Научная статья на тему 'ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ЖИСМОНИЙ МАДАНИЯТ ТАЪЛИМИ САМАРАДОРЛИГИГА ЭРИШИШДА ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ'

ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ЖИСМОНИЙ МАДАНИЯТ ТАЪЛИМИ САМАРАДОРЛИГИГА ЭРИШИШДА ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

101
34
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Махсуд Шерматов

Мақолада узлуксиз таълим тизими муассасаларида жисмоний маданият фанини ўқитишнинг долзарб масалалари ва таълим самарадорлигига эришишда инновацион педагогик ва ахборот технологиялари тўғрисида фикр юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article gives an idea of the actual issues of teaching the science of Physical Culture in institutions of continuous education system and innovative pedagogical and information technologies in achieving educational efficiency.

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ЖИСМОНИЙ МАДАНИЯТ ТАЪЛИМИ САМАРАДОРЛИГИГА ЭРИШИШДА ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1050-1054

ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ЖИСМОНИЙ МАДАНИЯТ ТАЪЛИМИ

САМАРАДОРЛИГИГА ЭРИШИШДА ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ

Махсуд Шерматов

ТВЧДПИ укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Маколада узлуксиз таълим тизими муассасаларида жисмоний маданият фанини укитишнинг долзарб масалалари ва таълим самарадорлигига эришишда инновацион педагогик ва ахборот технологиялари тугрисида фикр юритилган.

Калит сузлар: узлуксиз таълим, жисмоний маданият, таълим самарадорлиги, инновацион таълим технологиялари, самарадорлик, баркамол шахс, жисмоний камолот, жисмоний ривожланиш, саломатликни мустахкамлаш, соглом турмуш тарзи.

ABSTRACT

The article gives an idea of the actual issues of teaching the science of Physical Culture in institutions of continuous education system and innovative pedagogical and information technologies in achieving educational efficiency.

Keywords: lifelong education, physical culture, educational effectiveness, innovative educational technologies, efficiency, harmonious personality, physical maturity, physical development, health promotion, health promotion.

КИРИШ

Олий таълим муассасаларида кадрлар тайёрлашнинг максадли тизимини ривожлантириш оркали жамият ва давлатнинг малакали ва ракобатбардош замонавий мутахассисларга булган эхтиёжини кондириш узининг долзарблиги билан ута ахамиятлидир. Таълим тизими инсон ва жамиятнинг турфа хил таълимий эхтиёжларини кондиришда кенг имкониятларни, билимларнинг ахамияти ва нуфузини ошириши, шунингдек, мутахассисларни умумтаълим, умуммаданий, касбий ва илмий тайёрлашга каратилган булиши ва улар олаётган билимларнинг фундаменталлигини таъминлаши шарт. Глобаллашув шароитида таълим ижтимоий иктисодий тараккиётнинг бош омили сифатида эътироф этилиб, жамиятнинг ута мухим кадрияти деб каралмокда. Унинг устувор ва харакатлантирувчи кучи мустакил, ижодий фикрлашга, янги

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1050-1054

билимларни узлаштиришга, ижтимоий-касбий фаолият юритишга кодир булган мутахассис шахсдир. Шахсни шакллантиришда олий таълим факат илм-фан муассасалари эмас, балки мамлакат минтакаларининг маданий-таълимий, илмий-услубий, маънавий-маърифий марказлари хам хисобланади. Узбекистон таълим тизими мустакиллик йилларида жиддий таркибий, ташкилий ва маъно-мазмун узгаришларга юз тутиб келмокда.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Айникса, таълимда замонавий инновацион педагогик технологияларни жорий этиш, дарс машгулотларини самарадорлигини ошириш бугунги кунда ута кечиктириб булмайдиган мухим масаладир. Ёшларни хар томонлама соглом, баркамол булиб етишишида жисмоний маданият таълимини миллий кадриятларга таянган холда замонавий куринишда ташкил этиш, жисмоний маданият, жисмоний тарбия, согломлаштириш, жисмоний камолот, жисмоний ривожланиш, саломатликни мустахкамлаш, соглом турмуш тарзини таргиб килишда янгича ёндашув асосида утказишни такозо этмокда. Жисмоний тарбиянинг вазифаси согликни саклаш, жисмоний сифатларни устириш, ёш авлодни аклий ва жисмоний мехнатга ва Ватан химоясига тайёрлашдан иборатдир. Бу гоя узок утмишдан ота-боболаримизнинг маънавиятида акс этиб келган.

