Научная статья на тему 'Ўзбек оилаларида маънавий-ахлоқий муҳитни шакллантиришда кексаларнинг таъсири'

Ўзбек оилаларида маънавий-ахлоқий муҳитни шакллантиришда кексаларнинг таъсири Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
3907
261
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
оила / оилавий ҳаёт / оила муносабатлари / кексалар / кексалик даври / оила муҳити / оила таъсири / кексалар тажрибаси / кексалар ўгити / фарзанд / маънавий-ахлоқий муҳит. / family / family life / family relations / the experience of the older generation / guidance / influence of family / interpersonal relations / the formation of spiritually-moral climate.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Акрамова Ф. А., Билолова З. Б.

Мақолада оила, оилавий муносабатлар масалалари ёритиб берилган. Кекса авлод вакилларидаги тажриба, ўгит, насиҳатнинг оилавий муносабатларни ташкил этишда ўзига хос таъсири хусусиятлари баён этилган. Кексаларнинг ўзбек оилалари шахслараро муносабатида маънавийахлоқий муҳитни шакллантиришдаги таъсири таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE INFLUENCE OF OLDER GENERATIONS TO FORMATION OF SPIRITUAL AND MORAL CLIMATE IN UZBEK FAMILY

The article deals with the family and family relations. There have been especially discussed the influence of the older generation experience to the formation of spiritual-moral climate of the family and interpersonal relationships in Uzbek families.

Текст научной работы на тему «Ўзбек оилаларида маънавий-ахлоқий муҳитни шакллантиришда кексаларнинг таъсири»

Акрамова Ф.А.,

Республика «Оила» илмий-амалий маркази катта илмий ходими, психология фанлари номзоди, доцент; Билолова З.Б.,

Республика «Оила» илмий-амалий маркази илмий ходими

УЗБЕК ОИЛАЛАРИДА МАЪНАВИЙ-АХЛОКИЙ МУЩНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА КЕКСАЛАРНИНГ ТАЪСИРИ

АКРАМОВА Ф.А., БИЛОЛОВА З.Б. УЗБЕК ОИЛАЛАРИДА МАЪНАВИЙ-АХЛОЦИЙ МУЦИТНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА КЕКСАЛАРНИНГ ТАЪСИРИ

Маколада оила, оилавий муносабатлар масалалари ёритиб берилган. Кекса авлод вакилла-ридаги тажриба, угит, насих,атнинг оилавий муносабатларни ташкил этишда узига хос таъсири хусусиятлари баён этилган. Кексаларнинг узбек оилалари шахслараро муносабатида маънавий-ахлокий мух,итни шакллантиришдаги таъсири тах,лил килинган.

Таянч суз ва тушунчалар: оила, оилавий х,аёт, оила муносабатлари, кексалар, кексалик даври, оила мух,ити, оила таъсири, кексалар тажрибаси, кексалар угити, фарзанд, маънавий-ахлокий мух,ит.

АКРАМОВА Ф.А., БИЛОЛОВА З.Б. ВЛИЯНИЕ СТАРШЕГО ПОКОЛЕНИЯ НА ФОРМИРОВАНИЕ ДУХОВНО-НРАВСТВЕННОГО КЛИМАТА В УЗБЕКСКОЙ СЕМЬЕ

В данной статье рассматриваются вопросы семьи, семейных отношений. Отмечаются особенности влияния опыта, наставлений старшего поколения в узбекских семьях на формирование духовно-нравственного климата семьи и межличностные отношения.

Ключевые слова и понятия: семья, семейная жизнь, семейные отношения, опыт старшего поколения, наставления, влияния семьи, межличностные отношения, формирование духовно-нравственного климата.

AKRAMOVA F.A., BILOLOVA Z.B. THE INFLUENCE OF OLDER GENERATIONS TO FORMATION OF SPIRITUAL AND MORAL CLIMATE IN UZBEK FAMILY

The article deals with the family and family relations. There have been especially discussed the influence of the older generation experience to the formation of spiritual-moral climate of the family and interpersonal relationships in Uzbek families.

Keywords: family, family life, family relations, the experience of the older generation, guidance, influence of family, interpersonal relations, the formation of spiritually-moral climate.

