Научная статья на тему 'Ўзбекистон банк тизимининг шаклланиши ва ривожланиши'

Ўзбекистон банк тизимининг шаклланиши ва ривожланиши Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
2584
377
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
банк тизими / валюта сиёсати / инвестиция кредити / капиталлашув / банк депозитлари / молиявий барқарорлик / ликвидлик / banking system / currency politic / investment loans / capitalization / banking deposits / financial stability / and liquidity

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Додиев Ф. Ў.

Ушбу мақолада мустақиллик йилларида Ўзбекистон банк тизимининг ривожланиш жараёни таҳлил қилинган. Таҳлил натижалари, ҳатто жаҳон молиявий инқирози шароитида ҳам банк тизимининг барқарорлигини таъминлаган ислоҳотларни амалга оширишнинг «ўзбек модели»нинг тўғрилигини кўрсатмоқда. Бу бозор инфратузилмасининг муҳим элементи саналган банклар учун иқтисодиётнинг барқарор ўсишини таъминлашда фаол қатнашиш имкониятини яратди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ESTABLISHMENT AND DEVELOPMENT OF BANKING SYSTEM OF UZBEKISTAN

There is was analyzed in this article development of Uzbekistan’s banking system in years of independence. Results of analysis show the appropriateness of “Uzbek model” reforms which provided the stability of banking system even under the conditions of world financial crisis. It created an opportunity for banks to participate in supplying of stable economic growth as important elements of market infrastructure.

Текст научной работы на тему «Ўзбекистон банк тизимининг шаклланиши ва ривожланиши»

Додиев Ф.У.

Прогнозлаштириш ва макроик,тисодий тадк,ик,отлар институти лойиха рахбари, и.ф.н.

УЗБЕКИСТОН БАНК ТИЗИМИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИ

Хорижий давлатлар тажрибаси шуни курсатадики, мам-лакат ицтисодиётининг усиши бозор инфратузилмаси-нинг самарали фаолият курсатиши билан узвий ботицдир. Банк тизими бозор инфратузилмасининг муцим тарки-бий цисми цисобланади. Чунки банклар ицтисодиётни мо-лиявий мабла*лар билан таъминлаш, ташци ицтисодий алоцаларни молиялаштириш, туловларни амалга ошириш цамда ацолига турли молиявий хизматларни курсатишда муцим роль уйнайди. Шунинг учун цам мамлакатимиз мустацилликка эришган дастлабки йиллардаёц бозор ицтисодиётига муваффациятли утиш учун замонавий банк тизимини яратиш устувор йуналиш сифатида илгари сурилди.

Давлатимиз Президенти иктисодий ислохот-ларнинг биринчи боскичида "Марказий банк бошчилигида хамда кенг тармокли мустакил тижорат ва хусусий банклар икки боскичли банк тизимини вужудга келтириш, республика худудида йирик чет эл банкларининг булимлари ва ваколатхоналарини очиш учун кулай шароит яратиш"ни биринчи даражали чора-тадбирлар каторига куйди.

Ушбу мухим вазифани амалга ошириш максадида маъмурий-буйрукбозликка асосла-ниб, режали иктисодиёт табиатига мослашган банк тизими урнига икки поFонали миллий банк тизимини яратишнинг дастлабки хукукий асоси - 1991 йил 15 февралда "Банклар ва банк фаолияти туFрисида"ги Конун кабул килинди. Узбекистан Республикаси Марказий банки-га пул муомаласини тартибга солиш, тижорат банкларини ташкил килиш, улар фаолиятини тартибга солиш ва назорат килиш, тулов тизимини ташкил этиш вазифалари юклатилди. Мамлакатда акциядорлик, кооператив ва хусусий мулк асосида тижорат банклари хамда хорижий капитал иштирокида банклар очилиши-га рухсат берилди.

