Научная статья на тему 'Педагогик ва инновацион технологиядан таълим жараёнида фойдаланиш - даврталаби'

Педагогик ва инновацион технологиядан таълим жараёнида фойдаланиш - даврталаби Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
1442
502
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
педагогик технология / инновация / таълим ислоҳотлари / ўқув жараёни / ўқувчи ва ўқитувчи фаолияти / узлуксиз таълим / қизиқтириш / инновацияларни бошқариш / назорат қилиш / ўзгаришлар механизми / педагогическая технология / инновация / реформы в образовании / процесс обучения / деятельность учителя и ученика / непрерывное образование / заинтересованность / управление инновациями / контроль / механизмы перемен

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Худойқулов Хол Жумаевич

Мақолада таълим-тарбия соҳасида педагогик ва инновацион технологиями қўллаш ҳақида сўз юритилади. Унинг самарадорлиги таъҳлил қилинган, натижалар ва бошқа фарқлар кўрсатилган ҳолда унинг мақсад, вазифалари ҳамда таълимдаги ютуқларини кўрсатиб беришга ҳаракат қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ И ИННОВАцИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАНИИ - ВЕЛЕНИЕ ВРЕМЕНИ

В статье анализируются использование и эффективность педагогических и инновационных технологий в образовании, предпринимаются попытки продемонстировать их цели, задачи и достижения в образовании, а также результаты.

Текст научной работы на тему «Педагогик ва инновацион технологиядан таълим жараёнида фойдаланиш - даврталаби»

Худой^улов Хол Жумаевич,

Мирзо У^бек номидаги Узбекистан Миллий университети «Педагогика ва психология» кафедраси профессори, педагогика фанлари доктори

ПЕДАГОГИК ВА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯДАН ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ФОЙДАЛАНИШ - ДАВРТАЛАБИ

УДК: 404.20

ХУДОЙКУЛОВ Х.Ж. ПЕДАГОГИК ВА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯДАН ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ФОЙДАЛАНИШ - ДАВР ТАЛАБИ

Мак,олада таълим-тарбия сох,асида педагогик ва инновацион технологиями куллаш х,ак,ида суз юритилади. Унинг самарадорлиги таъх,лил килинган, натижалар ва бошка фарклар курсатилган х,олда унинг максад, вазифалари х,амда таълимдаги ютукларини курсатиб беришга х,аракат килинган.

Таянч суз ва тушунчалар: педагогик технология, инновация, таълим ислох,отлари, укув жараёни, укувчи ва укитувчи фаолияти, узлуксиз таълим, к,изик,тириш, инновацияларни бошкариш, назорат килиш, узгаришлар механизми.

ХУДОЙКУЛОВ Х.Ж. ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ И ИННОВАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАНИИ - ВЕЛЕНИЕ ВРЕМЕНИ

В статье анализируются использование и эффективность педагогических и инновационных технологий в образовании, предпринимаются попытки продемонстировать их цели, задачи и достижения в образовании, а также результаты.

Ключевые слова и понятия: педагогическая технология, инновация, реформы в образовании, процесс обучения, деятельность учителя и ученика, непрерывное образование, заинтересованность, управление инновациями, контроль, механизмы перемен.

XUD0YKUL0VX. J. IMPLEMENTATION OF PEDAGOGICAL AND INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN EDUCATION IS A PRESENT REQUIREMENT

There is analyzed in the article implementation of pedagogical and innovative technologies in education. Attempts are made to demonstrate its goals, objectives and achievements in education, as well as results and other specifics.

Keywords: pedagogical technology, innovation, educational reforms, the learning process, teacher and student activities, continuous education, interest, innovation management, control, mechanisms of change.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

