гини хамда ходимлар фаолияти натижалари-дан манфаатдорлигини тухтовсиз ошириб бо-риш мухим урин тутади. Мехнат ресурслари таркибида унинг иктисодий фаол кисмининг салмоFини устириб боришда, тулик булмаган иш вакти мобайнида ишлайдиганлар ёки уйда бажариладиган ишлар куламини кенгай-тириш, жамоат ташкилотларида ишловчилар-нинг кафолат ва имтиёзларини давлат муасса-салари ходимлариники билан тенглаштириш, узини иш билан таъминлашнинг иктисодий ва хукукий асосларини мустахкамлаш, «куча» тадбиркорлигига расмий маком бериш каби-лар хам кам ахамиятга эга эмас.

• Иктисодиётда банд булганларнинг мех-нат ресурслари ва ахоли иктисодий фаол кисмидаги салмоFини макбул даражада ушлаб туриш. Республикада мазкур тоифадагилар-нинг мехнат ресурсларидаги улуши 2000-2014 йилларда нисбатан бекарор тебраниб, унинг кулами 65,3%дан (2010 й.) 71,0% гача (2014 й.) узгарган1. Бу йиллар буйича мехнат ресурсларининг 29,0% дан 34,7% гача булган кисми миллий иктисодиётда банд килинмаганлигини англатади. Мехнат ресурсларининг иктисодий нофаол кисмининг бу курсаткичи ички банд-

1 Муаллиф томонидан хисобланган: Узбекистонда мехнат ва бандлик. - Т., 2015. -21-23-б.; Узбекистон Республикаси йиллик статистик туплами. - Т., 2012. -58,59-б.

ликка киёсан аникланган. Агар республикада мехнат ресурсларининг бир кисми учун но-расмий ташки миграция хам хослиги хисобга олинса, «Банд»лар улуши бирмунча ортади. Шу сабабли, ишчи кучининг норасмий ташки бандлигини тартибга солишнинг меъёрий-хукукий асосларини такомиллаштириш ва уларни давлат мехнат муассасаларида расмий банд булганлар сифатида кайд килиш механизмини ишлаб чикиш долзарб масала-лардан хисобланади.

• Республика иктисодиётида банд булганлар ва иктисодий фаол ахоли сони урта-сидаги фарк ишсизлар сонини курсатиб, унинг даражаси кейинги йилларда нисбатан усаётганлиги ишсизлик табиий даражаси-га якинлашаётганлигини англатади. Ишсиз-ликнинг табиий даражада мавжуд булиши бозор коньюктурасида руй бериши мумкин булган кутилмаган кескин узгаришлардан ка-фолатланиш учун ахамиятлидир. Бунда иш-сизликни тартибга солишда давлат мехнат муассасалари фаоллигини ошириш буйича чора-тадбирларни ишлаб чикиш такозо эти-лади.

• Бандликнинг мулкчилик шакллари буйича руй бериши кутиладиган узгаришлар истикболда хам давлат секторида банд булганлар улуши нисбатан камайиб нодавлат сек-тордагилар салмоFи ортиб бориш хисобига содир булади. Бунда хар бир мулк шакли доирасида бандлик таркибида руй берадиган ижобий узгаришларга эътиборни каратиш максадга мувофик. Бу ижобий узгаришлар ишлаб чикариш самарадорлиги нисбатан паст булган хужаликлардан анча юкори са-марадорликка эришганлари, мехнат ресурсларининг кайта таксимланиб туриши натижа-сида нафакат тулик, балки самарали бандлик хам таъминланиб боришида уз ифодасини топиши зарур. Ёпик турдаги акциядорлик жа-миятларини очик турига айлантириш оркали улар фаолиятида ахолининг кенг катлами ва чет элликларнинг хам иштирокини таъмин-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 1

лаш хорижий инвестициялар иштирокидаги кушма корхоналарда банд булганлар улушини устириш, фукаролар хусусий мулкчилигидаги бандликни хар томонлама раFбатлантириш мулкчилик шакллари доирасида якин истик-болда самарали бандликка эришиб бориш-нинг мухим йуналишлари булиб колиши ло-зим.

• Хусусийлаштириш ва мулкни давлат та-сарруфидан чикариш жараёнини янада чукурлаштириш. Бу сохада хозирги боскич-даги мухим устувор йуналиш иктисодиётдаги давлат улушини иктисодий асосланган дара-жага кадар кискартириш хисобланади.

Президентимиз Ислом Каримов таъкид-лаганидек: «Биринчи навбатда, аввало, за-рар куриб ишлаётган, паст рентабелли ва иктисодий ночор, махсулотларига талаб йуклиги сабабли тула кувват билан фаолият курсатмаётган давлат корхоналарини профессионал хорижий инвесторларга уларни кайта тиклаш ва ушбу корхоналар негизида янги, замонавий ишлаб чикариш кувватларини ташкил этиш мажбурияти билан «ноль» кийматида сотиш зарур»1.

