CC BY
114. Дайри НГ. Савременные требования куроку истории.-М.,1978 - 71с.
5. Степанищев АТ. Методика преподования и изучения истории: Учебное пособие для студ. Высш. Учеб. Заведений: 2ч-М.ДЮ2
ОРГАНИЗАЦИЯ УРОКОВ СО СХЕМОЙ И РАСПИСАНИЙ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИИ
Данная статья включает в себя пути организация уроков с помощью расписаний и схемой в процессе обучения. Так как каждый урок требует специальную методику преподавания. На современном этапе организация таких уроков с использованием схемы и расписаний играют важную роль. Правильное проведение таких уроков и использование разных источников очень положительно влияет на мировоззрение студентов. Поэтому один из основных задач методики обучение является выработка организации видов обучения и открытие методических возможностей.
Ключевые слова: урок, процесс, расписание, право, методика, преподавания, организация, источник, мировоззрение, учащихся.
THE WAYS OF ORGANIZATION OF LESSONS WITH SCHEME AND TIME-TABLE DURING THE PROCESS OF STUDYING
The article describes the main ways of organization of the lessons with using the scheme and the time-table during the process of studying. As every lesson has its special method of studying. At the present time the organization of such lessons plays the main role. During the holding of such lessons one should use several sources in order to improve the ideology of the students. That's why one of the important duties ofthe methods of teaching is to open all the methodic possibilities ofthe subject.
Keywords: lesson, process,time-table,, methods, studying, organization, source, ideology, learners.
Сведения об авторе:
Азимов М. - старший преподаватель кафедры права, факультет истории Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни
About the author:
Azimov M. - Senior Lecturer of the Department of Law, Faculty of History, Tajik State Pedagogical University named after S. Aim
АХАММИЯТИ ТАдаШЩЖ ИСТИФОДАИ ВНТИ ДАР ПЕДАГОГИКА
Атласова Г.А., Пулодов И.П.
Донишгоуи технологии Тоцикистон дар шщри Исфара
Компютеркунонии муассисахои таълимй дар Точикистон яке аз роххои асосии модернизатсияи раванди таълим ба хисоб рафта, рохандозии усулхои нави омузонидани фанхои таълимии макотиби тахсилоти миёна, аз чумла математикаро такозо дорад. Дар назди хар як таълимгох вазифамеистад, ки тамомкунандаро бо мачмуидониши универсалй, махорат, малакаи ба сатхи стандартхои байналмилалй чавобгу мусаллах намояд. Хатмкарда мутахассисест, дар замони муосир худро, ихтисосашро хаматарафа муаррифй карда метавонад.
Дар ин раванд баробари компютеркунонии системаи маориф талабот ба коркарди асосхои методии истифодаи технологияхои иттилоотй низ меафзояд. Халли ин масъалахо ба нишондодхои барномахои давлатй ва дастуру супоришхои Асосгузори сулху вахдати миллй-Пешвои миллат, Президента Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон бобати баланд бардоштани сифати таълим ва таквияти фаъолиятии илмй-методй иртиботи кавй дорад: «Вобаста ба ин, пешниход менамоям, ки ба хотири боз хам бехтар ба рох мондани омузиши илмхои табиатшиноси, дакик ва риёзи, инчунин, барои тавсеаи тафаккури техникии насли наврас солхои 2020 -2040 «Бистсолаи омузиш ва рушди фанхои табиатшиноси, дакик ва риёзи дар сохаи илму маориф» эълон карда шаванд»1.
Хадафи такмили дониши математикй тавассути технологияхои итталоотй, пеш аз хама, кавй гардонидани шуурнокии донишчу мебошад. У бояд нафакат кобилияти баёну истифодаи маводи чопй, хамчунин сохиби махорати истифодаи устокоронаи компютерро низ дошта бошад.
Омузгор воситахои навтарини технологияхои инноватсионй (ВНТИ)-ро на факатбарои такмили дониш, махорат ва малакаи донишчу, балки барои такмили салохияти омузгории худ ва салохиятнокии чараёни таълим ба кор мебарад.
Дар замони муосир хадафу максади таълим низ тагйир ёфтаанд ваа кнунонхо ба шахсият низ равона карда шудаанд. Яъне дар мадди назар инсон ва такомули у меистад. Ин раванд масъалаи такмили хонанда ва тачдиди амалиёти таълимиро хамин тавр рохандозй менамояд, ки у бояд субъекти фаъоли таълим гардад, на объекта пассив.
