Научная статья на тему 'Замонавии мактабни шакллантиришда имижнинг аҳамияти'

Замонавии мактабни шакллантиришда имижнинг аҳамияти Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
299
61
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
имиж / муассаса имижи / замонавий мактаб / PR фаолияти / таълим тизими / таълим хизматлари / имидж / имидж учреждения / современная школа / PR-деятельность / система образования / образовательные услуги

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Усмонова Азиза Тўлқин Қизи

Халқ таълими тизимида олиб борилаётган ислоҳотларда умумтаълим мактаблари мавқеини ошириш муҳим масала саналади. Ушбу мақолада ҳам умумтаълим мактаби имижини ривожлантириш орқали замонавий мактабларни ташкил этиш, халқ таълимида юзага келган муаммоларга ечим топиш каби масалаларга тўхталиб ўтилган. Шунингдек, умумтаълим мактабларининг имижини шакллантириш механизмлари таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ЗНАЧЕНИЕ ИМИДЖА В ФОРМИРОВАНИИ СОВРЕМЕННОЙ ШКОЛЫ

Улучшение статуса средних школ является важной проблемой в реформировании системы народного образования. Данная статья посвящена вопросу создания современных школ путём развития имиджа средней школы, а также решения проблем, которые возникают в сфере народного образования. Также были проанализированы механизмы формирования имиджа общеобразовательных школ.

Текст научной работы на тему «Замонавии мактабни шакллантиришда имижнинг аҳамияти»

Усмонова Азиза Тулкин кизи, А.Авлоний номидаги халк таълими тизими рах,бар ва мутахассис ходимларини кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш институти таянч докторанти

ЗАМОНАВИИ МАКТАБНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА ИМИЖНИНГ А^АМИЯТИ

УДК: 371.031

усмонова а.т. замонавий мактабни шакллантиришда имижнинг

ацамияти

Халк таълими тизимида олиб борилаётган ислох,отларда умумтаълим мактаблари мавк,еини ошириш мух,им масала саналади. Ушбу маколада х,ам умумтаълим мактаби имижини ривожлантириш оркали замонавий мактабларни ташкил этиш, халк таълимида юзага келган муаммоларга ечим топиш каби масалаларга тухталиб утилган. Шунингдек, умумтаълим мактабларининг имижини шаклланти-риш механизмлари тах,лил килинган.

Таянч суз ва тушунчалар: имиж, муассаса имижи, замонавий мактаб, PR фаолияти, таълим тизими, таълим хизматлари.

усмонова а.т. значение имиджа в формировании современной школы

Улучшение статуса средних школ является важной проблемой в реформировании системы народного образования. Данная статья посвящена вопросу создания современных школ путём развития имиджа средней школы, а также решения проблем, которые возникают в сфере народного образования. Также были проанализированы механизмы формирования имиджа общеобразовательных школ.

Ключевые слова и понятия: имидж, имидж учреждения, современная школа, PR-деятельность, система образования, образовательные услуги.

usmonova a.t. the role and importance of image in the formation of a modern school

The raising of the secondary schools status is main factor of reforms in the field of public education. The organization of modern schools by improving secondary school image, and solving the problems in the current sphere, as well as, the mechanisms of improving secondary school image have introduced in the article.

Keywords: image, institution image, modern school, PR activities, education system, education services.

Кириш. Илм-фан ва техника тарак,к,иёти таълим бериш сохасида хам янги-янги эхтиёж ва талабларни юзага келтирмокда. Ёш авлодга таъ-лим беришнинг замонавий технологиялари, замо-навий шарт-шароитларга эга таълим жараёнини ташкил этиш борасида халк таълими тизимида бир катор ислохотларнинг олиб борилаётгани хам бежиз эмас. Шу уринда таълим бериш муас-сасаларининг ривожи, уларнинг жамиятдаги урни ва мавкеини ошириш хар доимгиданда зарурий ахамият касб этмокда.

