Научная статья на тему 'ОСОБЕННОСТИ ПРИВЛЕЧЕНИЯ К ОТВЕТСТВЕННОСТИ ЗА НАЛОГОВЫЕ ПРАВОНАРУШЕНИЯ В РЕСПУБЛИКЕ УЗБЕКИСТАН'

ОСОБЕННОСТИ ПРИВЛЕЧЕНИЯ К ОТВЕТСТВЕННОСТИ ЗА НАЛОГОВЫЕ ПРАВОНАРУШЕНИЯ В РЕСПУБЛИКЕ УЗБЕКИСТАН Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
90
35
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
налоговые правонарушения / нарушение налогового законодательства / финансовая санкция / пеня / штраф / ответственность за налоговые правонарушения / административная ответственность. / tax infringements / violation of tax legislation / financial sanction / fine / liability for tax infringements / administrative liability

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Ф.Исаева

в данной статье проведен анализ налоговых правонарушений, рассмотрены особенности привлечения к ответственности по ним в Республике Узбекистан, а также реформы, проводимые в нашей стране.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE PECULIAR FEATURES OF APPLYING LIABILITY OF OFFENCES RELATED TO TAX IN THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN

this article analyzes the tax infringements and the peculiarities of imposing liability for them in the Republic of Uzbekistan, as well as reforms conducted in our country.

Текст научной работы на тему «ОСОБЕННОСТИ ПРИВЛЕЧЕНИЯ К ОТВЕТСТВЕННОСТИ ЗА НАЛОГОВЫЕ ПРАВОНАРУШЕНИЯ В РЕСПУБЛИКЕ УЗБЕКИСТАН»

THE PECULIAR FEATURES OF APPLYING LIABILITY OF OFFENCES RELATED TO TAX IN THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN

F. ISAYEVAa

Tashkent state University of law, Tashkent, 100047, Uzbekistan

ОСОБЕННОСТИ ПРИВЛЕЧЕНИЯ К ОТВЕТСТВЕННОСТИ ЗА НАЛОГОВЫЕ ПРАВОНАРУШЕНИЯ В РЕСПУБЛИКЕ УЗБЕКИСТАН

Ф.ИСАЕВАа

Ташкентский государственный юридический университет, Ташкент, 100047, Узбекистан

УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА СОЛЩКА ОИД ХУКУЦБУЗАРЛИКЛАР УЧУН ЖАВОБГАРЛИК КУЛЛАШНИНГ

УЗИГА ХОС ЖИХДТЛАРИ

Ф.ИСАЕВАа

Тошкент давлат юридик университети, Тошкент, 100047, Узбекистон

Аннотация: ушбу мацолада Узбекистон Республикасида солицца оид ууцуцбузарлик ва улар учун жавобгарлик цуллашнинг узига хос жщатлари, жавобгарликни либераллаштириш ва бу борада мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоуотлар тащил цилинган.

Калит сузлар: солицца оид ууцуцбузарлик, солиц цонунчилигини бузиш, молиявий санкция, пеня, жарима, солицца оид ууцуцбузарликлар учун жавобгарлик, маъмурий жавобгарлик.

Аннотация: в данной статье проведен анализ налоговых правонарушений, рассмотрены особенности привлечения к ответственности по ним в Республике Узбекистан, а также реформы, проводимые в нашей стране.

Ключевые слова: налоговые правонарушения, нарушение налогового законодательства, финансовая санкция, пеня, штраф, ответственность за налоговые правонарушения, административная ответственность.

Annotation: this article analyzes the tax infringements and the peculiarities of imposing liability for them in the Republic of Uzbekistan, as well as reforms conducted in our country.

