CC BY
14Вестник «Орлеу^-kst
4. Морозов А.В. Творческий потенциал преподавателя высшей школы как основа эффективной педагогической деятельности // Человеческий фактор: проблемы психологии и эргономики. - 2006. - № 1. - С. 89-92.
5. Морозов А.В. Управленческая психология. - М., 2003.
6. Морозов А.В. Формирование креативности преподавателя высшей школы в системе непрерывного образования // Дис. на соиск. уч. ст. докт. пед. наук. - М., 2004.
7. Морозов А.В., Коченко А.А. Актуальные проблемы профессиональной переподготовки современных специалистов // Молодой учёный. - 2012. - № 5. - С. 471-473.
8. Новиков А.М. Российское образование в новой эпохе. - М., 2000.
9. Федеральный закон «Об образовании в Российской Федерации». - М.: Проспект, 2013.
Б1Л1КТ1Л1КТ1 АРТТЫРУ ЖYЙЕСIНДЕ ЭД1СТЕМЕЛ1К ЖУМЫСТАРДЫ УЙЫМДАСТЫРУ
М¥%АТАЕВ А.А., «Орлеу» БА¥О» АК Караганды облысы бойынша
ПК, БАИ Караганды цаласы
Жаhандану Yдерiсi элемнщ бет-бейнесш ез-гертш жаткан бYгiнгi куш бшм беру жYЙесiн жацгыртудыц орны ерекше. Елбасымыз - ¥лт кешбасшысы Н.Назарбаев езшщ эр жылгы ^азакстан халкына Жолдауларында бэсекеге кабiлеттi дамыган мемлекет болу Yшiн сау-аттылыгы жогары елге айналуымыз керекть гш баса айтады. 2014 жылгы 17 кацтардагы «^азакстан жолы - 2050: Бiр максат, бiр мYД-де, бiр болашак» Жолдауында мектепте окы-ту нэтижесi окушылардыц сындарлы ойлау, езшдш iзденiс пен акпаратты терец талдау машыгын игеру болуы керектшн керсетсе [1], оныц алдында осыны камтамасыз етушi педа-гогтардыц бшктшгш арттыруга талаптарды кYшейту кажеттiгiн керсеткен болатын [2].
Бiлiм беру саласы - тутастыкта емiр CYретiн, бiр максатка жумыс жасайтын жYЙе болып табылады. Оныц децгейлерi органи-калык байланыста кызмет ете отырып, бiр-бiрiмен Yйлестiкте жумыс жасайды. Оныц шшде педагогикалык кызметкерлердiц бшктшгш арттыру жYЙесi косымша бiлiм беру децгешнщ к^рамдас белiгi бола отырып, баска децгейлерге кызмет керсетушi ролшде керiнедi. Ягни, мектепке дейiнгi тэрбие жэне бшм беру, орта бшм, кэсштш жэне техника-лык бшм беру, жогары жэне жогарыдан кей-шп бiлiм беру, косымша бшм беру децгейлерi бiлiктiлiктi арттыру жYЙесiне тiкелей тэуелдi
болып табылады. Бул кагидат ^азакстан Рес-публикасыныц «Бшм туралы» Зацында [3] бекiтiлген: эр педагогикалык кызметкер 5 жылда кемшде бiр рет eзiнiц бiлiктiлiгiн арттыруга мшдетп.
Бiздiц елiмiзде педагогикалык кызметкер-лердiц бiлiктiлiгiн арттыру YДерiсi ^азакстан Республикасы Бiлiм жэне гылым министрiнiц 2013 жылгы 11 кыркуйектеп №370 буй-рыгымен бекiтiлген «Ересектерге арналган косымша бiлiм беру уйымдарыныц тYрлерi кызметiнiц Yлгiлiк кагидаларымен» [4] рет-теледi. Ол бойынша «бшктшкп арттыру - бурын алынган кэсшпк бiлiм, бiлiк жэне дагдыларды колдауга, кецейтуге, терецдетуге жэне жетiлдiруге мYмкiндiк беретiн кэсiптiк окыту нысаны» болып табылады.
