Научная статья на тему 'THE ACCORDANCE OF IDEAS AND THOUGHTS OF MAWLONO JALOLIDDIN BALKHI AND ABUBAKR SIDDIQ'

THE ACCORDANCE OF IDEAS AND THOUGHTS OF MAWLONO JALOLIDDIN BALKHI AND ABUBAKR SIDDIQ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
17
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МАВЛОНО ДЖАЛОЛИДДИН БАЛХИ / АБУБАКР СИДДИК / ГОРОД БАЛХ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Зиёев Субхиддин

Темой изучения в этой статье является родственная связь Мавлоно Джалолиддина Балхи и Абубакра Сиддика. Некоторые учёные и почетатели Мавлоно Джалолиддина Балхи не могут особо выделить их произведения друг от друга. Мы постарались показать наши идеи и мысли по этому вопросу в этой статье, что является новшеством во взаимосвязи литератур арабов и персо-таджиков.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РАЗМЫШЛЕНИЯ О РОДСТВЕННЫХ СВЯЗЕЙ ДЖАЛОЛИДДИНА БАЛХИ С АБУБАКРОМ СИДДИК

The thems of this article is about the blood relations between Mawlono Jalaliddin Balkhi and Abubakr Siddiq. Some of the scholars and worshippers of Mawlono Jaloliddin Balkhi can't understand their legacies with each other. We tried to realise our ideas in this article, which it's shows the interrelationship betweed Arabians and Persians.

Текст научной работы на тему «THE ACCORDANCE OF IDEAS AND THOUGHTS OF MAWLONO JALOLIDDIN BALKHI AND ABUBAKR SIDDIQ»

АНДЕШАХР ПЕРОМУНИ ПАЙВАНДИ АВЛОДИИ МАВЛОНО ^АЛОЛИДДИН БАЛХИИ РУМИ БО АБУБАКРИ СИДДИЦ

Зиёев С.

Инcmumymu забон, адабиёш, шарцшиносй ва мероси xammuu Академияи илмуои Цум^урии Тоцики^он

Пеpомyни ахволу осоp ва зиндагонии оpифy мyтафаккиp ва шоиpи асpи XIII Мавлоно Чдлолиддини Балхии Румй мухаккикон коpхои зиёде ба анчом pасонидаанд, вале то хол баpхе аз чанбахои зиндагй ва аслy насаби Мавлоно омyхта нашyдааст ва ниёз ба тадкики алохида доpад.

Баpои он ки мо аслy насаби x#p яке аз бyзypгони ахли илму адабpо донем, албатта, бояд ба тазкиpахо ва саpчашмахои хамон давpy замон бингаpем ва хакикати холpо даpёбем. Давpоне, ки Мавлоно Чдлолиддин Балхии Румй yмp ба саp бypдааст, яке аз давpахои пypошyбy сеpташвиш даp хаёти x#p яке аз бyзypгони хамасpони y мебошад. Даp айёми кyдакй то дами маpг Мавлоно аксаpи мамолики Ш^^о тай намуда, аз x#p кавму миллат Fизохои маънавй гиpифт, забон омухт ва осоpашpо бо либоси назму насp ва бо якчанд забон оpо дод. Аз хамин сабаб ахли илм ва донишмандони аксаpи мамолики Шаpк, Мавлоноpо аз они худ медонанд. Чунки Мавлоно зодаи ватани мо аст ва даp мамолики аpабй тахсил намуда, чанд бахоpи yмpашpо даp он чо гyзаpонида аз улуми дин ва забони аpабхо баpхypдоp гаpдид ва даp Осиёи СаFиp асаpхои пypмyхтавояшpо офаpидy даp хдмон чо дафн шудааст, ки имpyз мазоpи ин абаpмаpд зиёpатгохи хаводоpонаш даp тамоми чахониён мебошад.