Узбекистон уз мустакиллигини кулга киритган, уни мустахкамлаш йулида чукур ислохотлар олиб борилаётган бир вактда, Узбекистон Республикасининг «Ёшларга оид давлат сиёсати туFрисида»ги Конуни бугунги давр талабларига мос равишда хар томонлама баркамол, мустакил фикрлайдиган, мамлака-тимиз истикболи учун масъулиятни уз зимма-сига олишга кодир, ташаббускор, замонавий технологияни мукаммал узлаштирган, халк манфаати йулида бор куч ва салохиятини сафарбар киладиган, шижоатли ёш касб эга-ларни тарбиялаш, уларнинг интеллектуал ва ижодий салохиятини руёбга чикариш учун мустахкам хукукий пойдевор яратиш энг дол-зарб муаммолардан бири хисобланмокда.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 5 июлдаги «Ёшларга оид давлат сиёсати самарадорлигини ошириш ва Узбекистон Ёшлар иттифоки фаолиятини куллаб-кувват-лаш туFрисида»ги ПФ-5106-сон фармонида белгиланганидек, «2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантириш-нинг бешта устувор йуналиши буйича Хара-катлар стратегияси демократик давлат куриш ва фукаролик жамиятини ривожлантириш борасидаги ислохотларда ёшлар фаоллигини ошириш билан боFлик бир катор янги ва мухим вазифаларни белгилаб берганини алохида кайд этиш жоиз»1.

Маколанинг кириш кисмида ёшларга оид давлат сиёсатини изчил ва самарали амалга ошириш, айникса, таълим-тарбия тизимини тубдан ислох этиш максадида педагогик ва инновацион технологиялар сохасида жуда катта ишлар амалга оширилаётганига тухта-линган, бу ишлар канчалик зарур ва долзарб эканлиги асосланган.

Маколанинг асосий мацсади жамиятга кириб келаётган ёш мутахассисни жамият талабларига жавоб берадиган, уз касбини мохир устаси сифатида хаётга тайёрлаш ва илмий салохияти билан замондан оркада колмаган етук ва комил инсон сифатида шакл-ланиш имкониятидан бахраманд этиш билан бирга, уларга замонавий педагогик ва инно-

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил

5 июлдаги «Ёшларга оид давлат сиёсати самарадорлигини ошириш ва Узбекистон Ёшлар иттифоки фаолиятини куллаб-кувватлаш туFрисида»ги ПФ-5106-сон фар-мони. // «Халк сузи» газетасининг 2017 йил 6 июлдаги 132 (6826)-сони.

вацион технологиялардан фойдаланиш санъа-тини шакллантиришдир.

Давлатимиз сиёсатида ёшлар тарбияси ало-хида ахамиятга эга булиб, бу борада Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 2019 йил 3 апрель куни ёшлар таълим-тарбияси учун кушимча шароитлар яратиш, хотин-кизлар бандлигини оширишга каратилган комплекс чора-тадбирларни уз ичига олган бешта ташаббусни амалиётга жорий этиш масалалари буйича йиFилиш утказди2. Аввал бу борада бирламчи вазифа-лар белгилаб берилган эди. Уларга асосан хар бир йуналиш буйича дастурлар лойихалари ишлаб чикилди. ЙиFилишда мазкур дастур-ларга киритилган таклифлар, уларни амалга ошириш механизмлари мухокама килинди.

Бугунги замон талаби хар бир таълим сохасида, у укитиш, касб-хунар ургатиш ёки тарбия бериш буладими, дунё талабларига жавоб берадиган, юкори сифат курсаткичига эга булган укитишни йулга куйиш ва ислох килишни талаб этмокда. Бунинг учун эса таълим беришда янги педагогик, инновацион технологиялардан фойдаланиш, уни амалда тат-бик этиш зарурияти тугилмокда. Бу борада жуда куп олимлар ва етук педагоглар катта ишлар килмокда.

АКШнинг машхур олимлари Б.Блум, Л.Лар-сен, Б.Скиннер, Д.Финн, Д.Кратвал, Р.Ганье, Л.Бриг «Педагогик технологиялар»нинг наза-рий масалаларини яратишга муносиб хисса кушганлар, улар педагогик техиологияларнинг асосчилари хисобланадилар.