Оила инсон учун муцаддас маскан, кишилик жамиятининг ижтимоий пойдеворидир. Жамиятда инсоннинг уз урнини му-носиб эгаллаши, оила муцитида эса зиддиятларсиз яшаши, оилаларнинг барцарор булиши куп жицатдан оилавий муно-сабатларнинг хусусиятларига боглиц булади. Айницса, бун-дай цолатнинг биз узбек миллати оилаларида ёрцин намоён булишини кузатишимиз мумкин.

Узбекистон Президенти Ислом Каримов таъкидлаб утганларидек, «Шарада кадим-кадимдан оила мукаддас Ватан саналган. Агар оила соFлом ва мустахкам булса, махаллада тинчлик ва хамжихатликка эришилади. Би-нобарин, махалла-юрт мустахкам булсагина, давлатда осойишталик ва баркарорлик хукм суради. Зеро, оила фаровонлиги - миллий фа-ровонлик асосидир. Халкимиз тарихига назар ташлайдиган булсак, энг кимматли анъана-лар: халоллик, ростгуйлик, ор-номус, шарму хаё, мехру окибат, мехнатсеварлик каби бар-ча инсоний фазилатлар, энг аввало, оилада шаклланган»1. Дархакикат, оилада шахслараро муносабатларнинг бир неча турлари амалга ошади, яъни миллий мафкурамизга оид илк ту-шунчалар аввало оила мухитида сингади ва бу жараён боболар угити, ота ибрати, она мехри оркали амалга ошади.

Узбек оилаларида шахслараро муносабатда маънавий-ахлокий мухитни шакллантиришда кексаларнинг уз урни бор. Улар аждодлар ярат-ган бой маънавий-ахлокий кадриятларнинг ха-зинабони, давомчиси ва янги шароитларнинг бунёдкори сифатида ёш авлодни тарбияловчи беминнат мураббий саналадилар.

Мухтарам Юртбошимиз томонидан 2015 йилнинг «Кексаларни эъзозлаш йили» деб эъ-лон килиниши мамлакатимизда кекса авлод вакилларига хурмат ва эхтиром курсатиш, хар томонлама куллаб-кувватлаш йуналишидаги ишлар кулами ва сифатини янада ошириш им-кониятларини кенгайтирди.

Узбекистон Республикаси Президенти томонидан 2015 йил 18 февралда «Кексаларни эъзозлаш йили» давлат дастури туFрисида»ги

ПК.-2302-сонли карор кабул килинди. Мазкур карор билан тасдикланган Давлат дастури-нинг IV булимида мамлакатимизнинг мудофаа кобилияти, иктисодий, маданий ва интеллектуал салохиятини ошириш, жамиятимизда тинчлик, тотувлик ва баркарорлик мухитини мустахкамлашга бебахо хисса кушган, соFлом ва баркамол униб-усаётган авлодни тарбия-лашда фаол иштирок этаётган кекса авлод вакилларига муносиб эътибор каратиш ва улар-ни хар томонлама куллаб-кувватлаш буйича кенг куламли чора-тадбирларни тизимли асосда амалга ошириш, оила ва жамиятда ёши улуг инсонларнинг урни ва обрусини ошириш, болалар ва ёшларни ота-оналари, хар бир нуронийни чукур хурмат килиш, эъзозлаш ва уларга Fамхурлик курсатиш туЙFуси рухида тарбиялаш буйича аник чора-тадбирларни амалга ошириш белгиланган2.

Юртбошимиз айтганидек, «Кариси бор уй-нинг париси бор», «Кариялар - хонадонлари-мизнинг файзи ва фариштаси» деган макол ва хикматли сузларимизда чукур маъно бор. Хакикатан хам, кайси хонадонда нуроний ота-хон ёки онахон булса, бу оилада албатта файзу барака, фаровонлик, ахиллик булишини бар-чамиз яхши биламиз3.

Кексалар хакида гап кетганда, биз уларни хонадонимиз фариштаси, хайру баракаси, деб атаймиз. Халк донолиги, минг йиллик тажри-балар, миллий анъаналар карияларимиз онги,

1 Каримов И.А. Хавфсизлик ва баркарорлик йулида. 6-жилд. / Оила фаровонлиги - миллат фаровонлиги. Узбекистон Республикаси Конституциясининг беш йил-лигига баFишланган мажлисдаги табрик сузи, 1997 йил 5 декабрь. - Т.: «Узбекистон», 1998.

2 Узбекистон Республикаси Президентининг 2015 йил 18 февралдаги «Кексаларни эъзозлаш йили» давлат дастури туFрисида»ги ПК-2302-сонли карори. // Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2015 й., 8-сон, 91-модда.