Keywords: tax infringements, violation of tax legislation,financial sanction, fine, liability for tax infringements, administrative liability

Республикамизда амалга оширилаётган исло^отлар ах,олини турмуш тарзини яхшилашга, шунингдек тадбиркорлик фаолиятини ривожланиши х,амда тадбиркорлик субъектларини фаолият юритишлари учун барча шарт-шароитлар яратишга хизмат килмокда. Уларнинг фаолияти давлат томонидан куллаб-кувватланмокда. Бу х,олат, бир томондан, мамлакатимизда ишлаб чикариш усишига, иктисодиётнинг ривожланишига ижобий таъсир курсатиш билан бирга, иккинчи томондан, иктисодиёт сохдсида янги куринишдаги конун бузилишлар содир этилишига х,ам сабаб булмокда. Жумладан, товарларни реализация килишдан тушган тушумларни яшириш, солик ва

бошка мажбурий туловларни тулашдан буйин товлаш ва бошка турдаги дукукбузарликларни мисол килиб курсатишимиз мумкин.

Ривожланаётган давлатларнинг солик тизимига хос булган мудим хусусиятлардан бири шундаки, уларда хужалик юритувчи субъектларнинг солик тулашдан буйин товлаш долатлари Давлат бюджети харажатларини молиялаштириш муаммосини юзага келтирувчи омил даражасига кутарилган. Масалан, россиялик иктисодчи В.Зябриковнинг фикрига кура, "Россия Федерациясида соликлар буйича ундирилмаган сумма тахминан солик туловлари микдорига тугри келади, бу эса Россия солик тизимини бошкариб булмайдиган долатга якинлаштиради" [1]. Бошка иктисодчи-олимларнинг фикрига кура, даромадларни яшириш ва соликка тортишнинг бошка объектларини нотугри курсатиш натижасида мамлакат йигма бюджетига дар йиллик солик тушумларининг 30 фоиздан 50 фоизгача булган кисми тушмаяпти [2].

Жадон амалиёти шуни курсатадики, солик тулашдан буйин товлашнинг барча шакллари иктисодий ривожланиши даражаси пасаяётган дамда инкирозга учраётган малакатларда юкори булади. Чунки бундай шароитда солик туловчининг моддий адволи огирлашишига мамлакат микёсида ишлаб чикарилаётган мадсулот, товар ёки хизматларга булган талабларнинг пасайиши дам сабаб булади. Уз навбатида, тадбиркорлик фаолиятининг ривожланиши мамлакат иктисодиёти усишига самарали таъсир курсатади.

Шуларни эътиборга олганда мамлакатимизда тадбиркорликка кенг йул очиб бериш дамда давлат томонидан куллаб-кувватлаш борасида жуда куп чора-тадбирлар амалга оширилмокда. Уларнинг фаолиятини ривожланиши учун имтиёзлар бериш, турли хилдаги текширувларни кискаритиш дамда соликка оид дукукбузарликлар учун жавобгарликни либераллаштиришга каратилган катор ислодотлар амалга оширилмокда.

Хдр кандай юридик жавобгарлик асосида давлат мажбурлов чоралари билан таъминланадиган дукук нормаларини бузишга каратилган гайридукукий даракат ёки даракатсизлик ётганидек, солик конунчилигини бузиш дам дукукбузарликнинг алодида тури сифатида намоён булади.

Амалдаги конунчилигимизда соликка оид конунчиликни бузганлик учун молиявий, маъмурий ва жиноий жавобгарлик чоралари белгиланган. Шунинг учун солик конунчилигини бузганлик учун юридик жавобгарликнинг асосини аниклаш солик содасидаги ижтимоий муносабатларни самарали тартибга солишда мудим адамиятга эгадир. Юридик жавобгарлик -солик содасидаги дукукбузарликларни бартараф этишнинг мудим кафолати сифатида намоён булади.

Аввало, "соликка оид дукукбузарлик" ва "солик конунчилигини бузиш" тушунчаларининг бир-биридан фаркини ажратиб оламиз.

^укукшунос олим Ю.Н.Стариловнинг фикрича, солик дукукбузарлиги - бу дукукка хилоф айбли даракат ёки даракатсизлик булиб, солик туловчиларнинг тегишли бюджетлар олдидаги молиявий мажбуриятларини бажармаганлиги ёки лозим даражада бажармаганлиги билан ёки давлат солик хизмати органлари мансабдор шахслари томонидан солик туловчиларнинг дукуклари ва конуний манфаатларини бузишда ифодаланади [3].

