CC BY
8
ТДУ 37.0 ТКБ 74.03
Сатторов Абдурасул Эшбекович, д.и.п., профессор, мудири кафедраи алгебра ва геометрия;Х,айдарова Мухбира Салимцоновна,
унвонцуи Донишгоуи давлатии Бохтар ба номи Н. Хусрав; Шафиев Зафарцон Курбонбоевич,
унвонцуи Донишгоуи давлатии Бохтар ба номи Н. Хусрав (Тоцикистон, Бохтар)
Сатторов Абдурасул Эшбекович, доктор педагогических наук, профессор заведующий кафедры алгебры и геометрии Бохтарского государственного университета имени Н. Хусрава; Хайдарова Мухбира Салимджоновна-соискатель Бохтарского государственного университета имени Н. Хусрава; Шафиев Зафарджон Курбонбоевич, соискатель Бохтарского государственного университета имени Н. Хусрава (Таджикистан, Бохтар)
Sattorov Abdurasul Ashbekovich, Dr. of Pedagogy, Professor, head of the department of algebra and geometry under Bohtar State University named after N. Khusrav; Khaidarova Mukhbira Salimdzhonovna, applicant of Bokhtar State University named after N. Khusrav; Shafiev Zafarjon Kurbonboyevich, applicant of Bokhtar State University named after N. Khusrav (Tajikistan, Bokhtar),E-mail:z.shafiev@mailru
Калима^ои асоси: ташхис, ташхиси педагоги, фаъолияти касби, низом, алоцаи хурд мутацобила, педагогика, дидактика, таулил, фардият, усущо
Дар рафти тауцици хусусиятуои объект ва уадафи ташхиси педагоги дар соуауои гуногуни дониш ба хулосае меоем, ки моуияти ташхиси педагоги дар намуди умуми, яъне бидуни алоца ба соуаи дониш, бояд уамчун амалиёти маърифати барраси карда шавад. Аз ин нуцтаи назар, ба уайси объектуои ташхис низомуои «табиати дуюм» баромад мекунанд. Ба он низомуое мансубанд, ки аллакай ба хидмати уадафуои инсон гузошта шудаанд, бо меунати у тагйир ёфтаанд, ба робита ва муносибатуои ицтимои дохил карда шудаанд ва аз цониби инсон бошуурона назорат карда мешаванд.Дар намуди умуми объектуои мавриди ташхиси педагогиро, ки ба уайси онуо низомуои ицтимои баромад мекунанд, цудо намуда, воситауои амалии танзиму идоракунии ин низомуоро, ки таути назорати инсон фаъолият мекунанд, ба вуцуд овардан лозим аст.Хамин тариц, ташхиси педагогиро уамчун амали маърифати барраси намуда, зарурати татбици амалии онро дар намуди воситауои мувофиц цайд мекунад, яъне ташхиси педагоги метавонад дар доираи фаъолияти илмию амалие татбиц гардад, ки ба низомуои ба объектуои идоракунии инсон табдил ёфта, нигаронида шудаанд.
Ключевые слова: диагностика, педагогическая диагностика, профессиональная деятельность, система, взаимосвязь, педагогика, дидактика, анализ, индивидуальность, методы
Исследуя специфику объекта и цели педагогической диагностики в различных областях знаний мы приходим к выводу о том, что сущность диагноза в общем виде, т.е. безотносительно к сфере знаний, следует рассматривать как познавательную операцию. С этой же точки зрения ««объектом диагноза выступают системы ««второй природы». К ним относится те системы, которые уже поставлены на службу целям человека, изменены его трудом, включены в социальные связи и отношения, сознательно контролируются человеком. Выделяя в самом общем виде диагностируемые объекты, в качестве которых выступают социальные системы, речь должна идти о выработке практических средств регулирования, управления этими системы, функционирующими под контролем человека.Таким образом, рассматривая диагноз как познавательную операцию, отмечает необходимость его практической реализации в виде соответствующих средств; это означает, что
ТАШХИСИ ПЕДАГОГИ ВА НАКШИ ОН ДАР ФАЪОЛИЯТИ КАСБИИ ОМУЗГОРИ МАТЕМА ТИКА
ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ДИАГНОСТИКА И ЕЕ РОЛЬ В ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ УЧИТЕЛЯ МАТЕМАТИКИ
PEDAGOGICAL DIAGNOSTICS AND ITS ROLE IN THE PROFESSIONAL ACTIVITY OF TEACHER OF MATHEMATICS
педагогическая диагностики может осуществляться в рамках научно-практической деятельности, направленной на системы, ставшие объектами управления со стороны человека.
