CC BY
13THE IMPACT OF GLOBALIZATION TO THE MORALITY OF THE GROWING UP GENERATIONS AND YOUTH IN THE FAMILY
The article says that the process of globalization of civilizations in the context of rapid development, development of technologies and information has both positive and negative impact on the moral education of the younger generation and youth. Based on this, in the difficult conditions of the modern world, there is a need for joint, systematic, consistent and constant cooperation of the family, school and the public in the upbringing ofadolescents and young people, if possible, to eliminate the negative aspects of globalization, effectively using knowledge, skills, talents and their life experience. In this respect, the mass media have a special status and cover almost the entire life of a person. Of course, this is a requirement of the XXI century, and not all countries of the planet have been left behind.
The positive side of globalization is that in the 21st century people have become more mobile, active and able to perform several actions, spend less time and achieve the desired results. Based on the indicators of the mass media, it is obvious that from year to year the younger generation and young people become more active in education and find ways to gain independence and self-education. Ofcourse, thefamily plays an important role in this.
Key words: globalization, family, school, educational and upbringing programs, moral education, family education, mass media, the younger generation and youth, the connection between school and family, the positive and negative impact of globalization.
Сведение об авторе:
Чобулова Наргиза Мемондустовна - старший преподаватель кафедры педагогики и психологии Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни Тел: (+992) 988669896 E-mail: nargis_89chobulova@mail.ru Адрес: город Душанбе, р. Сино, улица Гисар 22, кв. 15.
About the author:
Chobulova Nargiza Memondustovna- senior theacher of the Department of pedagogy and psychology of Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini Тел: (+992) 988669896 E-mail: nargis_89chobulova@mail.ru Adress: Republic of Tajikistan, Dushanbe city, st.Gissar 22, fl.15.
ИНКИШОФИ МЕТОДИКАМ ТАЪЛИМИ МУ^АНДИСЙ ВА ГРАФИКИ ДАР ДОНИШГО^О
Шамсидинов ХМ., Шерматов Д.А.
Донишгощ давлатии Хучрнд ба номи академик Б.Fафуров
Айни замон дар назди мактабхои олй вазифаи тайёр кардани мутахассисоне гузошта шудааст, ки кобилияти дидани роххои умедбахши пешрафти илмй-техникиро доранд. Ахамияти ин вазифаро ниёзмандии фаврй дар шароити муосири ичтимоию иктисодй барои мутахассисони дарачаи баланди салохияти касбй, аз чумла дар сохаи графикаи анъанавй ва автоматикунонидашудаи мухандисй муайян мекунад. Таъмини ин сатх,и таълим вазифаи бенихоят душворест, ки дар назди системаи маориф истодааст. Х,алли масъала дар бартараф кардани ихтилофи мавчуда байни усулхои анъанавии таълими фащои графикаи мухандисй ва талаботе мебошад, ки шароити нави ичтимой, сиёсй ва иктисодй фарохам меоранд. Бо ин максад, маводи таълимии фащои умумии касбй бояд дар хамон шакле пешниход карда шавад, ки ин дониш ба он талабот дошта бошад. Барои тайёр кардани кадрхои мухандисй, бояд дар хама мархдлахои таълим, аз чумла лоихахои мустакил, курсй ва дипломй саъй кард, ки мухити ягонаи яке аз системахои интегратсионии таррохй ва истехсолии компютериро (CAD / CAM / CAE) истифода баред.
Мавчудияти бастаи литсензия на танхо дар донишгох, балки барои хар як донишчу имкон медихад, ки банакшагирии омузиши мухандисй ва графикии донишчуён ба анчом расад (барои хамаи курево). Чунин омузишро бо дарназардошти усулхо ва технологияхои таълим, ки дар кафедрахо кабул шудаанд, чиддй ва хамачониба ташкил кардан мумкин аст.
Суръати муосири рушди воситахои иттилоотй ва техникй дар тамоми сохахои истехсолот афзоиши доимии хачми дониши графикиро талаб мекунад. Сифати нави тайёр кардани мухандис, пеш аз хама, дар тасхехи ногузири технологии таълим ва оптимизатсияи мундаричаи курсхои фанхои графикй ("Геометрияи тасвирй", "Графикаи мухандисй", "Графикаи компютерй", "Графикаи таррохй") дида мешавад, то ки раванди омузиши мутахассиси оянда бехттар карда шавад. Аз ин лихоз, яке аз вазифахои омузгорони фанхои графикй эчоди усулхои муосири таълим ва маводхои таълимй дар фанхои графикй мебошад. Гайр аз он, ихтилофи байни усулхо ва воситахои дар чараёни таълим пешниходшударо ба сатхи рушди технологияхои муосир бартараф кардан зарур аст.