Мулкни давлат тасарруфидан чикариш ва хусусийлаштириш жараёнидаги навбатдаги йуналиш - иктисодиётда корпоратив мулк ёки акциядорлик бирлашмалари фаолияти сама-радорлигини ошириш, саноат тармокларида мулкчиликнинг бу шаклини янада ривожлан-тириш хисобланади. Бу борада «... Узбекистан шароитида юртимиз сармоядорлари билан бир каторда чет эллик инвесторлар акция-

1 Каримов И.А. 2015 йилда иктисодиётимизда туб таркибий узгаришларни амалга ошириш, модернизация ва диверсификация жараёнларини изчил давом эттириш хисобидан хусусий мулк ва хусусий тадбиркорликка кенг йул очиб бе-риш - устувор вазифамиздир. // Узбекистон Пре-зиденти Ислом Каримовнинг мамлакатимизни 2014 йилда ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари ва 2015 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлиси-даги маърузаси. // «Халк сузи» газетаси, 2015 йил 17 январь.

ларга эга булган мулкчилик шакли энг макбул булиб, хар жихатдан узини окламокда»2.

• Миллий иктисодиётга куйилган капитал куйилмаларда туFридан-туFри хорижий инвестициялар улушини устириб бориш. 2000-2014 йилларда туFридан-туFри хорижий инвестициялар улуши икки баробардан купрокка ортиб, 2014 йилда 78,6%ни ташкил килган.

• Корхоналарнинг уз маблаFлари хисобидан йуналтириладиган туFридан-туFри хусусий инвестициялар улушини ошириб бориш. Республикада бундай инвестициялар хажми факат 2014 йилнинг узида 10,3%га усиб, жами инвестициялар хажмининг карийб 30%ини ташкил этган3.

• Жами инвестицияларда фукаролар хусусий мулки хисобига шаклланадиган маблаFлар салмоFини устириб бориш. Республикада бундай маблаFларнинг жами инвестициялар-даги улуши узгаришига нисбатан бекарорлик тамойили хос. Унинг ялпи инвестицияларда-ги улуши 1997 йилдаги 10,5%дан, 1998 йилда 19,5%га етган, кейин яна пасайиб, 2001 йилда 10,3%лик даражага тушган. 2010 йилдан маз-кур маблаFлар улуши баркарор усиб (16,0%), 2014 йилда 24,7%лик даражага етган4.

• Хорижий капитал иштирокидаги кушма корхоналар фаолиятини кенгайтириш. Хозир-ги кунда республикамизда машинасозлик, нефть-газ, ахборот-коммуникация техноло-гиялари сохаларида, кимё, тукимачилик, озик-овкат, фармацевтика саноати, курилиш материаллари ишлаб чикариш ва бошка тармокларда 90 дан ортик мамлакатнинг хорижий капитали иштирокида ташкил этилган 4 мингдан зиёд корхоналар муваффакиятли

2 Уша жойда.

3 Экономика Узбекистана. Информационно-аналитический бюллетень за январь-июнь 2005 года. - Т., 2015. -С. 17.

4 Узбекистон Республикаси йиллик статистик туплами. - Т., 2008. -277-б; Узбекистон Республикаси йиллик статистик туплами. - Т., 2012. -260-б; Узбекистон ракамларда. - Т., 2015. -155-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 1

фаолият юритмокда. Бу миллий хужалик мул-кий тузилишини такомиллаштириш билан бирга иктисодиётимиз тармокларини туб-дан модернизация килиш, махсулот ишлаб чикаришни кенгайтириш ва унинг турини купайтириш, жахон бозоридаги ракобатдош

янги махсулотлар ишлаб чикиш имконини бермокда1. Республика иктисодиётининг мул-кий тузилиши такомиллашувига олиб келув-чи мазкур омиллар нодавлат мулк салмоFини устириб бориш билан бирга, унинг самара-дорлигини оширишни хам таъминлайди.

Адабиётлар:

1. Каримов И.А. 2015 йилда иктисодиётимизда туб таркибий узгаришларни амал-га ошириш, модернизация ва диверсификация жараёнларини изчил давом эттириш хисобидан хусусий мулк ва хусусий тадбиркорликка кенг йул очиб бериш - устувор вазифамиздир. // Узбекистон Президенти Ислом Каримовнинг мамлакатимизни 2014 йилда ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари ва 2015 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маърузаси. // «Халк сузи» газетаси, 2015 йил 17 январь.

2. Узбекистоннинг йиллик статистик туплами 2008. - Т., 2009. -386-б.

3. Узбекистоннинг йиллик статистик туплами 2012. - Т., 2013. -356-б.

4. Узбекистоннинг йиллик статистик туплами 2013. - Т.: 2014. -362- б.

5. Узбекистон иктисодиёти. Ахборот-тахлилий бюллетень. 2012 йил. - Т., 2013. -70-б.

6. Экономика Узбекистана: информационно-аналитический бюллетень за январь-июнь 2015 года. - Т., 2015. -С. 85.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

7. Труд и занятность в Узбекистане. - Т., 2013. -С. 127.

8. Узбекистонда мехнат ва бандлик. - Т., 2015. -139-б.

9. Узбекистон ракамларда 2015. - Т., 2015. -213-б.

1 Каримов И.А. Мамлакатимизни демократик янгилаш ва модернизация килишга каратилган тараккиёт йулимизни катъият билан давом эттириш - бош максадимиздир. - Т.: «Узбекистон», 2015. -20-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.