Научная статья на тему 'СПОРТ ТУРЛАРИ БЎЙИЧА ТРЕНЕР-ЎҚИТУВЧИЛАРНИ МАЛАКАСИНИ ОШИРИШДА ЭЛЕКТРОН ДАРСЛИКЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ'

СПОРТ ТУРЛАРИ БЎЙИЧА ТРЕНЕР-ЎҚИТУВЧИЛАРНИ МАЛАКАСИНИ ОШИРИШДА ЭЛЕКТРОН ДАРСЛИКЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

122
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ахборот / ахборот технологиялар / ахбороткоммуникацион технологиялар / компьютер дастурлар / мултимедиа / электрон дарслик / information / information technology / information and communication technologies / computer programs / multimedia / electronic textbooks

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Абдужалил Абдужапарович Толаметов

Мақолада спорт турлари бўйича тренер-ўқитувчиларни малакасини оширишда электрон дарсликлардан фойдаланиш масаланинг амалий аҳамияти ўз аксини топган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

USING ELECTRONIC TEXTBOOKS TO IMPROVE SPORTS TEACHER TRAINING

The article reflects the practical importance of using electronic textbooks in the training of coaches and teachers of sports.

Текст научной работы на тему «СПОРТ ТУРЛАРИ БЎЙИЧА ТРЕНЕР-ЎҚИТУВЧИЛАРНИ МАЛАКАСИНИ ОШИРИШДА ЭЛЕКТРОН ДАРСЛИКЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-83-90

СПОРТ ТУР ЛАРИ БУЙИЧА ТРЕНЕР-У^ИТУВЧИЛАРНИ МАЛАКАСИНИ ОШИРИШДА ЭЛЕКТРОН ДАРСЛИКЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ

Абдужалил Абдужапарович Толаметов

Жисмоний тарбия ва спорт буйича мутахассисларини цайта тайёрлаш ва малакасини ошириш институти доцент вазифасини бажарувчи abdujalil70@mail.ru

АННОТАЦИЯ

Мацолада спорт турлари буйича тренер-уцитувчиларни малакасини оширишда электрон дарсликлардан фойдаланиш масаланинг амалий ахдмияти уз аксини топган.

Калит сузлар: ахборот, ахборот технологиялар, ахборот- коммуникацион технологиялар, компьютер дастурлар, мултимедиа, электрон дарслик.

USING ELECTRONIC TEXTBOOKS TO IMPROVE SPORTS TEACHER

TRAINING

ABSTRACT

The article reflects the practical importance of using electronic textbooks in the training of coaches and teachers of sports.

Keywords: information, information technology, information and communication technologies, computer programs, multimedia, electronic textbooks.

КИРИШ

Узбекистонда янгиланиш даврида жисмоний тарбия ва спортни фаол ривожлантириш, ахолининг барча цатламларини, айницса ёшларни жисмоний тарбия ва оммавий спорт билан мунтазам шугулланишга жалб цилиш, жамиятда соглом турмуш тарзининг фойдаси ва устунлигини кенг таргиб цилиш, мамлакатда яратилган жисмоний тарбия-согломлаштириш ва спорт инфратузилмасидан тулацонли ва самарали фойдаланишни таъминлаш масалалари давлатимиз сиёсатининг устивор вазифаларига айланди. Жисмоний тарбиянинг юцори даражасига ва ахолининг хаёти сифатига эришиш стратегик вазифага айланди ва унга мамлакатни барцарор ривожлантиришни амалда руёбга чицариш доирасида мухим шарт сифатида ёндашилмокда. Ахборот технологияларини ва мультимедиа махсулотларини ривожлантиришда замонавий тенденцияларни хисобга олган жисмоний тарбия ва спорт сохасида

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-83-90

таълим ва укув-машк жараёни компьютерлаштирилиши даражасини ошириш масаласи долзарблигича колмокда.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Узбекистан Республикаси Президентининг 2020 йил 28 апрелдаги "Ракамли иктисодиёт ва электрон хукуматни кенг жорий этиш чора-тадбирлари тугрисида"ги П^-4699-сонли ^арорида "...таълим тизимининг барча боскичларида ракамли технологияларни кенг жорий этиш ва замонавий иктисодиёт учун зарур булган ракамли билимларнинг даражасини ошириш, таълим инфратузилмасини такомиллаштириш" вазифалари куйилган. Шунингдек, «Беш ташаббус» лойихасини амалга ошириш доирасида 2022 йилга кадар республиканинг барча худудларида ракамли билимларга укитиш марказларини очиш белгиланган [1].