2012 жылы Елбасы Жолдауында керсетш-ген тапсырмаларды жYзеге асыруга байланы-сты елiмiздiц 14 облысындагы, Астана, Алма-ты калаларындагы жэне бшм беру жYЙесiнiц басшы жэне гылыми-педагогикальщ кызмет-керлерiнiц бiлiктiлiгiн арттыратын республи-калык институты «Эрлеу» бшктшкп арттыру улттык орталыгы» акционерлш когамыныц филиалдарына айналып, бiр орталыкка бiрiк-тi. Оган дейiн эр институт ез облысы децгей-шде жумыс жасап, жекелеген стратегиялык багыттар бойынша кызмет аткарган болатын.
Бiр орталыкка бiрiгу, эрине, барлык инсти-
Вестник «Oрлеу»-kst
туттарда жYргiзiлетiн бiлiктiлiктi жетiлдiру процедураларын да бiрыцFайландыруды ка-жет етедг Сондыктан оку-эдютемелш жумыс-тарды жYргiзудiц бiрыцFай кужаттамалары дайындалды.
Орталыктандырудыц таFы бiр тиiмдi тусы - педагог кызметкерлердщ бiлiктiлiгiн арт-тыруFа койылатын ортак талаптар койылып, Yдерiстi баFалау критерийлерi дайындалып, жасалып жаткан жумыстарды баскалармен салыстыра отырып баFалауFа мYмкiндiк туды. Бул институттарда оку-эдютемелш, Fылы-ми-инновациялык жумыстарды белгiлi бiр аукымда реттеуге мYмкiндiк бердi. Осыныц бэрi бiлiктiлiктi арттыру жYЙесiн жа^ырту-дьщ басталып кеткенiн жэне белсендi жYр-гiзiлiп отырFанын кeрсетедi.
Жалпы, Fалымдардьщ айтуынша педагог мамандардыц бiлiктiлiгiн арттыру жYЙесiн модернизациялаудыц мiндеттерi мынадай бо-лып табылады [5,6,7]:
1. кэаби педагогикалык бшмнщ Yздiксiздiгiн жэне мритмнщ кэсiби ю-эре-кетке мYмкiндiктерi мен кабшеттерш Yнемi жетiлдiрудi камтамасыз ету;
2. муFалiмдi жаца, окушы жэне коFам Yшiн мацызды окыту нэтижелерше жетуге баFдарланFан заманауи бiлiм беру ортасында жумыс жасауFа даярлау;
3. педагогикалык кызметкерлердщ мэр-тебесiн кетеру жэне оныц аукымын кецейту.
Бул мiндеттердi ез децгешнде шешу Yшiн бiлiктiлiктi арттыру институттары мына баFыттарда жумыс жасайды:
- бiлiктiлiктi арттыру Yдерiсi барысында тыцдаушылардыц кэсiби кузыреттшгш да-мыту;
- курстык даярлыктыц оку баFдарлама-лары мен уйымдастыру формаларын жацарту;
- аFымдык жэне корытынды бакылау-дыц мазмуны мен формаларын езгерту;
- аймакта бiлiктiлiктi арттырудыц бiрыцFай бiлiмдiк ортасын куру.
Сонымен катар, бiлiктiлiктi арттыру жYЙе-с жацару барысында мынадай принциптердi басшылыкка алуы тиiс:
1. Бiлiктiлiктi арттыру YДерiсiнiц цикл-дiлiгi принципiн.
2. Педагогтардыц бiлiктiлiгiн арттыру Yдерiсiнiц Yздiксiздiгi принципiн (курстык, курсаралык кезецнщ бiрлiгi).
3. Бiлiктiлiктi арттыру жYЙесiнiц педа-гогтар Yшiн ашыктыFы принципiн.
4. Курстык даярлык мазмуныныц икемдiлiгi принципш.
5. Курстык даярлык мазмуныныц бшм беру жYЙесiнiц перспективалык сураныста-рын камтамасыз етуге баFдарлануы принципш.
Осы принциптер езара байланыста жYзеге аскан жаFдайда бiлiктiлiктi арттыру YДерiсiнiц тиiмдiлiгi камтамасыз етiледi.