Key words: diagnostics, pedagogical diagnostics, professional activity, system, interconnection, pedagogy, didactics, analysis, individuality, methods
Investigating the specifics of the object and the goal of pedagogical diagnostics in various fields of knowledge, we come to the conclusion that the essence of the diagnosis in general, i.e. regardless of the field of knowledge, should be considered as a cognitive operation. From the same point of view, "the objects of diagnosis are systems of the " second nature ". These include those systems that have already been placed at the service of a person's goals, changed by his labor, included in social connections and relationships, and are consciously controlled by a person.Singling out in the most general form the diagnosed objects, which are social systems, we should talk about the development of practical means of regulation, management of these systems, functioning under human control.Thus, considering the diagnosis as a cognitive operation, notes the need for its practical implementation in the form of appropriate means; this means that pedagogical diagnostics can be carried out within the framework of scientific and practical activities aimed at systems that have become objects of human control.
Мохиятан, ташхиси педагога дар сохаи тахсилот ба маънои махдуди он хамчун санчиш ва арзёбии дониш бо фаъолияти педагога як ва;т арзи хастй кардааст. То хол ташхиси педагога ба як фанни ташаккулёфтаи илмй табдил наёфтааст, он бештар ба хайси ва номаълум барномаи номуайян мавриди тардиди фаъолона ;арор мегирад. Аз ин ру, тааччубовар нест, ки нисбат ба таърифи ташхис муносибати гуногун вучуд доранд.
Корбасти истилохи "ташхиси педагога" нисбат ба тахсилот дар адабиёти ватанй ва хоричй ба ;арибй огоз ёфтааст.
К.Клауер чунин таърифи расмии ташхиси педагогиро пешниход кардааст: «Ташхиси педагогй мачмуаи кушишхои маърифатй, ки барои ;абули ;арорхои дахлдори педагогй хидмат мекунанд, ба хисоб меравад »[4,с.8].
Чунин таърифи ташхиси педагогй зарурати фар; кардани ташхиси педагогй ва тад;и;оти илмиро та;озо менамояд. К.Клауер боварй дорад, ки "талошхои маърифатии ташхиси педагогй на ба кашфи робитахои умумии мута;обила", ки ба тах;и;оти илмй хос мебошад, балки "ба гурухбандй ё таснифи муфассали ходисаи алохида", ки барои ;абули ;арорхои мушаххаси педагогй хамеша зарур аст,равона карда шудаанд.
Бо ин марзбандй розй шуда, К.Ингенкамп даст кашиданро аз дохил кардани вазифахои ташхиси педагогй ба таърифи он беасос мехисобад. Вай ;айд мекунад, ки дар баробари вазифахои чорй дар сохаи педагогика, вазифахои марказй ва усулан мухим низ мавчуданд, ки тез тагйир намеёбанд ва онхоро дар таъриф инъикос кардан мумкин аст. К.Ингенкамп чунин вазифахои асосии ташхиси педагогиро муайян мекунад: оптимизатсияи раванди таълими инфиродй; таъмини дуруст муайян кардани натичахои таълим ба манфиати чамъият; ба хадди а;ал расонидани хатохо хангоми та;сими хонандагон аз руи сатхи рушд (масъалаи ташкили синфхои тахассусй) ва хангоми касбинтихобкунии хонандагон (масъалаи интихоби тахассуси тахсилот) [6, с.9].