Таълим муассасаларининг самарали фаолия-тини ташкил этиш, улар уртасида соFлом рак,обат мухитини ошириш йулларини излаш ва бу борада халк,аро тажрибани, замонавий мактаб имижини яратиш механизмларини урганиш билан юк,орида келтириб утилган масалаларга ечим топиш мум-кин. Зеро, таълим хизматлари бозорида соFлом ракобатнинг ривожланиши билан таълим бериш сифатига ва самарадорлигига эришилади.

Бу хизматларнинг талабгорлари эса илм-фан ва техника тарак,к,иётига хос зарурий билимларга эхтиёжларманд авлоддир. Умумтаълим муасса-сасалари имижини яратиш баробарида таълим хизматлари талабгорлари, укувчилар, уларнинг ота-оналари, таълим бериш жараёни иштирок-чилари, педагоглар, жамоатчилик вакилларининг карашларини урганиш ва тахлил к,илиш, уларнинг эхтиёж ва талабларини к,ондиришга эришиш йуллари урганилади. Натижада давлатнинг таълим сохасини ривожлантириш жараёнидан кузланган мак,сад ва вазифаларини амалга ошириш, жамият-нинг хар бир сохасига тегишли муносиб кадрлар етиштиришга замин яратиш мумкин.

Мавзунинг долзарблиги шундаки, умумтаълим мактаблари имиджини шакллантириш маса-ласининг заруратини изохлаш, унинг механизмларини урганиш, рак,обатбардош мактаб, замонавий мактабнинг куринишини ишлаб чик,иш билан таълим тизимидаги муаммоларга ечим топишдир.

Мацоланинг мацсади. Таълим муассасаси-нинг уз имижини шакллантириш ва мавкеини саклашдан мак,сад - жамият, таълим тизими фаолияти иштирокчилари, ота-оналар, ижти-моий институтлар, иш берувчилар, таълим фао-лиятига к,изик,увчи барча инсонлар назарида уз образ ва статусини намоён к,илиш, уни сак,лаш ва ривожлантиришдан иборат. Мак,олада шу масала ёритилган.

«Имиж» тушунчасининг тах,лили. Умумтаълим мактаби имижини шакллантириш заруратини

англашда «имиж» тушунчасига берилган илмий карашларни урганиш, масаланинг мух,имлигини тушунишга хизмат килади. Т.У.Эшбековнинг1 шундай сатрлар келтирилади, «жамоатчилик билан алок,алар жараёнида «Имиж» тушунчаси алох,ида урин тутади. Манбаларда к,айд этили-шича, тадбиркорлик фаолияти билан шуFулланган ик,тисодчилар фаолиятида имиж яратиш зару-рати пайдо булган ва шу тарифа XX аср 60 йил-ларида америкалик ик,тисодчи Болдуинг2 «Имиж» сузини муомалага киритгани, у ишбилармонликда муваффак,ият козонишда фойдали восита эканини исботлаб берган экан (халк таълими тизимининг менежери х,ам бугуннинг ишбилармон киши була олиши айни муддаодир).

Узбекистон Миллий энциклопедияси 4-томи 129-бетида3 шундай ёзилган: имиж (инглизча image, лотинча imago - тимсол, куриниш) - шахс, х,одиса, нарсанинг оммалаштириш, реклама к,илиш ва х,.к. максадларда одамларга х,иссий-рух,ий таъсир курсатишни кузлаб шакллантириладиган киёфаси; тарFиб к,илиш воситаларидан бири.

Кейинчалик янгидан вужудга келаётган сиёсат-шунослик сох,аси вакиллари томонидан «Имиж» фавкулодда ^одиса сифатида ало^ида эътиборга олинади, улар бу хддисада уз фаолиятларининг

мух,им йуналишини куришади.....Мутахассис-

лар фикрича, х^озирги даврда ишбилармонлик ва сиёсий фаолият билан шугулланаётган киши-лар учун имиж яратиб бориш заруратга айланиб

колди.....Жамиятда хар бир ташкилот имижини

яратиб бориш мак,садга мувофик, эканлигини

барча мутахассислар эътироф этишади.....Мута-

хассислар фикрича, имиж инсон рухиятининг куйи катламларида пайдо булади. Шу боис хам у одамларнинг идрок к,илиши учун кулай хамда улар онгида мухим жой олгандир.