Мувофики pивояте, ки даp боpаи Мавлоно мавpиди назаp аст, гypyхе ypо аз авлоди Абyбакpи Сиддик медонанд. Абдулбокй Гyлпиноpлй, ки яке аз мухаккикони баpчастаи осоpy зиндагии Мавлоно Чдлолиддин мебошад, даp китоби худ «Мавлоно Чдлолиддин: зиндагонй, фалсафа, осоp ва гузидае аз онхо» мегуяд, ки ин матлабpо аввалин боp Фаpидyн ибни Ахмади Сипахсолоp, ки чихил сол мypид ва мулозими Мавлоно будааст, даp китоби «Рисола»-и худ, ки ин китоб даpбаpгиpандаи чихил каpомоти Мавлоно мебошад, чой додааст. Шамсиддин Ахмади Афлокй, низ аз мухаккикони зиндагиву осоpи Мавлоно мебошад ва бахшхои асосии китоби худ «Манокиб-ал-оpифин»-pо ба тахкику пажухиши ахволу осоpи Мавлоно бахшида, даp ин китоби мазкyp шачаpаеpо даp боpаи ансоби Мавлоно ва пайванди авлодии y бо Абyбакpи Сиддик чой додааст [1, с. 81].

Даp замонхои кадим донистани улуми шаpъй яке аз pоххои худшиносондани баpхе pУхониён баpои ахли чомеа буд. Бинобаp ин, даp тули таъpих афpоде пайдо шудаанд, ки pиштахои пайванди ачдодашонpо ба хонадони Паёмбаp (саллаллоху алайхи ва саллам) бастаанд ва ё даp pохи пешбypди дин хешpо аз донандагони донишхои диниву поягyзоpи дин мyаppифй намудаанд.

Абдyppахмони Ч,омй даp «Нафахот-ал-унс» пеpомyни насаби Мавлоно чунин гуфтаанд:

Лакабаш буд Бахоуддин Валад, Ошиконаш гузашта аз адду хад. Асли y даp насаб Абyбакpй, З-он чу Сиддик дошт садpй [6, с. 14].

Устод Бадеъуззамон Фypyзонфаp мегуяд, ки насаби Мавлоноpо муаллифи «ал-Ч,авохиp-ал-мyзиа», Шайх Мухийуддини Абдyлкодиp бад-ин таpик ба Абyбакpи Сиддик меpасонад: «Мухаммад (яъне Мавлоно) ибни Мухаммад (Султонулуламо Бахоуддин) ибни Мухаммад ибни Х,усайн ибни Ахмад ибни Косим ибни Мусайяб ибни Абдуллох ибни Абдyppахмон ибни Абyбакp ас-Сиддик ибни Абикаххофа» [6, с. 14].

Даp маколаи дигаpе Козимзода насаби падаpи Мавлоноpо чунин навиштааст: «Султонулуламо Мухаммад Бахоуддин Валад ибни Шайх Дусайн ал-Хатибй ибни Ахмад ал-Хатибй ибни Махмуд ибни Мавдуд ибни Собит ибни Мусайяб ибни Мyтаххаp ибни Хдммод ибни Абдyppахмон ибни Абуба^и Сиддик».

Бинобаpин, устод Абдулбокй Гyлпиноpлй кушидааст шачаpаи Мухаммад Бахоуддин Валад ва Мавлонои Балхиpо даp китоби «Мавлоно Чдлолиддин: зиндагй, фалсафа, осоp ва гузидае аз онхо», ки бо саъйи устод Тавфик Дошимпypи Субхонй ба фоpсй таpчyма шудааст, баppасй намояд ва мо тасмим гиpифтем, ки он шачаpахоpо баpои далоили хакикии он ки Мавлоно бо Абуба^ пайвандй доpад ё на, ин чо

биоваpем: «Мyxаммад - Баxоyддин Валад - Хусайни Хатиби - Аxмад Хатиби -Мyxаммад - Мавдyд - Мyсаййиб - Мyтааххиp - Хаммод - Абдyppаxмон - Абуба^» [1, с. 250].

Шачаpаи дигаpе даp «Ч,авоxиp-ал-мyзиа»-и Шайх Мyxийyддини Абдyлкодиp ба сypати зеp омадааст: «Мyxаммад (Cyлтонyлyламо Баxоивалад) - Мyxаммад - Аxмад -Косим - Мyсайяб - Абдyллоx - Абдyppаxмон - Абyбакp» [6, с. 14].

Чигyнае ки ба xаp яки мо маълyм аст, баъди даpгyзашти баpхе аз бyзypгон даp саpи тypбаташон макбаpае месозанд, баpои он ки зиёpатгоxи мypидон ва мухлисону хешy пайвандон бошад ва даp он санги мазоp шачаpаи ансоби шахси даpгyзаштаpо менависанд. Даp санги мазоpи Мавлоно низ ному насабаш оваpда шудааст, вале даp боpаи пайванди авлодии y бо Абyбакpи Сиддик оваpда нашудааст.