К.Ингенкамп ;айд мекунад, ки ба вазифаи ташхис бояд инчунин масъалаи му;аррар кардани самарабахшии усулхо ва воситахои таълими аз чониби омузгор истифодашаванда дохил гардад. Дар ин маврид, ташхиси педагогй дар тад;и;оти дидактикй ё илмй-педагогй вазифаи хидматиро ичро мекунад, ки дар рафти он та;рибан хамеша усулхои ташхисй истифода мешаванд [6,с 9].
Дар асархо [4,с.110] ;айд карда мешавад, ки ма;сади асосии ташхиси педагогй омузиши раванди таълиму тарбия мебошад. И.Р. Подласий муста;иман ба хамон хусусияти ташхиси дидактикй ишора намуда, менависад, ки «ин шарх додани тамоми холатхои чараёни дидактикй, да;и; муайян кардани натичахои охирин аст» [8, с.398].
Як ;атор тах;и;от [2,с.82] таъкид мегардад, ки ташхиси педагогй бояд ба хамон маъное истифода шавад, ки ташхиси тиббй истифода мешавад. Масалан, В.И. Каган, И.А. Сичеников ;айд мекунанд, ки «чи хеле ки табиб дар кори худ ба низоми муносиби усулхои ташхис такя мекунад, омузгор низ бояд усулхои мутоби;и назорат дошта бошад» [7,с.59]. А.Б. Воронтсов, омодагии омузгорро ба таълими инкишофдиханда тавсиф карда, чунин мешуморад, ки холо на "хунарманди хуб", балки "табиби рухи инсонй" зарур аст. Кори табиби хубро бо кори омузгор му;оиса намуда, таъкид мекунад, ки омузгор низ бояд бо истифода аз хамон технология фаъолият кунад [2,с. 19].
Тахлили интишороти ба масъалаи ташхиси педагогй бахшида шуда нишон медихад, ки муха;;и;он ба вазифахои ташхис дар раванди таълим низ ди;;ати зарурй медиханд, на;ши онро хам дар фаъолияти омузгор ва хам дар фаъолияти хонанда чудо мекунанд. Бо ёрии ташхис омузгор метавонад сабабхои нокомихои имконпазири хонандагонро дар раванди азхудкунии дониши фаннй му;аррар кунад; хонандагонро на танхо аз руи натичаи бадастомада, балки аз руи он тарзу усулхои маърифат, ки вай дар чараёни ноил гардидан ба натичаи мушаххас истифода бурдааст, арзёбй намояд; суръати инфиродии пешрафти хонандагонро дар раванди таълим, самти фардии рушди у ва гайраро муайян кунад. Набудани ташхиси дуруст ва сарива;тй боиси он мегардад, ки омузгор мачбур мешавад, бо сабаби надоштани маълумоти пурра дар бораи рафти азхудкунии маводи таълимй "кур-курона" кор кунад [2,с. 165].
Азбаски ташхиси равонй ва ташхиси тиббй аз чумлаи мафхумхое мебошанд, ки дар илм ва амалия кайхо му;аррар гардида, васеъ истифода мешаванд, тааччубовар нест, ки муносибатхо ба тавсифи ташхиси педагогикй тавассути омузиши равандхои психологй ва ташаккули сифатхои шахсии субъектхои раванди таълим вучуд доранд. Масалан, Н.Н. Обозов чунин таърифро пешниход мекунад: "Ташхиси педагогй раванди тахлили натичахои тах;и;и шахсияти омузгор ва додани тавсияхо оид ба танзим ва тасхехи фаъолияти у ва муносибатхои байнишахсиятй мебошад".
Ин таъриф, ба гуфтаи В.И. Зверева, "ба раванди ташхис унсурхои тасхех ва танзими фаъолияти омузгорро дохил намуда, онро фав;улода васеъ мекунад" [4,с.5].