Вазифаи асосии мактаби олй аз он иборат аст, ки донишчу ба фикрронии мантикй, ёфтани роххои халли масъалахои мухдндисй дар фаъолияти касбии оянда машгул шавад. Онро танхо дар мухити озоди эчодй пурра хал кардан мумкин аст, ки дар он барои фазои мусоиди ахлокй ва равонй байни муаллим ва
донишчу тамоми шароитхо фарохам оварда шудааст, пешгирии мунокишахои стихиявй, холатхои сгрессй доимо амалй карда мешаванд.
Мутаассифона, дар бисёр холатхо фазои ахлокй ба тарзи дигар шакл мегирад. Салохияти бенихоят зиёди муаллим хамчун барандаи дониш, пурзур намудани назорат аз болои раванди таълим ин мушкилотро шадидтар мекунад ва донишчу дар ин режим тадричан ба объекти таъсири омузиш табдил меёбад. Дар айни замон, вазифаи катъии идоракунии раванди таълим на он кадар бештар дар назорати сифати донишхо, балки дар назорати давомоти дарсхд ки дар омузиши фащои мухандисй ва графикй пурра зохир мешавад.
Усули анъанавии таълими фащои мухандисии графикй, чун коида, аз интщоли якчонибаи маводи назариявй аз муаллим ба донишчуён иборат аст.
Бо хачми гуногуни маводи омухташуда - аз ду семесгр то чор семестр, вобаста ба самти таълим -мундаричаи фанхои таълимй такрибан бетагаир бокй мемонад.
Хдмзамон, барои чунин хамкории муаллим ва донишчу бояд саъй кард, то раванди аз худ кардани дониш хамчун муколама дар асоси потенсиали эчодй ва ирфонии эчодкор сохта шавад, ки ба ташаккули шахсияти хонандагон мусоидат намояд. Гайр аз ин, барои баланд бардоштани фаъолияти эчодии донишчуён шароит фарохам овардан лозим аст, ки ин боиси пайдоиши мотивхо барои аник дарк кардани маводи курс мегардад.
Равише, ки омузиши таълимро бо худомузй таъкид мекунад, ки онро дар системаи тахсилоти олй бояд хамчун усули ташаккули мутахассиси оянда тавассути фаъолияти маърифатии инфиродй кабул кард, ки дар он кобилиятхои донишчуён комилан ошкор карда шуда, иктидори эчодии у амалй карда шавад, мухим аст.
"Графикаи мухандисй ва симулятсияи компютерй", усули анъанавии таълими фащои мухандисй ва графикй, айни замон бо системаи курсхои онлайн, ки дар платформаи махсуси технолога (Learning Management System Moodle) дар доираи лоихаи ташкили донишгохи ракамй баргузор карда мешавад, мукаммал карда мешавад. Истифодаи васеъ дар раванди таълимии технологияхои иттилоотй бо унсурхои технологияхои тахсилоти фосилавй, ба тахкими обруи донишгох хамчун маркази салохияти бозорхои ояндадор мусоидат мекунад. Аллакай ин технологияхо имкон медиханд, ки тахсилот барои донишчуёне, ки мустакилона дар мухити таълимии электронии донишгох кор карданро афзалтар медонанд ва барои хамкории фосилавй бо муаллим омодаанд, фардй карда шаванд.
Истифодаи курсхои онлайн дар татбики барномахои таълимии мактабхои олй бо максадхои зерин амалй карда мешаванд:
1) баланд бардоштани сифати таълим ва навсозии мундаричаи барномахои таълимй тавассути истифодаи курсхои онлайн аз чониби муаллимон ва мутахассисони пешбар;
2) тавсеаи имкониятхои тахсилотие, ки донишгох ба донишчуён пешниход менамояд;
3) афзоиши шумораи модулхо / фанхое, ки бо интихоби донишчу азхуд карда мешаванд;
4) кам кардани сарбории синф, баланд бардоштани чандирии банакшагирии раванди таълим ва хавасмандгардонии донишчуён ба худомузй;
5) оптимизатсияи сарбории омузгорон;
6) оптимизатсияи харочот барои татбики барномахои таълимй дар робита бо шаклхои бесамари хамкорй бо донишчуён;
8) тавсеаи амалияи истифодаи мустакилонаи дониши донишчуён;
9) таъмини ритми таълим, чалби донишчуён дар тамоми давраи омузиши курс тавассути системаи супоришхои хафтаинаи назоратй;
10) таъмини шаффофияти мундаричаи таълим;
Истифодаи курсхои онлайн дар татбики барномаи тахсилоти олй маънои онро дорад, ки як кисми барномаи таълимй (фан ё модул) аз чониби донишчуён бо истифода аз як манбаъи танхо тахсилоти электронй, захирахои электронии таълим бидуни зарурати иштироки хатмй дар корхои синфй барои ба даст овардани натичахои мушаххаси таълим азхуд карда мешавад. Курси онлайн хамчун унсури барномаи таълимй барои азхудкунй мувофики накшаи таълимй ё барномаи таълимии инфиродй чорй карда мешавад.