Дар тадкикоти педагогй масъалахои истифодаи ВНТИ (асосаш -компютер) дар макотиби миёна ва олй дар самтхои зерин баррасй мегарданд:
- умуминазариявй ва дидактикй (Б. Гершунский, С. Кузнетсов, В. Роберт ва г.);
- психологй-педагогй (Е. Машбитс, Н. Тализина, А. Савелевава г.);
- таълими фанни математика (Я.Груденов, ЮГузин, В.Монахов, Л.Кузнетсовавадиг.);
- коркард ва истифодаи воситахои барномавии педагогй (С. Григорев, В. Гриншкунва г );
Солхои 2000 дар Точикистон низ як зумра асархои илмии олимон, аз кабили Усмонов З. Ч , Мухиддинов А. , ки ба ташкили раванди таълим бо истифодаи воситахои иттилоотй ва технологияхои коммуникатсионй бахшида шудаанд, ба табъ расиданд, ки дар рохандозии таълими инноватсионй мавкеи мухим доранд.
Аз пурсишномахое, ки солхои охир дар байни омузгорони мактабхои тахсилоти умумй ва касбй гузаронида шудаанд, маълум шуд, ки дар аксарияти мактабхо компютерхо ба тарзи бояду шояд истифода намешаванд, ки барои ин омилхои зерин таъсир мерасонанд:
- дар фасли зимистон набудани барк;
- нарасидани омузгорони информатика;
- набудани маводи таълимй;
- надонистани имкониятхо ва ахаммияти информатика ва техникаи хисоббарор дар омузиши фанхои таълимй.
Хамчунин тахлилхонишон доданд, ки дар фаъолияти омузгорони фанни математика байни истифодаи ВНТИ дар раванди таълим ва мачмуи усулхоиомузиши фанни математика номутобикй мавчуд аст.
Муайян кардани мачмуи омилхои педагогй барои баланд бардоштани савияи дониши математикй дар асоси истифодаи ВНТИ дар маколаихозир баррасй мегардад.
Тачриба нишон медихад, кидар полати:
- чорй гардидани ВНТИ дар раванди омузиши математика;
- коркарди модели салохиятнокии донишчуён дар низоми бисёрзинавии тахсилот;
- истифодаи воситахои барномавии ба ташаккули идроки донишчу мусоидаткунанда онгох салохиятнокии донишчу дар мархилаи иттилоотонии таълим бештар самараноктар шуда, дар нихоят ба мукаммалтар гардидани дониши омузанда оварда мерасонад.
Барои расидан ба хадаф, сохиб шудан ба максад ва санчидани гипотезаи тадкикот вазифахои зерин ба миён омаданд:
- ошкор намудани имкониятхои ВНТИ дар ташаккули салохиятнокии омузандагони фанни математика;
- ассоснок намудани принсипхои дидактикии ВНТИ ва хусусиятхои истифодаи онхо;
- озмоиши самаранокии истифодаи ВНТИ дар омузиши фанни математика.
Хадафи тадкикот таълиму тарбияи хатмкунандахои аз чихати математикй босавод дар раванди компютеркунонии таълим бо усулхои чадиди омузиши фанни математика мебошад.
Вобаста ба ин чунин воситахои тадкикот истифода шуданд:
- тахдили назариявии адабиёти методй, илмй ва психологй-педагогй;
- пурсиш ва сухбат бо толибилмон, омузгорон, рохбарияти макотиб, мушохидоти педагогй, санчиши тестии толибилмон, тахлили маводи таълимй-барномавй;
- тадкикоти моделонй;
- тачрибахои педагогй, усулхои коркарди математикии маълумот.
Мохияти мафхумхои технологияхои иттолоотй дар таълим, технологияхои иттилоотии таълимии муосир, иттилоотонии таълим, салохиятнокй, салохият, салохияти таълимй, саводнокй, саводнокии компютерй, саводнокии функсионалй асоси тадкикоти кори мо мебошанд.
Тахлили назариявии адабиёти методй, илмй ва психологй-педагогй
Дар адабиёти педагогиву методии муосир, назария ва амалияи ватаниву хоричймасъалаи истифодаи ВНТИ дар таълим мавкеи мухим дорад.
Проблемахои ташкили раванди педагогй дар асархои фундаменталии Ю. Бабанский хаматарафа тахлил шудаанд.
Чунонки С. Гессен ва С. И. Архангелский дар асархои худ кайд менамоянд, такомули амики ичтимой, ки дар чамъияти муосир ба вучуд омадааст, рушди шаклхои нави таълим, дигар намудани методология ва парадигмахои илми педагогиро талаб менамояд. Алхол назарияи материалистии идрок асоси методологии илмхои педагогй шуда наметавонад, чунки асоси педагогикаи шуравиро системаи назарияи консептуалии (тахминии) файласуфон ва педагогони маъмули замони шуравй ташкил медод.
Дар асархои Б. Гершунский, В. Глушков, И. Роберт ва дигарон натанхо истифодаи воситахои техникй, инчунин барномахои системавию амалй, усулхои оптимизатсияи раванди таълиму тарбиябаррасй гардидаанд.