Хдмин тари;, тахлили тах;и;оти дар сохаи тахсилот ба муаммои ташхис бахшидашуда имкон медихад, ки чанбахои зерини омузиши онро чудо намоем: таърифи ташхис дар сохаи тахсилот, муста;илияти ин мафхум, робитаи он бо мафхумхои ташхиси равонй, ташхиси тиббй; ма;сад ва таъиноти ташхис дар раванди таълиму тарбия; мавзуъ ва объектхои ташхис; усулхои ташхис.
Барои муайян кардани самт ва хусусияти ташхис дар сохаи тахсилот, аксар ва;т истилоххои зерин истифода мешаванд: "ташхиси педагогй, ташхиси дидактикй ва намудхои онхо ташхиси инкишоф, "ташхиси омузиш, ташхиси таълим"ва гайра.
Саъю кушиши баъзе муаллифон барои пайвастани ташхиси педагогй бо усулхои ташхиси равонй ба муайян намудани масъалаи асосй ва вижаи ташхис дар раванди таълим таъсир мерасонад, онро васеъ менамояд ва истифодаи тад;и;оти психометриро барои халли он пешбинй мекунад ва бо ин васила ба сохаи фаъолият дахолат мекунад. Робита бо ташхиси тиббй бошад дар тах;и;от танхо хамчун принсипи технологии «тах;и; кардан - ба даст овардани натича - таъин кардани муолича» баррасй мешавад, ки ба фаъолияти во;еии педагогии омузгор мутоби; карда нашудааст.
Хддафхои ташхис дар сохаи тахсилот хусусияти умумии педагогй ва дидактикй доранд ва идроки махсус ва муфассалсозии онхоро талаб мекунанд, то ташхис аз чониби субъекти мушаххас дар шароити муайян гузаронида шавад.
Дар тавсифи мафхуми ташхис на хамеша субъекти он нишон дода мешавад. Хдрчанд ки дар бисёр холатхо омузгор дар назар дошта шудааст, бо вучуди ин, тиб;и тавсифи фаъолияти субъект, корманди маъмурии мактаб, методист, мутахассис- рохбар ва дигарон низ субъекти фаъолият шуда метавонанд. Аз руи он ки объекти ташхис чи тавр муайян карда мешавад, дар таърифхои ин мафхум на хамеша чудо кардани сохаи фаъолияти субъект низ имконпазир аст, яъне муайян кардан, ки объекти мазкури ташхис барои кй объекти идоракунии бевосита мегардад ё объекти идоракунии бевосита аст.
Дар баъзе таърифхои ташхис, мархилаи ;абули ;арорхои мубрами идоракунй ба мундаричаи ин мафхум дохил карда мешавад. Дар таърифхои дигар бошад, ин чанбаи танзим ва тасхехи раванди таълим дар асоси додахои ташхисй, баръакс, аз таърифи ташхис хорич карда, хамчун мархилаи муста;или раванди таълим баррасй мегардад.
Муаллифон дар тавсифи усулхои ташхис, иттифо;и бештари ороъ\ зохир намуда, байни усулхои мазкур мушохида ва анкетагузарониро номбар мекунанд. Ва;тхои охир тамоюли истифодаи васеи усули тестгирй ва объективизатсияи усулхои гайрианъанавии назорат ба мушохида мерасад, ки ин боиси зарурати гузаштан аз мушохида ба андозагирии нишондихандахои гуногун дар раванди таълим мегардад.
Тахлили муносибатхо ба таърифи ташхис дар сохаи тахсилот нишон медихад, ки фар;хои мавчуда дар тавсифи мафхуми ташхис ва чузъхои ба он ало;аманд хусусияти умумй доранд ва муносибати гуногунчанбаро ба масъалаи мавриди тах;и; инъикос мекунанд. Баъзехо натичахои
мушаххаси раванди таълиму тарбияро бидуни арзёбии роххои ба даст овардани онхо тахкик мекунанд. Дигарон ташхисро уамчун як фаъолияти хонанда ё омузгор ё макомоти маъмурй ва идоракунй бидуни чудо кардани амалхои мушаххасе, ки ин фаъолиятро ташкил медиханд, б аррасй мекунанд .
