Научная статья на тему 'ПЕДАГОГИК ВА ИННОВАЦИОН ТАЬЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДА «ЛОЙҲАЛАР УСЛУБИ» НИНГ АҲАМИЯТИ'

ПЕДАГОГИК ВА ИННОВАЦИОН ТАЬЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДА «ЛОЙҲАЛАР УСЛУБИ» НИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

208
47
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
инновация / дидактика / таълим технологияси / таълим тизими / лойиҳалар услуби / касбий малака. / innovation / didactics / educational technology / education system / project style / professional qualification.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Мунира Абдусаидовна Абдувалиева

Таълим технологияси – талабанинг шахсий сифатларини, касбий, умумкасбий ва умуммаданий компетентлигини шакллантириш ва ривожлантиришга қаратилган ўқитиш ва тарбиялаш технологияси ҳамда таълимда инновацион жараѐнларни амалга ошириш эса таълим сифатини ривожлантиришнинг муҳим шартларидан бири ҳисобланиши ахборот коммуникация технологияларини изчил ривожланиши ва шунингдек, таълим тизимини бутун жаҳон таълим муҳити талабларига жавоб бериши зарурлиги ҳақида сўз боради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Educational technology is a technology of teaching and education aimed at the formation and development of personal qualities, professional, general and cultural competence of students, and the implementation of innovative processes in education is one of the important conditions for improving the quality of education as well as the need for the education system to meet the requirements of the global learning environment.

Текст научной работы на тему «ПЕДАГОГИК ВА ИННОВАЦИОН ТАЬЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДА «ЛОЙҲАЛАР УСЛУБИ» НИНГ АҲАМИЯТИ»

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-734-738

ПЕДАГОГИК ВА ИННОВАЦИОН ТАЬЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДА «ЛОЙХДЛАР УСЛУБИ» НИНГ АХДМИЯТИ

Мунира Абдусаидовна Абдувалиева

Тошкент Давлат Аграр Университети укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Таълим технологияси - талабанинг шахсий сифатларини, касбий, умумкасбий ва умуммаданий компетентлигини шакллантириш ва ривожлантиришга каратилган укитиш ва тарбиялаш технологияси хамда таълимда инновацион жараёнларни амалга ошириш эса таълим сифатини ривожлантиришнинг мухим шартларидан бири хисобланиши ахборот коммуникация технологияларини изчил ривожланиши ва шунингдек, таълим тизимини бутун жахон таълим мухити талабларига жавоб бериши зарурлиги хакида суз боради.

Калит сузлар: инновация, дидактика, таълим технологияси, таълим тизими, лойихалар услуби, касбий малака.

ABSTRACT

Educational technology is a technology of teaching and education aimed at the formation and development of personal qualities, professional, general and cultural competence of students, and the implementation of innovative processes in education is one of the important conditions for improving the quality of education as well as the need for the education system to meet the requirements of the global learning environment.

Keywords: innovation, didactics, educational technology, education system, project style, professional qualification.

КИРИШ

Х,ар бир давлат илм-фан, техника, ишлаб чикариш ва технология сохаларининг мавжуд тараккиётидан фойдаланиб, ундан таълим-тарбия йуналишида кенг куланилса, уша мамлакатнинг замонавий жамият киёфасини белгилаб беради. Замонавий жамиятнинг энг мухим характерли жихати унинг барча сохаларида глобаллашувнинг кузга ташланаётганлигидир. Бу тарзда харакатланиш имкониятига уз сохасининг билимдони булган, касбий

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-734-738

малакаларни юкори даражада эгаллай олган, бой тажриба ва махрратга эга кадрларни булишини такоза этади.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИДИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Олий таълим муассасасида таълим технологияси - талабанинг кобилиятлари ва кизикишларини хдсобга олган хрлда мутахассисларни тайёрлаш мазмуни, таълим максадига мос равишда мазмунни лойих,алаш х,амда педагогик услублар, шакллар ва укитиш усулларини тадбик этишга йуналтирилган психологик, умумпедагогик, дидактик ва шахсий услубий тартиблар асосида амалга оширилувчи укитувчи ва талаба уртасидаги узаро таъсир тизимидир. Таълим технологияси - талабанинг шахсий сифатларини, касбий, умумкасбий ва умуммаданий компетентлигини шакллантириш ва ривожлантиришга каратилган укитиш ва тарбиялаш технологияси дир.

