CC BY
14
ЭОЖ 658.562
М. М. Мырзабекова1, Е. Т. Зейнешев1, А. Х. Темиров1, Ж. М Ыцсан2
'студенттер; 2т.г.к., профессор, С. Торайгыров атындагы Павлодар мемлекетпк университет!, Павлодар к.
ОТАНДЬЩ КЭС1ПОРЫНДАРДА Б1Р1КТ1Р1ЛГЕН СМЖ-Н1ЕНГ1ЗУДЩ ТИ1МД1Л1Г1
Бершген макрлада кэсшорындарда бiрiкmiрiлген сапа менеджмент жуйесш e^Í3y жэне онъщ тшмдшт туралы баяндалган. Бул жyйедегi стандартта сапа саласындагы менеджмент жуйелерте негiзгi талаптар орнатышады.
Кiлттi свздер: бiрiктiрiлген менеджмент, халыцаралыщ стандарт, кэсшорын, пенеджмент жуйеси
Бiрiктiрiлген менеджмент жYЙесi (БМЖ) - уйымныц жалпы менеджмент жуйесшщ белш. Ол ею не одан да кеп халыкаралык стандарттар талаптарына жауап бередi жэне 6ip бYтiн секiлдi кызмет аткарады.
Менеджмент жYЙесiнiц бiрiгуi - объективтi кажеттшж. Бiрiктiрiлген менеджмент жYЙесiн куру - уйымныц жалпы менеджментiнiц тиiмдiлiгiн арттыруFа баFытталFан киын инновациялык жоба [1].
Бiрiктiрiлген менеджмент жYЙесiн курудыц нэтижелiгi сауатты баскару кезiнде Fана жетiлуi мYмкiн. Бiрiктiрiлген менеджмент жYЙесiн куру кезшде басты рел уйым менеджерлерiнде болу тшс.
Халыкаралык стандарттар талаптарына жауап беретш менеджмент жYЙелерiнiц (сапа, экология, кауiпсiздiк жэне элеуметтiк жауапкершiлiк) бiрiгуiн уйымныц нык дамуына алFышарт деп кабылдау кажет. Бiрiктiрiлген менеджмент жYЙелерiнiц артыкшылыFы:
- менеджмент жYЙелерiн жасап шы^ару, ендiру жэне жумыс аткарудыц технологиялыFыныц артуы;
- менеджменттiц бiрыцFай Yйлескен курылымын жасап шыFару;
- жасап шыFаруFа, жумыс iстеуге жэне сертификаттауFа шыFындардыц азаюы;
- бiрiктiрiлген менеджмент жYЙелерi шегiнде YPДiстер катарын бiрiктiру мYмкiндiгi (жоспарлау, баскарма жаFынан талдау, кужаттармен баскару, кадрларды дайындау, окыту, iшкi аудиттер жэне т.б.);
- езгеретiн шарттарFа мобильдiлiк пен бешмдшж мYмкiндiктерiнiц жоFарылауы;
- тутынушылар, инвесторлар, мYДДелi жактар Yшiн Yлкен тартымдылык. Бiрiктiрiлген менеджмент жYЙесi моделi - бул 9 TYP езгертетш белгiлер
аркылы стандарттарды iске асыратын менеджмент жYЙесiнiц бiрыцFай жYЙесi TQM (Total Quality Management - Сапаны жалпыFа ортак баскару): жумысты уйымдастыруда баскарманыц релi; коршаFан орта мен сапаны баскару облысында жоспарлау; жумыскерлердщ потенциалын колдану; ресурстарды ктымды
колдану; технологиялык YPДiстердi мен жумыстыц орындалу операцияларын баскару; тктынушылардыц канаFаттануы; YЙымдаFы жумыспен персоналдардыц канаFаттануы; уйымныц коршаFан табиFи орта мен коFамFа эсерц уйым жумысы нэтижелерi [3].
ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001 жэне SA 8000 менеджмент стандарттары талаптарыныц TQM белгiлермен элементтер бойынша косылуы мYмкiндiк бередi:
- нык дамудыц ец басты Yш факторлары - экономикалык, экологиялык жэне элеуметлк - негiзiнде фирма менеджментiне базалык талаптарды жYЙелi жэне толык мазмундау;
- TQM белгiлерiн кeрсетiлген стандарттарFа сай жеткiлiктi толыктык пен накты толтырулармен аныктау;
- сапа бойынша улттык жэне облыстык баFалаушы сыйакылармен Yйлесiмдi бiрыцFай эдютемелж негiзде менеджменттiц сапа дэрежесiн сандык баFалау;
- менеджмент сапа дэрежесш сапа бойынша eзiндiц баFалау мен баFалау конкурсы секiлдi сертификаттау аудит кезiнде де дифференциалды баFалау.
1 сурет - Уйымныц БМЖ сулбалык кeрiнiсi
YсынылFан бiрiктiрiлген менеджмент жуйеа моделi жэне менеджмент жYЙесiн ерши сертификаттау жYЙесiн дифференциалды баFалау сулбасы сапа бойынша жYЙенiц кец колданыстаFы моделдерiнiц жэне сапа бойынша жYргiзiлетiн сыйакылардыц жалFыз дамуы болып табылады [3].
Менеджмент жуйесш ендiру оныц камтитын кызмет ету облысына тэуелсiз жобалауына караFанда киынырак. Бул кезецде жобалаFан жYЙенiц жумыс iстеп кетуi жэне туракты кызмет ету режимiне енуi мацызды.