И. Корч ташхисро аз хамин мавкеъ баррасй мекунад. Чднбахои гносеологии ин навъи хоси маърифатро таулил намуда, муаллиф доираи амалиётеро, ки асоси бозшиносй - ташхисро ташкил мекунанд, васеъ менамояд. Вай мархилахои зерини бозшиносиро фарк мекунад: ошкор сохтан ва шинохтани аломатхои ташхисии ба объект хос, мушаххассозии онхо бо падидаи мохиятии обйект ва сипас муайян кардани ташхиси нихой дар бораи мансубияти объекти мавриди баррасй ба синф ва намуди муайяне, ки илм мукаррар намудааст. Хулосаи К.Е. Тарасоваро дар бораи он, ки маърифати ташхисй бо кашфи чизи нав алокаманд нест, тасдик карда, И.Корч менависад, ки «хадафи ташхис на тархрезии донишхои илмй, балки истифодаи онхост» [8,с.7].
Ба инкишоф ва ташаккули мафхуми ташхис аз лихози методологй на танхо ташхиси тиббй, балки тахкикоти равоншиносон, алахусус, ташхиси равонй низ таъсир расонидаанд. Аз ин ру, баъзе муносибатхоро ба ташхис дар психология баррасй мекунем.
Дар маълумотномахои психологии амрикой, мафхуми ташхис чун як раванди кумак ба одамон дар халли мушкилоти онхо шарх дода мешавад.
Чор чузъи ин раванд чудо карда шудааст: чамъоварии иттилоот; тафсири иттилоот; чамъбасти иттилоот; кушиши халли масъала.
Дар раванди коркарди иттилооте, ки дар асоси он карор кабул карда мешавад, расмиёти махсус истифода мешаванд: коидахо, дастурхо, алгоритмхо ва г. Дар натича, хусусияти аз чихати равонй мухим барои субъектхо ба даст оварда, дар асоси он хулоса бароварда мешавад.
Мо мебинем, ки сохторхои равандхои ташхисй, ки дар адабиёти психологии Амрико ва Олмон тавсиф шудаанд, аз чихати мазмуни мархилахо дар мачмуъ ба хам мувофикат мекунанд ва бо дарачаи тафсилоти мархилахои алохида ва расмиёти истифодашуда фарк мекунанд.
Дар ин тавсиф, аз гуфтахои боло бармеояд, ки раванди ташхис мустакилияти худро аз даст дода, ба яке аз чузъхои таркибии мазмуни мафхуми ташхиси равонй табдил ёфтааст. Хдмаи мархилахои ин раванд, ки каблан тавсиф шуда буданд, хифз шудаанд. Муаллиф онхоро шарх дода, кайд мекунад, ки огози раванди ташхис, одатан, масъалагузорй аз чониби муштарй мебошад. Кисми асосии ташхисро хамчун фаъолият муаллиф бо чамъоварии иттилоот пайваст мекунад. Мархилаи нихоии фаъолият - анчоми раванд - аз чониби олим хамчун посух ба дархости муштарй тафсир карда мешавад. Чунин нуктаи назари Янтер Лаак ба ташхиси равонй имкон медихад, мушохида намоем, ки ташхиси равонй дар накши ичрокунанда баромад карда метавонад, ки шахсро тибки дархост тахкик карда, сипас натичаи ташхисро ба фармоишгар -муштарй медихад, яъне берун аз чараёни таълим амалй кардан мумкин аст.
Максади ташхиси равонй, аз руи тавсифи ин мафхум, муайян кардани инхирофи объекти тахкикшаванда аз меъёр тибки мушаххасоти психологй мебошад. Возех аст, ки субъекти ташхиси равонй бояд мутахассиси равоншинос бошад.