3 Каримов И.А. Мамлакатимизни демократик янгилаш ва модернизация килишга каратилган тараккиёт йулимизни катъият билан давом эттириш - бош максадимиздир. / Президент Ислом Каримовнинг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 22 йиллигига баFишланган тантанали маросимдаги маърузаси. // «Халк сузи» газетаси, 2014 йил 6 декабрь.

фаолияти, турмуш тарзида жамлангандир. Улар ёш авлоднинг устози, мураббийси, х,аёт дорилфунунидир. Донишмандлар «Кари бил-ганини пари билмас», деб бежиз айтишмаган. Ёш авлодни тарбиялашда кекса авлоднинг хиз-мати бених,оя булиб, бобо ва бувилар оилада тарбияни мукаммал йулга куйишда, чинакам халкчил тарбия, оилавий тарбияни яратишда жонкуярлик килиб келганлар, ёшларга таъсир этишнинг энг самарали шаклларини танлаган-лар. Катта авлод вакиллари оиланинг маъна-вий рах,барлари х,ам булишади. Худди шу кек-салар туфайли хонадонимиз файзли, тукин ва осойиштадир. Улар болаларни жонларидан ортик суядилар, невараларию чевараларини «данагимнинг маFизи» деб кувватланадилар, эртагу накллар айтиб х,аёт сабоFини бера-дилар. Айникса, онаси ё отаси х,аётдан эрта кетса, унда улар уша болаларга ота ё она урнини билдирмай, неварам деб эмас, балки болам деб, укситмай вояга етказишга х,аракат киладилар, бунда уларнинг х,аётий тажрибала-ри, аникроFи якин утмишда узларининг шун-дай «тарбиялаш синовлари»дан утганликлари аскотади. Улар болаларга халк урф-одатлари, илFор анъаналарини ургатиш билан чекланиб колмайдилар, уз урнаклари билан х,ам сабок берадилар. Бу - узбек турмуш тарзининг мил-лийлиги аломати.

Халкнинг маданий тараккиётидаги юксалиш катта авлодни эъзозлаш ва х,урмат килиш билан х,ам боFликдир. Инсон уз х,аётида кандай йулни танлаганидан катъи назар, унга ёши улуF кишилар томонидан х,аётий насих,ат, угит си-фатида етказиб берилган донолик, х,икматлар уни муваффакиятлар сари етаклайди. Дониш-мандлик ва тажриба орттириш х,еч качон уз кучини йукотмайди. Аксинча, маънавий тако-мил учун янгидан-янги суръатларда юксалиб бораверади.

Айнан кексалар тажрибаси ёшларнинг аник х,аётий позицияни танлаб олишида мух,им омил булиб хизмат килиши мумкин. Кексалар х,аётидан лавх,алар, ибратли х,икоялар, узи ва узгаларнинг хатоларини уз вактида пайкаб олиш, мех,рибонлик курсатишга интилиш ва бошкалар - буларнинг барча-барчаси маъна-

вий юксалиш учун раFбатлантирувчи туртки була олади.

Шунингдек, катта авлоднинг х,аётий тажрибаси ва донишмандлиги оилаларда бундай ахлокий меъёрларнинг карор топишида кул келади. Кексаларнинг ёшларга киладиган панд-насих,атлари уларда тафаккурни шаклланти-риб, туFри х,аётий максадни танлаб олишга ёр-дам бериши мумкин. Исломда кариндошлар ва якинларнинг х,олидан хабар олиш х,ам асо-сий бурчлардан х,исобланади. Инсон х,ар доим, х,амма вакт баFрикенг булиши керак, айникса, ёши улуг кишиларни эъзозлаш, уларга ёрдам курсатиб туриш лозим.

Улуг бобокалонимиз, сох,ибкирон Амир Те-мурнинг етти йиллик юриши пайтида Мордин калъаси камал килинади. Камал чоFида Мирзо УлуFбек туFилгани х,акида хабар келади. Сарой мунажжимларининг башоратига кура, Мирзо Улугбекнинг келажакда х,ам султон, х,ам улкан олим булиши билдирилади. Амир Темур бу ха-бардан жуда х,ам севинади.