Масъалахоикоркард ва истифодаи барномахои таълимии компютерй дар раванди омузиши фанхои гуногун дар асархои В. Житомирский, А. А. Кузнетсов ва муаллифони ватанй доктор ф. м. н. СтотсенкоВ. Я. , Усмонов З. , Самандаров Э. Г. дарч ёфтаанд. Доир ба имкониятхои дидактикй ва педагогии истифодаи
усулхоитаълими компютерй дар корхои тадкикотии А. Аристанова, технологияи ташкили курсхои компютерй дар корхои А. Крдирова, З. Усмонов, М. Исмоилов ва г. оварда шудааст.
Алхол проблемахои методй вобаста ба пастравии сатхи омодагии математикии толибилмон, ташаккули онхо ва мураккабии халли и масъалахо таваччухи олимонрочалб менамоянд. Масалан, Г. Сарантсев инро аз пастии системам таълими анъанавй мешуморад. У кайд менамояд, ки дар системам анъанавй асоси таълим раванди таълим хисоб мешавад, на донишчу. Як гурух мухаккикон бар онанд, ки дониш, малака ва махорат накши асосйнамебозанд. Сеюмин гумон мекунанд, ки системаи таълимии анъанавй дар холати бухронйкарордорад.
А. Алжанов хисоб мекунад, ки таълими электронй на танхо барои баланд бардоштани сифати тахсилот, интегратсияи системаитаълими ватанйба системаи чахонй имконият медихад, инчунин дар бозори хизматрасонии таълимй ракобатнокии хешро афзун менамояд.
Тахлили тадкикотхои илмии проблемахои тахсилоти сатххои гуногун дар шароити иттилоотонии онхо нишон медихад, ки оид ба максаднок истифода бурдани технологияхои компютерй дар тахсилот мулохизахои гуногун мавчуданд.
Дар баъзе корхо методикаи омодасозии омузгорони математика бо рохи истифодаи технологияхои иттилоотй дар хамбастагй бо ташхис ва рушди кобилияти математикии толибилмон таклиф ва асоснок карда шудаанд. Хусусиятхои махорати касбии омузгорони ояндаи фанни математика дар истифодаи технологияхои нави иттилоотйкайд шуда бошанд хам, лекин масъалахои ташаккули салохиятнокии математикии хонандагон дар асоси истифодаи ВНТИ пурра ва кушоду равшан инъикос нашудаанд.
Азбаски маориф хам яке аз сохахои илм мебошад, равандхои барои рушди илм хосбуда ба маориф хам таалук доранд. Барои фахмидани дигаргунихое, ки дар таълим ба вучуд меоянд, бояд тагаироти ба илми математика воридшударо азхуд кардан лозим меояд. Бояд икрор шуд, ки истифодаи компютерхо дар таълими мактабй (аз чумла математикй) хатмист. Танхо муайян кард, ки кайд мекунад А. Смирнов, кадом намуди усули истифодаи технологияи компютерй дар таълим самараноктар мебошад, бояд ба ду савол чавоб дихад: «Компютер барои халли кадом масъалахои математикй бояд мусоидат намояд? Халли технологияи онхо чй хел?».
Барои бартарияти ин технологияи нави педагогиро дар раванди таълим нишон додан мо ба душворихоеро, ки дар методикаи анъанавии таълим омузгор дучор мешавад, номбар мекунем:
- муаллим хонандаро аз руйи хар як мавзуи таълимй санчида наметавонад;
- хатто тавонад хам, вакт надорад, ки камбудихоро ислох ё бартараф намояд;
- муаллим хонандаи худро ба мустакилона кор кардан бо адабиёт на хама вакт чалб карда метавонад, уро ба худомузй омода карда наметавонад;
- муаллим дар дарсхо шавку хаваси хонандахоро нисбат ба фанни таълимии хеш на хама вактбедоргардонида метавонад;
- дар таълими анъанавй имконияти омузгор дар омузонидани хар як хонанда махдуд аст;
Татбики технологияхои навтарин дар таълим он вакт самаранок мешавад, ки агар бартарияти шаклхои таълимии чорй акаллан кисман нигох дошта ва норасоихо бартараф карда шаванд. Онгох кадамхои нахустини истифодаи ВНТИ дар таълими математика самара хоханд дод. Вакти он расидааст, ки барои бартараф намудани холатхои манфй дар таълим хаматарафа технологияхои педагогии нав чорй шаванд. Агар дар таълими анъанавй муаллим накши аввалро бозад, акнун дар раванди таълими муосир накши фаъолро хонанда мебозад. Уро намеомузонанд, у худаш меомузад.
Дар шароити иттилоотонии таълим, ки имконияти интихоби максадхо васеъ мешавад, хонанда метавонад, фанхо, шакли азхудкуниро вобаста ба талаботу имконияти ба даст овардани муваффакият интихоб намояд. Вазифаи асосии омузгор ошкор намудани имкониятхои фардй ва шавку хаваси хар як хонанда мешавад. Фаъолияти хонанда аз руйи якчанд нишонахои шахсй ва рафторй бахо дода мешавад.
