Научная статья на тему 'БОЛАГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН ТАЪЛИМНИ АМАЛГА ОШИРИШДА ТАРБИЯЧИНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТСИЯСИНИНГ АXАМИЯТИ'

БОЛАГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН ТАЪЛИМНИ АМАЛГА ОШИРИШДА ТАРБИЯЧИНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТСИЯСИНИНГ АXАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

263
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
мотивация / юқори компитентликка эга бўлиш / замонавий педагогик / анъанавий таълим / барқарор фаолият / педагогик дунѐқараши / касбий мажбурияти / педагогик қобилятлар / масофавий таълим / motivation / high competence / modern pedagogy / traditional education / sustainable activity / pedagogical outlook / professional commitment / pedagogical abilities / distance learning.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Гулноза Илхом Қизи Хасанова

Ушбу мақолада болага йўналтирилган таълимни амалга оширишда тарбиячининг касбий компетентсиясининг аxамияти ва касбий фаолиятига компитенсиявий ѐндашувининг мазмуни хақида сўз юритилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

This article discusses the importance of the professional competence of the educator in the implementation of child-centered education and the content of the competency approach to professional activity

Текст научной работы на тему «БОЛАГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН ТАЪЛИМНИ АМАЛГА ОШИРИШДА ТАРБИЯЧИНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТСИЯСИНИНГ АXАМИЯТИ»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1051-1056

БОЛАГА ЙУНАЛТИРИЛГАН ТАЪЛИМНИ АМАЛГА ОШИРИШДА ТАРБИЯЧИНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТСИЯСИНИНГ АХАМИЯТИ

Гулноза Илхом ^изи Хасанова

А.К,одирий номидаги Жиззах давлат педагогика институти укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада болага йуналтирилган таълимни амалга оширишда тарбиячининг касбий компетентсиясининг ахамияти ва касбий фаолиятига компитенсиявий ёндашувининг мазмуни хакида суз юритилган

Калит сузлар: мотивация, юкори компитентликка эга булиш, замонавий педагогик, анъанавий таълим, баркарор фаолият, педагогик дунёкараши, касбий мажбурияти, педагогик кобилятлар,_масофавий таълим.

ABSTRACT

This article discusses the importance of the professional competence of the educator in the implementation of child-centered education and the content of the competency approach to professional activity

Keywords: motivation, high competence, modern pedagogy, traditional education, sustainable activity, pedagogical outlook, professional commitment, pedagogical abilities, distance learning.

КИРИШ

Бугунги кунда таълими тизимининг барча буFинлари учун укитувчиларни тайёрлашга алохида эътибор берилмокда.Таълимнинг барча буFинларида дарс берадиган укитувчилар юкори компитентликка эга булиши билан бир каторда, замонавий педагогик ва коммуникацион технологияларни тулик узлаштирган, замонавий билимга эга булган ва уз билимини ёш авлодларга етказиб бера олиш имкониятини узига ярата олган булиши шарт. Маълумки, бугунги кунда дунёнинг барча мамлакатларида анъанавийтаълим тизими билан бир каторда масофавий таълим шаклида дарс утиш зарурияти юзага келдию Айнан шу пайтда замонавий ахборот технологияларини яхши узлаштира олмаган укитувчилар кийинчиликларга дуч келди. Бу педагогик -психологик жихатдан укитувчига нокулайликларни келтириб чикарди.

Мана шундай вазиятда хам укитувчилар уз устиларида купрок ишлаб ёш авлод тарбиясининг узликсизлигини таъминлаш кераклигини х,еч качон

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1051-1056

унитмади. Буни амалга ошириш учун маънавий жасорат сохиби сифатида уз педагогик фаолиятларинии амалга ошириб келди. Бу уз навбатида педагогларнинг касбда баркарор фаолият олиб бориш малакасининг шаклланганлигини билдиради.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Узбекистон Республикасини ривожланган мамлакатлар каторидан жой эгаллашини таъминлаш, ёш авлоднинг комил инсон булиб камол топишига бевосита боFликдир. Узбекистон Республикаси Президенти . Ш. Мирзиёев рахбарлигида 2017 йил 16 авгус куни булиб утган йиFилишда мактабгача таълим тизимини таркибий жихатдан тубдан ислох килиш, мазкур муассасаларга болаларни тула камраб олиш буйича мухим вазифалар куйилди. Бу борадаги тахлиллар натижасида киска вактда учта йирик хужжат-Узбекистон Республикаси Президентининг 9 сентябрдаги "Мактабгача таълим тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида"ги ПК,-3261-сонли карори, 30 сентябрдаги "Мактабгача таълим тизими бошкарувини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари"ги ПФ-5198-сонли Фармони хамда "Узбекистон Республикаси Мактабгача та'лим вазирлиги -фаолиятини ташкил этиш турисида"ги ПК,-3305-сонли карори кабул килинди.