Амир Темур хонадонида урнатилган тартиб-га кура, шах,зодалар тарбияси уларнинг она-лари зиммасида эмас, балки буви-бибилари зиммасида булган. Мирзо Улугбекнинг онаси Гавх,аршодбегим була туриб, унинг оилавий тарбияси билан Сароймулкхоним шуFулланган. Амир Темур бобо сифатида Мирзо Улугбекнинг х,арбий иш, давлатни бошкариш, илм эгал-лаш борасидаги тарбиясига алох,ида эътибор каратади. Натижада Мирзо УлуFбек нодир шахс, маърифатпарвар давлат арбоби, бутун дунёга машх,ур олим булиб етишади.

Амир Темур фарзандлари, набираларининг келажаги олдидаги оталик, боболик бурчи ва масъулиятини чукур англаганлиги диккатга са-зовордир. «Темур тузуклари»да сох,ибкирон уз авлодларининг оила куриши, соFлом фарзанд-лар куриши х,акида астойдил каЙFурганлигини курсатувчи шундай фикрлар бор: «^илларим, набираларим ва якинларимни уйлантириш ташвишида келин изламокка эътибор бердим. Бу ишни давлат юмушлари билан тенг курдим. Келин булмишнинг насл-насабини, етти пуш-тини суриштирдим. Хос одамлар оркали соFлик-саломатлигини, жисмонан камолотини аникладим. Келин булмиш насли-насаби, одоб-

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2015, 6

ахлоки, соFлом ва бакувватлиги билан барча кусурлардан холи булсагина, эл-юртга туй-томоша бериб, келин туширдим. УFилларим, набираларим ва якинларимга бирон том-чи шароб ичиб, хотинларига якинлашишни маън этдим. Зеро, шаробнинг таъсирида бун-ёдга келган фарзанд насл-насабанинг бузи-лишига таъсир этгай, дебон шу покиза йулни тутдим»1.

Умуман олганда, психологиядан маълумки, болалик даврида ёш хусусиятига кура бола шахси атрофидаги нарса, ходиса, вокеаларга нисбатан кизикиши нихоятда ортади. Шунинг учун хам болалик даврининг дастлабки 3-6 ёш палласи ута кизикувчанлик даври хам деб аталади. Бу даврда она уй юмушлари, рУзFор ишлари, айримлари эса умуман ижтимоий-жамоат ишлари билан банд булсалар, бола-нинг кизикиши, интилиши ва юзага келган куплаб саволларига жавоб бера олмайдилар. Бу даврда боланинг фикри тула шаклланиши учун унинг саволларига жавоб топиб бера ола-диган сухбатдош керакдир. Унинг нафакадаги бувиси, бобоси бу вазифани адо эта олади. Чунки нафакадаги кишиларнинг ёш хусусияти-да мулокотга эхтиёж, ким билан булса-да, уз хаётий тажрибалари билан булишиш, уз кечин-маларини сузлаб бериш хисси юкори даражада ифодаланган булади ва боланинг саволларига улар бемалол жавоб топиб бера оладилар. Натижада бобо, бувисининг мулокоти бола фикр доираси кенг булишига ёрдам беради. Айникса, оилавий муносабатларда эрта шакл-ланган «бола-буви», «бола-бобо» тизими боланинг мустакил фикрлайдиган, эркин ва тарбияланган шахс сифатида вояга етишида етарли даражада замин яратади.

Бувижонларимиз аллаларни шундай мехр билан айтадиларки, бундай аллалар фарзанд-ларимизга уз таъсирини утказмай куй-майди, алла эшитган фарзандларнинг мехру мухаббатли булиши хар томонлама тас-дикланган.

Бобо ва бувилар невараларига оилада амал-га ошириладиган ишларни уз тажрибаларига таяниб ургатишда катта хисса кушадилар.

1 Амир Темур угитлари: Туплам. / Тузувчилар: Б.Ахмедов, А.Аминов. - Т.: «Узбекистон», 2007. -26-б.

Оилавий муносабатларда тарбиявий, психологик, хиссий, иктисодий ва бошка вазифалар-нинг амалга оширилиши кузатилади.

Оила тарбияси - оилада ота-оналар, бобо-бувилар, умуман катта ёшли кариндошлар томонидан болаларни тарбиялаш жараёни булиб, азалий туркий удумга кура ота-оналарга караганда болага бобо-бувиларнинг тарбиявий таъсири кучли булган.

Узбек миллатига хос урф-одатларимиз, удумларимиз булмиш «совчилик», «ок урар», туй маросимлари ва бешик туйлар кексала-римиз бошчилигида утади. Хеч бир узбек оиласи йукки, бундай маросимларни уз бобо-бувижонларисиз утказса.

