Научная статья на тему 'Тижорат банкларининг инвестиция фаолиятини ривожлантириш йўллари'

Тижорат банкларининг инвестиция фаолиятини ривожлантириш йўллари Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
1621
392
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
банк тизими / банк депозитлари / инвестиция кредити / синдициялаштирилган кредит / инвестиция лойиҳаси / фоиз ставкаси / инфляция / banking system / bank deposits / investment loan / syndicated loan / investment project / interest rate / inflation

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Додиев Ф. Ў.

Ушбу мақолада Ўзбекистон тижорат банкларининг инвестиция фаолияти ва уларнинг инвестицион кредит қуйилмалари ҳажмига таъсир қилувчи омиллар таҳлил қилинган. Банклар инвестиция фаолиятини ривожлантириш мақсадида хорижий давлатлар тажрибасидан фойдаланиш бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE WAYS OF IMPROVING INVESTMENT ACTIVITIES OF COMMERCIAL BANKS

In this article investment activities of commercial banks in Uzbekistan and those effect on investment deposits was analyzed. There is described a necessity of the foreign countries experience investigation to apply in local conditions in order to improve investment activities of the banks

Текст научной работы на тему «Тижорат банкларининг инвестиция фаолиятини ривожлантириш йўллари»

Додиев Ф.У.

Прогнозлаштириш ва макроиктисодий тадк,ик,отлар институти лойих,а рах,бари, иктисод фанлари номзоди

ТИЖОРАТ БАНКЛАРИНИНГ ИНВЕСТИЦИЯ

V V

ДОДИЕВ Ф.У. ТИЖОРАТ БАНКЛАРИНИНГ ИНВЕСТИЦИЯ ФАОЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУЛЛАРИ

Ушбу маколада Узбекистон тижорат банкларининг инвестиция фаолияти ва уларнинг ин-вестицион кредит куйилмалари х,ажмига таъсир килувчи омиллар тах,лил килинган. Банклар инвестиция фаолиятини ривожлантириш максадида хорижий давлатлар тажрибасидан фой-даланиш буйича тавсиялар ишлаб чикилган.

Таянч иборалар: банк тизими, банк депозитлари, инвестиция кредити, синдициялашти-рилган кредит, инвестиция лойих,аси, фоиз ставкаси, инфляция.

ДОДИЕВ Ф.У. ПУТИ ПОВЫШЕНИЯ ИНВЕСТИЦИОННОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ КОММЕРЧЕСКИХ БАНКОВ

В данной статье проведен анализ инвестиционной деятельности коммерческих банков Узбекистана и факторы, влияющие на объемы их инвестиционных кредитных вложений. В целях развития инвестиционной деятельности банков разработаны рекомендации по использованию опыта зарубежных государств.

Ключевые слова: банковская система, банковские депозиты, инвестиционный кредит, синдицированный кредит, инвестиционный проект, процентная ставка, инфляция.

DODIYEV F.O. THE WAYS OF IMPROVING INVESTMENT ACTIVITIES OF COMMERCIAL BANKS

In this article investment activities of commercial banks in Uzbekistan and those effect on investment deposits was analyzed. There is described a necessity of the foreign countries experience investigation to apply in local conditions in order to improve investment activities of the banks.

Keywords: banking system, bank deposits, investment loan, syndicated loan, investment project, interest rate, inflation.

Банклар бир томондан инвестор сифатида бозорда пай-до булса, бошца томондан эса улар царздордирлар. Ушбу цолат банклар учун ликвидлиликни муцим масала цилиб цуяди, улар активлар ва пассивларининг муддати, цажми ва фоиз ставкалари буйича мутаносиб бошцаришни тацозо этади. Узбекистон банкларининг реал активларга цилган инвестицияларининг салмоги юцоридир. Банкларнинг бир йилдан ортиц муддатга берилган кредитлари узоц муддат -ли кредитлар булиб, улар ацоли ва хужалик юритувчи субъ-ектларнинг инвестицион харажатларини молиялаштириш мацсадида берилади.