Узбекистон Республикаси мустакил деб эъ-лон килингандан кейин, давлатимиз рахбари то-монидан ишлаб чикилган бозор иктисодиётига утиш тамойиллари асосида бозор иктисодиёти хусусияти ва халкаро андазаларга мос икки поFонали: Марказий банк ва тижорат банкла-ридан иборат банк тизимига асос солинди. 1991 йил 7 сентябрда Ташки иктисодий фаолият Миллий банки тузилди. Мамлакат худудида халкаро хисоб-китоблар илк бора ана шу банк оркали амалга оширила бошланди, республи-канинг валюта маблаFларини жамлаш ва улар-дан аник максадни кузлаб фойдаланиш имко-нияти вужудга келди.

Таллабанк", «Пахтабанк», «Тадбиркорбанк», «Алокабанк», кейинчалик эса "Асакабанк" каби бир катор ихтисослаштирилган тижорат банкларининг ташкил этилиши иктисодиётнинг турли тармокларидаги корхоналарга банк хизмати курсатишни тубдан яхшилади. Хорижий капитал иштирокидаги банклар таъсис этилиши эса мустакил миллий банк тизимида янги боскични бошлаб берди.

Вазирлар Махкамасининг 1994 йил 13 июл-даги "Узбекистан Республикаси банк тизими

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2013, 8

ривожланишини молиявий куллаб-кувватлаш чора-тадбирлари туFрисида"ги карори билан тижорат банклари беш турдаги соликлардан озод килинди. Бу молиявий имтиёз банкларни замонавий технологиялар билан жих,озлаш ва моддий-техника базасини мустах,камлаш имко-нини берди. Натижада республикамизда сифат жих,атидан бутунлай янги, халкаро стандарт-ларга жавоб берадиган тулов тизими яратилди, туловлар бир неча дакикаларда амалга ошири-ла бошланди.

Жах,он тажрибасидан маълумки, мустакил давлатларнинг барчаси узларининг алох,ида мо-нетар тизимига эга булган. 1994 йилнинг 1 июли-дан бошлаб республикамиз х,удудида миллий валюта - сумнинг муомалага киритилиши билан Узбекистон пул-кредит ва, умуман, иктисодий сиёсат утказишда х,ам тулик мустакилликка эришди. Давлатимиз рах,бари таъкидлаганлари-дек, "миллий валюта давлат мустакиллигининг асосий белгиси х,исобланади".

Миллий валютани муомалага киритишдан сунг иктисодий ислох,отлар жараёни банк тизи-мидаги ислох,отларни чукурлаштиришни талаб килди. "Узбекистон Республикаси Марказий банки туFрисида"ги (1995 йил 21 декабрь) ва "Банклар ва банк фаолияти туFрисида"ги (янги тах,рирдаги, 1996 йил 25 апрель) конунларнинг кабул килиниши Марказий банк ва тижорат банкларининг х,ук,ук,ий макоми, функциялари ва ваколатларига илFор хорижий мамлакат-лар тажрибаси ва миллий менталитетимизни х,исобга олган х,олда бир катор аникликлар ки-ритди. Марказий банк пул-кредит муносабат-ларини тартибга солиш ва банклар фаолияти-ни назорат килиш органи мак,омини олди. Шу билан юртимизда универсал тижорат банклари тузиш ва банк тизимига хорижий капитални янада фаол жалб килиш учун зарурий х,ук,ук,ий асослар яратилди.

Хукуматимиз томонидан 1997 йилда мамла-катимизда хусусий банкларнинг ривожланиши учун бир катор имтиёзлар берилгани, жумла-дан, устав жамFармасида жисмоний шахслар-нинг улуши 50 фоиздан кам булмаган хусусий тижорат банклари ташкил этилган пайтдан бошлаб икки йил мобайнида даромад солиFи тулашдан озод килинишлари натижасида банк тизимига хусусий капиталнинг кириб келиши фаоллашди, бу, уз навбатида, банк хизматлари

бозорида рак,обатнинг кучайишига олиб кел-ди.

Узбекистон Марказий банкининг валюта сиёсати миллий валюта курси баркарорлигини таъминлаш, инфляцияни мак,бул даражада ушлаб туриш ва экспортни раFбатлантиришга, мамлакатимиз олтин-валюта зах,ираларини са-марали бошкаришга каратилгани узининг ижо-бий натижасини берди.