Янтер Лаак ташхиси равониро дар вохиди том тамаркуз дода, вокеан асосхои назариявй ва амалии тадкикро нишон медихад, ки бидуни он чараёни ташхисро гузаронидан гайриимкон аст. Дар ин масъала мавкеи равоншиносон ва файласуфон ба хам мувофикат мекунанд. Аз ин ру, масъалаи асосии методологияи ташхисро масъалахои таносуби мохият, сабабхо, синфи хамин холати падидахо ва объектхо ташкил мекунанд, ки дар раванди маърифат бо ёрии тасаввуроти дар дониши илмй мавчуда мукаррар карда шудаанд.
Масъалахои методологии ташхисро тахлил намуда, олимон масъалахои фалсафии кибернетика ва моделсозиро аз мадди назар дур накарданд. Аз ин мавкеъ, ташхисро бо идоракунй алокаманд мекунанд. Хусусияти хоси низоми идоракунй мавчудияти барномаи хадафнок (модели холати оптималии зарурй) мебошад, ки ба ноил шудан ба «самараи нихоии судманд» нигаронида шудааст. Раванди ташхис, тавре ки дар боло кайд кардем, чамъоварй, нигохдорй, коркарди иттилоот ва истифодаи онро дар бар мегирад.
Агар он барои идоракунии низом кабул ва истифода шавад, пас раванди ташхис, ба акидаи идеологхои ин муносибат, дар ин холат бояд тибки принсипхои кибернетика амалй гардид. Хдмин тарик, муносибати кибернетикй ба мафхуми ташхис фавран ба сифати объекти ташхис чудо кардани низомхои гуногунтабиатро пешбинй мекунад. Дар раванди идоракунии низоми ташхисшаванда, байни субъект ва объект тибки усули алокахои мустаким ва баръакс мубодилаи
иттилоот сурат мегирад. Дар асоси онхо, сигналхои назоратй коркард мешаванд, ки барои назорат ва назорати низомхои ташхисшаванда истифода мегарданд. Аз ин ру, ташхиси холатхо, хосиятхо ва имкониятхои низомхои сохторан гуногун дар донишхои амалии илмй мав;еи махсусро ишгол мекунад.
Шарти хатмй ва шарти рушди бисёрчониба ва ами;и амалй азхудкунии назариявии мохияти он мебошад. Ташхис дар ин холат аз чониби файласуфон хамчун як раванди махсуси маърифатй баррасй карда мешавад. Он "хамчун амалиёти гносеологй бо хам мувофи;ат кардани сатхи назариявии дониш бо хосиятхои объекти мушаххас ба ма;сади амалй намудани фаъолияти амалии навъи махсус - назорат ва идоракунии низоми ташхисшуда" амал мекунад (1,15). Гузариш аз дониши умумй ба татби;и он дар ташхис ва сипас дар амал "гузариш аз назарияе мебошад, ки ба истифодаи дониш ба низоми муайян бо ма;сади муайян" ;онунхои сохаи додашударо инъикос мекунад [1,с.15].
Аз ин чо хадафи ташхис - маърифати холати мушаххас низоми мавриди ташхис барои идоракунии вазъи он ва дар сурати инхироф баргаштан ба меъёри додашуда маълум мегардад. Хулосаи олимон дар бораи зарурати тахияи заминаи консептуалии ташхис вобаста ба хадафи маърифат низ мухим аст: шархи падидахои алохида дар асоси падидахои умумии маълум; халли масъалахои амалй дар асоси илмй ва гайра.
Тавре ки дар боло ;айд кардем, ташхис тах;и;и хамачониба ва муфассили объект (низом) -ро пешбинй мекунад, аз ин ру, мавсъалаи мухимми навбатй масъалаи методхо мебошад. ^исми зиёди тах;и; дар асоси усулхое, ки аз методологияи илмй гирифта шудаанд, аз чумла мушохида, тахлил, синтез, чамъбаст ва гайра амалй мегардад, аммо ташхис инчунин тарзхо ва усулхои худии ба даст овардан, коркард, нигохдорй ва инти;оли иттилоотро тахия мекунад, ки бо таъиноти махсуси ичтимой, мундаричаи вижа сохтори манти;ии ба худ хос ва низоми аломатхои махсус тавсиф карда мешавад.