Маълумки, жисмоний маданият тушунчаси - халк маданиятининг бир сохаси сифатида эътироф этилади. Жисмоний маданият инсоният томонидан тупланган моддий ва маънавий бойликлар йигиндиси, ундан кишиларнинг камолоти учун кенг фойдаланиланиш максадга мувофикдир. бунинг учун жисмоний камолотга эришишни максадга мувофик равишда амалга ошириш учун махсус воситалар, методлар ва шароитларни яратиш ва улардан рационал фойдаланиш зарурати мавжуд. Шунингдек, жисмоний маданият жамиятнинг ривожланишида маълум хизматларни хам бажаради:

* Инсон харакат фаолиятини рационал меъёрини белгилаш;

* Жисмоний тарбияга оид маданий ахборотни туплаш хизмати ва уни авлоддан-авлодга узатиш ва таркатишга воситачилик килиш;

* Шахслараро мулокот, узаро алока (коммуникативлик) муносабатларини шакллантириш;

* Шахснинг харакатлари эстетикаси талабини кондириш билан боглик (эстетикага оид) хизмати;

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1050-1054

* Шахснинг доимий харакат килишга булган табиий талабини кондириш билан боглик булган ва унинг кундалик турмуш учун лозим даражадаги жисман-яроклилик холатини таъминлаш (биологик) каби хизматларни амалга оширади.

НАТИЖАЛАР ВА МУ^ОКАМА

Жисмоний маданиятнинг бошлангич замини шартли равишда мактабгача ва умумий таълим мактабларида яратилади. Бу билан мактабгача ёшдаги болалар муассасаларида, умумтаълим мактаблари ва бошка укув-тарбия муассасаларида жисмоний маданият укув дарси сифатида амалга оширилади. Бу уз навбатида умумий жисмоний маълумот учун асос яратади, жисмоний кобилиятларининг хар томонлама ривожланиши, мустахкам соглик базасининг вужудга келишига сабабчи булади. Бу шахс учун хар томонлама зарур булган жисмоний салохият даражасининг асосини яратишга кафолат вужудга келади.

Мактаб жисмоний маданияти эса укувчи жисми тарбияси учун асосни шаклланишига пойдевор вазифасини утайди. Шундай экан жисмоний маданият таълимини ташкил этишда замонавий таълим технологиялари асосида ташкил этиш таълимнинг самарадорлигини оширишда мухим ахамият касб этади. Таълим технологияларини жисмоний маданият таълими жараёнига жорий этиш, балки укитувчилар жамоаси педагогик махоратини доимий ошириб боришни, укув-тарбия жараёнини юксак назарий-услубий даражада амалга оширишга тайёрлашни, укитиш ва тарбиялашнинг илгор усуллари, шакллари ва воситаларини куллаш куникмаларини шакллантиришни кузда тутади. Бирок, кузатувлар шуни курсатмокдаки, хали хам таълим муассасаси укитувчи -мураббийларида «Педагогик технология» тушунчасининг ягона шакл-тамойилини шакллантиришда ва кадрлар тайёрлаш тизимида унинг урнини, таълим жараёнининг яхлитлиги ва хар бир аник машгулотдан самарали натижага эришиш ва уни англаб етиш мураккаб кечмокда. Шуни алохида такидлаб утиш зарурки, фан-техника ва технология шиддат билан ривожланиб бораётган хозирги замонда таълим муассасалари профессор - укитувчилари олдида катта масъулиятли вазифалар куйилмокда. Бу борада 2018 йил 5-июньдаги Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг "Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора - тадбирлар тугрисида"ги карори таълим тизимини янги боскичга олиб чикиш учун замин яратди. Албатта, мазкур

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1050-1054

хужжат ракобатбардош кадрлар тайёрлашда мухим кадам булиб хизмат килади. Олий таълим тизимини ривожлантириш учун етарли шарт-шароитлар яратилишига асос булади. Шу нуктаи назардан таълим тизимида илгор инновацион педагогик ва ахборот технологияларини бевосита таълим жараёнига куллаш ва ундан самарадорликка эришиш куннинг долзарб масалаларидан биридир.