Шунингдек, республикамизнинг кузга куринган олимлари Н.Саидахмедов, Б.Л.Фарбермен, К.Ишматов, М.Камолдинов,

2 Бешта ташаббус буйича дастурлар ёшлар ва хотин-кизлар манфаатларини камраб олади. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев бошчили-гида 2019 йил 3 апрель куни ёшлар таълим-тарбияси учун кушимча шароитлар яратиш, хотин-кизлар бандлигини оширишга каратилган комплекс чора-тадбирларни уз ичига олган бешта ташаббусни амалиётга жорий этиш масалалари буйича утказилган йиFилиш. https:// president.uz/uz/lists/view/2471

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

Б.Вахобжонов, У.Толипов, Н.Н.Азизхужаева1 уз асарларида педагогик технологиянинг ютуклари ва самарадорлиги х,ак,ида яхши фикрлар билдирганлар.

Шунингдек, ижодкор олимлардан У.Н.Нишоналиев, Б.Зиёмухаммедов, М.Тожиев, А.Абдукаримов, А.Пардаев, Ж^.Йулдошев ва Р.Ишмухамедовлар бу борада уз илмий имко-ниятлари билан катта ишларни амалга ошир-мокдалар. Бугунги кунда таълим-тарбия жараёнини янги замонавий технологиясиз тасавур килиш мумкин эмас, шундай экан х,ар бир таълим жараёни бевосита янги педагогик ва инновацион технологиялар оркали амалга ошириш давр талабидир ва у бугун зарурий эхтиёждир.

Маколанинг илмий янгилиги шундан ибо-ратки, х,ар бир ижодкор укитувчи бугун уз касбини илFор педагогик ва инновацион тех-нологияларсиз ташкил этмаслиги лозим. Бу борада ута долзарб ва зарур булган хамда энг куп самара берадиган, таълим бериш жараё-нида укитувчи укувчини фаоллаштирадиган, узи ва урганувчи учун кулай булган йуллар, метод ва услублар, укитиш шакллари, восита-ларини укитувчининг узи яратади, такомил-лаштиради. Зеро, укитувчига куч-Fайрат берадиган асосий манба - укувчидир. Уларнинг кизикишлари, интилишлари ва фаоллиги укитувчига рухий мадад, илхом бахш этади. Натижада «Педагогик технология», «Педагогик инновация» атамалари юзага келади. Бу жараёндаги асосий уринни, шубхасиз, таълим мазмуни эгаллайди.

Б.Л.Фарберменнинг фикрича: «Куп бос-кичли таълим тизими, янги стандарт ва укув дастурлари жорий этилаётган хозирги даврда укитишни эскича услуб билан олиб боришга йул куйилмаслиги керак»2.

Бугунги кунда турли таълим муассасала-рида амалга оширилаётган таълимнинг урни ва даражасини аниклашга йуналтирилган тад-кикотларда педагогик технологиянинг вази-

1 Саидахмедов Н. Янги педагогик технологиялар. - Т.: «Молия», 2003; Фарбермен Б.Л. Педагогик технологиялар. - Т: «Укитувчи», 2001; Ишматов К. Педагогик технологиялар. - Т.: «Шарк», 2005; Камолдинов М., Б.Вахобжонов. Инновацион педагогик технологиялар. - Т.: «Навруз», 2013; Толипов У. Педагогик техологияларнинг татбикий асослари. - Т.: «Фан», 2006; Азизхужаева Н.Н. Педагогик технология ва педагогик махорат. - Т.: ТДПУ, 2004.

2 Фарбермен Б.Л. ИлFор педагогик технологиялар. - Т.:

«Укитувчи», 2000. -48-б.

фаларидан келиб чикиб, унинг имкониятлари-дан кенг фойдаланишни такозо килади.

Демак, укув-тарбия жараёнини янги прин-циплар ва янги мафкуравий негизда, янги таълим бериш усулларида кайта куриш, таълим сохасида ислохотларни амалга ошириш мумкин ва бу зарурий эхтиёжга айланади.

Педагогик технология - укитувчининг укувчиларга укитиш воситалари ёрдамида муайян шароитларда таъсир курсатиши ва бу фаолият махсули сифатида уларда олдиндан белгиланган шахс сифатларини интенсив шакллантириш жараёнидир. Кадрлар тайёр-лаш Миллий дастурини руёбга чикаришнинг 2-боскич таълими мазмунига янги педагогик технологияларни кенг камровда олиб кириш вазифаси куйилмокда ва укитувчиларимиз уларни таълим-тарбия амалиётида куллашга интилмокдалар.