Х,озирда республикамизда, электрон тизимини такомиллаштириш, дастурий махсулотлар ва ахборот технологияларининг махаллий бозорини янада ривожлантириш, барча худудларда IT-паркларни ташкил этиш, шунингдек, сохани малакали кадрлар билан таъминлашни кузда тутувчи 220 дан ортик устувор лойихаларни амалга ошириш бошланган [2].

Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 5 октябрдаги ПФ-6079-сон Фармонига биноан тасдикланган «Ракамли Узбекистон — 2030» Стратегиясидан келиб чиккан холда худудларда хокимлар, давлат органлари ва ташкилотлар ходимларининг ракамли саводхонлигини ва малакасини ошириш, уларни ахборот технологиялари ва ахборот хавфсизлиги буйича укитиш учун тегишли олий таълим муассасалари бириктирилган хамда уларнинг 12 минг нафар ходим ахборот коммуникация технологиялари сохасида укитиш бошланган.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2021-йил 6-апрелдаги "Туризм ва спорт вазирлиги фаолиятини ташкил этиш тугрисида"ги П^-5054-ракамли карорига асосан "Жисмоний тарбия ва спорт буйича мутахассисларни илмий-методик таъминлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш маркази" базасида "Жисмоний тарбия ва спорт буйича мутахассисларни кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш института" ташкил этилди.

Ушбу карорда Институтнинг асосий вазифаларидан бири "..рахбар ва педагог кадрларда Интернет жахон ахборот тармоги, мультимедиа тизимлари ва масофадан укитиш усулларидан фойдаланган холда, илгор педагогика, ахборот-коммуникация ва инновацион технологияларни эгаллаш ва уларни укув

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-83-90

жараёнига фаол татбик этиш куникмаларини ривожлантириш" эканлиги алохида таъкидлаб утилган.

НАТИЖАЛАР

Бугунги кунда спорт турлари буйича электрон дарсликларни яратиш замонавий таълимнинг долзарб муаммосидир. Шу боис, хозирги вактда электрон дарсликлар яратиш мустакил тараккиёт йулидан бораётган мамлакатимизнинг малака ошириш таълим тизимини ислох килиш ва такомиллаштириш, янги сифат боскичига кутариш, унга илгор педагогик ва замонавий ахборот технологияларини жорий килиш хамда таълим самарадорлигини ошириш давлат сиёсати даражасига кутарилди.

Электрон дарсликлардан фойдаланиш таълим услубларининг самарадорлигини оширишга ва такомиллаштиришга самарали таъсир этиб келмокда.

Бизнинг фикримизча, укитувчи укитиш методлари, технологияларини шундай танлаши керакки, тинловчилар нафакат тайёр билимларни узлаштиришларига, балки билимларни турли манбалардан излаш, мустакил эгаллаш, узларида шахсий нуктаи назарнинг шаклланиши, уни асослаши ва аввалги эгалланган билимлардан янгиларини олишда фойдаланиш имконияти яратилиши керак.

Спорт турлари буйича электрон дарсликларда укув жараёнидаги мавзу маълумотларни овозли, харакатли, видеоли, тасвирли, графикли ва хоказо куринишларда баён килиниши янги мавзуни урганиш учун кетадиган вактни тежаш билан бирга янги ахборотларни кабул килиш эхтиёжини кондиради, хамда уларни урганаётган модулларга булган кизикишини оширади.

Шунингдек, электрон дарсликларда эскирган маълумотларни янгилаш тезлиги мухим омил хисобланади. Бир неча йил олдин чоп этилган босма дарсликда кисман эскирган маълумотлар булиши мумкин. Электрон укув воситаси ёрдамида биз бугунги узгарувчан вокелик шароитида ахборотни уз вактида яхшилашимиз мумкин. Электрон дарсликлар ишлаб чикарувчилари ва улардан уз амалиётида фойдаланадиган укитувчилар узларининг объектив ва типик субъектив камчиликларини бартараф этиши мумкин. Бу эса укув жараёнини жадаллаштириш, унинг самарадорлиги ва сифатини ошириш максадида электрон дарсликлардан фойдаланиш мухим ахамият касб этади. Бугунги кунда таълим жараёнида электрон укув кулланмалар энг жадал ривожланаётган дарсликлар турига киради.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-83-90

Электрон дарслик - бу тизимли материални ва тегишли илмий ва амалий билим сохасини уз ичига олган яхлит дидактик, услубий ва интерактив дастурий тизим булиб, у маълумот такдим этишнинг зарур шакллари, шу жумладан укув материалининг мураккаб холатларини мултимедия ёрдамида такдим этиш имконини беради, яъни

ушбу модул курслари учун назарий ва амалий мавзуларнинг мавжудлиги; назарий ва амалий материални визуал тарзда такдим этиш; укув материалини визуал тарзда такдим этиш; мавзуларни узлаштиришини текшириш.