Сохтори манбаъхои таълимии электронй дар фащои мухандисии графикй унсурхои зеринро дар бар мегирад:
1) китобхои дарсй ва маводи таълимй оид ба фанни омухташуда (модул);
2) руйхати адабиёти барои омузиш тавсияшуда;
3) видео-лексияхо;
4) кисми назариявй дар шакли лексияи мукаддимавй ва матнхои лексия;
5) маводи семинархо ё дарсхои амалй, агар онхо дар барномаи таълимй пешбинй шуда бошанд;
6) рохнамо барои ичрои корхои курсй;
7) маводи назорати чорй ва мобайнй (супоришхои тестй);
8) руйхати мавзуъхо барои иншо, корхои курсй, руйхати саволхо барои омодагй ба санчиш ё имтихон аз фанхо;
9) дастурхо барои донишчу оид ба омузиши фан (модул).
Албатта, системаи курсхои онлайн камбудихо низ дорад, ки бояд кам карда шаванд. Аввалан, дар муайян кардани шахсияти донишчу мушкилот пеш меояд. Яъне, холо дакик санчидан мумкин нест, ки оё донишчу имтихон мешавад, ё шахси дигаре барои у. Дувум, чунин мешавад, ки сифати Интернет барои баркарор кардани алокаи бефосилаи байни донишчу ва омузгор кофй нест. Савум, омузиши онлайн ба он мусоидат мекунад, ки робитаи мустакими донишчу ва омузгор аз байн меравад. Гайр аз он, курсхои онлайн хангоми ичрои супориш интизоми баландро талаб мекунанд, ки ин ба хама мувофик нест.
Истифодаи захирахои электронии таълимй имкон медихад, ки системаи чудонашавандаи таълими мухандисй ва графикии донишчуён, аз чумла равишхои сифатан нав дар ташаккули чанбахои методологй, маъной, хавасмандгардонии раванди таълими фанхои графикй дар донишгохи техникй фарохам оварда шавад. Татбики стратегияи инноватсионй ва тамоюлхои самарабахши рушди тахсилоти олии касбй ба мо имкон медихад, ки худуди фазои таълимиро васеъ намоем, диккати касбии таълими фанхои умумичахониро баланд бардорем.
АДАБИЁТ
1. Якунин ВИ., Сидорук РМ., Райкин Л.И., Соснина О.А Инновационная стратегия информатизации геометрической и графической подготовки технических университетов // Сб. материалов международной научной конференции «Проблемы геометрического моделирования в автоматизированном проектировании и производстве». - М.: МГИУ, 2008. - 419 с.
2. Гузненков ВН., Журбенко П.А., Винцулина Е.В. Методика преподавания инженерной графики в МГТУ им. Н.Э. Баумана // Международный журнал экспериментального образования. - 2019. - №2. - С.5-9.
3. Андреев - Твердов А.И., Боровиков И.Ф., Калинин В.И., Яковук О.А Формирование компетенций, необходимых для разработки конструкторской документации, у студентов технических университетов // Педагогика. Вопросы теории и практики. - 2017. - №«3 (7). - С. 10-13.
РАЗВИТИЕ ИНЖЕНЕРНО-ГРАФИЧЕСКИХ МЕТОДОВ ОБРАЗОВАНИЯ В ВУЗАХ
Инженерная графика и компьютерное моделирование», традиционный метод обучения инженерным и графическим наукам, дополняется системой онлайн-курсов, которые проводятся на специальной технологической платформе (Learning Management System Moodle). Показано, что часть учебной программы (предмет или модуль) может быть освоена студентами с использованием специального электронного образовательного ресурса без необходимости обязательного участия в аудиториях для достижения конкретных результатов обучения. Онлайн-курс вводится как элемент учебной программы для усвоения знаний в соответствии с учебной программой или индивидуальной учебной программой.
Ключевые слова: высшее техническое образование, инженерно-графические дисциплины, методика преподавания, онлайн-курсы, цели и задачи, состав онлайн-курсов.