2000 йилдан бошлаб валюта сиёсати янада либераллаштирилиб, биржадан ташк,ари валюта бозорида хорижий валюталар савдоси йулга куйилди. Ваколатли банклар уз мижозларидан буш валюта маблаFларини, унга булган талаб ва таклифдан келиб чик,к,ан ^олда, эркин курс буйича сотиб ола бошладилар.

Узбекистон 2003 йилда Халкаро Валюта жамFармаси Келишув моддаларининг VIII мод-даси буйича мажбуриятларни кабул килиб, миллий валютани халкаро жорий операция-лар буйича эркин конвертация килишни амалга ошира бошлади. Бунга ташки маблаFларни жалб этмай, ички ресурсларга таяниб эришил-ди. Бу эса мамлакатимизда тадбиркорлик фао-лиятининг жадал ривожланишига сезиларли туртки булди.

Хозирги кунда республикамизда 29 та тижорат банклари фаолият курсатмокда, уларнинг 3 таси давлат, 13 таси акциядорлик-тижорат, 9 таси хусусий ва 4 таси чет эл капитали ишти-роки шаклида ташкил этилган. 9551 та банк му-ассасалари фаолият юритиб, улар корхоналар ва ах,оли билан узаро манфаатдорлик асосида х,ар томонлама х,амкорлик килмокдалар. Мамлакатимизда х,ар 100 минг катта ёшдаги ах,олига 49,7 та банк муассасаси туFри келади. Халкаро Валюта жамFармасининг тадкикотларига кура, Узбекистон мазкур курсаткич буйича МДХ мам-лакатлари уртасида етакчи уринни эгаллайди.

Марказий банк тижорат банклари фаолияти-ни тартибга солиш ва назорат килиш буйича, Базель кумитасининг тавсияларига кура, халкаро амалиётни куллашга утгани банкларда вужудга келиши мумкин булган муаммолар-ни олдиндан аниклаш ва хатарларнинг юзага келишидан аввал огох,лантириш чораларини куриш имкониятини берди. Шунинг учун х,ам, мустакиллик йиллари даврида мамлакатимизда фаолият курсатган бирорта ^ам банк инкирозга учрамади.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2013, 8

Банк тизимининг молиявий баркарорлиги унинг кап италлашув да ражасига боFл икдир. Шу-нинг учун хукуматимиз хамиша, айникса, жахон молиявий инкирози даврида, банкларнинг ка-питаллашув даражасини оширишга алохида эътибор берди. Мамлакатимиздаги етакчи ти-жорат банклари - Халк банки, "Микрокредит-банк", "Агробанк", "Кишлок курилиш банк", "Асакабанк", "Узсаноаткурилишбанк" капитал-лашувига 2009 йил давомида 500 миллиард сумдан ортик давлат маблаFлари йуналтирилди. Бунинг ижобий натижаларга олиб келганини халкаро молия ташкилотларининг экспертлари хам эътироф этдилар. Курилган чора-тадбирлар охирги ун йил мобайнида банклар жами капи-талининг 9 баробардан зиёд усишини таъмин-лади. Бугунги кунда банк тизими капиталининг етарлилик даражаси 24,3 фоизни ташкил килиб, бу курсаткич халкаро стандартларда белгилан-гандан 3 баробар юкоридир1.

Мамлакатимиз банкларининг молиявий баркарор холати, уларга булган ишончнинг ошиши хамда ахоли даромадларининг усиб бораётганлиги ахоли ва юридик шахсларнинг буш маблаFларини банк омонатларига фаол жалб килиш имкониятини бермокда. Бунинг исботини охирги ун йил давомида ахоли ва корхоналарнинг банклардаги депозитларининг хажми 30 мартага ошганлигида хам куриш мум-кин. Бунга, шунингдек, банк омонатларининг тулик кафолатланганлиги ва уларнинг биринчи талабдаёк кайтарилиши, ахолининг банк омо-натларидан олинган даромадлари соликдан озод килингани хамда омонатга куйиладиган маблаFларнинг келиб чикиши декларация килинмаслиги хам сабаб булмокда.

Узбекистон банкларида ахоли омонатлари ва юридик шахслар депозитлари хажмининг усиши уларнинг ликвидлилик даражасини баркарор саклаб колмокда. Банк тизимининг ликвидлилик курсаткичи охирги йилларда 65 фоиздан юкори булиб, талаб этиладиган энг кам даражадан 2 баробардан зиёддир2.