Масалан, совчиликда хал килувчи боскични буважонларимиз ва бувижонларимиз амалга оширадилар. Келинни узлари курадилар ёки куёв билан узлари сухбат курадилар. «Ок урар» ва туй маросимларимиз хам уларнинг пок дуолари билан бошланади. Кейинчалик ёшлар фарзандли булганларида эса энг катта «суюнчи»ни узлари оладилар. Лекин шу билан бирга «Азон айтиш», «Чумилтириш» ва «Бе-шикка белаш» каби удумларимиз хам уларсиз утмайди.

Кексаларимизнинг оилани тинчлиги, мус-тахкамлигига хам таъсири катта. Масалан, кек-салар бор жойда уларнинг хурматини килиб тинчлик сакланади, турли низоли муносабатлар урнатишдан тийилади. «Отам хурмати», «Онам хурмати» каби иборалар кулланади. Яна бир томони, кексалар шундай низоли вазиятлар-ни туFри хал килишда етакчи буладилар, улар оркали оиладаги турли низолар бартараф эти-лади. Шунинг учун хам оиласи ибратли кекса-лардан иборат махаллада оксоколлар мажлис-лари ташкил этилади. Махаллада курилаётган муаммоли вазиятлар хам кексаларимиз ишти-рокида хал килинади.

Лекин хозирги оилаларни кузатадиган бул-сак, аксарият оилалар нуклеар, яъни эр-хотин ва фарзандлардан иборатдир2. «Нуклеар» ло-тинча суздан олинган булиб, луFавий маъноси

2 Шоумаров F.Б. Оила психологияси: Академик лицей ва касб-хунар коллежлари укувчилари учун укув кулланма. - Т.: «Шарк», 2008. -21-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2015, 6

«ядро» демакдир1. Бундай оилаларда тарбия олаётган болалар хусусиятларида салбий хис-латлар хам шаклланади:

■ назорат камлиги туфайли куча мухитига таъсирчан буладилар;

■ ота-оналари иш фаолияти билан банд булган вактларда кун тартибларини узларича ташкил этадилар;

■ буш вактларини уйдан ташкарида утказа-дилар;

■ дайдилик, ичиш-чекиш одатлари пайдо бу-лади;

■ катта авлод вакилларига нисбатан муно-сабатларида иззат-хурмат килиш коидаларига кам даражада риоя килинади.

Кейинчалик бундай мафкура таъсирида кек-саларга нисбатан эъзоз ва хурмат эмас, балки ноурин муносабатлар шаклланади.

Афсуски, кариялар уйларининг Узбекистонда хам борлиги, уз халоватини уйлаган айрим фар-зандларнинг кексайиб колган ота-оналарини шундай Fарибхоналарга жойлаштириши хам хакикат, бундай фарзандлар эртага узларини хам шундай кисмат кутаётганини уйламайдилар. Холбуки, ота-оналари кексайганда хизматлари-ни килиб, дуоларини олмаган фарзанд карFишга учраши хакида хадиси шариф хам бор2.

Абу Хурайра айтадилар: «Хор булсин, хор булсин, хор булсин!» - ун маротаба такрор килдилар. Шунда сахобалар: «Ё, Расулуллох, кимни айтаяпсиз?», деб сурашди. Расулуллох: «Ота-онасининг иккаласи ёхуд битталари кексайиб колган вактида (уларни рози килмай) узини дузахга тушишга мубтало килган киши-ни», дедилар3. Бошка бир хадисда эса: «Ким ота-онасини рози килса, унга тубо4 насиб булиб, Аллох таоло унинг умрини хам зиё-да килади»5, дейилган. Шу хадислар замирида туFилиб, аждодларимиз тажрибасида синалган «Ота рози - худо рози» накли хам кекса ав-

1 Шоумаров F.Б. ва бошкалар. 1001 саволга психолог-нинг 1001 жавоби. Услубий кулланма. - Т.: ТДПУ, 2014. -22-б.

2 Имом Исмоил ал-Бухорий. Ал-адаб ал-муфрад (Адаб дурдоналари). - Т.: «Узбекистан», 1990. -20-б.

3 Уша жойда.

4 Тубо - жаннатлардан бири ёки ундаги дарахтлардан бирининг номи.