0002020202720000320100020102310102

Хозирги кунда жах,он иктисодиётида баркарорсизлик давом этаётган даврда мам-лакатимиз иктисодиётини баркарор ривожлантириш, унинг ракобатбардошлик дара-жасини ошириш мух,им масала х,исобланади. Бунинг учун иктисодиётда таркибий узгаришларни чукурлаштириш, юкори техно-логик ишлаб чикаришни ривожлантириш, са-ноат тармокларини модернизация килиш ва технологик янгилаш жараёнларини тезлаш-тириш лозим. Давлатимиз Президенти "2013 йил ва як,ин келажакда мулжалланган дасту-римизни амалга оширишда иктисодиётимиз ва унинг етакчи тармокларини модернизация килиш, техник х,амда технологик янгилашни жадаллаштириш ва унинг куламини кенгай-тириш, ишлаб чикаришни диверсификация килиш марказий урин тутиши даркор"1 деб бежиз таъкидламаганлар. Ушбу масалаларни ижобий х,ал килиш учун мамлакатимизда асо-сий инвестиция институти х,исобланадиган тижорат банкларининг инвестиция фаолия-тини ривожлантириш зарур.

Банкларнинг инвестиция фаолияти - бу банк инвестор сифатида даромад олиш максадида молиявий активларни сотиб оли-ши, реал активларни яратиши ва ташкил килиши учун маблаFларни жойлаштириши билан боFл и к фаолиятидир. Банкларнинг инвестиция фаолиятини бошка инвесторлар фаолиятидан фаркли томони шундаки, улар инвестицияни жалб килинган маблаFлар эва-зига амалга оширадилар. Шунинг учун х,ам банк бир томондан инвестор сифатида бо-зорда пайдо булса, бошка томондан эса у карздордир. Ушбу х,олат банклар учун лик-видлиликни мух,им масала килиб куяди, улар активлар ва пассивларининг муддати, х,ажми ва фоиз ставкалари буйича мутаносиб бошкаришни такозо этади.

Ривожланган мамлакатларда тижорат банкларининг инвестиция фаолиятларини мо-лиялаштиришнинг асосий манбаи булиб мижозлардан жалб этилган муддатли ва жамFарма депозитлари х,исобланади. Бунинг сабаби шундаки, биринчидан, капитал тижо-рат банклари фаолиятини молиялаштириш-

нинг нисбатан киммат шакли х,исобланади; иккинчидан, тижорат банклари фаолияти-нинг мох,иятига кура, ах,оли ва корхоналар-нинг вактинчалик буш пул маблаFларини депозит х,исобракамларига жалб килиш ва уларни кредитлар, инвестициялар шакли-да жойлаштириш билан шугулланувчи тижорат ташкилотлари х,исобланади; учинчидан, банклараро кредитлар нисбатан киммат молиявий ресурс х,исобланади, шу сабабли ун-дан актив операцияларни молиялаштиришда фойдаланиш тижорат банклари фоизли хара-жатлари микдорининг ошишига олиб келади; туртинчидан, тижорат банклари трансакци-он депозитлардан туFридан-туFри, яъни муддатли депозит шартномаси тузмасдан туриб фойдаланишга х,акли эмас2.

Утиш иктисодиёти мамлакатларида тижорат банкларининг трансакцион депозитлардан ресурс сифатида туFридан-туFри, яъни муддатли депозит шартномасини тузмасдан фойдаланиши уларнинг депозит база-си мустах,камлигига салбий таъсир килади, ликвидлилик рискининг кучайишига хиз-мат килади. Бунинг сабаби шундаки, трансакцион депозит бекарорлик даражаси жуда юкори булган пассив х,исобланади. У истал-ган вактда мижоз томонидан талаб килиб олиниши мумкин. Шунинг учун х,ам ривожланган мамлакатларнинг банк амалиёти-да трансакцион депозитлар тижорат банки учун ресурс манбаи х,исобланмайди ва улар-га фоиз туланмайди.

Ривожланган давлатлар банкларининг ре-сурслар базасида мижозларнинг маблаFлари юкори салмокни эгаллайди. Хусусан, Финляндия, Италияда жами банк пассивларининг 30 % дан ортик кисми мижозлар (жумладан, жисмоний шахслар) маблаFларига туFри келади. Бу курсаткич Япония ва Исроилда 80% ни ташкил этади3.

Тараккий этган мамлакатларда молия бо-зорининг ривожланганлиги сабабли тижорат банклари томонидан чикарилган кимматли ^озларни сотиш натижасида олинган пул маблаFлари улар ресурсларининг умумий

1 Каримов И.А. Бош мак,садимиз - кенг куламли ислох,отлар ва модернизация йулини катъият билан давом эттириш. - Т.: "Узбекистон", 2013. -22-б.