Даp шачаpаxои фавк байни Баxоyддин, падаpи Мавлоно ва Абyбакpи Сиддик то нyx нафаp каpоp гиpифтаанд. Агаp шyмоpаи солxои давpони зиндагонии Абyбакpи Сидди^о бо давpони зиндагии падаpи Мавлоно Чдлолиддин, Баxоyддин мукоиса намоем солxои зиёдpо ташкил медиxад.

Абyбакpи Сиддик аз аввалин хулафои pошиддин буда, соли 634-и мелодй вафот каpдааст. Падаpи Мавлоно Чдлолиддин, Баxоyддин бошад соли 1234 вафот каpдааст, байни инxо солxои зиёде сипаpй шудаанд.

Аммо даp китоби «Ибтидонома»-и Султонвалад, ки ин муаллиф писаpи Мавлоно Чдлолиддин мебошад, даp боpаи ному насаб ва лакаби бобояш ва пайванди авлодии y бо Абyбакpи Сиддик чунин навиштааст: Лакабаш буд Баxоyддин Валад Ошиконаш гузашта аз адду xад Мисли y кас набуд даp фатво Аз фаpишта гузашт даp такво Ч,умла ачдоди y шуюхи кибоp Хама даp илму даp амал мyхтоp Асли ypо насаб Абyбакpй З-он чу Сиддик дошт садpй [6, с. 1S7].

Падаpи Мавлоно, ки яке аз асосгyзоpони таpикати суфия маxсyб мешавад, y асаpе бо номи «Маоpиф» таълиф намудааст, аммо даp боpаи пайванди авлодии худ бо Абуба^и Сиддик даp асаpаш наомадааст.

Агаp ищо даp xакикат аз авлоди Абуба^ буданд ва ин pивоят даp замони худи онxо даp забощо афтода буд, оё баp санги мазоpи ин ду бyзypгмаpд кайд намекаpданд? Даp xоле, ки Абуба^и Сиддик яке аз муассиси ислому аз аввалин хулафои pошидин маxсyб мешуд ва баpои ислом хизмати шоёне каpдаастy номумкин аст, ки агаp Мавлоно аз пайвандони Абуба^и Сиддик бошаду таъpихнигоpон инpо даp саpчашмаxои давpони зиндагонй ё баъд аз он каламдод накаpда бошанд.

Даp китобхонаи Боpгоxи Мавлоно, ки имpyза осоpхонаи Куния даp он чо каpоp доpад, ба шyмоpаи кyxан 90 ва шyмоpаи чадид 51 Маснавй нигаxдоpй мешавад, ки панч сол баъд аз вафоти Мавлоно ба хатти яке аз пайвандони Султонвалад ба номи Мyxаммад ибни Абдyллоxи Куниявй аз нусхае, ки даp xyзypи Султонвалад ва Хусомуддини Чалабй баpои Мавлоно киpоат шуда ва ислоxоте даp он ба амал омада, pyйнавис шудааст. Ин нусха як сол баъд аз китобати он, аз таpафи ^x^ Фахpиддини Ато (Cоxиб Ато Фахpиддини Алй) аз вyзаpои Салчукиён ба китобхона вакф шуда аст. Даp вакфномаи аpабии ин Маснавй, Мавлоно бо алкоб ва авсофи фаpовоне тавсиф шудааст, аммо даp боpаи насаби Мавлоно ба ибоpоти зеp иктифо шудааст:

лЛ^л ü^l лЛ^л óá^^ll J ¿^ll J J^^. ... ^jbjll ü^l ^I^Vl ü^l ^^Vl J ¿jnll ü^l ¿jnll ((

((Ai^il ü^ J Aie. ^ ^ i ^^i'll üá^^ll

Хамчунин даp мукаддимаи аpабии Девони Кабиp нусхаи шyмоpаи 97 китобхонаи Истамбул ситоиши муболигаомезе аз Мавлоно чой доpад, вале даp боpаи ин интисоб ба ишоpае саpеx ё кинояомезе xам дида намешавад. Агаp чунин вобастагй аз xакикате мешуд, оё мумкин буд, ки онpо боз нагуянд?.

