Научная статья на тему 'ЁШ БАДИИЙ ГИМНАСТИКАЧИ ҚИЗЛАРНИНГ КООРДИНАЦИОН ҚОБИЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ'

ЁШ БАДИИЙ ГИМНАСТИКАЧИ ҚИЗЛАРНИНГ КООРДИНАЦИОН ҚОБИЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

197
26
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ѐш бадиий гимнастикачи қизлар / координацион қобилияти / жисмоний юклама / икки тўп усули машқлари. / young gymnasts / coordination abilities / physical activity / exercises with the method of two balls

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Нозима Рахматовна Хасанова, Шахнозатахировна Усмонова, Рисолат Арслоновна Ниязбекова, Илмира Раматовна Саидова

Мақолада ѐш бадиий гимнастикачи қизларнинг жисмоний юклама ҳажми ва интенсивлигини оширмасдан бадиий гимнастика машғулотлар самарадорлигини оширишда оптималлаштириш усуллари муҳокама қилинади. Тадқиқот натижалари координацион қобилияти икки тўп машқлари бажариш кўрсаткичлари ѐрдамида таҳлил қилинган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Нозима Рахматовна Хасанова, Шахнозатахировна Усмонова, Рисолат Арслоновна Ниязбекова, Илмира Раматовна Саидова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article discusses the ways to increase the effectiveness of rhythmic gymnastics without increasing the volume and intensity of physical activity of young gymnasts. The research results were analyzed using indicators of coordination abilities fulfillment in exercises with two balls.

Текст научной работы на тему «ЁШ БАДИИЙ ГИМНАСТИКАЧИ ҚИЗЛАРНИНГ КООРДИНАЦИОН ҚОБИЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1371-1376

ЁШ БАДИИЙ ГИМНАСТИКАЧИ ЦИЗЛАРНИНГ КООРДИНАЦИОН ЦОБИЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ

Нозима Рахматовна Хасанова

Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, катта укитувчи

ШахнозаТахировна Усмонова

Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, укитувчи

Рисолат Арслоновна Ниязбекова

Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, укитувчи

Илмира Раматовна Саидова

Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, укитувчи

АННОТАЦИЯ

Маколада ёш бадиий гимнастикачи кизларнинг жисмоний юклама хажми ва интенсивлигини оширмасдан бадиий гимнастика машгулотлар самарадорлигини оширишда оптималлаштириш усуллари мухокама килинади. Тадкикот натижалари координацион кобилияти икки туп машклари бажариш курсаткичлари ёрдамида тахлил килинган.

Калит сузлар: ёш бадиий гимнастикачи кизлар,координацион кобилияти, жисмоний юклама,икки туп усули машклари.

ABSTRACT

The article discusses the ways to increase the effectiveness of rhythmic gymnastics without increasing the volume and intensity of physical activity of young gymnasts. The research results were analyzed using indicators of coordination abilities fulfillment in exercises with two balls.

Keywords: young gymnasts, coordination abilities, physical activity, exercises with the method of two balls.

КИРИШ

Бадиий гимнастикачи кизларни техник тайёрлаш мураккаб координацион харакатлардан иборат булиб, бир вактда мусикий оханг билан гимнастик анжомлардан фойдаланиб машклар бажарилади. Спортнинг узига хос

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1371-1376

хусусияти ёш спортчиларга координацион кобилиятини ривожлантиришда юкори талабларни куяди [1,5].

Хрзирги пайтда жисмоний юклама хажми ва интенсивлигини оширмасдан бадиий гимнастика машгулотлар самарадорлигини ошириш усулларини оптималлаштириш масалалари долзарб хисобланади. Ушбу муаммони хал килишда икки хил машк усулни куллаш ва унумли фойдаланиш асосида 7-8 ёшдаги кизларнинг координацион кобилиятларини ривожлантиришни оптималлаштириш мумкин[3,4].

Тадкикотнинг максади - икки хил машк; усулни куллаш асосида 6-8 ёшли бадиий гимнастика кизларнинг координацион кобилиятини такомиллаштириш.

Тадкикотнинг вазифалари.