Ёш авлоднинг комил инсон булиб етишишида педагог, тарбиячи ва укитувчиларнинг роли бенихоя каттадир. Юртбошимиз таъкидлаганларидек, "Бировни укитадиган, тарбия берадиган инсон, аввало, узи хар томонлама баркамол булмоFи шарт". Шу боис тарбиячи, педагогларнинг иш фаолиятини янада юксалтириш, касбий махоратларини ошириш асосий вазифалардан бири сифатида кайд этилмокда. Бугунги кунда педагогларнинг касбий компетентлигининг самарали олиб борилишини таъминлаш долзарб масалага айланди. Барча таълим муассасаларида таълим берувчиларнинг касбий компетентлиги мухим урин эгаллайди.

НАТИЖАЛАР

Таълим жараёни бола шахсига йуналтирилганлигидан келиб чикиб, мактабгача ёшдаги болаларнинг таълим-тарбияси шахснинг ривожланишида ижодий ва инсонпарварлик тамойилларига асосланган х,олда таълим -тарбиянинг усул ва услублари тизимидан ташкил топган хдмкорлик педагогикаси тамойилларига таяниб амалга оширилиши лозим. Давлатимиз халк таълими сохдсида уртага куяёган вазифаларни бажариш куп жихатдан

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1051-1056

педагогга боFлик. Х,озирги кунда таълим - тарбиядан кузда тутилаётган максадларга эришиш, педагогларнинг хилма-хил фаолиятини уюштириш, уларни билимли, одобли, эътикодли, мехнатсевар, эркин фикрли, онгли баркамол инсон килиб устириш педагоглар зиммасига юклатилган. Педагоглик шарафли, лекин жуда мураккаб касб. Чунки педагогик назарияда болаларни укитиш ва тарбиялаш хакида умумий конун коидалар, умумлаштирилган услубий FOялар баён этилади, ёш индивидуал хусусиятларини эътиборга олиш таъкидланади. Педагогик назарияга мос келмайдиган вазиятлар учраб туради. Бу эса педагогдан кенг билимдонликни, пухта амалий тайёргарликни, юксак педагогик махорат ва ижодкорликни талаб килади. (1-жадвал)

Болага йуналтирилган таълим технологиясининг максади -тарбияланувчининг хар тамонлама эркин, ижодий фикрлашини

ривожлантиришга эришишдан иборат.

1-жадвал.

педагогик фаолиятга кобилиятли, ижодкор, ишбилармон;

миллий маданият ва умуминсоний кадриятларни, дунёвий билимларни

мукаммал эгаллаган, диний илмлардан хам хабардор, маънавий баркамол

ихтисосга доир билимларни, психологик, педагогик билим ва махоратни,

шунингдек назарий илмларни мукаммал эгаллаган

Узбекистоннинг мустакил давлат сифатида тараккий

этишига

ишонадиган, ватанпарварлик бурчини тугри англаган, эътикодли фукаро

педагоглик касбини ва

болаларни яхши курадиган, хар бир бола улгайиб,

яхши инсон булишига

чин кунгилдан ишонадиган, уларнинг шахс сифатида

ривожланиб, инсон сифатида камол

топишига кумаклашадиган

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1051-1056

Бу борада педагоглар болага йуналтирилган таълимни амалага оширишда куйидагиларни инобатга олишлари лозим:

> Х,ар бир болага комил боладек караш, уни хурмат килиш, уни тушуниш,

^ кабул килиш ва унга ишониш.

> Тазйик утказмаслик хамда унинг камчилигини бурттирмаслик, билимларни узлаштирмаслик, узини ёмон тутиши сабабларини аниклаш ва уларни боланинг шахсиятига зарар етказмайдиган тарзда бартараф этиш.

^ Таълимда "муваффакият мухитини" ташкил этиш, болага укитишда

> муваффакият козонишига ёрдам бериш, унинг уз кучи ва иктидорига

> ишончини орттириш.