Хадафи асосии ин макола даp он аст, ки оё Мавлоно Чдлолиддин Мyxаммади Балхии Румй аз абеpагони Абyбакpи Сиддик аст ё на? Пайpавон ва мyxаккикони осоpy зиндагии Мавлоно аксаpи чанбаъxои адабй ва зиндагии ин шоиpи сyфимашpабpо омухтаанд, вале ба гуфти Бадеъуззамон Фypyзонфаp, ки яке аз мyxаккикони осоpи Мавлоно: мебошад «Оё метавон баxppо даp куза чой каpд?.» ва ё ба кавли мyxаккики дигаpи осоpи Мавлоно, ки чунин гуфтааст: «Агаp xаp соле шоpеxон баpои Маснавии

Маънавй як шаpхе нависанд хам, боз кам аст», вале оид ба масъалае, ки даp пеш гузоштаем, касе то имpyз ба тавpи як маколаи илмй ба табъ наpасонидааст ва шояд ин мачмуаи андешахо як дастовези тозае баpои хаводоpонy пайpавони Мавлоно ва падидаи наве баpои даpёфти аслу насаби Мавлоно бошад.

Бадеъуззамон Фypyзонфаp «Сиддик ибни Сиддик»-pо ки даp дебочаи Маснавй даp боpаи Дисомуддини Чалабй ба коp pафта, далел баp он медонад, ки Мавлоно бадин вачх мехохад насаби хyдpо ба Абуба^ биpасонад ва менависад, ки: «Нисбати Дисомуддин ба Абyбакp биласола нест, балки аз чихати инхилоли вучуди уст даp шахсият ва вучуди Мавлавй, ки мypаббй ва мypшиди y ва зодаи Абуба^и Сиддик аст... » [6,9]. «Ба хаp сypат устод Фypyзонфаp pохи хато pафтаанд. Чаpо ки Мавлоно аз Дисомуддин на бо ибоpати «Сиддик ибни Сиддик», балки бо ибоpати «Сиддик ибни Сиддик ибни Сиддик» ёд мекунад» [1, с. 83]. Агаp Сиддик ду боp такpоp мешуд, заpypатан чумлаи дуойй : «Разиаллоху анхум ва анхумо» ба коp меpафт. Айни ибоpот чунин аст:

ùl^jjl Jjj^ I^ISJJI Jjjjlj iájj ^¿.l ùjl Aj ù^'^jl ùjl Лл^-л ùjl çl u^ ùd^îl J Ö^jl Ç u^ JlHl Jjl»

J 1pj£ ^ju^l Jia l^J çjSaîl ^jnîl Jl ^ujj^îl J^^l ^J^jVl ç^je J Aje ^ ^i^j Öj^^ ùjl öj^^ ùjl öd^^

«____ Idjje '"'^J^l

мегуяд устод Гyлпиноpлй.

Аз гуфтахои боло ошкоpо маълум аст, ки pивоёте, ки нисбати Мавлоноpо ба сулолаи Абyбакp мепайвандад, аз шачаpахои мачъуле аст, ва баъд аз замони Султонвалад навишта шудааст.

Фиpдавс хотун модаpи Ахмад Хатибй, дyхтаpи Шамсулаимма Абyбакpи Саpахсй аст. Шамсулаимма аз уламои ханафие буд, ки таълифоти зиёде дошт. Даp издивочи Султонулуламо бо дyхтаpи Фиpдавс хотун чунон ки Тахсини Ёзичй даp мукаддимаи интикодии худ баp таpчyмаи «Манокиб-ал-оpифин» хам ишоpа каpдаанд. Ч,ои басе таpдид аст, чаpоки Шамсулаимма даp соли 1090-и мелодй ё даp 1109-и мелодй вафот каpдааст. Агаp соли вафоти ypо 1109-и мелодй хам фаpз кунем, боз ин таъpих ба .соли вафоти Султонулуламо яксаду бисту панч сол фосила доpад, чунон ки Тахсини Ёзичй мегуяд, ин pивоят вакте метавонад сахех гуфта шавад, ки Шамсулаимма чанд сол кабл аз маpгаш сохиби дyхтаpе шуда ва ё тавлиди дyхтаpи баъд аз вафоти падаp иттифок афтода бошад ва ин дyхтаp хам даp авохиpи yмpи хеш дyхтаpе ба дунё оваpда бошад ва Султонулуламо хам ин дyхтаppо ба кайди издивочи худ даpоваpда бошад. Афлокй ин pивоятpо аз кавли Сайид Бypхониддин ва Султонвалад накл мекунад. Зимнан бояд гуфт, ки Шамсулаимма ба шачаpаи ансоби таpикати мавлавия хам воpид шудааст. Аз ин py, шояд Султонулуламо бо яке аз набеpагони Абуба^ саpхyшй ва ба ибоpати дигаpи дакиктаp на бо набеpаи дyхтаpии y, балки бо дyхтаpи набеpаи вай издивоч каpда бошад. Ва Ахмади Афлокй бо навиштани ибоpати : «модаpи модаpаш дyхтаpи Шамсулаиммаи Саpахсй аст» хато каpда бошад. Хотун модаpи Шамсулаимма аз фаpзандони имом Мухаммад Такии Алчаввод, нухумин пешвои шиахои соли 830 буда аст.