Имиж хакида аник, бир психологик махсулот сифатида гапирганда эса у ижтимоий курсатма, урф булган тимсол тарзида намоён булади. Унинг инсон рухиятининг санаб утилган барча сфера-ларида бир вак,тда пайдо булиши хам хеч гап эмас.

1 Эшбеков Т.У. Ахборот хизмати: назария ва амалиёт (укув кулланма). - Тошкент: УзМУ, 2015. 12-мавзу.

2 Шепель В.М. ва бошк,. Шепель В.М. Имиджелогия: как нравиться людям. Учебное пособие. — М.: Народное образование, 2002. — 576 с. /www.evartist.narod.ru

3 Имиж. Узбекистон Миллий энциклопедияси, 4-том. -Т.:, 2002. Б. 129.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 11(84)

Чет тилидан таржима килинадиган бирорта тушунчанинг изохи хар доим хам одамлар учун бирдек маъкул ва кулланишга лойик булавермаслиги мумкин. Масалан, юнон тилидан таржимада мактаб сузи «кувонч уйи» деган маъно англатар экан. Аммо барча укитувчи ва укувчилар бу сузга нисбатан айнан мана шу маъ-нони кабул килмайди. Имиж тушунчаси семанти-касини тушунтиришда хам шу нарсани эътиборга олиш лозим».

Мавзу буйича олимларнинг илмий асарла-рининг цисцача та^лили.

Умумтаълим муассасаси имижини шаклланти-риш ва ривожлантириш борасида бир катор олимларнинг изланишларини келтириб утиш мумкин. Т.Н.Яковлева умумтаълим мактаби имижини яра-тишда куйидаги фикрларни келтиради: «Таълим муассасаси имижини яратиш масаласи замонавий шароитда мухим ахамият касб этмокда. Таълим муассасалари ракобатли таълим хизматлари бозо-рида узининг ижобий имижини яратиш устида ишлаш зарурлигини яхши англайдилар. Амалиёт шуни курсатадики, бу жараёнда усул ва механизм-ларнинг кулланиши, куллаб-кувватланиши хамма муассасаларда хам мавжуд эмас»1. Шунингдек, муаллиф ушбу илмий маколасида таълим муассасаси имижини яратиш заруратини статистик тахлиллар оркали изохлаб берар экан, «.... Шу боис, муассасанинг уз имижини яратиш буйича факат яхши уйланган ва режалаштирилган мактаб сиёсати муайян мактабни мижозлар томонидан юкори бахоланиб, бошка муассасаларга нисбатан танлаб олинишига имкон беради»2, деб таъкид-лаб утади.

Илмий изланиш олиб борган олимлардан яна бири И.А.Хоменко куйидаги фикрларни бирдир-ган: «Сир эмаски, фарзандига мактаб танламокчи булган ота-оналар энг аввало гап-сузларга эъти-бор каратадилар. Миш-мишлар одамларнинг карашлари ва бахолашларини узгартириши мумкин, гарчи бу субъективлик булишига карамасдан. Натижада, канча инсонларнинг фикри бор (баъзан эса обрули бир кишининг фикри) йиллар даво-

мидаги мактабнинг обрусига таъсир курсатиши

мумкин......Шундай килиб, имижни шаклланти-

ришга каратилган максад заминида таълим муас-сасасининг ракобатбардошлигини оширишга эри-шилади. Ракобатбардошликка эса сизга нисбатан муносабатни шакллантириш оркали эришилади. Агар сизнинг хамфикрларингиз карашлари сизни к,оник,тирса, демак, сиз мак,садга эришгансиз»3.