5 Имом Исмоил ал-Бухорий. Ал-адаб ал-муфрад (Адаб

дурдоналари). - Т.: «Узбекистан», 1990. -20-б.

лодни хурмат килиш анъанасини шаклланти-ришда узгача хизмат килади. Бинобарин, кекса авлодни хурмат килиш, эхтиёт килиб авайлаш, эхтиёжларини таъминлаш узбек оилаларининг бетакрор фазилатларига айланган. Узбекистон Республикаси Конституциясининг XIV боби «Оила»га оид туртта моддадан иборат булиб, унинг 66-моддасида ота-оналарни эъзоз-лаш каби анъанавий миллий кадрият конун кучи билан мустахкамлангандир: «Вояга етган, мехнатга лаёкатли фарзандлар уз ота-оналари хакида Fамхурлик килишга мажбурдирлар»6.

Чиндан хам, хаётнинг аччик-чучугини та-тиб, хилма-хил синовларда тобланиб заковат тимсолига айланган кекса авлоднинг эзгу-угит насихатлари оилалар маънавий-ахлокий камо-лотининг мустахкам пойдевори хисобланади. Айни чоFда шу маънавий пойдевор кай даражада эканлиги жамоатчилик фикрига дахлдор-лиги билан хам бенихоя кимматлидир.

Оила хар бир инсоннинг маънавий-ахлокий жихатдан шаклланиши учун энг кадрли маскан-дир. Шундай экан, кексаларнинг хаётий тажри-баси, ибрати, сабоFи оркали оилада шахслараро муносабатларни ташкил этиш инсонни комил-лик, одоб-ахлок сари етаклаши шубхасиздир.

Хулоса килиб айтганда, Ватанимиз равнаки, унинг келажаги булмиш ёш авлодни муносиб даражада тарбиялашда, шунингдек, бой тарихи-мизнинг учмас сахифалари, аждодларимизнинг буюк меросини, кадрият ва урф-одатларимизни келажак авлодга етказишда узининг матонати, иродаси билан фидойилик килаётган кекса авлод вакиллари давлатимиз ва Президентимиз-нинг эътиборида экан, улар хамиша эъзоз ва эхтиромда буладилар.

Демак, маънавий меросимизни ёш авлодга етказишда кекса авлод вакилларининг урни бекиёс. Кексаларнинг жамият ижтимоий-сиёсий хаётидаги иштироки мухим ахамият касб эта-ди. Карияларнинг роли ва урни кай даражада булса, оила шу даражада мустахкам, тинч ва фаровон булади.

6 Узбекистон Республикасининг Конституцияси. - Т.: «Узбекистон», 2003. -17-б.

/- 8 к. 2015 ЙИЛ - КЕКСАЛАРНИ ЭЪЗОЗЛАШ ЙИЛИ / 2015 ГОД - ГОД ВНИМАНИЯ И ЗАБОТЫ О СТАРШЕМ ПОКОЛЕНИИ \

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикасининг Конституцияси. - Т.: «Узбекистон», 2014. -39-б.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2015 йил 18 февралдаги «Кексаларни эъзозлаш йили» давлат дастури туFрисида»ги ПК.-2302-сонли карори. // Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2015 й., 8-сон, 91-модда.

3. Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: «Маънавият», 2008.

4. Акрамова Ф.А. Инсоний муносабатлар психологияси. - Т.: «Шамс-А», 2005. -68-б.

5. Амир Темур угитлари: Туплам. / Тузувчилар: Б.Ахмедов, А.Аминов. - Т.: «Навруз», 1992. -64-б.

6. Имом Исмоил ал-Бухорий. Ал-адаб ал-муфрад (Адаб дурдоналари). - Т.: «Узбекистон», 1990. -20-б.

7. Каримова В.М. Оилавий хаёт психологияси. // Укув кулланма. - Т., 2006. -142-б.

8. Каримова В.М., Акрамова Ф.А. Психология. Маърузалар матни. - Т.: ТДИУ, 2005. -210-б.

9. Сафаров О., Махмудов М. Оила маънавияти. - Т.: « Маънавият», 1998.

10. Шоумаров F.Б. Оила психологияси: Академик лицей ва касб-хунар коллежлари укувчилари учун укув кулланма. - Т.: «Шарк», 2008. -296-б.

11. Шоумаров F.Б. ва бошкалар. 1001 саволга психологнинг 1001 жавоби. Услубий кулланма. - Т.: ТДПУ, 2014. -312-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.