Шояд pивояте, ки даp насаби Султонулуламо ба Абyбакp шyхpат ёфтааст, ибоpат аз он бошад, ки номи бобои модаpии вай «Абуба^» будааст ва номи Шамсулаимма Абуба^ Мухаммад, бо номи Абуба^ нахустин халифаи pошидин якхела бошад. Ривояте хаст, ки Султон Мухаммад подшохи Элхонй (1304-и мелодй) баъд аз пазиpyфтани мазхаби шиа даp садад буд, ки часади Абуба^ ва Умаppо аз чавоpи тypбати Паёмбаp (с) дyp кунад. Чун Султонвалад хабаp ёфт, аз саpи Fайpат сyлтонpо аз ин ^p боз дошт. Шояд ин коpи вай яке аз далоили фавк бошад.

Аз донишмандони ин хонадон номи яке аз бани аъмоми Бахоyваладpо баpои pyшаниандозй ба ин масъала меоpем, ки ин Фахpи Розй мебошад ва даp давpони Xyкмpонии Хоpазмшох зистаасту устоди Хоpазмшох будааст. Фахpиддин Мухаммад ибни Умаp ибн ал-Дусайн Алй, ё ал-Дусайн ибн ал-Дусайн ат-Тайимй ал-Бакpй аp-Розй аз бyзypгони хукамо ва мутакаллимини ислом аст ва камтаp китобе даp хикмат ё калом ва тафсиpy pичол таълиф шуда, ки аз зи^и y холй бошад. Насаби y низ ба Абуба^и Сиддик мекашад ва аз бани аъмоми Бахоуддин аст [6, с. 19].

Шамсидин Ахмади Афлокй, модаpи Сyлтонyлyламоpо аз хонадони Хоpазмшохиён мyаppифй мекунад. Саидахмади Каландаp даp пешгyфтоpи китоби «Дикоёти «Маснавии маънавй»-и Мавлоно Чдлолуддин Мухаммад Балхии Румй»-и Ахмади Нафисй оваpдааст: «Падаpи бyзypгвоpи Мавлоно Чдлолиддини Балхй, Бахоуддинвалад факехи маъpyф ва шахсияти бонуфузи замони худ буд ва бо

Дорахмшохиён муносибати хешовандй хам дошт» [5, с. 4] Лакаби Султонулуламо дар дунболи номи Бахоуддин Мухаммад ва хамчунин калимаи «султон» , ки пеш аз номи фарзанди Мавлоно чой гирифтааст, дар ин амр набояд бетаъсир бошад. Ба хадде аст, ки байни суфиён афроди зиёде ба номи «шох» ва «султон» хонда шудаанд. Ва онон аз ин алкоб танхо салтанати маънавиро дар назар доштанд.

Абдулбокй Гулпинорлй мегуяд, ки Сипахсолор силсилаи тарикати Бахоуддин Валадро ба воситаи чаддаш Ахмади Хатибй ба Ахмади Газзолй ва аз у ба Абубакр Нассоч ва аз у ба Мухаммад Нассоч ва аз у ба Абубакри Шиблй ва дар охир ба Ч,унайд мепайвандад [1, с. 9].