Барои истифодаи воситахои электронй омузгор бояд дар шароити барои у номувофик; кор карда, накши нави худро дар раванди таълими аз чихати технологи навташкил дарку кабул намояд. Гайр аз ин у бояд захирахои воситахои иттилоотии муосирро бо максади педагогй истифода карда тавонад.
Математика яке аз фанхои амики таълимйба хисоб рафта, барои хамаи мутахассисони сохахои иктисодиёту саноатй лозим аст. Ташхиси саводнокии математикй тавассути масъалахои ба шахсият, амалиёт ва касб равонашуда чорй мешавад. Истифодаи усулхои моделонии математикй, компютерхои шахсй самти амалии аксарияти масъалахои математикиро таквият медиханд. Дар натича, омузиши фан шавковартар, босифат ва босамар мегардад.
Хар як фанни таълимй ба ошкор кардан ва тараккиёти имкониятхои талаба имконият медиханд. Математика барои рушди фикри мантикй, тасаввуроти фазой, корхои амалй, ки бо моделонй вобаста аст, имконияти бехамто дорад.
Дар замони муосир сифати таълим бенихоят ахаммияти калон дорад. Омодасозии хатмкунандаи дар хамаи сохахо салохиятнок ба омилхои зиёди хаётй вобастагй дорад.
Дар тадкикоти худ мо диккати худро асосан ба халли зиддиятхои мавчудаи байни талаботи замонавй ба омодасозии математикон - хатмкунандагон ва амалиёти анъанавии омузиши математика дар раванди
хониш равона кардаем. Барои он ки дар корхои илмй ва тадкикотии тахлилкарда усулхои таълими математикии талабагон акс наёфтаанд.
Таквияти сарбории фикрии толибилмон дар дарсхои математика моро водор месозад, ки роххои зиёд намудани шавку хавас ва фаъолнокии онхоро дар давоми дарс чустучу намоем.
Компютер дар мактаб байни хонанда ва омузгор миёнарав гардида, имконияти дар асоси барномаи фардй ба рох мондани раванди таълимро фарохам месозад. Ин аст бартарияти асосии компютер дар раванди таълим, чунки бо он хар як талаба дар алохидагй кор мекунад.
Дар асари Е. Рапасевич компютеркунонии маориф хамчун яке аз самтхои прогресси илмй-техникй ва истифодаи самараноки технологиям иттилоотй дар хамаи мархилахои таълим максади асосйнишон дода шудааст.
Азбаски тахкики проблемаи таълими компютерй ва барномахои таълимии компютерй вакти зиёдро талаб мекунад, имкониятхои ВНТИ дар рушди такмили салохиятнокии математикй низ ба кадри имкон тадкик нашудаанд.
Солхои 80-уми асри ХХ компютеркунонии таълим дар Точикистон огаз гардида, масъалахои ташкили синфхои компютерй дар мактабхо, инчунин омодасозии мутахассисони сохаи технологияхои компютериро ба вучуд овард. Пайдоиши ВНТИ барои таквиятирушди зехнии шахси таълимгиранда имконияти фаврй ба даст овардани маълумот, чамъоварй, хифз ва коркарди автоматонии онро ба вучуд овард.
Кисматхои асосии компютеркунонй таъминоти воситахои техникй, маводи барномавй ва таълимй мебошанд.
Воситахои техникй ё худ технологияхои иттилоотии таълим: компютер, принтер, модем, сканер, тахтаи интерактивй, проектор, факс ба хисоб мераванд.
^исмати дувуми маъракаи компютеркунонй таъмини барномахои системавии идораи кори компютер ва маводи халли масъалахои таълимймебошанд.
Мувофики Барномаи давлатии компютеркунонии маорифи Точикистон иттилоотонии чомеа ин фарохам сохтании мухити иттилоотонй буда, барои рушди ичтимой мачмуи шартхо ва омилхои истифодаи амалиёти якчояи системаи автоматонидаро бо усулхои коркарди захирахои иттилоотонй, хифз ва интиколи маълумот таъмин менамояд.
Иттилоотонй аз тахияи технологияхои иттилоотй ва ташкили мухит барои дар системахои гуногуни чамъиятй босамар истифода бурдани онхо иборат аст. Чамьияти иттилоотй гуфта. чамъиятеро меноманд, ки сохтор, пойгохи техникй ва захирахои инсониаш барои тагйироти шаклхои пассиви захирахои иттилоотй - ЗИ (китоб, маколахо, патентно ва г) ба навъхои фаъоли ЗИ(моделхо, алгоритмхо, барномахо, накшахо - хамаи маводи электронй ва г. ) равона карда шудааст. ВНТИ мафхуми умумиест, ки амалиёти холатхои гуногун механизмхо ва воситахоро тасвир менамояд. Дар ин чо намудхои барномахои гуногун, усулхо ва алгоритмхои коркарди иттилоот низ дохил мешаванд.