Ба ин усулхо мансубанд: пурсишномахо, анкетагирихо, расмиёти квалиметрй ва гайра. Яке аз усулхои махсуси ташхис, ки хануз дар сохаи тиб ва психология инкишоф ёфта буд, усули махсуси андозагирй - тест мебошад. Маълум аст, ки интихоби усулхои ба даст овардан ва коркарди иттилоот инчунин аз хусусиятхои раванди ташхис дар сохахои гуногуни дониш вобаста аст. Дар сохаи тахсилот ба чунин методхо пурсишхои шифохй ва хаттй, тестхо, тестхои расмй (стандарта) ва гайрирасмй ва гайра дохил мешаванд.
Дар аксарияти тах;и;оти ба масъалахои ташхис бахшида шуда як ;атор мархилахои татби;и раванди ташхис фар; карда мешавад, ки натичаи нихоии он дониши назариявй дар бораи инхироф, вайронкунй, инкор кардани низом мебошад.
Аз ну;таи назари тах;и;оти мо, ин чунин маъно дорад, ки интихоби объектхои ташхис аз ну;таи назари муносибати низомй дар сохаи тахсилот имкониятхои ташхиси хосиятхо ва сифатхои нави низомро, ки дар чараёни фаъолияти он ба вучуд меоянд, фарохам меорад.
Рочеъ ба унсурхои сохтори раванди ташхис муфассалтар тава;;уф мекунем. Унсури ибтидой ин раванди чамъоварии додахои эмпирикй дар бораи холати объектхои мавриди ташхис мебошад. Сипас онхо тахлил,чамъбаст ва тасниф карда мешаванд ва гайра.
Маълум аст, ки гузоштани хадафи ташхис пеш аз чамъоварй ва тафсири идроки додахои бо истифода аз усулхои умумй ва хусусии маърифат ба даст омада сурат мегирад. Fайр аз он, вобаста аз хадафи мушаххас ва худи объекти ташхис, тарз ва усулхои гирифтани иттилоот дар бораи объект интихоб карда мешаванд. Ба ибораи дигар, интихоби воситахои ташхис ба амал меояд. Масъалаи интихоби назария ва тарзи татби;и он барои шарх додани дониши ибтидоии рочеъ ба объекти мавриди ташхис ба даст омада пешниходи фарзияхоро та;озо мекунад. Ин амали эчодии маърифатй дар раванди ташхис бисёр ташхисхо бо ёрии воситахои дахлдор тачассуми моддии хадафи субъекти фаъолияти ташхисй мебошад »[1,с.18].
Хдмин тари;, дар асоси гуфтахои боло му;аррароти асосии зеринро тавсия менамоем, ки муносибати умумиро ба мохияти мафхуми ташхис муайян мекунанд: ташхис чун намуди махсуси маърифат, ки бо вижагихои объекти ташхис машрут мегардад, баррасй мешавад; мохияти ташхис хамчун амали гносеологй аз таносуб додани дониши назариявии мохияти дохилй, табиии падидахо (объектхо) бо сабабхо, хосиятхои падидаи (объекти) мушаххас иборат аст, ки ба баррассии он чун раванд имкон медихад; ташхис хамчун раванд мархилахои зеринро дар бар мегирад: чамъоварии додахо; идроки онхо; сохтани модели назариявии вазъи объекти мавриди ташхис; пешгуй; тахияи барномае, ки ба баргаштани низом ба вазъи муътадили худ нигаронида шудааст (барномаи идоракунй); ма;сади ташхис маърифати вазъи мушаххаси
объекти мавриди ташхис барои идоракунй ва назорати вазъи он мебошад; хусусияти объектх,ои таш хис доираи татбщи онро муайян мекунад; субъекти ташхис одам мебошад, ки саъю кушиши у ба гирифтани иттилои пурра дар бораи вазъи объекти тахдщшаванда ва тахияи нак;шаи илман асоснок корхои амалй бо объекти ташхис бо мак;сади амалй намудани назорат ва идоракунй нигаронида шудааст; объекти ташхис метавонанд низомх,ое бошанд, ки аз чониби инсон бошуурона идора карда мешаванд, тахти таъсири у тагйир меёбанд ва ба робитахо ва муносибатхои ичтимой дохил карда шудаанд; ташхис метавонад хамчун фаъолияте баррасй гардад, ки ба низомхои ба объектхои идоракунии инсон табдил ёфта равона гардидааст.