Педагогикага баFишланган адабиётларда «Педагогик технология», «Янги педагогик технология», «ИлFор педагогик технология» каби тушунчалар кенг кулланмокда ва турлича изохланмокда. Булар орасида ЮНЕСКО томо-нидан берилган куйидаги таъриф эътиборга лойикдир: «Педагогик технология - бутун укитиш ва билимларни самарадорлаштириш вазифасини куювчи техник хамда шахс ресурслари ва уларнинг узаро алокасини хисобга олиб яратиш, куллаш ва белгилаш-нинг тизимли методидир»3.

«Технология» сузи саноатда ёки кишлок хужалигида тайёр махсулот олиш учун ишлаб чикариш жараёнида кулланадиган усул ва методлар йиFиндисини билдиради. Таълим жараёнига нисбатан эса бу тушунча укиш ва укитишнинг узаро узвийлиги, алокадорлик боскичларини ажратиш, таълим-тарбия жараёнида белгиланган максадга эришиш учун бажариладиган ишларни мувофиклаш-тириш, уларнинг боскичма-боскичлигини таъ-минлаш, режалаштирилган ишларни талаб даражасида бажаришни англатади. Бошкача айтганда, таълим технологияси тушунчаси таълим бериш санъати, таълим бериш махорати маъноларини ифодалайди. Янги педагогик технология дейилганда таълим бериш санъа-тини ишга солиб, уни самарали ташкил этиш,

3 Фарбермен Б.Л. Педагогик технологиялар. - Т.: «Укитувчи», 2001. -52-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

уни жах,он андозалари даражасига кутариш тушунилади.

Масалан, Н.Саидахмедов «Педагогик технология» атамасини куйидагича ифодалайди: «Педагогик технология тушунчаси х,акида тухталар эканмиз, энг аввало, унинг маъно-сини англаб олайлик. Таълим технологияси назариясининг умумий асослари, мох,ияти хусусида суз юритиш учун «Таълим технологияси» тушунчасининг туб маъносини англаш талаб этилади. «Технология» юнонча суз булиб, «Techne» - майорат, санъат х,амда «logos» - тушунча, таълимот сузларининг бир-лашмасидан х,осил булган. «Таълим технологияси» тушунчаси эса лугавий жих,атдан (инглизча «an edicatioal technology») таълим (укитиш) жараёнини юксак майорат санъат даражасида ташкил этиш борасида маълумот-лар берувчи фан (ёки таълимот) маъносини англатади»1.

Юкоридаги тушунчалардан келиб чикиб, педагогик фаолиятда кулланадиган барча замонавий воситалар, таълим сифатини юксалтиришда хизмат киладиган ва дарс самарадорлигини оширадиган, укитувчининг юксак мах,оратли, санъат даражасидаги ижо-дий фаолияти, укувчиларнинг узлаштириш имкониятининг юксаклиги ва бундай дарсдан укувчининг завкланиб бах,раманд булиши, таълимда педагогик технологиялар туFри ташкил этилганлигидан далолат беради.

Бундай жараённи ташкил этиши учун таълим тизимига мослашган, укувчилар ёшини инобатга олган х,олда педагогик технология-нинг куйидаги вазифалари ва хусусиятлари мавжуд:

- таълим-тарбия жараёнининг умумий, яхлит лойих,асини ишлаб чикиш;

- таълим-тарбия жараёнида х,ал этилиши лозим булган аник максад ва вазифаларни белгилаш;

- таълим-тарбия жараёни мох,иятини башоратлаш ва унинг мазмунини ишлаб чикиш;

- таълим-тарбия жараёни самарадорлигини таъминлашга ёрдам берувчи энг сама-рали, макбул шахс, метод, усул х,амда техник воситаларни танлаш;

1 Саидахмедов Н. Янги педагогик технологиялар. - Т.: «Молия», 2003. -62-б.

- таълим жараёнида талабанинг эркин, мустакил фаолият курсатиши учун муайян шарт-шароитларни яратиш, уларда маълум куникма х,амда малакаларнинг шаклланиши учун вакт урнини белгилаш, уларнинг билим-лари даражасини аввалдан ташхислаш;

- талабаларни фаолиятга йуналтириш ва уларни фаоллаштириш, назорат килиш х,амда бах,олашни ташкил этиш.