Иттилоотонии таълим сохаи илмию амалии фаъолияти инсон мебошад, ки ба истифодаи технологияхо ва воситахои чамъоварй хифз, коркард ва интиколи иттилоотрохандозй гардида, максадхои психологию педагогиро дар таълиму тарбияи насли наврас таъмин менамояд. Бо воситаи он ду хадафи стратегй амал й мегардад:
- баланд бардоштани самаранокии хамаи навъхои фаъолияти таълимй дар асоси истифодаи ВНТИ;
- афзоиши сифати омодасозии мутахассисони муосир, ки бо тарзи нав фикр менамоянду ба талаботи чамъияти иттилоотонйчавобгу мебошанд.
Иттилоотонии таълим новобаста аз самти амалигардонии он фаъолияти васеътарини серсохаи инсон ба хисоб рафта, ба хамаи самтхои системаи таълим таъсири худро мерасонад.
Иттилоотонии таълим аз асосхои илмии ташаккул, санчиш ва истифодаи маводи таълимии электронй ва захирахои таълимй иборат аст.
Даркатори хадафхои зиёди таълимй бо истифодаи захирахои иттилоот ва маводи электронй мо диккати хешро ба дида баромадани масъалахои зерин равона мекунем:
1. Шинос намудани педагогхо бо тарафхои мусбат ва манфии масъалхои истифодаи маводи электронй.
2. Тахияи тасаввурот оид ба навъхо, таркиб ва самтхои истифодаи босамари таълими электронй.
3. Такмили дониш вобаста ба талаботе, ки ба воситахо ииттилоотонии таълим, принсипхои асосй ва методхои баходихии сифати онхо равона карда шудаанд.
4. Омузиши педагогхо бо накшахои стратегии истифодаи амалии таълими электронй.
5. Омухтани забони иттилоотонии таълим.
Тадкикоти мо бештар бо максадхои барномаи иттилоотонии Чумхурии Точикистон алокаманд буда, натичахои таткикот ба баррасии чунин масъалахоибарнома мусоидат мекунад:
1. Бунёди шабакаи иттилоотй-коммуникатсионии системаи таълим.
2. Бунёди пойгохи меъёрй-хукукии тахия ва ташаккули инфраструктураи системаи таълим.
3. Тахия ва мавриди амал карор додани китобхои таълимии электронии муосир бо забони давлатй.
4. Омoдacoзии мyгaxacиcoни мaъмypй, мyxaндиcй-тexникйвaилмй-пeдaгoгй бapoи мyaccиcaxoи мaopиф бо мавдди истифодаи бocaмapи ВHТИ.
5. Бушди пойгохи меълумоти таълими элeкгpoнй ва таъминоти бapнoмaвии онхо.
6. Таъмини мyaccиcaxoи таълимй бо тexникaи компютфии i^yocnp, cиcгeмaxoи игтилooтии идopa ва вошгахои вopидшaвй ба зaxиpaxoи иттилоотии умумичахонй.
7. Ташаккули cиcтeмaи иттилоотии таълим.
В. Бyнëди cиcгeмaxoи бapнoмaвй бapoи ташкили cиcтeмaxoи фошлавй.
9. Бyнëди ycynxo ва вошгахои хифзи зaxиpaxoи иттилостии таълим.
Тибки Стpaтeгияи pymди мaopиф дap чyмxypй то coли 2020 бояд дap cиcтeмaи мaopиф хадафи acocй - бушди модели миллии таълим ва вopидaти он ба фазои умумичахонии таълим таъмин каpда шавад.
,3ap дaвpoни гyзapиш аз тамаддуни индycгpиaлй ба иттилостй мавчудияти coxaи иттилостй-кoммyникaтcиoнй омили ташаккули cиcтeмaвии pyшд ба xиcoб мepaвaд, ки ба фаъолияти œëc^ иктиcoдй ва ичтимоии давлат тaъcиpи xyдpo мepacoнaд . Махз бapoи хамин инфpacoxтopи миллй бояд coxna шавад, то ки он бapoи бо зудй чopй намудани тexнoлoгияxoи замонавй дap хамаи caмгxoи иктиcoдиëг вaидopaкyнй мycoидaт намояд.
Ташаккули тexнoлoгияxoи иттилостй ва cypbaiH aмaлигapдoнии онхо ба холати икгиcoдиëг, caтxи xaëra одамон, бexaтapии миллй, мавкеи давлат дap ми^и умумичахонй тaъcиpи xyдpo мepacoнaд.
Яке аз омилхое, ки ба тахияи инфpacoxтopи иттилостй тани мepacoнaд, бaлaндpaвии caтxи таълимии ахолй ва дap навбати xyд таълим омили катъии чopй кapдaни имкониятхои тexнoлoгияxoи иттилoaтй-кoммyникaтcиoнй мебошад.
Иттилостонй мачммуи paвaндxoи ташкилй, ичтимoй-икгиcoдй ва илмй-тexникии бyнëди иcтexcoл ва кopкapди иттилоот дap acocи ycyлxo ва вошгахои инфopмaтикa мебошад.