ЖYЙелер бiрiгуi эр тYрлi дэрежеде 9туi мYмкiн: саясат дэрежесiнде; жеке шараларда; YДерiстерде; нускамаларда; кужаттамаларда; менеджмент бойынша бiрыцFай баскарма (кYЙ); бYкiл фирма менеджмент масштабында (бiрiктiрiлген менеджмент жYЙесiнде).
Бiрiктiру жолдары эр тYрлi болуы мYмкiн: бiрiктiру ец баснан басталады немесе баснда жYЙелер тэуелсiз дамиды, ал сосын бiрiктiрiледi; аFымдаFы баскару жYЙесiне жаца аспектердiц кiрiстiруi мYмкiн.
ЖYЙелердi бiрiктiру негiзi болып к9рсетшген стандарттар каFидаларына жауап беретiн жэне кэсшорын талаптарына сэйкес келетiн кез келген менеджмент жYЙесi болуы мYмкiн. Бiрiктiру YPДiсi паралельдi немесе тзбект болуы мYмкiн. Бiрак кезецдердi ендiрудiц накты аныкталFан мерзiмi мен нэтижелерге талаптармен болу тиiс. Бул 9з кезегцнде бакылау жэне тYзетуш эрекеттердi жасауFа мYмкiндiк бередi.
YсынылFан моделде сапа менеджмент жYЙесi (9000 сериялы ISO) облысындаFы стандарттар менеджмент стандарттары блогында базалык, жYЙе курушылар балып карастырылады. Бул стандартта сапа саласындаFы менеджмент жYЙелерiне негiзгi талаптар орнатылады. Олар койылFан максаттарFа жету Yшiн колданылуы мYмкiн [2].
Экологиялык менеджмент бойынша хальщаральщ стандарттар (14000 сериялы ISO) болашакта бiрнеше урпакка алFа барлык коFамFа арналFан. Олар бiрiктiрiлген жYЙеге салмакты элеуметтiк-экологиялык аспектi кYшейтедi
OHSAS 18001 9ндiрiстiк каiпсiздiк, ецбек корFау жэне кызметкерлер кауiпсiздiгi облысында ережесi бар. Бул 9з кезепнде кэсiпорын мен жалпы коFам Yшiн менеджмент жYЙесiнiц мэнiн жоFарылатады.
Кэсшорынныц 9з жумыскерлерi мен жалпы коFам алдындаFы жауапкершiлiгiн жоFарылатуFа баFытталFан SA 8000 «Элеуметлк жауапкерштк» стандарт ^йш ендiру коFам дамуыныц этикалык жэне адамгерштк тужырымдамасына сэйкес.
Тамак 9ндiрiсi кэсiпорыны Yшiн бiрiктiрiлген менеджмент жYЙесiне ISO 9001; ISO 14001; OHSAS 18001; SA 8000 стандарттарына сэйкес орнатылFан менеджмент жYЙелерi элементтерiн толыктыруFа ISO 22000 талаптары косылады.
БМЖ курастыру тэртiбi СМЖ курастыру кезшдеп 9000 сериялы ИСО стандарттар талаптарына сэйкес болуы мYмкiн. Жалпы жаFдайда бул тэртiп келесi кезецдердi кезектеп орындалуын камтиды [5]:
- БМЖ курастыру бойынша жумыстардыц уйымдастырылуы;
- жобалау;
- кужаттама;
- БМЖ-ш ендiру;
- СертификаттауFа дайындык.
2 сурет - Кэсшорындарда бiрiктiрiлген менеджмент жуйесш курудын тYрлерi
Шешiмдер: Бiрiктiруден менеджмент жYЙелерiнiн утатын элементтерi:
- уйымдастырудын бiрлiк саясаты;
- ресурстарды онтайлы колдану;
- оперативтi бакылаудын кешендi eлшемдерi мен кужаттамалармен жалпы баскару;
- кужаттаманы жасап шыFарудFа бiрынFай амал;
- жалпы акпараттык жэне камтамасыз етушi жYЙелер;
- персоналдарды дайындау мен дамыту жалпы жуйесц
- YЙымдастырылFан курылым мен есеп беруге тшст курылым;
- елшеу жэне мониторинг жYЙелерi;
- жазбалар мен есеп беру;
- бiрынFай аудит;
- менеджмент жYЙелерiне бiрынFай талдау.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 http://quality.eup.ru/MATERIALY13/ism2.htm.
2 ИСО 9001: 2000. Системы менеджмента качества. Требования.
3 ИСО 14001: 1996. Системы экологического менеджмента. Требования и руководство по применению.
4 OHSAS 18001: 1999. Система менеджмента в области промышленной безопасности и охраны труда. Требования. SA 8000: 2001. Система социального и этического менеджмента.
5 ИСО/ТУ 16949: 2002. Системы менеджмента качества. Особые требования по применению ИСО 9001: 2000.
Материал 01.06.15 баспаFа тYстi
М. М. Мырзабекова, Е. Т. Зейнешев, А. Х. Темиров, Ж. М Ыцсан Эффективность внедрения на предприятиях интегрированной системы менеджмента качества
Павлодарский государственный университет имени С. Торайгырова,
г. Павлодар.
Материал поступил в редакцию 01.06.15.
M. M. Myrzabekova, E. T. Zeineshev, A. Kh. Temirov, Zh. M. Ixan
The effectiveness of the integrated quality management system implementation
at the enterprises
S. Toraighyrov Pavlodar State University, Pavlodar.
Material received on 01.06.15.
В статье дана информация об эффективности внедрения на предприятиях интегрированной системы менеджмента качества. Система менеджмента качества содержит требования в области качества по разным видам стандартов.
The article provides information about the effectiveness of the integrated quality management system implementation at the enterprises. The quality management system contains the requirements to the quality of various types of standards.