Ана шу педагогик технология уз вазифала-ридан келиб чикиб уч хил хусусиятга эга:

• илмийлик: илмий-назарий х,амда амалий Fоялар шаклланиш жараёнининг мох,иятини ифодалаш, укув-тарбия максади, мазмуни, шакл, услубларини илмий жих,атдан асослаш, педагогик жараённинг умумий лойих,асини ишлаб чикиш;

• амалийлик: амалиётдаги татбикий х,амда самарадорлик даражасини аниклаш;

• тавсифийлик: режалаштирилган педагогик фаолият натижаларига эришишнинг максади, мазмуни, метод ва воситалар ёрдамида алгоритм жараёнини ёритиш»2.

Шунга хос белги ва хусусиятларга эга булган тизимли ёндашувга асосланган таълим жараёни инновацион ёндашув демакдир.

Янги педагогик технология укувчига таълим жараёнининг субъекти, яъни фаол иштирок-чиси, укитувчига эса шу жараённинг ташки-лотчиси, бошкарувчиси объекти сифатида карашни такозо этади. Дарсда укувчи фаол ишловчи шахс булиб, у бутун машFулот жараёнида эгаллаган билимларини хотира-сида тиклайди, уни кисман янги шароитларда куллайди, аклий фаолият усулларини бажа-риб, маълумдан номаълумга караб боради.

Янги педагогик технологиянинг мох,ияти укувчини мустакил фикрлашга ургатиш, билим олишга кизикиш ва эх,тиёж уЙFотиш, унга кашф этиш лаззатини х,ис эттириш демакдир.

Педагогик технология таълимида укув-чиларни кизиктириб укитиш ва билимларини тулик узлаштиришга эришиш, укувчиларнинг уз фикрини баён этишга имконият яратишдир.

Педагогик технология жараёнида дарс утишда энг асосий талаб укувчининг х,аётий тажрибаси, аввал узлаштирган билимлари ва кизикишлари асосида билим беришни кузда тутади.

2 Уша жойда, 63-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

У.Толиповнинг фикрича, янги педагогик технология буйича амалий укитиш жараён-

ларида куйидагилар таълимнинг асосий пара-метрлари х,исобланади:

- бутун укув жараённи бошкариш объекти саналади;

- таълимни бошкариш максадли булиб, укувчининг мох,иятли, маънавий ва рух,ий куч-ларини ривожлантиришни кузда тутади;

- таълим жараёни демократик, раFбатлан-тирувчи услубда бажарилади;

- таълим жараёнининг зарурий шарти укувчининг шахсий ташаббусини куллаб-кувватлаш, укитувчи шахсининг очиклиги, уларнинг х,амкорлиги, узаро ишончли муноса-батларни юзага келтиришдир1.

Шунингдек, олим У.Толиповнинг фикрича, «Педагогик технология узига хос тамойил-ларга эга ва улар куйидагиларни уз ичига олади:

• муайян дарс, мавзу, кисм, укув предме-тидан кутилган асосий максадни шаклланти-риб олиш;

• умумий максаддан келиб чикиб, дарсни ёки укув предметини модулларга ажратиб, х,ар бир модулдан кутилган максад ва модул-лар ичида х,ал килиниши лозим булган маса-лалар тизимини аниклаб олиш;

• модуль ичида ечиладиган масалаларнинг х,ар бири буйича тест саволларини тузиб чикиш;

• максадларга етиш усуллари танланиб, уларни ишлатадиган аник жойларни белгилаб олиш;

• дарс кисмлари орасидаги зарурий боF-ликликлар ва фанлараро алокаларга алох,ида эътибор каратишдир»2, деб эътироф этади.

Янги педагогик технологияларга баFиш-ланган адабиётлар ва маколаларда бир катор укитиш усуллари х,акида суз юритилмокда. Бу усуллар инновацион методлар сифатида такдим этилмокда. Шулардан таълим жараёнида кулланиши мумкин булган ундан ортик метод мавжуд булиб, улардан айримларига тухталиб утамиз:

1 Толипов У. Педагогик технологияларнинг татбикий асослари. - Т.: «Фан», 2006. -74-бет.