Вахоланки, купчилик хорижий давлатлар банкларида ликвидлилик муаммоси, айникса, жахон молиявий инкирози шароитида ута долзарб муаммо булиб колди. Банкларнинг баркарорлигини саклаш учун давлатлар бюд-жетдан хамда марказий банклардан имтиёзли

1 http://www.cbu.uz/uzc/node/39959

2 Уша жойда.

равишда маблаFлар ажратишди. Лекин ушбу мамлакатлар иктисодиёти ва банк тизимидаги муаммоларнинг ута чукурлиги сабабли амалга оширилган тадбирлар кутилган натижаларни бермади. Аксинча, давлат карзлари купайиб, давлат бюджети такчиллигининг ошишига олиб келди ва охир-окибатда мамлакат молия тизимига салбий таъсир килди. Буни Греция, Португалия, Ирландия, Испания ва бошка дав-латларда давом этаётган иктисодий инкироз жараёнлари яккол курсатмокда.

Мамлакатимиз банклари капиталлашув даражаси х,амда жалб килинган депозит-лар ^ажмининг усиб бораётганлиги уларнинг иктисодиётни ривожлантириш учун кредитлаш х,ажмини кенгайтириш имкониятини бермокда. Охирги ун йилда иктисодиётнинг реал сектори-га ажратилган кредитлар х,ажми 9 баробар, ички манбалар хисобидан кредитлаш хажми эса 15 баробардан зиёдга ошди. Айникса, жахон молиявий бозорида баркарорсизлик хукм сураёт-ган хозирги даврда кредитларнинг 85,8 фоизи ички манбалар хисобига берилгани банкларни ташки хатарлар таъсиридан мухофаза килади3.

Утган йилнинг узида корхоналарни модернизация килиш, технологик ва техник жихатдан кайта жихозлаш максадларига тижорат банклари томонидан 5,76 триллион сум инвестиция-вий кредитлар ажратилди. Охирги беш йилда бундай кредитлар хажми 4 баробарга ошди. Банкларнинг умумий кредит портфелида узок муддатли кредитларнинг улуши эса 76,8 фоизни ташкил килди.

Бундай курсаткичлар банкларнинг инвестиция жараёнларида фаол иштирок этаётган-лигини курсатади. Хусусан, тижорат банклари "Узбекистон хаво йуллари" МАКнинг хаво пар-кини янгилаш учун "Боинг-767-300ЕК" самолё-ти сотиб олиш, Сургил конида Устюрт газ-кимё мажмуаси ва Дехконобод калий уFитлари за-водини куриш каби лойихаларни молиялашти-ришда катнашмокдалар.

Инкирозга карши чоралар дастури дои-расида республикамизда тижорат банклари иктисодий ночор корхоналарни уз балансла-рига олиб, уларга инвестиция киритиш йули билан ишлаб чикаришни тиклаши ва сунгра салохиятли инвесторларга сотиш амалиётини

3 Муллажонов Ф. Узбекистон банк тизими: баркарор ривожланиш, халкаро мезонларга эришиш йулида// "Бозор, пул ва кредит". - Т., 1/2013. -6-7-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2013, 8

йулга куйганлиги диккатга сазовордир. Банклар томонидан 168 та ана шундай корхоналар уз балансларига олиниб, уларга 388 млрд. сумлик инвестиция киритилди. Фаолияти тикланган 120 та корхона янги мулкдорларга 919,3 млрд. сумга сотилди. Мазкур корхоналар томонидан 1,7 трлн. сумлик махсулот ишлаб чик,арилди, 480 млн. АК.Ш доллари микдоридаги махсулот экспорт килинди1. Шунингдек, ушбу тадбир натижасида корхоналарнинг солик,лар ва иш хаки буйича карздорликларининг туланишига эришилди, банкрот корхоналар негизида янги ишлаб чик,аришлар йулга куйилди ва янги иш уринлари яратилди.