Педагогик технология - юкори даражадаги самарадорликни таъминловчи, педагогик конуниятлар, максадлар, принциплар, мазмун, шакл, услублар ва укитиш воситаларидан хдмда тарбиялаш усулларидан ташкил топган лойих,алаш ва мос равишда ушбу технологияни амалиётда куллаш тизимидир. Педагогик технология - таълимни илмий лойих,алаш ва унинг аник кафолатли муваффакиятини таъминловчи тизимдир.

Педагогик технология куйидаги белгилар билан характерланади:

Укитиш ва тарбиялаш максадларини кетма-кет ишлаб чикиш; узлаштиришга мулжалланган ахборотларни таркиблаш, тартибга солиш ва зичлаш ва укитиш ва назорат килишнинг дидактик ва техник, шу жумладан компьютер воситаларидан мажмуали фойдаланиш укитиш ва тарбиялашнинг ташхис функциясини кучайтириш ва укитишнинг етарли даражадаги юкори сифатини кафолатлаш.

Укитишнинг педагогик технологиялари таснифи:

Фойдаланиш даражасига кура: умумпедагогик, шахсий услубий (фан буйича) ва локал (модулли);

Фалсафий асоларига кура: илмий ва диний, гуманистик ва авторитар;

Тажрибани узлаштиришнинг илмий концепциясига кура: ассоциатив-рефлектор, бихевиористик, интериоризатор, ривожлантиручи;

Шахс тузилишига мулжалланганлиги буйича. ахборот (билим, укув ва малакани шакллантириш), операцион (аклий хдракат кобилиятларини

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-734-738

шакллантирувчи), эвристик (ижодий кобилиятларни ривожлантирувчи), амалий (реал-амалий сохада малакани шакллантириш);

Анъанавий уцитиш тизимини модернизациялаш характерига кура: талаба фаолиятини фаоллаштириш ва интенсификациялаштириш технологияси; укитувчи ва талаба уртасидаги фаолиятни инсонпарварлаштириш ва демократлаштириш асосидаги технология; укув материалини дидактик кайта ишлаш асосидаги технология. Бу технология ушбу белгилари буйича таснифланиши мумкин: етакчи максад ва вазифалар буйича; укишни ташкил этиш шаклига кура ва асосий укитиш услубига кура.

Инновацион жараён деганда янгиликни яратиш, узлаштириш, ундан фойдаланиш, уни таркатиш ва ривожлантириш билан боглик булган мажмуали фаолият тушунилади. Таълимда инновацион жараёнларни амалга ошириш эса таълим сифатини ривожлантиришнинг мухим шартларидан бири хисобланади. Ахборот коммуникация технологияларини изчил ривожланиши таълим тизимини бутун жахон таълим мухити талабларига жавоб бериши зарурлигини такоза этмокда. Таълимда ахборот ва телекоммуникация технологияларидан фойдаланиш масофавий таълимнинг юзага келишига шароит яратди. Шунингдек, таълим жараёнини халкаро таълим жараёнига айланишига асос булади.

МУХ,ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Шунингдек, бундай таълим тизимининг юзага келишида инновацион педагогик технологияларни укув жараёнида тадбиги мухими рол уйнайди. Ана шундай инновацион педагогик технологиялардан бири «Лойихалар услуби» хисобланади. Лойихалар услуби - уцитувчи назоратида янги маусулот ва хизматлар яратиш жараёнида талабанинг интеллектуаль ва жисмоний имкониятларини, мустациллик ва ижодий цобилиятларини ривожлантириш йули орцали шахснинг уз цобилиятларидан тулиц фойдаланишга йуналтирилган уцув жараёнини ташкил этишнинг амалий ауамият касб этувчи, субъектив ва объектив янгиликларга эга мослашувчан модели ва уцитиш тизимидир. Хрзирги кунда лойихалар услуби дунёда энг кенг таркалган педагогик технология сифатида А^Ш, Россия, Буюкбритания, Белгия, Израил, Финляндия, Германия, Италия, Бразилия, Нидерландия ва шу каби купгина ривожланган давлатлар таълим жараёнида кенг фойдаланилмокда. Замонавий лойиуалар услубининг асосий тезиси: «Мен нимани биламан ва нимага