2 Деньги, кредит, банки. / Под ред. проф. О.И.Лаврушина. - М.: "КноРус", 2009. -С. 155.

3 Матонников М.Ю. Банковская система России и долгосрочные ресурсы. // "Деньги и кредит". Москва, 2013. №5. -С. 12.

хажмида сезиларли даражада юкори улуш-ни эгаллайди. Мазкур ресурслар асосан бан-кларнинг узок муддатли инвестицион опера-цияларини молиялаштиришда ишлатилади.

Ривожланган мамлакатлар банк амалиёти-да инвестицион фаолиятнинг мухим таркибий кисми булиб кимматли ^озларга килинган инвестициялар хисобланади. Банклар томо-нидан кимматли ко*озларга килинган инвестициялар Франция тижорат банкларида 16,2%, Германияда - 15,5%, Италияда - 23,8%, Буюк Британияда - 7,8%, Испанияда - 23,8%, АКШда - 2,2 %, Бельгияда - 6,4 %, Японияда -10,2% ни ташкил килади1.

Республикамизда молия бозори етарли даражада ривожланмаганлиги сабабли тижорат банклари инвестицияларни молиялаштиришда асосан узок муддатли кредит-лари билан иштирок этадилар. Банкларнинг бир йилдан ортик муддатга берилган кредит-лари узок муддатли кредитлар хисобланиб, улар ах,оли ва хужалик юритувчи субъектлар-нинг инвестицион харажатларини молиялаш-тириш максадида берилади.

Узбекистон банкларининг реал актив-ларга килган инвестицияларининг салмоFи юкоридир. Масалан, 2012 йилнинг узида кор-хоналарни модернизация килиш, технологик ва техник жихатдан кайта жихозлаш учун тижорат банклари томонидан ажратилган инвестицион кредитларнинг хажми 5,7 триллион сумни ташкил килди. Охирги 3 йилда бун-дай кредитлар хажми 2,2 баробарга ошди. Банкларнинг умумий кредит портфелида узок муддатли кредитларнинг улуши эса 76,8% ни ташкил этмокда2. Ушбу маълумотлар мамла-катимиз банкларининг инвестиция фаолияти ривожланаётганини курсатади.

Мамлакатимиз тижорат банклари томонидан иктисодиётга ажратилган кредит куйилмаларининг таркибида юз бераётган сифат узгаришларга бах,о бериш учун кредитларнинг муддатини тахлил килиш лозим. Ре-спубликамиз банклари кредит портфелининг

1 Банковское дело. / Под ред. проф. О.И.Лаврушина. -М.: КноРус", 2008. -С. 94.

2 Муллажонов Ф. Бунёдкорлик, яратувчилик ва фа-ровонлик: мамлакатимиз банк тизимида амалга оши-рилаётган ислохотлар ана шундай эзгу максадга каратилганлиги билан ахамиятлидир. // "Бозор, пул ва кредит", 2013, 8-сон. -13-б.

76,8% ини узок муддатли кредитлар ташкил этмокда. Бундай холат, биринчидан, тижорат банкларининг кредитлаш фаолиятини тобора ривожланиб бораётганлигидан далолат бе-ради; иккинчидан, инвестицион лойихаларни молиялаштириш жараёнига банкларнинг фаол жалб этилганлигини курсатади; учинчи-дан, ахоли ва хужалик юритувчи субъектлар-нинг инвестицияларни молиялаштириш учун тижорат банклари кредитларига булган тала-бининг ошиб бораётганлигидан далолат бе-ради.

Республикамиз тижорат банклари инвестицион кредит куйилмалари хажмига Марка-зий банкнинг кайта молиялаштириш ставка-си, депозит фоизларига нисбатан урнатилган мажбурий меъёрлар, узок муддатли кредитлар буйича фоиз ставкаси ва инфляция дара-жаси каби омиллар таъсир килади.

2009 йил 1 сентябрдан бошлаб Узбекистон Республикаси Марказий банки томонидан тижорат банкларининг муддатли депозит-ларига нисбатан урнатилган мажбурий за-хира ставкаларининг пасайтирилиши ва табакалаштирилиши туфайли тижорат банкларининг ресурс базасини мустахкамлаш имконияти вужудга келди. Бунинг натижаси-да эса кредит ресурсларининг мультиплика-тив кенгайиши юз берди.