ЖоFарыда айтыгетандарды корытындылай келе, казiргi тацдаFы бшктшкп арттыру уй-ымдарыныц iс-эрекетiн былайша жiктеуге бо-лады:
1. Оку ю-эрекеп (бiлiктiлiктi арттыру курстарын уйымдастыру жэне етюзу);
2. Эдiстемелiк жумыс (курсаралык мерзiмде педагогикалык кызметкерлердщ кэсiби кузырлылы^ын дамыту жeнiндегi жу-мыс);
3. Еылыми-зерттеу iс-эрекетi (педагогтардыц Yздiксiз бшм алуын (оныц iшiнде бiлiктiлiктi арттыруды) Yнемi жетiлдiру бой-ынша Fылыми жумыстар жасау);
4. Бiлiктiлiктi арттыру уйымдарыныц адами ресурстарын дамыту.
Бшктшкп арттыру жYЙесiнде оку-эдю-темелiк жумыстарды уйымдастыру оныц формалык жэне мазмундык ерекшелштерь не байланысты болады. Бшктшкп арттыру YДерiсiнiц формалык ерекшелшне оныц кыска мерзiмдiк сипаты мен циклдшп жатса, мазмундык ерекшелiктерi оныц педагогтардыц калыптаскан кэсiби кузырлылы^ын Yнемi заман талабына сай туFан eзгерiстермен да-мытудан кeрiнедi.
«Эрлеу» БА¥О» АК кызметiнiц Yлкен блогы педагогтардыц Yздiксiз бiлiм алуын камтамасыз ету максатында курстык даярлык пен курстан кейiнгi iс-эрекеттi Yйлестiру бо-лып табылады. Осы максатты юке асыру Yшiн филиалдардыц курамында инновациялык да-муды эдiстемелiк камтамасыз ету бeлiмдерi KурылFан.
Жалпы бiлiктiлiктi арттыру жYЙесiндегi эдiстемелiк жумыстардыц максаты жYЙенiц бiлiм беру мазмунына инновациялык техно-логиялар мен алдыцFы катарлы отандык жэне элемдiк тэжiрибенi ендiру, оку YДерiсiн Fылы-ми-эдiстемелiк камтамасыз ету болып табы-
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ Вестник « лады.
Осыган байланысты Институттыц эдюте-мелiк жумысыныц мiндеттерi айкындалады:
- Бiлiктiлiктi арттыру жYЙесiнiц мазму-ны мен эдiстемелiк камтамасыз ет^ жацар-
ту;
- Институт пен Yздiксiз бiлiм беру ЖYЙ-есшщ эдiстемелiк уйымдарымен езара ю-эре-кетш уйымдык-эдютемелш камтамасыз ету;
- Институт ю-эрекетшщ инновациялык дамуын Fылыми-эдiстемелiк камтамасыз ету;
- Бшктшкп арттыру жYЙесi кужаттары (оку баFдарламалары, оку-эдiстемелiк кешен-дер, т.б.) мен эдiстемелiк басылымдардарды сараптауды жэне талдауды уйымдастыру жэне Yйлестiру.
Педагогикалык кызметкерлердiц бшктш-гш арттыру жYЙесiндегi эдiстемелiк жумыс-тарды уйымдастыру негiзiнен 2 баFытта ЖY-зеге асады:
1. ^ыска мерзiмдi бiлiктiлiктi арттыру курстарын эдiстемелiк камтамасыз ету бой-ынша iс-эрекет;
2. Курсаралык ю-эрекет.
^ыска мерзiмдi бiлiктiлiктi арттыру курстарын эдютемелш камтамасыз ету бойынша iс-эрекет ез баFыты бойынша оку баFдарла-маларын жацарту, жаца оку баFдарламаларын жасау бойынша iс-эрекеттi, оку-эдютемелш кешендердi жасау жэне оларды сараптауды камтиды.