2 Уша жойда, 82-б.

1. Модулли таълим технологияси. Бу

укувчиларда дарслик, илмий-оммабоп ва кушимча адабиётлар билан мустакил ишлаш куникмалари, ижодий ва мустакил фикрлашни ривожлантириш максадида утказилади. Модулли таълим технологиясининг узига хос жих,ати урганилаётган мавзу буйича укув-чиларнинг мустакил ва ижодий ишлашига имкон берадиган модулли дастур тузишдир.

2. ^амкорликда укитиш технологияси. Унинг асосий Fояси укув топширикларини факат биргаликда бажариш эмас, балки укув-чиларни ^амкорликда укишга ургатиш, улар уртасида узаро ёрдам ва фикр алмашинувини вужудга келтириш.

3. Муаммоли таълим технологияси. Муаммоли вазият яратиш, саволлар куйиш, масалалар ва топширикларни таклиф килиш, муаммоли вазиятни ечишга каратилган мух,окамани уюштириш ва хулосаларнинг туFрилигини тасдиклашдир.

4. Интерфаол метод технологияси. Укув-чиларнинг ижодкорлигига таяниш, дарсда эркин бах,с-мунозара шароитини тугдириш. Бунинг учун синф кичик гурух,ларга булинади ва дарс давомида шу гурух,лар билан ишла-нади.

5. Дидактик уйинлар технологияси. Дарс жараёнида турли дидактик уйинларни куллаш ва улар оркали дарсда жонланиш, фаол х,аракат ва кизикиш уЙFотиш.

6. Синов дарслари. Укувчиларнинг маъ-лум билим ва куникмаларини синаш максадида утказиладиган дарслар булиб, улар тест топшириклари ёки назорат варакалари оркали утказилади.

Юкоридаги фикрларга асосланган х,олда, Узбекистон Миллий университети «Педагогика ва психология» кафедрасида бажарила-ётган Пз-20170929789-сон «Узбекистон олий таълим муассасаларининг укув жараёнида илFор педагогик ва замонавий ахборот-коммуникация технологияларидан фойдала-нишни такомиллаштириш механизимларини ишлаб чикиш» мавзусидаги амалий лойих,а ишлари юзасидан тадкикот ишлари олиб борилди. Бир неча объектларда, яъни олий таълим муассасаларида лойих,а иштирокчи-лари томонидан мавзуга оид суровномалар тузилди. Талабалардан суровномага жавоб

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

V__

1-жадвал. Талабаларнинг педагогик технологияларни таълимда к,уллашлари даражаси борасидаги жавоблари1.

Т.р. Олийгохнинг номи Кулланиш натижасининг даражаси:

Юк,ори Уртача Коникарли

1. Андижон ДУ 84%

2. Бухоро ДУ 66%

3. Жиззах политехника институти 74%

4. Карши ДУ 71%

5. Самарканд ДУ 83%

6. Термиз ДУ 72%

7. Нукус ДУ 76%

8. Наманган ДУ 64%

9. Урганч ДУ 71%

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

10. ФарFона ДУ 65%

11. Тошкент ДПУ 81%

12. Чирчик, ДПИ 72%

2-жадвал. Талабаларнинг олийгоода утиладиган фанлар буйича педагогик технологияларни ^уллаши даражаси борасидаги жавоблари2.

Т.р. Олийгохлардаги фанлар номи Кулланиш натижасининг даражаси:

Юк,ори Уртача Коникарли

1. Ижтимоий фанлар 80%

2. Техника ва мухандислик фанлари 74%

3. Филология ва чет тили 62%

3. Тиббиёт сохаси 72%

4. Ахборот-технологиялар ва информатика 82%

5. Аник фанлар 68%

олинди, унинг натижаларини тахлил этиб, куйидаги хулосаларга келинди.

Олийгохларда талабалар билан аноним тарзда суровнома асосида педагогик технологияларни таълимда кандай кулланганлиги х,ак,ида утказилган жавоблар натижаси 1-жад-валда келтирилган.