Инфpacoxтopи иттилостонии шстемаи таълим аз зaxиpaxoи иттилостонй ибopaт аст, ки он маълумст, axбopaг ва дониши даp хомилхои иттилостии мутобщ кaйдшyдapo дapбap мeгиpaд;
Сoxтopxoи ташкилй бошанд, чaмъoвapй, кopкapд, хифз ва интиколи иттилoaгpo таъмин мекунанд, инчунин ба заxиpаxoи иттилостонй вopид шyдaнpo таъмин менамоянд.
Бapнoмa аз camxo, poxxo ва мexaнизxoи иттилостонии хамаи ^тт^ои таълим ибopaт буда, xaмчyнacocи:
- ташаккул ва амали гapдoнии cиëcaти давлатии иттилостонии шстемаи таълим;
- oмoдacoзии таклифст дoиp ба такмили таъминсти хукукй, илмй-методй, тexникй, cиcтeмaи иттилостонии ЧТ;
-кopкapди бapнoмaxoи минтакавй дap coxaи иттилостонии шстемаи таълим ба хи^ мфавад.
Инкилоби илмй-тexникии тaшaккyлëбaндa paвaнди умумичахонии иттилостонии хамаи coxaxoи xaëги чамъият гapдидa. дapaчa ва cypъaти pyig^n иттилoaтй-тexнoлoгй холати икгиcoдиëг, cифати xaëra одамон, бexaтapии миллй, мавкеи мaмлaкaтpo дap ми^ичаяс^ муайян мекунад.
,3ap хамаи мамлакатхои тapaккдкapдa бapнoмaxoи иттилостонии таълим xaмaтapaфa чopй ва poxxoи баланд бapдomтaни натичахои таълими умумй тахкикшуда иcгoдaaнд. Ба кopкapд ва амалй гapдoнидaни тexнoлoгияxoи нaвтapини иттилоатй дap педагогика мaблaFxoи бapзиëд xapч менамоянд. Бapoи acocнoк намудани ахаммият ва гипстезаи тадкики paвaнди мyocиpи кopкapд ва чopй намудани тexнoлoгияxoи нав чунин caмгxo ва мexaнизмxoи чopй намудани бapнoмapo ба хиасб гиpифтaн зapypaт аот:
1. Бугёди шабакаи иттилoaтй-кoммyникaтcиoнии paвaнди таълим. Хддафи acocии шабака paвaнди таълим мебошад. Он дap acocи poбитaи мутакобилаи дacгтoxи телекоммуникатшонии мapкaзии Вaзopaти мaopиф ва илми чyмxypй ва дастгоххои минтакавии телекоммуникатсионй, ки дap мapкaзxoи вилоят, шaxpxo ва нохияхои калони ахолинишин чoйтиp шудаанд, ccxna мешавад.
2. Бyнëди пойгохи мeъëpии хукукии иттилостонии paвaнди таълим. Бapoи ин cтaндapтxoи умумй ва мeъëpxoe racp кapдa мешаванд, киcифaти aвтoмaтизaтcияpo баланд мекунад. Ба cтaндapтxoи мамлакатхои му^аккй cтaндapтxoи чyмxypиявй хам мутобикк ^да мешаванд.
3. Тахия ва нaшpи маводи элeктpoнй. Маводи элeктpoнии таълимв ocитaxoи дacттиpй ва хомилии paвaндxoи таълимй ба xиcoб мepaвaнд. Истифодаи китобхои дapcии элeктpoнй дap як вакти кутох иттилости зapypиpo ëфтa мyxaë ва вaктpo capфa мекунад, бо зудй дoнишpo мecaнчaнд, тата^ут интepнeт иттилости тaълимиpo тaFЙиp медихад.
4. Öмoдacoзй ва бозомузии кopмaндoн. Яке аз шapтxoи мухимми чopй намудани иттилостонй дap cиcтeмaи таълим мавчудияти кaдpxoи бaлaндиxтиcoc, ки тexнoлoгияи иттилостии зaмoнaвиpo xaмaтapaфa иетифода бypдa метавонанд, мебошад. Бо хамин мавдд дap paвaнди халли бapнoмa ба oмoдacoзй ва бозомузии мyтaxaccиcoн эътибopи мaxcyc дода мешавад. Бозомузии oмyзгopoн на танхо аз oмyxтaни компютфхо дap вакти гузаштани дapcxo, инчунин аз омузиши ycyлxoи нав дap paвaнди таълим мебошад. Бозомузии oмyзгopoн, пеш аз хама, paвaнди амалй бояд дошта бошад, чунки бapoи гиpифтaни тaчpибaxoи иетифодаи ВHТИ ва лоихакашии мухити иттилостй нихоят зapypaнд.
5. Тахияи пойгохи маълумсти зaxиpaxoи таълими иттилостй. Кopкapди таъминсти бapнoмaвй бapoи тахияи caмтxoи таълимй, китoбxoнaxoи элeктpoнй, медиамавод бояд ба pox монда шавад.