Институтта оку баFдарламаларын жацарту «Эрлеу» БА¥О» АК тапсырмасына жэне курстар сапасын мониторингтiк зерттеу не-гiзiнде алынFан сураныстарFа сэйкес мынадай баFыттар бойынша жYргiзiледi:
- ^Р Президентi Н.Э.Назарбаевтыц жыл сайынFы халыкка Жолдауларында кер-сетiлетiн басым баFыттарFа сэйкес бiлiм мазмунын жацарту;
- Инклюзивпк бiлiм беру жаFдайында окушылардыц дамуын педагогикалык-психо-логиялык CYЙемелдеу;
- Орта бiлiм беру мазмунын жацарту жаFдайында (12-жылдык бшм беруге кешу) жумыс жасауFа дайындык;
- Окушыларды жобалау iс-эрекетiне тартудыц технологиялары мен эдiстемелерi;
- Сын турFысынан ойлаудыц мэнi;
- Окушылардыц оку жетiстiгiн критери-алды баFалау;
- Бiлiмдiк порталдармен жэне педагогикалык желшк коFамдастыкта жумыс ютеуге педагогтарды даярлау, т.б.
Сол сиякты бiлiктiлiктi арттыру курста-рыныц баFдарламалары да бiлiм беру ЖYЙ-ес дамуыныц динамикасына сэйкес Yнемi езгертшп отыруы керек. Осы максатта жыл сайын барлык оку баFдарламаларыныц 20% жацадан жасалады. Эйткенi педагогтар келе-сi циклда келгенде жаца такырып жэне жаца мэселелер женiнде баFдарлар алып, бшктш-гiн арттырады.
^ыска мерзiмдi бiлiктiлiктi арттыру курстарын эдютемелш камтамасыз ету бойынша ю-эрекеттщ келесi баFыты - оку баFдарлама-ларын оку-эдiстемелiк камтамасыз ету. Бул - ец бiрiншi кезекте курстардыц оку-эдюте-мелiк кешендерiн жасау жэне сараптау. БYгiн-гi кYнi барлык бшктшкп арттыру курстары оку-эдiстемелiк кешендермен камтамасыз етшген.
Жалпы оку-эдiстемелiк кешендердi жасау курстардыц зацнамалык, эдiстемелiк базасын жYЙелеуге, сол аркылы тиiстi оку курстарын сапалы еткiзуге мYмкiндiк бередь
Жыл сайын барлык оку баFдарламалары жэне оку-эдiстемелiк кешендер iшкi сарап-тамадан еткiзiлiп, Сараптау кецесi аркылы бектледь
Институттыц эдiстемелiк жумысыныц ке-лесi баFыты - курсаралык ю-эрекет. Курсаралык iс-эрекеттiц непзп мазмуны педагогикалык кызметкерлердi бiлiктiлiктi арттыру курсынан еткеннен кейiнгi кезецде Yнемi эдю-темелiк камтамасыз етуден турады.
Курсаралык iс-эрекеттi мынадай жумыстар аркылы уйымдастыруFа болады:
1. Оку-эдiстемелiк, Fылыми-эдiстемелiк сипаттаFы шаралар уйымдастыру жэне етюзу: семинарлар, байкаулар, шеберлiк сыныптары, децгелек столдар, конференциялар т.б.;
2. Баска уйымдардыц эдютемелш ша-раларына катысу жэне оларFа педагогтарды тарту, дайындау (аймактык, республикалык, халыкаралык децгейдеп);
3. Педагогтармен жекелеме жумыс;
4. Педагогтардыц желiлiк коFамдас-тыктарын уйымдастыру жэне жYргiзу;
5. Yздiк инновациялык тэжiрибенi зерт-теу, корыту жэне тарату.
Осындай тектес жумыстарды жYргiзу дер
Вестник «Орлеу^-kst
кезшде аймак педагогтарыныц сураныстары мен кажеттiлiктерi туралы акпаратты алуFа мYмкiндiк тудырады.
Эдiстемелiк жумыстарды уйымдастыруда ец алдымен институттыц профессорлык-окы-тушылык курамыныц кэсiби кузырлылы^ын дамытуFа баса назар аудару кажет. Бул жерде олардыц кэсiби есушщ жYЙесi жасалуы жэне жумыс iстеуi тиiс. Мысал ретiнде осы баFыт-таFы институтiшiлiк шаралардыц бiр тобын айта кетуге болады:
1. «^арым-катынас шецберi» туракты семинары. Максаты - институт окытушыла-ры мен кызметкерлершщ кешбасшылык ка-сиеттерiн дамыту жэне езара карым-катынас стилiнiц оц тэжiрибелерiн Yндеу.