Шунингдек, мамлакатимизнинг

Ф.К.Бабаджанов4, Т.У.Эшбеков5, Ф.Бобожонов6 каби олимлар томонидан хам имиж масаласи, шахс имижи, педагог имижи, ташкилот имижи каби мавзуларда тадк,ик,от ишлари олиб борил-ган.

Аммо умумтаълим муассасаси имижини яратиш меъзонлари, мактаб имижини шакллантириш масаласида айтарлича тадкикотлар олиб борил-маган. Мазкур мавзуни тадк,ик, килиш, мавжуд илмий материалларни тах^ил килиш оркали бугунги кунда халк таълими тизимида, умумтаълим мактаблари фаолиятида мавжуд муаммоларга ечим топиш, мактабнинг жамиятдаги мавкеини юксалтириш йулларини урганиш ва жорий этиш мавзунинг асосий максади ва илмий янгилигини ифодалайди.

Тадкикот объекти сифатида умумтаълим муассасалари олинган булиб, муассаса ва таълим хизматлари фаолияти мазмуни, иштирокчилари ва муассаса жамоатчилигининг мактаб имижини шакллантиридаги роли тадкик этилади.

Мактаб имижини шакллантириш механизм-лари сифатида муассаса PR фаолияти асосий уринлардан саналади, шунингдек, муассаса рахбари имижи, педагогик жамоа махорати ва имижини юксалтириш, кушимча таълим хизмат-ларини ташкил килиш, таълим хизматлари истеъ-молчилари, укувчилар хамда жамоатчилик вакил-ларининг муассаса фаолиятидаги иштироки каби масалалар куриб чикилади.

1 Яковлева Т.Н. Имидж школы глазами субъектов образовательного процесса // Universum: Психология и образование : электрон. научн. журн. 2015. № 9-10 (19) . URL: http://7universum.com/ru/psy/archive/item/2629. стр.1/ (Бу ва куйида бошка рус тилида чоп этилган ман-балардан олинган матнлар узбек тилига макола муал-лифи томонидан чоп этилган)

2 Уша манба. 12 бет.

3 Хоменко И.А. Имидж школы: механизмы и формирования и способы построения. [Электронный ресурс] URL: http://www.den-zadnem.ru/page.php?article=386. 1-бет.

4 Бабаджанов Ф.К. Педагогик имиж яратишда мулокотнинг урни. // «Наука XXI века» журнали, №3. 2019.

5 Эшбеков Т.У. Ахборот хизмати: назария ва амалиёт (укув кулланма). - Тошкент: УзМУ, 2015.

6 Бобожонов Ф. Шахс имижи. - Т.: «Янги аср авлоди», 2017.

Мацоланинг асосий цисми.

Хар бир мамлакат келажаги унинг бугунги ёш авлоди кулидадир. Хукуматимиз тамони-дан халк манфаатларини янада химоя килиш, айникса укувчи-ёшларимизни хар томонлама куллаб-кувватлаш, уларни маънавий-ахлокий ва жисмонан баркамол этиб тарбиялашда кенг ислохотларнинг олиб борилаётгани бежиз эмас.