"Спорт турлари буйича тренер-укитувчи" йуналиши буйича спорт таълим муассасалари педагог кадрларини малакасини ошириш курси учун

Спорт турлари буйича тренер-укитувчиларни малакасини оширишда курс тингловчиларини электрон дарсликдан фойдаланиши хар бир тингловчининг фаоллигини оширади. Электрон дарслик билан мустакил ишлаш тингловчига ахборот майдонида харакат килишни ургатиш, хар кандай муаммо ечимини топишга имкон беради. Бу уз навбатида кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимида билим сифатини яхшилайди.

Жумладан, спортда укув-машк машгулотларини сифати ва самардорлигини оширишда замонавий ахборот коммуникация

технологияларидан фойдаланиш замон талабларига жавоб берадиган янги электрон укув кулланмалардан фойдаланишни талаб этмокда. Сунгги йилларда компьютерлар учун мулжалланган укув дастурларидан фойдаланишга катта кизикиш мавжудлигига карамасдан, уларни яратиш ва амалга ошириш масалалари муаммолигича колмокда.

Бу, бир томондан, ахборот-коммуникация технологияларининг ривожланиши холати билан ва иккинчи томондан, таълим тизимини шу жумладан спорт сохасини замон талабларига ва илмий -техникавий тараккиётга мослаштириши билан богликдир.

Олиб борилган тадкикотлар шуни курсатадики, спорт мутахассислар билан утказилган суровномадаги "Спорт турлари буйича ургатувчи мултимедиали электрон дарслик мавжудми?" деган саволга 37,8% - етарли, 62,2% - етарли эмас деб жавоб берганлар (1-жадвал).

1-жадвал

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-83-90

Спорт турлари буйича ургатувчи мултимедиали электрон

дарслик мавжудми!

80,00% 60,00% 40,00%% 20,00% 0,00%

Етарли

Етарли эмас

Спортда ахборот технологияларидан фойдаланишдаги дастурий воситаларидан бири электрон дарслик хисобланади ва у, спортчилар ва спорт билан мустакил шугулланувчиларга жуда кул келмокди. Бу, укув-машк машгулотларида ёки урганилаётган жараённи монитор экранида визуал равишда акс эттиришга имкон берадиган дастурлардан кенг фойдаланиш имконини беради. "Спорт турлари буйича ургатувчи мултимедиали электрон дарслик мавжудми?" деган саволга респондентларнинг 54,2% -мавжудлигини, 26,1% - мавжуд эмаслигини ва 19,7% - жавоб бера олмаслигини такидлашган.

Замон талабига кура спорт укув тренировкаларни олиб боришда респондентларнинг 46,4% дарслик ва укув кулланмалар кулайлигини, 11,5% АКТ кулайлигини, 42% дарслик ва укув кулланмалар хдмда АКТ кулайлигини билдирган (2-жадвал).

2-жадвал

50,00% 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00%

Спорт укув тренировкаларни олиб боришда кулай ресурслар кайсилар

^исобланади?

Л П°/

Дарслик ва укув кулланмалар кулайлигини

АКТ кулайлигини

дарслик ва укув кулланмалар хамда АКТ кулайлигини

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-83-90

Спортга оид электрон манбаларни асосан Узбекистан давлат доменларидан 71,7% респондентлар, Россия давлат доменларидан - 36%, Англия, Германия давлатлари доменларидан - 8,2%, бошка давлатлар доменларидан - 22,6% ва бундай манбалар борлигини билмайдиган респондентлар - 6% ташкил килди (3-жадвал).

3-жадвал

Давлат доменларини билиш даражаси буйича

Узбекистан Россия

Англия, Германия давлатлари

Бонда давлатлар

Бундай манбалар борлигини билмайман

(

МУХ,ОКАМА

Жисмоний тарбия ва спортга оид дарсликлар, укув кулланмалар, укув услубий тавсияларнинг электрон манбаларини Узбекистон сайтларида етарли эканлигини 59,9% респондентлар, етарли эмаслигини - 20,9% ва жавоб беришга кийналишларини - 19,3% респондентлар таъкидлашган.