МУ^ОКАМА

Мактабгача таълим ташкилотида тарбиячининг асосий касбий вазифаси -болаларнинг гармоник ривожланиши учун шарт-шароитлар яратишдан иборатдир. Бунинг учун мактабгача таълим педагоги куйидаги касбий компетентсияни эгаллаши лозим:

-I- Хар бир болани ту ва этиёжларига нисбатан хурмат билан муносабатда булиши;

-I- болалар фаолиятининг эркин танлови учун шароитни ярата билиши;

-I- тенгдошлари билан низоли холатларни хал этишга каратилган коммуникатив кобилиятларини ривожлантириш билимига эга булиши;

-I- маданий фаолият воситаларини эгаллаши учун шароитларни ярата билиши;

-I- болаларнинг тафаккури, нутки, мулокоти, тасаввури ва ижодкорлигига таъсир этадиган шахсий, жисмоний ва бадиий-естетик ривожининг фаолият турларини ташкил этиши;

-I- боланинг индивидуал ривожлашини бахолай билиши.

Тарбиячи касбий компетентлиги деганда, унинг билим, куникма, кобилият, карашлари тарбиячининг малакаси ёки таълим бериш кобилиятларининг намоён блиши белгилаб берадиган шахсий сифатлари ва кадриятлар йотиндисини тушунамиз. Хозирги замонавий технологияларнинг жадал ривожланиш асрида тарбиячидан катта махорат талаб этилмокда. Бу эса уз навбатида тарбиячининг уз устида мунтазам ишлашига, мавжуд замонавий ахборот технологияларидан фойдаланиш куникмасига эга булишига ундайди.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1051-1056

Тарбиячи касбий компетентлигига таъсир этувчи омиллар:

-I- болалар талабининг усиши;

-I- ахборот технологияларининг ривожланиши;

-I- жамият эхтиёжи хамда талабнинг усиши;

-I- тарбиячи ролининг узгариши;

-I- таълим сохасида халаро тажрибалар ва киёсий тахлил натижалари.

Мактабгача таълим ташкилотида мактабгача ёшдаги болаларнинг таълим жараёнига хар томонлама тайёт булиши ва уларнинг аклий ривожланиши укув фаолиятининг мазмунли ва сифатли булишини таъминлайди. Мактабгача таълим ташкилотларида тарбиячининг касбий компетенлигини, касбий махоратини оширишда ахборот технологияларидан фойдаланиш нафакат таълим самарасини, балки тарбиячи иш фаолияти натижасини хам ижобий томонга згартиради.

ХУЛОСА

Педагоглик шарафли, лекин жуда мураккаб касб. Яхши булиш учун педагогик назарияни эгаллашнинг узигина етарли эмас. Чунки педагогик назарияда болаларни укитиш ва тарбиялаш хакида умумий конун коидалар, умумлаштирилган услубий FOялар баён этилади, ёш индивидуал хусусиятларини эътиборга олиш таъкидланади. Мактабгача таълим хаёти кичик педагогик жараён булиб жуда хилма -хилдир. Педагогик назарияга мос келмайдиган вазиятлар учраб туради. Бу эса педагогдан кенг билимдонликни, пухта амалий тайёргарликни, юксак педагогик махорат ва ижодкорликни талаб килади Тарбияланувчига атрофдагиларнинг хар бири узи каби шахс эканлигини англатиш, унда жамоага алокадорлик хиссини ривожлантириш мухимдир.

Юкоридаги фикрлардан келиб чиккан холда шуни таъкидлашимиз мумкинки, бола шахсини ривожлантиришга йуналтирилган таълим - бу аклий, эмостионал, жисмоний, ахлокий ва маънавий аспектларни хисобга олган холда, болани укитиш оркали тез узгарувчан, куп маданиятли ва мустакил дунёдаги хаётга тайёрлашга йуналтирилган таълимга булган ёндашув десак муболаFа булмайди.

REFERENCES

1. М.А.Норкузиева Булажак укитувчиларнинг касбий баркарорлигини таъминлашда буюк сиймоларнинг роли Самарканд 2020

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1051-1056

2. Т Л.Р.Миржалолова Танлов фани модули Т.: Истеъдод, 2018. - 223 бР

3. Ш.Ш.Олимов. Маънавий-ахлокий тарбия асослари. (Монография). - Т.: «Фан ва технология », 2015, 228 бет.

4.М.Усмонова . Укувчи шахсига йуналтирилган педагогик технологиялар Таълим технологиялари. 2016 йил. 4-сон.

5. Г.И.ХАСАНОВА "Таълим жараёнида дастурлаштирилган укитиш технологиясидан фойдаланишнинг афзалликлари" Жиззах: 2020. 420 бет. 223 -225б

6. Хасанова, Г. (2021). Олий таълим муассасалари педагогларининг креатив кобилиятларини ривожлантиришнинг мазмуни. Academic Research in Educational Sciences, 2(1), 778-782.

7. Norquzieva. MEnsuring professional stability of future teachers in pedagogical activity European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol. 8 No. 6, 2020

8. Узбектстон Республикасининг "Таълим туFрисидаги" К,онуни https://www.lex.uz/acts/16188

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.