Барои ани^у муайян намудан ва халли ин масъала фикр мекунам, ки махалли чугрофй ва макони таваллуди Мавлоно шояд барои мо рохеро кушода гардонад. Шахри Балх яке аз кадимтарин шахрхо ва зодгохи Мавлоно мебошад ва аз нигохи илму адаб яке аз мавзеъхои бархавое буд, ки ахли илм аз дигар шахрхо барои гузаронидани махфилхои адабиву шеър ба он чо меомаданд ва низ аз чумлаи билоде мебошад, ки дар даврони хучуми арабхо ахолиаш исломро хуб кабул карда буд.

Арабшиноси машхур, профессор Точиддин Мардонй маколае бо номи «Перомуни чанд шеъри арабй дар бораи Балх»ро ба табъ расонидааст ва барои мардуми мо муайяну мушаххас намудаанд, ки дар кишвархои арабй, дар даврони кадим низ шоирони араб ва зуллисонайн перомуни шахри Балх шеърхо эчод намудаанд. Дар кисми тавзехоти макола у номи шахри Балхро чунин овардааст: «Номи шахри Балх бо сифати «бомй», «бомин», «дурахшон» хамвора якчоя истеъмол мешудааст ва дар китобхои арабй онро «Балх-ал-хасно» яъне «Балхи нозанин» тарчума кардаанд». Точиддин Мардонй шеъри яке аз шоирони кадими эронинажоди арабигуи авохири карни VII - нимаи аввали карни VIII Мусо Шахавотро зикр намудаанд, ки чолиби диккати хонандагон мебошад ва ман низ хостам ин шеъри арабиро, ки дар васфи шахри Балх аст, ин чо биоварам:

^ ^ 1л ^ ^ лЗа^л^ ^" Лаа

(Сахаргохон, ки ман хадя меовардам, занхо ба ман гуфтанд: «Ай писар, Думайда ба чй хадя арзанда аст?» Ман гуфтам ба онхо: «Ба Самарканду Балх, Ва ба хамаи уштурону гусфандоне, ки дар Чин аст»)

Дар ин абёт Мусо Шахавот ба сарвату неъматхову боигарихое, ки шухрату шукухи Балху Самаркандро ташкил медоданд, ишора мекунад [3, с. 49].

Масалан, дар замони Муовия хокими Ирок панчох хазор арабро бо хонаводахояшон ба Балх ва дигар шахрхои Хуросон равона кард, то дар он макон сукунат ихтиёр кунанд ва ба онхо замин ва хона дода буд, то мукими он чо бошанду мардуми шахри Балхро ислом биомузанд [4, с. 186]. Ва ин панчох хазор араб аксаран сохиби улуми исломй буданд ва мардуми Балхро ислом омузониданд. Шояд дар даврони хучуми арабхо яке аз наберагони Абубакри Сиддик дар катори он панчох хазор араб ба Балх омадаву мукими он чо шуда бошад ва шояд аз хамин сабаб асли Мавлоноро ба Абубакри Сиддик расонда бошанд. Чунки то имруз дар чомеаи мо ашхосе хастанд, ки худро ба авлоди Паёмбари ислом мепайванданд ва сохиби шачараи ачдодй хастанд.

Адабиёт:

1. Гулпинорлй А. Мавлоно Чдлолиддин: зиндагй, фалсафа, осор ва гузидае аз онхо. Тарчумаи Тавфик Дошимпури Субхонй. - Техрон. -1384. - 470 с.

2. Гафуров Б. Точикон. - Душанбе: Дониш. - 2008.- 834 с.

3. Мардонй Т. Перомуни чанд шеъри арабй дар бораи Балх // Сахифахое аз равобити адабии арабу ачам. - Душанбе: Ирфон.- 2010.- 234 с.

4. Миробидинй Сайид Абутолиб. Балх дар таърих ва адаби форсй. Техрон: Ахтари шимол.-1371,- 376с.

5. Нафисй Ахмад. Дикоёти Маснавии маънавй-и Мавлоно Ч,алолиддин Мухаммад Балхии Румй. - Душанбе: Паёми ошно. - 2007. - 420 с.

6. Фурузонфар Бадеъуззамон. Шархи ахвол ва осори Мавлоно. - Душанбе, 2007. - 248 с.

РАЗМЫШЛЕНИЯ О РОДСТВЕННЫХ СВЯЗЕЙ ДЖАЛОЛИДДИНА БАЛХИ С

АБУБАКРОМ СИДДИК

Темой изучения в этой статье является родственная связь Мавлоно Джалолиддина Балхи и Абубакра Сиддика. Некоторые учёные и почетатели Мавлоно Джалолиддина Балхи не могут особо выделить их произведения друг от друга. Мы постарались показать наши идеи и мысли по этому вопросу в этой статье, что является новшеством во взаимосвязи литератур арабов и персо-таджиков.