Маълумки, сунги йилларда таълим сохасида юзага келган муаммо ва камчиликлар бу сохада кузлаган максадларимизни юзага чикишида бир оз оксокланишга олиб келди. Мамлакатимиз рахбари хам халк таълими тизимида юзага келган бир катор муаммоларнинг мавжуд эканли-гини таъкидлаб утдилар, хусусан, жойларда уму-мий урта ва мактабдан ташкари таълим сохасида давлат сиёсатини амалга ошириш, умумтаълим муассасалари рахбарларини танлаш ва жой-жойига куйиш масалаларини хал этиш, идора-вий мансуб ташкилотларнинг мулкидан сама-рали фойдаланишда халк таълими бошкарув органлари ролининг етарли даражада эмаслиги; умумтаълим муассасалари рахбарлари зимма-сига уларга хос булмаган вазифалар ва функ-цияларни юклаш, муассаса директори ва унинг уринбосарлари уртасида ваколатларнинг аник таксимланмаганлиги, улар фаолияти самарадор-лигини бах,олашнинг аник мезонлари ва пара-метрлари мавжуд эмаслиги; умумий урта таълим-нинг долзарб масалалари ва уларнинг натижала-рини амалиётга татбик, этиш буйича чукур илмий тадкикотларнинг мавжуд эмаслиги, укув-тарбия жараёнини услубий таъминлаш масалаларида халк, таълими булимлари ва умумтаълим муассасалари уртасида узаро хамкорлик даражасининг пастлиги; рахбарлар, укитувчилар ва умумтаълим муассасалари бошка ходимларининг касбий фаолиятига асоссиз равишда аралашувдан химоя килиш меха-низмларининг самарасизлиги, назорат килувчи ва бошка давлат органлари томонидан мактабларни текшириш хаддан зиёд купайиб кетганлиги1 каби бир катор муаммоларга ечим топиш айни вактда долзарб вазифага айланди. Келтирилган бу каби муаммоларни бартараф этишда жамиятнинг бир катор сохалари хамкорликдаги фаолияти яхши натижа бериши шубхасиз.

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил

5 сентябрдаги «Халк таълимини бошкариш тизимини такомиллаштириш буйича кушимча чора-тадбирлар туFрисида»ги Пф-5538-сон фармони.

Халк таълимида амалга оширилаётган ислохотлар жараёнида жамиятда умумтаълим муассасаларининг роли ва мавкеини ошириш, улар орасида узаро сотлом ракобат ва хамкорлик мухитини ривожлантириш максадида умумтаълим мактабининг имижини ривожлантириш юкорида келтирилган муаммоларга ечим бериш, замона-вий мактабларни ташкил этиш оркали халк таълимида юзага келган муаммоларга ечим топиш ва пировард максадларни амалга оширишда мухим омил булиб хизмат килади.

Маълумки, сунги йилларда замонавий мак-таб кандай булиши керак, мактаб ички ва ташки фаолият доираси оркали мактаб имижини, унинг жамоатчилик билан алокалар (Р^ урнатиш тизимини самарали ташкил этиш масалалари янада мухим ахамият касб этмокда. Бунга куйидаги саба-бларни хам келтириш мумкин:

• биринчидан, бу турли йуналиш ва куриниш фаолиятидаги мактабларнинг узаро алокаларини мустахкамлаш;

• иккинчидан, давлат ва нодавлат типдаги мактабларга укувчиларни жалб килишдаги узига хосликларга эришиш;

• учинчидан, урганилишлар (умумтаълим муассасалари имижини шакллантириш меха-низмларини урганиш юзасидан олиб борилаётган тадкикот ишимизни урганиш жараёнида мактабда ахборот алмашиш фаолияти, маълумотларни уз вактида етказилмаслиги.

Мактабнинг жамоатчилик билан алокалари (РК фаолияти) талаб даражасида шаклланма-ганлиги натижаси шуни курсатадики, таълим сохасига кириб келаётган инновациялар ва сохадаги ривожланиш куринишлари хар доим хам укувчилар (талабгорлар) ва уларнинг ота-оналари учун тулик тушунарли булмаётгани хам таълимда амалга оширилаётган ислохотлар натижавийли-гига тегишлича таъсир курсатади. Шундай экан, умумтаълим муассасаларининг имижини шакллантириш оркали куйидаги масалаларга аниклик киритилади:

- умумий урта таълим тизимидаги мураккаб демографик вазиятлар;

- укувчиларнинг узлигини англаши ва эртанги кунини туFри режалаштиришдаги мураккабли-клар;

- умумий урта таълим муассасаларига ижти-моий талаблар;

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 11(84)

- мактаб х,ак,идаги Fояларни шакллантириш юзасидан таълим ва бошкарув амалиёти тала-блари;

- ушбу сохада таълим муассасалари тажри-баси.