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-734-738

кобилиятим бор, бу менга нима учун керак, мен улардан каерда ва кандай фойдаланаман». Лойихалар услуби мутахассислар тайёрлашда ва уларда ижтимоий ва касбий компетентликни шакллантиришда мухим рол уйнайди. Сир эмаски олий укув юртини ёки касб хунар коллежини тугатган мутахассисга ишлаб чикаришда мослашиш учун маълум вакт талаб этилади. У бирдан мураккаб ишлаб чикариш муаммоларини ечишга, масъул карорлар кабул килишга тайёр булмайди шунингдек аник масалани ечишда жамоа фаолиятини хамда уз фаолиятини оптимал ташкил этишда кийналади. У бутун муаммони тулик фикрлаш, муаммо ечими буйича юз бериши мумкин булган окибатларни олдиндан кура билиш ва альтернатив ечимини топиш кобилиятларига эга булмайди. Бошкача айтганда у тизимий ва танкидий фикрлай олмайди. Ушбу барча компетентликлар мутахассисни ижтимоий ва касбий тайёрлаш тушунчасига киради.

Айникса, корхонанинг иктисодий самарадорлиги ва ишлаб чикариладиган махсулотнинг ракобатбардошлиги мутахассиснинг муаммолар буйича кандай карор кабул килишига боглик булган бозор иктисодиёти шароитида битирувчида бундай компетентликни шакллантирилиши замонавий таълим тизимининг асосий вазифаларидан бири хисобланади.

Албатта врач ёки педагог, мухандис ёки дастурчи мукобил вариантларни хисобга олган холда тезкор карорлар кабул килиши, уз карори буйича жавобгарлик хис килиши, кабул килинган карорлар окибатларини олдиндан кура билиши зарур. Шу сабабли, хозирги даврда кадрлар тайёрлаш муаммоси долзарб ва мухим саналади. Лойихалар услуби бундай мураккаб дидактик вазифанинг ечимида мухим рол уйнайди. Олий укув юрти талабаси биринчи боскичдаёк жиддий лойихавий фаолият юритиши ва уни бошка боскичларда узлуксиз давом эттириши зарур. Бунинг учун таълим тизимига инновацион технологияларни жорий этиш, унинг шакли ва мазмунини кайта куриб чикиш талаб этилади. Укитувчи маърузада материални укиб бермасдан, интерфаол услублардан фойдаланиши, талабаларнинг фаоллигини ва мустакил фикрлашларини ривожлантириши, касбий сохадаги муаммоли вазиятлардан хаётий мисоллар келтириб, «аклий хужум» услуби ёрдамида муаммо ечимининг бир канча мукобил ечимларини аниклаши, хулосалаши зарур.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-734-738

XY.TOCA

ffly ca6a6nn, negarorHK Ba нннoвaцнoн TatnHM TexHonornanapn KncK;a Taxnnn KHHHHraH, ynapHHHr a$3annHKnapH Ba KaMHHnHKnapn KenTHpnnraH x,aMga «^OHH^anap ycny6n» negarorHK TexHonoraacH aTpo^nnna Ba nysyp ypraHHnn6, yHHHr pHBO^naHraH gaBnaraap TatnHM TH3HMHga TyTraH ypHH Ba HaTH^anapn ypraHHnraH, pecny6nHKaMH3 maponraga ohhh Ba ypTa Maxcyc TatnHM TH3HMHga yHgaH ^oöganaHHffl TexHonoraacHHHHr HaMyHanapn nmnaö HHKnnraH.

REFERENCES

1. Book Encyclopedia Vol.3 p.48 Chicago 1993

2. A3H3xog^;aeBa H.H. negarorHK TexHonoraanap Ba negarorHK MaxppaT. - T.: Monna, 2003. - 192 6.

3. HrnMyxaMegoB P., A6gyKognpoB A., napgaeB A. TatnHMga нннoвaцнoн TexHonornanap (TatnHM Myaccacanapn negaror-yKHTyBHHnapn ynyH aMannfi TaBcnanap). - T.: "Hcretgog" ^aMrapMacn, 2008. - 180 6.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.