DEVELOPMENT OF ENGINEERING AND GRAPHIC EDUCATION METHODS IN UNIVERSITIES
Engineering Graphics and Computer Simulation", a traditional method of teaching engineering and graphic sciences, is complemented by a system of online courses that are held on a special technology platform (Learning Management System Moodle). It is shown that part of the curriculum (subject or module) can be mastered by students using a special electronic educational resource without the needfor mandatory participation in classrooms to achieve specific learning outcomes. An online course is introduced as an element of the curriculum for the acquisition of knowledge in accordance with the curriculum or individual curriculum.
Keywords: higher technical education, engineering and graphic disciplines, teaching methods, online courses, goals and objectives, composition of online courses.
Сведение об авторах:
Шамсидинов Хуршеджон Муминович - доцент кафедры информатики
Худжандский государственный университет имени академика Бободжона Гафурова, Тел:
(+992) 926299334, электронная почта: Shamsidinov@inbox.ru
Шерматов Джавлонбек Аликулович - Худжандский государственный университет имени академика Бободжона Гафурова, преподаватель кафедры информатики Тел: (+992)-927907030, электронная почта: Sher-jav@inbox.ru.
About the autors:
Shamsidinov Khurshedjon Muminovich - Associate Professor of Informatics Khujand State University named after Academician Bobojon Ghafurov, Tel: (+992)926299334, E-mail: Shamsidinov@inbox.ru
Shermatov Javlonbek Aliqulovich - teacher of the Deportamente of Informatics Khujand State University named after Academician Bobojon Ghafurov Tel: (+992)-927907030, E - mail Sher-jav@inbox.ru.
ИСТИФОДАБАРИИ ТЕХНОЛОГИЯМИ ИТТИЛООТИ ДАР ТАЪЛИМ
Норбобоев M. O.
Донишгощ давлатии Худжанд ба номи академик Б. Fафуров
Mup^^c , aкcapи шaхpвaндони кишвapи мо бa cиcгeмaи мyоcиpи гax,cил фaъcлaнa т^гачч^ scx^p кapдa иcгaдaaнд. Acap Barç^ бeшг'apи онхо вaлидaни мaктaббaчaгcн мeбaшaнд, ки доиp бa тa^cили фapзaндaни xeш Faмxоpй зох,иp мeкyнaнд. Хатто шaxccнe, ки бeвоcигa aß paвaнди гвълим дyp Ba огахй нaдоpaнд, мeтaвcнaнд мушкишги га^аи мaоpифpо мушохида Ba дapк кyнaнд, aммо ycгодонy омyзгcpон, бeшyбхa, аз мушкилот Ba зиддиятхои мaвчyдa огох,ии комил доpaнд.
Texнологияхои игтилоaгй дap тaмоми от^ахои фаъшияти шaxc мaвpиди иcгифодa Kapcp мeгиpaд, тaвaccyти чapaëш,ои игтилоaгй дap чомea пахн мeгapдaд Ba бapои фaзои чахонии игтилоaгиpо ташкил намудан мycоидaт мeнaмояд. Имpyз ТИ дap чахон домaн пах,н кapдa иcгодaacг, зфо чомea ба нaвccзии игтилоaг ниëз доpaд. Тaкpибaн хамаи еcхaхои чомeaи H^p^ea гexнологияхои игтилоaгиpо мaвpиди иcгифодa Kapcp мeдиx,aнд. К^ши мapкaзии paвaнди мaзкyppо компюгepикyнонии гвълим ташкил мeдиx,aд.
Texm^^-ra^M компюгepй 6a тaмоми еcхaхои фаъшияти шaxc воpид шyдaacт Ba Bcp4A гapдидa иcгодaacт. TacaBByp кapдaн Faйpиимкон ad, ки ягон ccxae, ки дap он компюгepхои элeкгpонй иcгифодa кapдa нaшaвaнд. Сохаи мaоpиф низ аз ин иcгиcно нecг Ba хамчунин компюгepикyнонй pyз аз pyз pyшд ëфг'a иcгодaacт. Гyзaштa аз ин, компюгepхо на хамчун воcигaи иловaгии омузиш, белки хамчун як чузъи чyдонaшaвaндaи paвaнди таълим ма^уб мeëбaд Ba бapои инкишоф Ba баланд бapдошгaни caмapaнокии он шшбинй гapдидaacг [12].