Шуни алохида такидлаш керакки вакт утиши билан электрон дарсликлар оркали укув жараёнида ва мустакил билим олишда кенг имкониятлар, хамда улар укув жараёнида когозли дарсликларнинг тулик урнини босади. Когозли дарслик таниш ва укилиши осонрок булишига карамай, электрон дарсликлар, улар такдим этадиган кенг имкониятлар туфайли, хар йили тобора оммалашиб бормокда.

ХУЛОСА

Спорт турлари буйича тренер -укитувчиларни малакасини оширишда электрон дарсликлардан унумли фойдаланиш спорт таълим жараёни ривожининг мухим ва устувор йуналишларидан бири. Хрзирги кунга келиб, республикамизда спорт таълим жараёнида ахборот коммуникация технологиялари ва воситаларидан унумли фойдаланиш йулга куйилган ва таълим олиш жараёнига чукур кириб бормокда. Ахборот коммуникация технологияларига асосланган янги таълим технологияларида электрон

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-83-90

дарсликлар тингловчиларга мустакил равишда билим олиш ва ахборот окимидан окилона фойдаланишга ургатишдан иборатдир.

Шунингдек, замонавий ахборот коммуникация технологиялари ёрдамида олинган билим узок вакт хотирада колади ва кейинчалик уларни амалиётда куллаш учун киска вакт ичида такрорлаш билан тиклаш мумкин. Бунда, иш фаолиятида ахборотлардан хабардорлиги ва ахборотлардан самарали фойдаланиш куйдагиларга боглик булади. Биринчидан, замонавий спорт мутахассиси ахборот окимларида эркин йуналиш олиши учун компьютерлар, телекоммуникация ва ахборотнинг бошка воситалари ёрдамида ахборотларни олишни, кайта ишлашни ва улардан фойдаланишни билиши лозим. Иккинчидан, мутахассиснинг зарур булган ахборот маданияти даражасини таъминлаш, факатгина битта укув фанининг максади булиб колмаслиги лозим. Учинчидан, замонавий ахборот технологияларини барча укув фанларига татбик этиш лозим ва бу холат, маълум бир касбий тайёргарликни, ахборот технологияларини имконияти билан танишганликни, ушбу имкониятлардан узининг илмий ва амалий фаолиятида фойдалана олишини талаб килади. Ушбу холат жуда долзарб ва педагогик жихатдан ахамиятли хисобланади, чунки укув машгулотлари жараёнида замонавий ахборот технологияларининг имкониятлари ва устунликларини узларида синаб куришади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 28 апрелдаги "Ракамли иктисодиёт ва электрон хукуматни кенг жорий этиш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПК-4699-сонли Карори. https://lex.uz/docs/4800657

2. Узбекистон Республикаси Президентининг "Ахборот технологиялари ва коммуникациялари сохасини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПФ-5349-сонли Фармони. https://www.lex.uz/docs/3564970

3. O'zbekiston Respublikasining "Ta'lim to'g'risida"gi" Qonuni. 2020 yil 23 sentyabr O'RQ -637-son .

4. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 30 oktyabrdagi "Sog'lom turmush tarzini keng tatbiq etish va ommaviy sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PF-6099-sonli Farmoni.

5. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 6-apreldagi "Turizm va sport vazirligi faoliyatini tashkil etish to'g'risida" PQ-5054- sonli qarori.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-83-90

6. Гурьев С.В. "Современные информационные технологии в физической культуре и спорте" /Монография, Российский государственный профессионально-педагогический университет, Екатеринбург, 2014. 96 с.

7. Tolametov A.A. Jismoniy tarbiya va sportda axborot-kommunikatsiya texnologiyalari // Darslik. T.: Umid Design, 2021.

8. Tolametov A.A. Jismoniy tarbiya va sport ta'limida axborot kommunikasiya texnologiyalaridan foydalanish samaradorligini oshirish omillari// "Jismoniy tarbiya va sport" jurnali, № 10, 2019. 8-9 betlar.

9. Толаметов А.А. Жисмоний тарбия ва спорт таълимида ахборот коммуникация технологияларидан фойдаланишнинг долзарб муаммолари// "Фан спортга" илмий-назарий журнал, № 4, 2021, 59-62 бетлар.

10. Файзиев Я.З., Джумаева М. Электрон дарсликлардан масофавий укитишда самарали фойдаланиш//"Учёный XXI века" научный журнал № 3 -1(38), 2018, 15-16 стр.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.