2. «Ашык аудитория». «Ашык аудитория-да» баска уйымдардыц (аймактык, респу-бликалык жэне халыкаралык) шараларына катыскан институт окытушылары мен кыз-меткерлерi кeргендерiмен бeлiсiп, жYЙе Yшiн алуFа болатын тжiрибелер туралы корытын-дылар жасайды.
3. «Нэтижеге баFытталFан бiлiм» эдюна-малык семинары. Семинар непзшен кызмет-
керлердщ гылыми-зерттеушшк дагдыларын, зерттеушiлiк кузырлылыктарын дамытуга багытталган.
Педагогикалык кызметкерлермен курсаралык эдютемелш жумыс жYргiзудiц тиiмдi формасыныц бiрi такырыптык «Эдютемелш десанттар» уйымдастыру болып табылады.
Эдiстемелiк десанттардыц багдарламала-рына практикалык кемек керсетуге багытталган семинарлар, тренингтер, шеберлiк сы-ныптары енгiзiледi. «Эрлеу» А^ тарапынан материалдьщ-техникальщ жагдайдыц жасалуы аймактыц ец алыс тYпкiрлерiндегi аудан-дарга шыгып, осындай формада эдiстемелiк кемек керсетуге мYмкiндiк бердi.
Эдiстемелiк жумыстарды уйымдастыруда гылыми, эдiстемелiк басылымдарды жобалау-дыц орны ерекше. Ол такырыптык жоспарлар аркылы жYзеге асады жэне мшдетп тYрде бiлiктiлiктi арттыру Yдерiсiн -гылыми-эдюте-мелiк камтамасыз етуге багытталуы тшс.
Жалпы бiлiктiлiктi арттыру жYЙесiнде эдютемелш жумыстарды тиiмдi уйымдастыру педагогтардыц Yздiксiз бiлiм алуын жэне да-муын камтамасыз етуге септiгiн тигiзедi.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР:
1. ^азакстан жолы - 2050: Бiр максат, бiр мYДде, бiр болашак: ^азакстан Республикасы Президент Н.Э.Назарбаевтыц 17.01.2014 жылгы ^азакстан халкына Жолдауы // http://akorda. kz/kz/page/page_215751_kazakstan-respublikasynyn-prezidenti-n-a-nazarbaevtyn-kazakstan-khalkyna -zholdauy-2014-zhylhy-17-kantar
2. «^азакстан-2050» Стратегиясы калыптаскан мемлекеттiц жаца саяси багыты ^азакстан Республикасы Президентi Н.Э.Назарбаевтыц 14.12.2012 жылгы ^азакстан халкына Жолдауы // http://akorda.kz/kz/page/page_kazakstan-respublikasynyn-prezidenti-n-a-nazarbaevtyn-kazakstan-khalkyna-zholdauy-2012-zhylhy-14-zheltoks_1357813742
3. Бiлiм туралы: ^азакстан Республикасыныц 2007 жылгы 27 шшдедеп N 319 Зацы (ез-герютер мен толыктырулармен) // http://edu.gov.kz/sites/default/files/ zakon_kaz_2007_no_319. pdf
4. Ересектерге арналган косымша бiлiм беру уйымдарыныц тYрлерi кызметшщ Yлгiлiк кагидалары // http://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1300008829
5. Никитин, Э.М. Теоретические и организационно-педагогические основы развития федеральной системы дополнительного педагогического образования / Э.М. Никитин. - М.: Изд-во АПКиПРО, 2012. - 314 с.
6. Стуканов, А.П. Синергетическое управление непрерывным повышением квалификации педагогических кадров: дис. . д-ра пед. наук : 13.00.08 / Стуканов Александр Петрович. - М., 2003. - 250 с.
7. Мангер, Т.Э. Диверсификация системы непрерывного образования в социально-культурной сфере: теория, методология, практика: Монография / Т.Э. Мангер. - Тамбов: Изд-во ТГУ им. Г.Р. Державина, 2007. - 243 с.