6. Инкишофи системаи иттилоотии идораи таълим. Дар холати чорй намудани барнома корхои истифода ва ташаккули онхо ба миён меояд. Яке аз самтхои онхо бунёди шабакахои корпоративй, ки барои баланд бардоштани самаранокии системаи таълим ва гардиши электронии хучатхои маориф равона карда шудааст, мебошад. Системаи мазкур ба вазорат имконият медихад, ки он натичахои амалигардонии барномаро назорат намояд ва хангоми пайдоиши проблемахо камбудихоро ислох намояд.
7. Ташкили таълими фосилавй дар асоси инфросохтори иттилоотии системаи таълим. Ин раванд барои бунёди марказхои донишгохй ва минтакавии истифодаи коллективй, ки дар чорчубаи системаи таълими кушод амал менамояд ва воридоти параллелиро ба захирахои зарурй таъмин мекунанд.
8. Таъмини хифзи захирахои иттилоотии шабакахои системаи таълимй. Зарурати коркарди системаи коидахо, меъёрхо ва ченакхои хифзи истифодабарандагони захирахои иттилоотй - таълимй аз вайронкорих,ои манфии имконпазир, танзими истифодаи бехудуди техникаи компютерй ва химояи онхо аз воридоти гайрщонунй ба вучуд меояд.
9. Таъмини муассисахои таълимй бов оситахои иттилоотонй. Бунёди комплексх,ои таълимй, ки аз объекти таълимй (объекти физикии амалиётй ё намоишй), компютер ва воситахоибарномавй-методй барои хамаи самтхои таълим бояд ба накша гирифта шавад.
Хдигоми тадкикот ва тасдики гипотезаи таклифотй мо ба натичахои амалии барнома такя кардем. Дар натичаи ичрои барнома инфросохтори иттилоотии системаи таълим ба вучуд меояд, ки тадбирхои зеринро имконпазир мегардонад:
1. Сифати таълимро тавассути воридоти муассисаи таълимй ба захирахои умумии таълимотй баланд менамояд; истифодаи дурусти кадрхои педагогии ихтисоси дарачаи олй ва омодасозии мутахассисонро дар сохаи ВНТИ таъмин менамояд.
2. Воридоти муассисахои таълимиро ба захирахои иттилооти глобалй тавассути шабакахои интернет таъмин менамояд.
3. Техникаи компютерии кух,наро иваз менамояд.
4. Барои дарсх,ои асосии мактабхои таълими умумй китобхои дарсии электронй ба забони давлатй ва русй тахия карда, ба раванди таълим чорй менамоянд.
5. Бунёди китобхонахои электронй ва дар асоси он вориднамудан ба захирахои таълимй рохандозй мегардад.
6. Ташкили системаи таълими кушод дар якчоягй бо технологияхои фосилавй барои муассисахои таълимии сатххои гуногун.
7. Ташкили омодасозй ва такмили ихтисоси кадрхои педагогй бо забонхои давлатй ва русй бо максади иттилоотонии системаи таълим.
8. Тахияи асосхои меъёрии хукукди иттилоотонии системаи таълим.
Барномаи компютеркунонии муассисахои тахсилоти умумии кишвар барои солх,ои 2016-2020 самтхои афзалиятноки вазифа ва механизмхои татбики сиёсати давлатиро дар сохаи компютеркунонй ва чорй намудани технологияи иттилоотиву коммуникатсионй дар чараёни таълим муайян намуда, барои баланд бардоштани сифати таълим шароит фарохам меоварад.
АДАБИЁТ
1. Пайёми Президента ЧТ, Пешвои миллат, мухтарам Эмомалй Рахмон ба Мачлиси Олй, аз 26.12.2019
2. Сратегияи миллии рущди сохаи маорифи Точиикистон барои то соли 2030 кабул гардида. Чавонони Точиикистон, 30 сентябри 2016, сиёсат.
3. И. Роберт. Современные информационные технологии в образовании. Москва, ИИО РАО. 2010 г.
РОЛЬ ИССЛЕДОВАНИЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ СОВРЕМЕННЫХ СРЕДСТВ ИНФОРМАТИКИ И ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ПЕДАГОГИКЕ
В статье рассматривается современные требования к подготовке будущих высококвалифицированных молодых специалистов, роль и ответственность в этом наиважнейшем государственном задании органов народного образования. Дан краткий анализ работ по использыванию ВНТИ. Предлагается некоторые предложения по системы и формы организации учебного процесса по изучению предмета геометрии и повышения геометрической компетентности учащихся для эффективной в деле развития индивидуальных особенностей личности школьников, то есть для решения геометрических задач будет широко применятся программные средства, которые обеспечивают путем правельногорешенияразвития мыслительного процесса учеников школ.