2008-2012 йиллар мобайнида узок муддатли кредитлар буйича уртача тортилган йиллик фоиз ставкаси 18,5 дан 12,2 га пасайган. Бу эса корхоналарнинг инвестиция лойихаларини молиялаштириш учун банк кредитларидан фойдаланиш арзон булганлигини курсатади.

Инвестицион кредитлар хажмига инфляция даражаси хам таъсир килади. Инфляция даражаси юкори булган шароитда банкларнинг инвестиция фаолияти сусаяди, чун-ки кредитларнинг фоиз ставкаси ошади ва банкларнинг спекулятив операциялар билан шугулланишга кизикиши ортади. Инфляция даражаси канчалик юкори булса, банкларнинг реал фоиз ставкаси шунча пасай-иб кетади, бу банкларни инвестиция килишга раFбатлантирмайди. Республикамизда кей-инги 5 йил мобайнида инфляциянинг даражаси 7-8 фоиз атрофида булиб, бу банк кре-дитлари буйича фоиз ставкаларининг пасай-ишига олиб келган.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

Республикамиз тижорат банклари кредит куйилмаларининг юкори усиш суръати-га эга булишида узок муддатли кредитлар-нинг фоиз ставкаларининг пасайиши, мажбу-рий захира ставкаларининг узгарганлиги ва табакалаштирилганлиги мухим роль уйнаган. Аммо хозирги кунда тижорат банклари-нинг инвестицион кредитлар хажмига таъ-сир этувчи омиллар каторига худудларнинг иктисодий жихатдан ривожланганлик да-ражаси, ресурслар таннархи хамда тижорат банкларига давлат томонидан имтиёзлар-нинг мавжудлигини алохида таъкидлаб утиш лозим.

Тижорат банкларининг инвестицион кредитлар бериш салохияти, биринчи навбат-да, уларнинг ресурс базаси етарлилиги билан белгиланади. Мамлакатимиз тижорат банклари ресурс базасининг биринчи кисми ка-питалдан иборат булса, иккинчи кисми эса депозитлардан иборат. Сунгги йилларда тижорат банклари капитал базаларининг хам, депозит базаларининг хам усиш тенденция-сига эга булганлар.

Шуни таъкидлаш жоизки, республикамиз тижорат банкларида депозит маблаFлари умумий усиш тенденциясига эга булса-да, уларнинг базасини узок муддатли депозит-лар хисобига янада мустахкамлаш лозим. Чунки республикамиз тижорат банкларида трансакцион депозитларнинг жами де-позитлар хажмидаги улуши 50 фоиздан юкорилигича колмокда. Жахон Тикланиш ва тараккиёт банки экспертларининг фикрича, трансакцион депозитларнинг жами депозит-лар хажмидаги улуши 30 фоиздан ошмаслиги лозим. Акс холда муддатли маблаFлар етиш-майди ва бу тижорат банкларининг кредит-лаш салохиятини оширишни чегаралайди.

Тижорат банклари ресурс базасининг иккинчи мухим таркибий кисми уларнинг капитал базаси хисобланади. Банк назора-ти буйича Базель кумитаси томонидан иш-лаб чикилган халкаро андазага кура, тижорат банклари капитали асосий ва кушимча ка-питалдан иборат булиб, бунда асосий капитал баркарор молиялаштириш манбаларидан ташкил топади. Шу сабабли, тижорат банкларининг асосий капитали инвестицион кре-дитларни молиялаштиришнинг мухим хамда баркарор манбаси хисобланади.

Банк назорати буйича Базель кумитаси тавсиясига кура, регулятив капитал етарли-лигига талаб 8 фоизни, 2019 йил 1 январдан бошлаб махсус захира капиталига минимал талабни хисобга олган холда 10,5 фоиз килиб белгиланган. 2012 йил якунида Узбекистон Республикаси банк тизими капиталининг етарлилик даражаси 24,3 фоизни ташкил килиб, кабул килинган халкаро меъёрга нис-батан 3 баробар юкоридир.