Бундан ташк,ари, кичик бизнес субъектларини молиявий куллаб-кувватлашга алохида эътибор к,аратилмок,да. 1998 йилдан бошлаб тижорат банклари кичик бизнес субъектларига бюджет-дан ташк,ари жамFармалар маблаFларидан им-тиёзли кредитлар бера бошладилар. 2000 йилдан бошлаб эса мамлакатимиз хар бир тижорат банки кичик бизнес субъектларини имтиёзли кредитлаш жамFармасини шакллантирди.

2006 йилда кичик бизнес субъектларини ри-вожлантиришга молиявий кумаклашишга ихти-сослашган Микрокредитбанк тузилди. Хозирда ушбу банк устувор равишда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларига имтиёзли микромолиявий хизматлар курсатиб келмокда. Банк томонидан тадбиркорларга факатгина 2012 йилнинг узида 204,6 млрд. сумлик микромолиявий хизматлар курсатилди2.

Республикамиз банклари тадбиркорларни молиялаштириш максадида хорижий кредит линияларини фаол жалб к,илмок,далар. 2012 йилнинг узида халкаро молия институтлари ва хорижий давлатлар хукуматларининг 181,7 миллион АКШ доллари микдоридаги имтиёзли кредит линиялари ва грантлари узлаштирилди3.

Хозирга келиб кичик бизнес ва хусусий тад-биркорликни янада ривожлантириш мак,садида кредитлар бериш тартиби соддалаштирилди. Уларнинг кредит олиш учун аризаларини уч банк иш куни ичида куриб чик,иш тартиби йулга куйилди. Кичик бизнес субъектларидан тижорат банкларида миллий валютада хисобварак,

1 Муллажонов Ф. Узбекистон банк тизими: баркарор ривожланиш, халкаро мезонларга эришиш йулида// "Бозор, пул ва кредит". - Т., 1/2013. -6-7-б.

2 Уша жойда.

3 Уша жойда.

очганлик учун тулов ундириш бекор килинди. Тижорат банкларининг имтиёзли кредит бериш махсус жамFармаси маблаFлари хисобидан кредитлар беришдан оладиган даромадла-ри 2016 йилнинг 1 январига кддар фойда солиFидан озод килинди.

Яратилган ушбу шароит ва имтиёз-лар натижасида кичик бизнес вакилларига курсатилаётган банк хизматлари кулами кен-гайиб, сифати ошиб бормокда. 2012 йилда тижорат банклари томонидан кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларига ажратилган кредитлар хажми 2005 йилга нисбатан к,арийб 12,6 баробарга ошиб, 5,3 трлн. сумни ташкил этди. Кредит ресурсларини ажратишда янги иш уринларини ташкил килишни кузда тутувчи лойихаларни молиялаштиришга алохида эътибор берилмокда. Натижада, утган йилда мазкур кредит маблаFлари хисобига худудларда 321 мингдан ортик, янги иш уринлари яратилди4.

Хукуматимиз томонидан ахолининг уй-жой таъминотини яхшилаш ва ушбу жараённи молиявий раFбатлантиришга алохида эътибор бериб келинмокда. Ахолининг уй-жой сотиб олиши ва куриши учун имтиёзли ипотека кре-дитини бериш максадида 2006 йилда "Ипотека банк" ташкил этилди.

Кишлок, к,иёфаси ва к,ишлок ахолиси яшаш ша-роитларини яхшилаш учун уй-жой курилишини узок муддатли имтиёзли кредитлаш максадида 2009 йилда тузилган "Кишлок курилиш банк" томонидан кишлок жойларда тасдикланган намунавий лойихалар буйича якка тартибдаги уй-жой курилишини молиялаштириш буйича муайян ишлар амалга оширилмокда. Мазкур уй-жойлар курилишига кредитлар имтиёзли равишда 15 йил муддатга 7 фоизли ставка буйича ажратилмокда. Агар 2009 йилда бун-дай йул билан 847 та уй курилган булса, жуда киска даврдан сунг, 2012 йилда уларнинг сони 8510 тага етди5.