Умумтаълим мактаблари имижини шакллан-тириш масаласининг заруратини изохлаганда бугунги кундаги долзарб саналган муаммо, укувчилар билимининг саёзлиги, фанларни узлаштиришдаги самарадорликнинг пастлиги, таълим беришдаги сифатнинг хар доим хам талабга жавоб бермаётгани муаммосини хам келтириш уринлидир. Вахоланки, хар йили давлат томони-дан таълимни ривожлантириш максадида бир катор конун хужжатлари ишлаб чикилади, мактаб укувчилари контингентидан келиб чикиб, етарлича шарт-шороитларни яратиш максадида к,анча-к,анча молиявий маблаFлар сафарбар эти-лади. Шунинг учун умумтаълим мактабининг ижо-бий имижини яратишда хам айнан сифатли таълим бериш ва узлаштириш самарадорлигини ошира бориш билан унинг контингентини купайтиршга эришиш назарда тутилади.

Бугунги кунда таълим муассасаси рахбари, менежери уз бошкарувидаги мактабни молиявий таъминотини яхшилаш билан, таълим жараёнини талаб даражасига етказиш мак,сади оркали мак-табнинг стратегиясини ривожлантира боришга харакат килмокда. Бунда мактаб бошкарув субъ-ектларининг максадга йуналтирилган комплекс харакат олиб бориши таълим муассасасининг рак,обатбардош ва юк,ори рейтингга эга булишига каратилган.

Шу уринда Узбекистонда «Замонавий мактаб» Давлат дастури лойихаси ишлаб чикилгани1 кувонарли холат. Мазкур карор лойихасида умумтаълим мактбларидаги мавжуд бир канча долзарб муаммоларни бартараф этишга каратилган аник вазифалар; экологик жихатдан тоза мате-риаллар ва энергиянинг мукобил манбаларидан фойдаланган холда ишлаб чикилган намунавий лойихалар асосида замонавий мактаблар куриш; мактабларни, шу жумладан, укув синфлари ичини янги кулай мебеллар, замонавий укув ва лаборатория ускуналари, дарсликлар ва укув-услубий материаллар, компьютер ва мультимедиа техни-

1 Узбекистон Республикаси Президентининг Ю-3506-сон К,арори лойихаси. - https://regulation.gov.uz/uz/ document/3506

каси, видеокузатув тизимлари билан жихозлаш каби масалалар киритилган.

Республикамизнинг бир катор худудларида умумтаълим муассасалари урганилиб, муассаса биноларини замон талабларига мос равишда реконструкция килиш, зарурий техника билан таъ-минлаш ва укувчилар учун хар томонлама кулай шароит яратиш ишлари олиб борилмокда.

Демак, замонавий мактабларни барпо этиш-нинг хукукий асоси яратилмокда. Шунинг билан, замонавий мактаблар фаолиятини ривожланти-ришда мактаб имижини шакллантириш хам мухим масаладир. Мутахассислар2 томонидан мактаб имижини шакллантувчи куйидаги омиллар тав-сия килинган:

• мактаб менежерининг ижобий киёфаси - бу рахбарининг шахсий физиологик хусусиятлари (характер, маданият, жозибадорлик), ижтимоий хусусиятлар (маълумоти, таржимаи холи, тур-муш тарзи, макоми, кадриятлари), рахбарлик хусусиятлари (таълим тараккиёти стратегиясини, таълим технологиялари, умумтаълим мактаби фаолиятининг иктисодий ва хукукий асосларини билиши, тарбиялилик);

• сифатли таълим хизматлари - укувчиларни тайёрлашда таълим жараёнидаги ривожланиш-ларни инобатга олиш, уларнинг таълим-тарбияси, психологик вазифалар, ижодий имкониятлар, соFлом турмуш тарзини шакллантириш, таълим-тарбия максадларини аник курсатиш, таълим муассасаси миссиясини шакллантириш, турли ижтимоий институтлар билан мактаб хамкорлиги;

• психологик кулай мухитнинг кай даражада эканлиги, укитувчи-укувчи муносабатидаги узаро хурмат, низоларсиз муносабатлар, жамоада самимийлик ва оптимизм, таълим жараёнининг алохида иштирокчиларига замонавий психологик кумак бериш.