ХУЛОСА

Шундай экан, жисмоний маданият таълим тизимида укитишнинг замонавий усул, воситалари хамда технологияларини жорий этиш мухим ахамият касб этади. Куйида таълим тизимида кулланилиб келинаётган укитиш усул ва технологиялари курсатиб утилган. Асосий педагогик усул ва технологиялар:

1. Анъанавий таълим (синф-дарс шакли, монологик, ахборотни уза-тишнинг бир томонлама йуналтирилган схемаси).

2. Интерфаол усуллар.

3. Ноанъанавий усуллар.

4. Таълим технологиялари.

5. Таълим йуналишлари буйича таълим технологиялари.

6. Педагогик жараённи ахлокий-шахсий йуналтирилганликка таянувчи педагогик усуллар.

7. Муаммоли таълим;

8. Укув жараёнини самарали бошкариш ва ташкиллаштиришга асосланган педагогик усуллар.

9. Дидактик малака ошириш ва материални реконструкция килиш асосидаги педагогик усуллар.

10. Укув фанлари буйича педагогик усуллар.

11. «Энг яхши йил укитувчиси» муаллифлик педагогик усуллари.

12. Мукобил усуллар.

13. Табиатга мос келувчи усуллар.

14. Ривожлантирувчи таълим усули.

Тажрибаларга асосланиб хулоса урнида айтиш мумкинки, узлуксиз таълим тизимининг барча муассасаларида жисмоний маданият дарсларида фаол кулланиланилиши тавсия этилаётган дарс беришнинг янги метод, усул ва инновацион технологияларини амалиётга кенг жорий этиш оркали кузланган натижаларга эришиш имконияти ошади.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1050-1054

REFERENCES

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2018 йил 5 июндаги Nn^-3775 -сонли "Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора - тадбирлар тугрисида"ги карори.

2. Абдуллаев А., Хонкелдиев Ш.Х. Жисмоний тарбия назарияси ва усулияти. Дарслик. Т2005.168 бет.УзДЖТИ нашриёт-матбаа булими, 2005 й.

3. Муслимов Н.А., Усмонбоева М.Х,., Сайфуров Д.М., Тураев А.Б. Инновацион таълим технологиялари. Тошкент: 2015. - 208 бет.

4. Тожиев М., Хуррамов А. Таълим жараёнини педагогик технология асосида ташкил килишда кулланиладиган замонавий таълим усуллари. Методик тавсиянома. T.: «Fan va texnologiya», 2014, 96 бет мат.

5. Maqsud SHermatov (2020) Bo'lajak jismoniy tarbiya o'qituvchilarini tarbiyalashda innovatsion yondashuvlar. Xalq ta'lim №3 78-84 b

6. M.N.Shermatov (2020) Uzluksiz ta'lim muassasalarida «uzbol» sport o'yinini kiritishning xususiyatlari to'g'risida. «U zluksiz ta 'lim» 82-86. B

7. M.N.Shermatov (2020) Innovasion faoliyat zamonaviy o'qituvchiga qo'yilgan-jamiyat talabi. №1 Maktab va hayot. 10-11 b

8. M.N.Shermatov (2021) Umumiy o'rta ta'lim maktablari o'quv dasturida voleybol darsining ahamiyati Xalq ta'lim №5 24-27 b

9. М.Н.шерматов (2021) Булажак жисмоний тарбия укитувчисининг касбий компетентлигини ривожлантиришда инновацион ёндашувлар. ACADEMIC RESEARCH in EDUCATIONAL 1187-1193 б

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.