Вaлe бapои халли муаммохои таълимй комлют^ на хaмeшa ба тaвpи комил иетифода мeшaвaд. Ин бо pобигa доpaд, ки гexнологияхои иттилоaгй то хол татбики дypycти xyдpо даp мактабхо пайдо нaкapдaacт. Aммо дap мактабхо на хама имкониятхои он дap шхаи гexнологияхои компюгepй амалй кapдa мeшaвaд. Биcëpe аз муаллимон оид ба гexнологияхои нaви игтилоaгй маълумоти кам доpанд Ba дap боpaи иетифодаи онхо дap таълим маълумоти кофй нaдоpaнд.
Дap бeштapи холатхо ci^rapc^ инфоpмaгикa дap мактаб дapcхоpо г'aвaccyти компюг-ep мeгyзapонaнд, бинобap ин xycycияIхои таълими онхо, ки шapоиги зapypиpо хангоми иетифодаи гexнологияхои компюгepй бapои таълими бaъзe фанхо cyCT мyappифй мeкyнaнд. Ба миëн омадани гexнологияхои нaви компюгepй ба вycъaти шyмоpaи маю^ьхои таълимй дap доиpaи таълими инфоpмaгикa низ г'aъеиpи нaзappac мepaеонaд. Maеъaлaи истифодаи вaceи гexнологияхои компютepй дap ^хаи таълим вaк;Iхои cx^ г'aвaччУхpо ба илми пeдaгогикaи Рушя ба вyчyд овapд. Aз ин бapмeояд, ки омyзгоpи инфоpмaтикa вaзифaдоp аст, ки такмили иxгиеоеи xy^c доимо pyшдy инкишоф дихад.
A^vra на хама омикрон ба ин омода Ba тaйëp х.астанд. Гохо омикрон чунин мeгyянд: «Бapои мо ин бeгонa аст Ba ин чизpо ба мо нaмeомyxг'aнд. Ба мо чунин мaвод шшниход нaкapдaaнд. Ин дap кypcи мо маачуднабуд». Arnc, бо вyчyди ин, талабот ба пeдaгcгcни мyc)еиp доpои еaлохияIхо дap ^хаи xyдтaнзимкyнй мeбошaд.
Бахши асосй. Mодepникyнонии cистeмax,ои мaоpиф имкониятхои pyinnu инновaтcионии чомeapо Bycbax мeбaxшaд. Он аз татбики ycyлхои нaви конеeпгyaлй оид ба pyшди мaоpиф acœ ëфтaaст. Холо CT'aндapгхои нaви г'aхcилaш фeдepaлии дaвлaтй имкон мeдихaнд, ки мyнaеибaти таълимии шнфхои ибтидой дap acоеи истифодаи гexнологияхои нaвт'apини ждают, ки ба ташаккули caлохияIхо Ba aмaлиëти таълими yнивepеaлй (ATy) paвонa кapдa шудаанд. [9].
Татбики ТИ дap амалия якe аз смехои мyхимтapини нaвеcзй мaхcyб мeëбaд. Он имкон мeдихaд, ки на тащо еaтxu таълим баланд бapдоштa шaвaд, балки еaлохияIхои игтилоaгй pyшдy инкишоф ëбaнд, нфуи зeхнии шаж; ошкоp кapдa шaвaд. Дap дaхеcлaи оxиp таълими мактабй компюгepкyнонии Bacebpc аз cap мeгyзapонaд, тcpaфт 6eштapини cинфxонaхо г'aвaеcyти MЭХ таъмин ^да шуданд. Холо cинфxонaхои мaкг'aбpо бидуни компюгepи муаллим, гжтаи ингepaкгивй Ba дж^ тачхизоти компюгepй г-acaBByp ^дан Faйpиимкон мeбошaд.
Texнологияи игтилоaгй дap xyд ycynxc Ba pcx^M чамъкунй, aндyxг'aн, хифозат, чустучу, racprap^ тахлил, х^ил намудани маълумот, иттилоот Ba дониш дap мутобикат бо талабот, ки дap acоеи истифода намудани вaеигaхои бapномaвй Ba дасттоххо бaëн мeнaмояд. Ce кжcмaти зepини асии гexнологияи иттилоот'й: мзчмуи вaccиги тexникй, вaccиги бapномaвй, таъмини cистeмaхои т'aшкилй-мeтодй мaвчyд мeбошaнд.
TaBaccyin pобигa Ba пахнкунандагони иттилоот'й гexнологияи иттилоот'й ба одамон шapоит'и вcкиф будан доиp ба ходиеaхои на танхо замони хозиpa, балки гyзaштapо низ тешних^ мeнaмояд. Texнологияи иттилоот'й ба ду гypyх г'acниф мeгapдaд: тахлилй Ba paкзмй. Texнологияи тахлилй маълумоти иттилоош