• персонал киёфаси - бу малакалилик, шахсий самарадорлик, ташки куриниш, ходимнинг бошкарув, ижтимоий ва педагогик компетент-лилиги.

2 Лазаренко И.Р. Формирование имиджа образовательного учреждения как управленческое новшество. - [Электронный ресурс] / И.Р. Лазаренко // Педагог. -2000. № 9. - Режим доступа: http://www.informika.ru/ text/magaz/pedagog/pedagog_9/stat8.html.

Зуева Е.И. Подходы к формированию имиджа образовательного учреждения. - [Электронный ресурс] / Е.И. Зуева // Режим доступа: http://aeli.altai.ru/nauka/ sbornik/2002/zueva.html.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 11(84)

• таълим муассасаси стили, мактабнинг маъна-вий ташкилий фаолият самарадорлиги, болалар ва ёшлар уюшмаларининг мавжудлиги ва фаолияти, мактабнинг ташки киёфаси, анъаналари, таълим жараёни иштирокчиларининг узаро хамкорлик куриниши;

• ташки атрибутлар - мактаб формаси, мактаб нашри (газетаси), мактабнинг шахсий интернет сайти, мактаб рамзини уйлаб топиш.

Юкоридаги фикрлардан келиб чикиб, бугун мамлакатимизда фаолият олиб бораётган умум-таълим мактабларини киёслаб тахлил килиб курамиз. Уларни куйидагича ажратиш мумкин, давлат умумтаълим мактаблари, хусусий мак-таблар, ихтисослаштирилган давлат умумтаълим мактаблари каби. Буларнинг барчаси учун тенг имкониятлар яратилган, факатгина уз фао-лиятини махорат билан ташкил килиш ва олиб бориш самарадорлигига эришиш вазифасини англаб етиш лозим. Аслида таълим фаолиятини ташкил килувчилар, мактаб рахбарияти, педаго-гик жамоа ва албатта укувчиларнинг мактабдаги ва мактабдан ташкари фаолиятини туFри ташкил килиш, уларнинг фаолият ваколатларини кенгай-тириш, эркин изланиш ва ижодкорлик мухитини яратиш, моддий таъминот ва инвестицион фаоли-ятни раFбатлантириш ишларини ривожлантириш жуда мухимдир. Хукуматимиз томонидан халк таъ-лими сохасида кабул килинаётган карор ва фар-монларда замонавий мактаблар фаолиятини йулга куйиш буйича кенг имкониятлар яратилиши билан бирга уларни куллаб-кувватлаш буйича тегишли чора-тадбирлар хам олиб борилмокда. Шундай экан, умумтаълим мактаблари хам жамиятда уз имижини яратиш билан мактаб фаолияти сама-радорлигини янада оширишга эришади.

Маълумки, жамиятда кай бир соха булмасин, унинг баркарор ривожланишида шу сохада фаолият юритаётган тегишли ташкилотларнинг жами-ятдаги фаол роли ва жамият ривожидаги хиссаси катта ахамиятга эга. Шу асосда умумтаълим макта-бларининг мамлакат таянч бутини сифатида юзага чикиши айни муддаодир. Асоски, Узбекистан ахолисининг олтмиш фоиздан ор^ини ташкил килаётган укувчи-ёшларимизни хар томонлама куллаб-кувватлашда, уларда фаол фукаролик позициясини шакллантиришда, ижтимоий-сиёсий жараёнларнинг фаол иштирокчисига айланиш-ларида умумтаълим мактабларининг жамоатчи-лик билан кенг хамкорлигини ривожлантириш, умумтаълим муассасалари нафакат таълим-тарбия