Ключевые слова: Мавлоно Джалолиддин Балхи, Абубакр Сиддик, родственная связь, арабско-таджикские литературные связи, город Балх.

THE ACCORDANCE OF IDEAS AND THOUGHTS OF MAWLONO JALOLIDDIN BALKHI

AND ABUBAKR SIDDIQ

The thems of this article is about the blood relations between Mawlono Jalaliddin Balkhi and Abubakr Siddiq. Some of the scholars and worshippers of Mawlono Jaloliddin Balkhi can't understand their legacies with each other. We tried to realise our ideas in this article, which it's shows the interrelationship betweed Arabians and Persians.

Keywords: Mawlono Jalaliddin Balkhi, Abubakr Siddiq, blood relations, the Arabian Tajik literature relations, city Balkh.

Сведения об авторе: Зиёев Субхиддин, аспирант Института языка, литературы, востоковедения и письменного наследия имени А. Рудаки Академии наук Республики Таджикистан, e-mail: rakesh-23@mail.ru

About author: Ziyoev Subhiddin, post-graduate student of the Institute of Language, Literature, Oriental studies and Written heritage named after A. Rudaki of the Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan

МАВЛАВИ ДАР ШИНОХТИ ХОНУМ ЭВА-ДУ-ВИТРЕЙ АЗ НИГОДИ

ШОКИР МУХТОР

Цурбонов М., Цаннатмир С.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Пас аз Саноиву Аттор ба шеъри тасаввуфй Чдлолиддини Балхй кадами чиддй гузошт. Мавлавиро хама мухаккикон, чи дар Гарб ва чи дар Шарк, якдилона бузургтарин донишманди тасаввуфи башарй донистаанд. Ба хамагон маълум аст, ки дар асри XX бархе аз олимони Аврупо дар илми ховаршиносй бахсу мунозирахои зиёдеро дар атрофи Чдлолиддини Румй ва «Маснавии маънавй»-и у бардоштанд. Баъди тадкикотхои зиёди румишиносони машхури чахон Хонума Эва ду Витрей- Мейерович, ки мавзуи рисолаи докториаш «Мавзуъхои мистикй дар осори Чдлолиддини Румй» (1968) мебошад, Мирям Даррй. «Чдлолиддини Румй»; Волфганг Гёте- «Девони Гарбию Шаркй» - 1918; Виктор Дюго «Охангхои шаркй» - 1829; Николсон «Румй шоир ва мистик». - Душанбе, 1950; Жуковский В.А.; Бертелс Е.С. «Суфизм и суфийская литература».- Москва: Избр.труды, 1965; Степанянс; Одилов Н. «Чдхонбинии Ч,.Румй» -1961; Расул Додизода. «Тасаввуф дар адабиёти форс-точик». - Душанбе, 1999 ва дигарон маълум гашт, ки таъсири эчодиёти у ба адабиёти Аврупо расидааст.

Дар яке аз гузоришхои худ донишманди эронй Саид Дусейни Наср чунин андешахоро дар атрофии «Маснавии маънавй» иброз доштааст: «Хеле аз хуззори мухтарам медонед, ки дар ду соли гузашта шоире беш аз хама китобхояш ба забони англисй дар Амрико ба фуруш рафтааст, на Шекспир, балки Чдлолиддини Румй ва «Маснавии маънавй»-и у» мебошад.

Тадкикотхои номбурда гувохи он аст, ки имруз аврупоиён ба адабиёти тасаввуфии Шарк рагбати калон зохир кардаанд. Махсусан, ибтидои асри XIX кисми зиёде аз мухаккикони Аврупо ба осори тасаввуфии шоирони Шарк дар мисоли Аттору Саной ва Румй ру оварданд. Дар асри XX бошад, тасаввуфшиносони точик М.Дазраткулов, М.Рачабов, Н. Одилов, Х.Олимов, Ш.Исмоилов, А. Мухаммадхочаев ва дигарон оид ба осори суфиёнаи адибони Шарк корхои зиёдеро ба сомон расонданд. Тадкикотхо нишон

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.