1.Бадиий гимнастикачиларнинг унг ва чап кул билан спорт анжомлари билан ишлаш малакаларини киёсий тахлилини утказиш натижасида координацион кобилиятларининг ривожланиш даражасини асослаш.

2.Ёш гимнастикачиларнинг координацион кобилиятларини ривожлантиришга каратилган иккита туп билан машк бажариш усулини ишлаб чикиш.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Тадкикотлар БУСМ №41 сонли спорт турларига ихтисослаштирилган болалар ва усмирлар спорт мактабида утказилди. Тажрибада 6-8 ёшли 20 та гимнастикачи кизлар катнашди шундан, 10 киз - анъанавий усул буйича [2], 10 нафар киз эса маълум дастурларда тажриба машгулотлари утказилди. Гимастикачиларнинг координацион кобилият даражаси спортда умумий кабул килинган укув ва бадиий гимнастика буйича синама талабларига мувофик аникланди [3]: халкани кулда айлантириш; визуал бошкарувсиз тескари айлантириш (уринишлар сони бештадан хатосиз килинган); 15 сонияда оёк тупни остига иргитиш (навбат билан унг кул унг остида оёк, чап кул чап оёк остида, марта);туп икки кулда айлантириш (максимал - 10 марта, сон); тупни отиш ва ушлаш (максимал - 10 марта, сон); уч марта умболок ошгандан кейин мувозанатлашиш (максимал 10 с); маълум вактда оддий харакатларга таъсирини аниклаш; харакатларнинг сон курсаткичларини ортиши (хатолик %); вактни узайтириш (хато, п.). Назорат ва тажриба гурухлари натижаларини таккослашлар шуни хулоса килиш мумкинки, урганилган спортчилар гурухларида уртача статистик курсаткичлар буйича тенг булди. Х,алкани айлантиришда хеч бир гимнастикачи халкани максимал 10 сониягача ушлаб

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1371-1376

турмади. 1 дан 8 сониягдаги ушбу машк болалар учун одатий булмаган холда олинган натижалар бир хил эмаслиги аникланди. Назорат гурухидаги курсаткичи унг ва чап кул билан мос равишда 36,0% ва 49,3% ни ташкил этди. Тажрибаал гурухларда бу курсаткичлар 36,6% ва 53,8% гача булиши аникланди.

НАТИЖАЛАР ВА МУХОКАМА

Гимнастикачиларга халкани тескари айлантиришни визуал курмасдан бажариш кийин эди. Уч холатда хам гимнастикачилар ушбу синамани 5 та уринишсиз (икки марта унг кул билан ва бир марта чап билан) биринчи мартада бажара олмадилар. Уч нафар спортчи максимал даражага чикишга муваффак булди.Улардан иккитаси унг кули билан ва битта спортчи чап кули билан куриб туриш назоратисиз бешта тескари айлантиришни ижро етди. Назорат гурухидаги унг ва чап кул билан уртача курсаткичлар 2,3 ± 1,49 марта ва 2,5 ± 1,43 мартани ташкил этди. Тажриба гурухда - унг ва чап кул навбати билан уртача курсаткичлар 2,6 ± 1,43 марта ва 2,0 ± 0,67 марта тенг булди.

15 сонияда оёк остига тупни иргитиш вазифасида тупни кайси оёк билан ва кайси кул билан иргитишда кизлар доимо чалкашиб кетишди.Хдр кайси гурухларда хам гимнастикачилари 15 сонияда керакли 12 марта такрорий машкларни хатосиз бажара олмадилар.Гимнастикачиларнинг уртача натижалари назорат гурухида 6,5 мартада (максимал 9 марта,В = 19,5%), тажрибада 6,9 мартада (максимал 10 марта, В = 29,3%) ташкил этди. Тупни икки кулда айлантириб уйнаш машкларида кизлар тупни икки кулда текис бир томонга, иккинчисига кетма-кет беш маротаба яхширок бажаришди. Назорат ва тажриба гурухларида уртача натижа мос равишда курсаткичлар 3,1 (максимал 5 марта, В = 38,6%) ва 2,9 га тенг булди. Бу уртача курсаткичлар максимал 5 марта, В = 41,3% га тугри келади.Тупни улоктириш ва ушлаш учун бажарилган машк натижалари турлича булди.Унг ва чап кул билан 1 дан 8 мартали машкларда чап кулнинг уртача курсаткичи 5 мартага етмайди, бу чап кул билан тупни ушлаб бажаришда куникмалари етарли даражада такомил этмаганлигини курсатади.