берувчи маскан, балки, ижтимоий институт сифатида1 хам фаолият олиб боришини инобатга олмок лозим. Ижтимоий ва сиёсий позицияга эга булиш, уз-узини мустакил бошкариш механизмларини кенгайтириш, бугунги шиддат билан узгариб ва ривожланиб бораётган жараёнларга лаббай деб жавоб бера олишда муассасанинг жамиятдаги имижини шакллантириш мухим вазифадир. Хар бир муассаса, ташкилотнинг имижи унинг вако-лат ва функционал вазифаларидан келиб чикиб яратилади ва шу тарика таъсир ва хамкорлик дои-раси кенгая боради. Аслини олганда хам хеч бир муассаса, айникса, умумтаълим муассасаси якка холдаги фаолияти билан тараккий эта олмайди. Унинг фаолиятида тегишли жамоатчилик институт ва гурухлари (фукаролик жамияти институт-лари, ота-оналар, кузатув кенгашлари, уз-узини бошкариш органлари ва б.) билан хамкорлик оркали ривожланиши тизимдаги муаммоларни комплекс равишда бартараф этишга ёрдам беради.

Хулоса. Умумтаълим муассасалари имижини шакллантириш механизмларини урганиш ва тадбик этиш оркали:

- мактабнинг жамиятдаги мавкеини оши-риш;

- мактаблараро сс^лом ракобатни кучайтириш ва ракобатбардош мактабни шакллантириш;

- мактабларнинг жамоатчилик билан алока-ларини ривожлантиришга эришиш кузда тути-лади.

Таклифлар. Умумтаълим мактаблари имижини шакллантириш ва ривожлантириш масаласида куйидаги таклифларни киритиш мумкин:

• умутаълим муассасаси имижини шакллантириш омилларини амалий ва киёсий урганиш, тахлил килиш;

• умутаълим муассасаси имижини ривожлантириш оркали самарали бошкарувга эришиш йулларини асослаш;

• РК фаолиятини умумтаълим мактаби имижини шакллантирувчи механизм сифатида жорий этиш.

Юкоридаги фикрлар умумтаълим муассасалари бошкарувида муассаса имижини шакллантириш ва ривожлантира бориш зарурий масала эканли-гидан далолат беради.

1 К,урбонов Ш., Сейтхалилов Э. Таълим сифатини бошкариш. - Т.: «Турон-икбол», 2006. Б.236.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 11(84)

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 5 сентябрдаги «Халк, таълими бошкариш тизимини такомиллаштириш буйича кушимча чора-тадбирлар тyFрисида»ги ПФ-5538-сон фармони.

2. Эшбеков Т.У. Ахборот хизмати: назария ва амалиёт (укув кулланма). - Тошкент: УзМУ, 2015.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

3. Курбонов Ш., Сейтхалилов Э. Таълим сифатини бошкариш. - Т.: «Турон-икбол», 2006.

4. Имиж. Узбекистон Миллий энциклопедияси, 4-том. - Т.:, 2002. Б. 129.

5. Лазаренко И.Р. Формирование имиджа образовательного учреждения как управленческое новшество. // Педагог, 2000. № 9. http://www.informika.ru/text/magaz/ pedagog/pedagog_9/stat8.html.

6. Зуева Е.И. Подходы к формированию имиджа образовательного учреждения. http://aeli.altai.ru/nauka/sbornik/2002/zueva.html.

7. Хоменко И.А. Имидж школы: механизмы и формирования и способы построения. http://www.den-zadnem.ru/page.php?article=386.

8. Яковлева Т.Н. Имидж школы глазами субъектов образовательного процесса // Universum: Психология и образование : электрон. научн. журн. 2015. № 9-10 (19). http://7universum.com/ru/psy/archive/item/2629.

9. Шепель В.М. ва бошк. Шепель В.М. Имиджелогия: как нравиться людям. Учебное пособие. — М.: «Народное образование», 2002. -С. 576.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.