ПАЙНАВИШТ:
1. Воробьева, Е.И. Диагностика как вид познавательной деятельности / Е.И. Воробьева. Автореф. дис. ... канд. философ. наук.-Воронеж, 1975.-18 с.
2. Воронцов, А. Б. Практика развивающего обучения по системе / А. Б. Воронцов. -М.: ЦПРО "Развитие личности", 1998.-360 с.
3. Закон Российской Федерации "О высшем и послевузовском профессиональном образовании. -М.: 1996.
4. 3 а к о н Российской Федерации "Об образовании".-М.: МП "Новая школа". 1992.-60 с.
5. Ильина Т.А. Структурно-системный подход к организации обучения / Т.А. Ильина.-М.: Знание, 1972.-Вып. 1.-71 с.
6. Ингенкамп, К. Педагогическая диагностика/ К. Ингенкамп. - М.: Педагогика, 1991. - 238,
7. Каган, В.И. Основы оптимизации процесса обуче-ния в высшей школе (Единая методическая система института: теория и практика): / В. И. Каган, И.А. Сычеников .-М.: Высшая школа, 1987.-143 с.
8. Коротов, В.М. Взаимодействие развивающихся функций личности / В.М. Коротов Советская педагогика.-1989.-№2.-С. 73.
9. Подласый И.П. Педагогика / И.П. Подласый.-М.: Владос, 1996. -398 с.
10. Полонсий,В.М.Оценка знаний школьников/В.М. Полонсий. -М.:Знание,1981.-96 с.
REFERENCES:
1. Vorobieva, E.I. Diagnostics as a Type of Cognitive Activity / E.I. Vorobyov. Synopsis of candidate dissertation in philosophy. -Voronezh, 1975. - 18 p.
2. Vorontsov, A.B. Practice of Developing Education on the System / A.B. Vorontsov. - M.: CPRO "Development of personality", 1998. - 360 p.
3. Law of the Russian Federation "On Higher and Postgraduate Professional Education. -M., 1996.
4. Law of the Russian Federation "On Education". - M.: New School, 1992. - 60 p.
5. Ilyina T.A. Structural-System Approach to the Organization of Training / T.A. Ilyina. - M.: Knowledge, 1972. - Issue 1. - 71 p.
6. Ingenkamp, K. Pedagogical Diagnostics / K. Ingenkamp. - M.: Pedagogy, 1991. - 238 p.
7. Kagan, V.I., Sychenikov, I.A. Fundamentals of Optimization of Learning Process in Higher Education (Unified methodological system of the institute: theory and practice): / V.I. Kagan, I.A. Sychenikov. - M.: Higher School, 1987. - 143 p.
8. Korotov, ^М. Interaction of Developing Personality Functions / V.M. Korotov Soviet Pedagogy. - 1989. -№2. - P. 73.
9. Podlasy I.P. Pedagogy / I.P. Podlasy. - M .: Vlados, 1996. - 398 p.
10. Polonsky, V.M. Assessment of Students' Knowledge / V.M. Polonsky. - M.: Knowledge, 1981. - 96 p.