По мнению авторов, отчасти это происходит из-за отсутствия в образовательных программах современных отечественных прикладных программ для изучения вопросов изучения предмета геометрии.
Предлагается на базе использования новейших средств информационных технологий усовершенствовать образовательный процесс в школах.
Ключевые слова: современные требования подготовки молодых специалистов; математические методы;информатика;информационные технологии;компьютерные игры и прикладные программы;новейшие средства информационных технологий.
THE ROLE OF THE USING MODERN INFORMATION TECHNOLOGIES IN PEDAGOGICS
The article discusses the current requirements for the preparation of future highly qualified young professionals, the role and responsibility in this most important state task of the public education authorities. A brief analysis of work on the use of VNTI is given. Some proposals are proposed on the system andform of organization of the educationalprocessfor studying the subject of geometry and improving the geometric competence of students to effectively develop the individual characteristics of students' personalities, that is, software that provides the correct way to develop the thinkingprocess of pupils will be widely used to solve geometric schools problems.
According to the authors, this is partly due to the lack ofmodern domestic application programs in educational programs for studying the issues of studying the subject of geometry.
It is proposed to improve the educational process in schools based on the use of the latest information technology tools.
Keywords: current training requirements for young professionals; mathematical methods; computer science; technology; computer games and applications; new resources of information technology.
Сведения об авторах:
Атласова Гулбахор Азамчоновна - начальник учебной части Исфаринского филиала Таджикского технологического университета, соискатель. Тел: (+992) 928351021 E-mail: springflower. atlasova@gmail. com
Пулодов Исматджон - старший преподаватель Кафедра информационных технологий и математической физики Исфаринского филиала Таджикского технологического университета. Тел: (+992) 985565566
About the authors:
AtlasovaGulbahorAzamchonovna - the head of the educational department in the Isfara branch of the Tajik Technological University, the applicant. Phone: (+992) 928351021 E-mail: springflower. atlasova@gmail. com
Pulodov Ismatjon - is a senior lecturer at the Department of Information Technology and Mathematical Physics of the Isfara branch of the Tajik Technological University.Tel: (+992) 985565566
НАЕЩИ АМАЛХфИ ЗЕ^НЙ ДАР РАВАНДИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯ
Билолова Ш.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айнй
Волидайн минбаъд албатта дар бораи он фикр мекунанд, ки чй тавр барои худ максади корро аз руйи тарбияи кудаки худ бехтар ба рох монанд. Чдвоб хам содда ва хам мураккаб аст: максад ва мароми тарбияи кудак ба кавли одамон хаёти хушбахтона, пурарзиш, эчодй ва боманфиати ин кудак аст. Ба офаридани чунин хаёт хамчунин тарбияи оилавй бояд ба рох монда шуда бошад.
Аз волидайни хуб кудакони хуб ба воя мерасанд. Волидайни оянда фикр мекунанд, ки хангоми омухтани адабиёти махсус ва ё дар холати доштани методхои махсуси тарбия волидайни хуб шудан мумкин аст. Бешубха, донишхои педагоги ва психолога заруранд, лекин донистани танхо чунин донишхо кам аст ва бояд муносибати мехрубонона, гамхорона, ахамиятнок ва мухаббатангезро нисбати кудакон ба рох монд, яъне ба рох мондани муносибатхои мавзунро на танхо бо онхо, балки хамчунин бо дигар одамони ихотакарда нихоят зарур аст. Зарурияти тайёр будан ба худфидоикунй, дастгирй ва ёрирасонй хамчун асоси чавонмардй ва олихимматй ифода меёбад; барои бартараф кардани вазъиятхои мураккаб бо акли рассо ва бо чону дил мардонагй ва пуртокатй заруранд.
Оё он волидайнеро хуб гуфтан мумкин аст, ки хеч вакт шубха надоранд, хамеша ба дурустии кори худ боварй доранд, хамеша аник гуфта метавонанд, ки ба кудак чй лозим аст ва ба у чй мумкин аст ва ё дар хар лахзаи вакт медонанд, ки чй тавр дуруст рафтор кард ва на танхо рафтори кудакони худро дар холатхои гуногун, балки хаёти минбаъдаи онхоро пешгуй карда метавонанд? Чунин боваринокии волидайн ба хатогй бурда мерасонад. Волидайн мухити нахустини чамъиятй барои кудак мебошад. Шахсияти волидайн дар хаёти хар як шахс накши беандозаеро мебозад. Ба волидайн, махсусан ба модар, дар лахзахои вазнини хаёт мурочиат мекунем. Ин хиссиёти махсусе мебошад, ки аз дигар холатхои эмогсионалй ба куллй фарк мекунад. Махсусияти чунин хиссиётхои дар байни фарзандон ва волидайн бавучудомада, махсусан онро ифода мекунад, ки гамхории волидайн барои дастгирии хаёти худи кудак зарур аст. Мухаббати хар як кудак ба волидайни худ амик, устувор, номахдуд ва беохир аст. Бинобар ин,