Республикамиз тижорат банклари уз ак-цияларини кушимча эмиссия килиш оркали уз капиталларини оширмокдалар. 2008-2012 йиллар мобайнида республикамиз тижорат банкларининг кушимча акцияларининг эмис-сияси 247,7 миллиард сумдан 500 миллиард сумга ёки 2 баробарга ошган. Ушбу холат, би-ринчидан, тижорат банкларининг капиталла-шув даражасини оширишга хизмат килса, ик-кинчидан, уларнинг инвестициявий фаолли-гини янада ривожлантиришга хизмат килади. Шунингдек, бу тижорат банкларининг акци-яларига булган кизикиш йилдан йилга усиб бораётганлиги хамда банкларнинг кимматли ^озлар бозоридаги фаоллиги ошаётганли-гини хам англатади.

Банкларда баркарор ресурс базасини янада кенгайтириш борасида амалга оширилган чора-тадбирлар натижасида кейинги 3 йил мобайнида тижорат банклари томонидан му-омалага чикарилган ва жойлаштирилган депозит сертификатлари хажми 1,6 мартага ошиб, 445,6 миллиард сумга ва узок муддатли облигациялари хажми 1,5 мартага ошиб, 258,7 миллиард сумга етди.

Тижорат банклари, бир томондан, кимматли ко*озлар бозорида уз кимматли ^озлари, яъни акция, облигация ва депозит сертификатларини жойлаштириш оркали маблаFлар жалб килса, иккинчи томондан, ушбу бозордан турли кимматли ко*озларни сотиб олиб, уз инвестицияларини жойлашти-ради.

Мамлакатимиз тижорат банклари инвестиция килишда кимматли ^озларнинг да-ромадлилик коэффицентига алохида эъти-бор беришлари лозим. Уларнинг даражаси камида кайта молиялаштириш ставкаси (12%) микдорида булиши банк даромадининг ошишида хамда ликвидлилигини саклашда муътадил холат хисобланади.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

Банклар инвестицияларни амалга оши-ришда факатгина даромадлиликни эмас, балки банкнинг ликвидлилик даражасига хам ахамият беришлари лозим. Бунда инвестицион лойихаларни молиялаштириш учун узок муддатли инвестицион кредитларни уз капиталлари ва узок муддатли депозитлар хисобига молиялаштиришлари лозим. Шун-дагина банкда ликвидлилик муаммоси ву-жудга келмайди.

Шунингдек, банклар инвестицион лойихаларнинг экспертизаси сифатини оши-риб, реал самарадор лойихаларга кредит ли-ниялари очишлари керак. Вахоланки, узини окламаган инвестицион лойихалар хам учраб турадики, бунга сабаб улар ишга тушиши на-тижасида ишлаб чикарилган махсулотларига талаб булмайди, улар экспорт килинмайди ёки жуда кам микдорда экспорт килинади, корхоналар лойихада белгиланган кувватда ишламайди ва улар етарли даражада хом ашё билан таъминланмаган ёки фаолияти хо-рижий хом ашёга боFлик булади. Натижа-да инвестиция лойихасини молиялаштириш учун олинган кредитлар ва уларнинг фоиз-лари вактида кайтарилмайди. Агар ушбу кредитлар хорижий валютада олинган булса, курс узгариши окибатида корхоналар уни кайтаришга анча кийналадилар. Шунинг учун хам банклар инвестиция лойихаларини экспертиза килиш сифатини оширишлари, йи-рик ва мураккаб лойихаларни экспертиза килишда халкаро экспертларни жалб килишлари максадга мувофикдир. Айникса, хорижий банк кредит линиялари оркали мо-лиялаштириладиган лойихаларнинг экспер-тизасига ушбу хорижий банкларнинг узи хам иштирок этишлари максадга мувофикдир.

Тараккий этган мамлакатлар банкларининг инвестицион фаолиятининг асосий кисми синдициялаштирилган кредитлар бе-риш амалиётининг хиссасига туFри келади. Мамлакатимизда хам тижорат банклари синдициялаштирилган кредит бериш амалиё-тини кенг йулга куйишлари лозим, бу уларнинг инвестиция фаолиятини ривожланти-ради ва уни бошкаришни такомиллаштира-ди. Чунки бунда йирик лойихаларни молиялаштириш ва бошкаришда бир катор банклар биргаликда иштирок этадилар, рисклар булинади ва ресурслар бирлаштирилади. Шу-

нингдек, Марказий банк томонидан тижорат банкларининг кредитлаш фаолиятига нисбатан урнатилган иктисодий нормативлар бу-зилмайди.