Жадвалдан куринадики, хамма таълим муассасаларида ханузгача педагогик техноло-гиялардан фойдаланиш тула шаклланган, деб булмайди. Шундай экан, таълимни ташкил этиш, унинг сифатини яхшилаш, замон тала-бига мос педагогик технологиялардан фойдаланиш куп жихатдан биз укитувчиларга боFлик (2-жадвал).

2-жадвалдан хам куринадики, х,али «Педагогик технология»дан фойдаланиш барча фан-ларда хам бир хил эмас, бу борада киладиган ишлар жуда куп эканлиги кузга ташланади.

1 Жадвал муаллиф иширокида олиб борилган тадкикот натижалари асосида тузилган.

2 Жадвал муаллиф иширокида олиб борилган тадкикот натижалари асосида тузилган.

Хулоса килиб айтганда, янги педагогик технологияларни таълим жараёнига олиб кириш давр талабидир. Бу иш укитувчига боFлик. Укитувчи ижодкор булиши, янги педагогик технологияларнинг хилма-хил шаклллари, усулларини яратиб бориши, уларни таълим жараёнида махорат билан куллаб бориши ва ундан фойдаланиш максадга мувофикдир.

Тадкикот натижалари асосида куйидаги таклифлар берилмокда:

- хар кандай фойдаланиладиган иннова-цион ёки педагогик технология албатта таълим мазмунига мос ва унинг узлаштиришга кушадиган самараси юкори булиши керак;

- фойдаланиладиган барча технологиялар талаба ёшига мос ва унинг кизикиши, дик-катини жалб кила оладиган булиши зарур;

- хар кандай педагогик технологиялар таълим мазмунини узлаштиришга ёрдам беради-ган имкониятларга эга булиши ва талабада яхши таассурот колдирадиган булиши шарт.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 5 июлдаги «Ёшларга оид давлат сиёсати самарадорлигини ошириш ва Узбекистон Ёшлар иттифоки фаолиятини куллаб-кувватлаш туFрисида»ги ПФ-5106-сон фармони. // «Халк сузи» газетасининг 2017 йил 6 июлдаги 132 (6826)-сони..

2. Бешта ташаббус буйича дастурлар ёшлар ва хотин-кизлар манфаатларини камраб олади. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев бошчилигида 2019 йил 3 апрель куни ёшлар таълим-тарбияси учун кушимча шароитлар яратиш, хотин-кизлар бандлигини оширишга каратилган комплекс чора-тадбирларни уз ичига олган бешта ташаббусни амалиётга жорий этиш масалалари буйича утказилган йиFилиш. https:// president.uz/uz/lists/view/2471

3. Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: «Маънавият», 2008.

4. Аза А. Педагогика. - М.: «Феникс», 2011.

5. Азизхужаева Н.Н. Педагогик технология ва педагогик майорат. - Т.: ТДПУ. 2004.

6. Зиёмух,аммадов Б., Абдуллаева Ш. Педагогика. -Т.: «Укитувчи», 2000.

7. Леонтьев А.Н. Наука и человечество. 2 т. - М.: «Знание», 2009.

8. Подласый И.П. Педагогика. В 2-х томах. - М.: «Владос», 2004.

9. Саидахмедов Н. Янги педагогик технологиялар. - Т.: «Молия», 2003.

10. Сластенин В.А., Подымова Л.С. Педагогика. Инновационная деятельность. - М.: «Магистр», 1997.

11. Ишматов К. Педагогик технологиялар. - Т.: «Шарк», 2005.

12. Ишмух,амедов Р., Абдукодиров А., Пардаев А. Тарбияда инновацион технологиялар. - Т: «Укитувчи», 2010.

13. Назарова Т.С. Педагогическая технология: новый этап эволюции. - Т.: «Фан», 1999.

14. Камолдинов М., Вахобжонов Б. Инновацион педагогик технологиялар. - Т.: «Навруз», 2013.

15. Толипов У. Педагогик технологияларнинг татбикий асослари. - Т: «Фан», 2006.

16. Фарбермен Б.Л. Педагогик технологиялар. - Т: «Укитувчи», 2001.

17. Худойкулов Х.Ж. Замонавий педагогик технология таълим самарадорлигининг асосидир. - Т.: «Навруз», 2013.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.