Гимнастикачиларни 2 сонияда "анжомларни ушлаш" оддий харакатни вактини аниклаш буйича тестда яхши натижаларга(В-10,5% ва 8,9%) эришишди. Бадиий гимнастикада анжомларни ушлаш учун тезкорликни талаб киладиган куплаб машклар мавжуд. Энг яхши натижа 14 см ни ташкил етди, бу сонияларга утказилса 0,168 с га тугри келади.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1371-1376

Жисмоний машк харакатнинг куч курсаткичларини аниклаш тестлар анча кийин булиб чикди, бу ерда кулнинг кучини 50% аниклаш керак эди, хатолик фоизларда хисоблаб чикилди.Хар бир спортчининг алохида курсаткичлари бир-биридан жуда фарк килади: хар иккала гурухда 60 дан 87% гача булган узгарувчанлик коеффициенти билан 0 дан 50% гача булганлиги аникланди.Назорат гурухидаги гимнастикачилар 30 сония вакт оралиги давомидаги синамада хар хил натижаларни курсатди ва олиб борилган тажриба натижаларнинг хатоси аникланди. Гимнастикачилар учта умбалок ташлаш машкларини 6,0 сониядан сунг назорат ва тажриба гурухлари уртача даражага мос келадиган доимий яхши натижаларга эришдилар.

Утказилган тажрибалардан хулоса килиш мумкинки, гимнастикачиларнинг координацион кобилиятлари даражаси уртача курсаткичга мос келади, аммо индивидуал курсаткичлар узаро фарк килади. Унг кул билан утказилган тест натижалари куп холларда уртача даражага тугри келади, чап кул натижалари эса етарлича малака шаклланмаганлигини курсатди. Бу айникса, тупни улоктириш ва ушлаш, халкани билагига айлантириш машкларида яккол намоён булди. Ёш спортчиларни оддий машкларни бажариш куникмалари ривожланган, аммо маълум вакт оралигида мушаклар харакатларидаги тезкорлик билан машкларни бажаришни такомиллаштириш зарурлигини курсатди.

ХУЛОСА

Утказилган тажрибалардан хулоса килиш мумкинки, гимнастикачиларнинг координацион кобилият даражаси уртача курсаткичга мос келади, аммо узаро индивидуал курсаткичлари жуда фарк килди. Унг кул билан утказилган тест натижалари куп холларда уртача даражага тугри келади, чап кул натижалари унг кулга нисбатан курсаткичлар пастрок булиши аникланди. Бу, айникса, тупни улоктириш ва ушлашда яккол намоён булди, бу ерда унг кул билан ишлаганда гурухларда уртача натижалар 6,1-6,2 марта, чап кул билан 4,8-4,9 марта; халкани кулда мувозанатлашда: унг билан 6.0-6.1 с., чап билан еса 4.3-4.4 с. Га тенг булди.

Ёш спортчиларда оддий машкларни хатосиз бажариш яхши ривожланган, аммо мушак харакатларининг хиссий намоён булиши ва вакт оралигини идрок етиш яхшилаш кераклиги маълум булди.

Икки туп билан машк мажмуалари хилма-хил булиб, унг ва чап куллар билан бир хил интенсивликда бажариш лозим шунингдек, нафакат урганилган

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1371-1376

элементларни, балки янги машкларини хам уз ичига жамлаган булиб, улар машкларни бажаришнинг мураккаблигини англатади.

Бадиий гимнастикачиларнинг машклар бир вактнинг узида икки кул билан бажариш ва узлаштириш малака даражаси турлича булди.

Педагогик тажриба натижасида гимнастикачиларнинг назорат ва тажриба гурухларида координацион кобилиятларини ривожлантириш даражаси яхшиланди. Кейинчалик назорат ва тажриба гурухларда аксарият курсаткичлар (ундан саккизтаси) назорат гурухига (ундан биттаси) нисбатан статистик жихатдан сезиларли узгаришлар кузатилди.