Йирик инвестиция лойихаларини хорижий давлатлар банклари билан биргаликда синдициялаштирилган кредитлар бериш оркали молиялаштиришни амалиётга жорий килиш лозим. Бу лойихаларни молиялаштириш билан боFл и к риск даражасини пасайтиради ва уларни экспертиза килишда хориж тажриба-сини урганиш имконини беради.

Республикамиздаги банклар иктисодиёт тармокларидаги инвестиция лойихаларини молиялаштиришга турли бюджетдан ташкари фондлар ва сугурта компаниялари маблаFларини фаол жалб килишлари лозим. Чунки буларнинг маблаFларининг аксарият кисми узок муддатли булиб, уларни инвестиция лойихаларини молиялаштиришга трансформация килиш банкларда ликвидлилик му-аммосини келтириб чикармайди. Шунингдек, йирик хажмда валюта куринишидаги молия-вий маблаFлар жамланган Узбекистон Тикла-ниш ва тараккиёт жамFармаси маблаFларини тижорат банкларига самарали инвестиция лойихаларини молиялаштиришлари учун субординар карз куринишида беришни йулга куйиш максадга мувофикдир.

Мамлакатимиз х,удудларида фаолият курсатаётган хужалик субъектларининг акса-рияти кичик корхоналар булиб, улар уз инвестиция лойихаларини молиялаштиришлари учун банк кредитларидан фойдаланишла-рига тускинлик килаётган асосий омиллар-дан бири таъминот масаласи хисобланади. Буни ижобий хал килиш учун, биринчидан, тижорат банклари корхоналар инвестиция фаолиятини молиялаштириш максадида лизинг амалиётлари хажмини оширишлари лозим. Иккинчидан, республикамизда кредитларни кафолатлаш фондини жахон тажриба-си ва миллий хусусиятларимизни хисобга ол-ган холда тез ташкил килиш керак.

Ахолининг банклардаги омонатларини инфляция натижасида кадрсизланишидан химоя килиш максадида хориж тажрибасидан фой-даланиш лозим. Масалан, Чили банкларига депозитлар буйича катъий белгиланган ставка эмас, балки реал инфляция даражасидан юкори булган "сузиб юрувчи" фоиз белгилаш

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

юклатилган. Шунингдек, ахоли учун депозит-лар жозибадорлигини ошириш учун улар-нинг муддатини ошириш билан ставкаларини кутариш банкларнинг баркарор ресурс ба-засини мустахкамлайди. Натижада банкларнинг инвестиция килиш имкониятлари кен-гаяди.

Хулоса килиб айтганда, юкорида та-клиф этилаётган тадбирларнинг амали-ётга татбик килиниши тижорат банкла-ри инвестиция фаолиятини ривожлантириб, иктисодиётимизнинг баркарор усишига ижо-бий таъсир килади.

Адабиётлар:

1. Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан давом эттириш. - Т.: "Узбекистон", 2013. -64-б.

2. Узбекистон Республикасининг 21.12.1995 й. 154-1-сонли "Узбекистон Республи-касининг Марказий банки туFрисида"ги Конуни.

3. Узбекистон Республикасининг 25.04.1996 й. 216-1-сонли "Банклар ва банк фао-лияти туFрисида"ги Конуни.

4. Узбекистон Республикаси Президентининг 24.04.1997 й. ПФ-1749-сонли "Ху-сусий тижорат банкларини ташкил килишни раFбатлантириш чора-тадбирлари туFрисида"ги Фармони.

5. Узбекистон Республикаси Президентининг 26.11.2010 й. ПК-1438-сонли "2011-2015 йилларда республика молия-банк тизимини янада ислох килиш ва баркарорлигини ошириш хамда юкори халкаро рейтинг курсаткичларига эришиш-нинг устувор йуналишлари туFрисида"ги Карори.

6. Муллажонов Ф. Бунёдкорлик, яратувчилик ва фаровонлик: мамлакатимиз банк тизимида амалга оширилаётган ислохотлар ана шундай эзгу максадга каратилганлиги билан ахамиятлидир. // "Бозор, пул ва кредит", 2013, 8-сон. -4-16-б.

7. Матонников М.Ю. Банковская система России и долгосрочные ресурсы. // "Деньги и кредит". Москва, 2013. №5. -С. 12.

8. Банковской дело. / Под ред. Лаврушина О.И. - М.: "КноРус", 2008.

9. Деньги, кредит, банки. / Под ред. проф. Лаврушина О.И. - М.: "КноРус", 2009.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.