Жахон иктисодиётида молиявий номутано-сибликлар руй бераётган бир даврда халкаро рейтинг агентликларининг "баркарор" деган рейтингини олган республикамиздаги тижорат банкларининг сони 28 тага етди. Шунингдек, "Мудис", "Стандарт энд Пурс" ва "Фитч рейтингс" халкаро рейтинг агентликлари томонидан Узбекистон банк тизимига "баркарор" рейтинг-

4 Уша жойда.

5 Узбекистон Молия вазирлиги маълумотлари.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2013, 8

бахосининг берилганлиги хам олиб борилаёт-ган монетар сиёсатнинг туFри танланганлигида ва иктисодиётимизни ривожлантириш меха-низмларидан бири булиб келган банк тизими мустахкамлигида уз исботини топмокда.

Мамлакатимиз банк тизимини ислох килиш ва янада ривожлантиришнинг асосий йуналишлари Узбекистон Республикаси Президентининг 2010 йил 26 ноябрдаги "2011-2015 йилларда республика молия-банк тизимини янада ислох килиш ва баркарорлигини ошириш хамда юкори халкаро рейтинг курсаткичларига эришишнинг устувор йуналишлари туFрисида"ги карорида белгилаб куйилган. Бунда банк тизимининг мо-лиявий баркарорлигини янада мустахкамлаш, хавф-хатарларнинг олдини олиш учун банк назо-ратини кучайтириш, банклар активлари ва кре-

дит портфели сифатини яхшилаш, банклар ресурс базасини янада кенгайтириш, уларнинг инве-стициявий фаолиятини кучайтиришга алохида эътибор каратилган. Ушбу тадбирларни ижобий амалга ошириш мамлакатимиз иктисодиётининг баркарор усишига хизмат килади.

Хулоса килиб айтиш мумкинки, мамлакатимиз-да яратилган замонавий банк тизими иктисодий ютукларга эришишимизда мухим роль уйнади, айникса, жахон молиявий инкирози бухрони дав-рида хам узининг молиявий баркарорлиги туфай-ли реал секторни молиявий куллаб-кувватлашда фаол иштирок этди. Аминмизки, банк тизими ке-лажакда иктисодиётимизнинг баркарор усишини таъминлашда мухим молиявий инфратузилма си-фатида узининг муносиб хиссасини кушади.

Адабиёт:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 07.09.1991 й. ПФ-244-сонли "Узбекистон Республикасининг Ташки иктисодий фаолият миллий банкини ташкил этиш туFрисида"ги Фармони.

2. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 13.07.1994 й. 362-сонли "Узбекистон Республикаси банк тизимини ривожлантиришни молиявий куллаб-кувватлаш чора-тадбирлари туFрисида"ги карори.

3. Узбекистон Республикасининг 21.12.1995 й. 154-1-сонли "Узбекистон Республикасининг Марказий банки туFрисида"ги конуни.

4. Узбекистон Республикасининг 25.04.1996 й. 216-1-сонли "Банклар ва банк фао-лияти туFрисида"ги конуни.

5. Узбекистон Республикаси Президентининг 24.04.1997 й. ПФ-1749-сонли "Ху-сусий тижорат банкларини ташкил килишни раFбатлантириш чора-тадбирлари туFрисида"ги фармони.

6. Узбекистон Республикаси Президентининг 05.05.2006 й. ПФ-3750-сонли "Микро-кредитбанк" акциядорлик тижорат банкини ташкил этиш туFрисида"ги фармони.

7. Узбекистон Республикаси Президентининг 30.03.2009 й. ПК-1083-сон "Кишлок курилиш банк" акциядорлик тижорат банкини ташкил этиш туFрисида"ги карори.

8. Узбекистон Республикаси Президентининг 26.11.2010 й. ПК-1438-сонли "2011-2015 йилларда республика молия-банк тизимини янада ислох килиш ва баркарорлигини ошириш хамда юкори халкаро рейтинг курсаткичларига эришишнинг устувор йуналишлари туFрисида"ги карори.

9. Муллажонов Ф. Узбекистон банк тизими: баркарор ривожланиш, халкаро ме-зонларга эришиш йулида // Бозор, пул ва кредит. - Т.: 2013, №1. -4-12-б.

10. Банковской дело. Под ред. Лаврушина О.И. - М.: ЗАО "КноРус", 2008.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2013, 8

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.