Шундай килиб, урганиш давомида олинган маълумотлар координацион кобилиятини яхшилаш учун 7-8 ёшдаги болалар учун иккита тупда машкларини бажариш буйича ишлаб чикилган тажриба усулилар асосида самарали натижага эришиш мумкинлигини аникланди.

REFERENCES

1. Аверкович, Э.П. Композиция упражнений в художественной гимнастике: метод. рек. / Э.П. Аверкович. -М.: Изд-во ВНИИФК, 2001. -17с.

2.Ботяев, В.Л. Теория и практика физической культуры / В.Л. Ботяев. -М., 2012. -61с.

3. Бернштейн,Н.А.О ловкости и её развитии.-М.: Физкультура и спорт, 2010. -25с.

4. Farkhodovich, I. B. (2020). Development of balance in young kayakers in the initial stage of training. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 8(2), 66-70.

5. Жумаев, А. Т. (2020). Янги даврда спортнинг ижтимоийлаштирувчи мавкеи. Мугаллим уэм узликсиз билимлендириу, (1), 159-164.

6. Ишонкулов, M. У., & Жумаев, A. T. (2020). Таълим жараёнида замонавий педагогик технологиялардан фойдаланиш. Педагогика ва психологияда инноваъщялар,(2), 584588.

7. Solizhonovich, M. R., Turdievich, Z. A., Bahromovich, J. A., & Erkinovna, K. M. (2020). Features and application of the cluster method of its organizations in lessons in secondary school and higher pedagogical institutions. International Journal on Integrated Education, 5(3), 90-94.

8. ^ораев, С. Б. (2021). Профессионал таълимда касбий амалий машгулотлар мазмуни ва уни такомиллаштириш йуллари. Academic research in educational sciences, 2(4), 1573-1581.

9. Qorayev, S. B., & Janbayeva, M. S. (2021). Boshlang'ich sinf o'qish darslarida sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish. Academic research in educational sciences, 2(4).

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1371-1376

10. Adbujalilova, S. A., & Koraev, S. B. (2020). Талабалар илмий дунёкарашини шакллантиришда педагогик технологияларнинг урни. Academic research in educational sciences, (4).

11. Мафтуна, & Самариддин, (2020). Бошлангич таълимда укувчиларнинг укув-билиш компетенцияларини шакллантириш. Academic research in educational sciences, (4).

12. Raxmanova, M. Q. (2020). Yoshlarda ijtimoiy-ma'naviy faollikni oshirishga bo'lgan ehtiyojlarni shakllantirish. Science and Education, 7(Special Issue 4).

13. Rakhmanova, M. K. (2017). Socialization and Categorization of Education content. Eastern European Scientific Journal, (5).

14. Ёкубова, Д. Т. (2021). Сурхондарё вилоятида ингичка толали пахтадан юкори хосил олиш агротехникасининг ривожланишда мс истоминнинг фаолияти. Academic research in educational sciences, 2(4), 1802-1810.

15. Солиев, И. Р., Давидова, К. Р., Мийликулова, Ш. С. & Азамова, Г. Э. (2021). Енгил атлетика спорт турида машгулот ва мусобака жараёнини бошкариш тизимининг тахлили. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

16. Azimov, Z. N. (2020). Research Of Training Loads On The Simulator" Concept-2. The Preparation Of Youth In Academic Rowing. The American Journal of Applied sciences, 2(11), 104-109.

17. Miryunusovna, Z. G. (2020). Selecting criterias of talented preschool children for the forming of sports reserve in swimming. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 8(2).

18. Matnazarov, X. Y. (2020). Influencing factors for selecting effectiveness of talented swimmers on swimming sports. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 8(3), 41-44.

19. Шукурова, С. С., Пулатова, М. Д., & Серебряков, В. В. (2021). Изменения показателей макроэлементов в крови у футболистов после физической нагрузки. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

20. Хайдаров, М., Алламуратов, М., & Хайруллаева, Н. (2021). Сравнительная оценка физического состояния подростков 11-16 лет с нарушением интеллекта. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

21. Шукурова, С. С., Сейдалиева, Л. Д., & Шарипова, С. Н. (2021). Анализ гемодинамики игроков во время тренировочного процесса. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.