Бизнингча, бу фикр бирмунча мунозарали. Чунки молиявий мажбурият солик мажбуриятига караганда кенг тушунча булиб, солик ва бошка мажбурий туловларни тулаш мажбуриятидан ташкари бошка мажбуриятларни, шунингдек нафакат бюджет олдидаги, балки бюджетдан ташкари жамгармалар олдидаги мажбуриятларини дам уз ичига олади. Шу билан бирга, солик конунчилиги бузиш нафакат солик органлари томонидан, балки бошка ваколатли органлар (жумладан, молия, божхона ва бошка органлар) томонидан содир этилиши мумкин.

Купгина олимлар "солик дукукбузарлиги" ва "солик конунчилиги бузиш" тушунчаларини бир маънода куллаб, шу билан бирга унга карама-карши фикр билдиришган. Шу уринда дукукшунос олим Э.Т.Хожиев бу икки тушунчани бир-биридан фарк килишини асослаб берган. Унинг фикрича, солик конунчилигини бузиш узининг мазмун-модиятига кура, солик дукукбузарлигига нисбатан кенгрок тушунчадир. Чунки солик дукукбузарликлари солик конунчилигини бузиш деб эътироф этилиши мумкин, лекин солик конунчилиги талабларини бузишнинг барчаси дам солик дукукбузарлиги сифатида намоён булмайди [4].

Дардакикат, "солик конунчилигини бузиш" ва "солик дукукбузарлиги" тушунчалари бир-биридан фаркли тушунчалардир. Соликка оид дукукбузарликлар учун жавобгарлик Узбекистон Республикаси Солик кодексида белгиланган. Солик конунчилигини бузганлик учун жавобгарлик эса Узбекистон Республикаси Солик кодексидан ташкари, бошка конунчилик дужжатлари билан (Узбекистон Республикаси Жиноят кодекси ёки Узбекистон Республикаси Маъмурий жавбгарлик

тугрисидаги кодекс) дам тартибга солиниши мумкин. Жумладан, жиноий жавобгарликни юзага келтирувчи ижтимоий хавфли килмиш (жиноят) солик конунчилигини бузиш сифатида эътироф этилади, аммо солик дукукбузарлиги таркибига кирмайди.

Хукукшунос олим Л.Б.Хваннинг фикрига кура, солик дукукбузарлиги дукукка хилоф, айбли килмиш (даракат ёки даракатсизлик) дисобланиб, конунчилик нормаларини бажармаганлик ёки лозим даражада бажармаганликда ифодаланади дамда бу учун турли дукук содалари конунчилик актлари билан юридик жавобгарлик назарда тутилган [5]."Солик дукукбузарлиги" тушунчасининг конуний таърифи янги тадрирдаги Солик кодекси кабул килингунга кадар мавжуд эмас эди.

2007 йил 25 декабрда кабул килинган янги Узбекистон Республикасининг Солик кодексида соликка оид дукукбузарлик тушунчаси, жавобгарликка тортишнинг умумий шартлари, жавобгарликдан озод этиш асослари, соликка оид дукукбузарликнинг турлари ва молиявий санкциялар ва уларни куллаш тартиби белгилаб куйилди. Унга кура солик туловчининг Солик кодексида жавобгарлик белгиланган гайриконуний айбли килмиши (даракати ёки даракатсизлиги) соликка оид дукукбузарлик деб эътироф этилади [6].

Крнунчиликка кура соликка оид дукукбузарликнинг субъектлари юридик ва жисмоний шахслар дисобланади. Жисмоний шахсларнинг соликка оид дукукбузарликлар содир этганлик учун жавобгарлиги ун олти ёшдан бошлаб вужудга келади. Соликка оид дукукбузарлик учун Солик кодексида назарда тутилганидан бошка асослар буйича ва тартибда жавобгарликка тортилиши мумкин эмас. Агар жисмоний шахс содир этган соликка оид дукукбузарликда Узбекистон Республикасининг Жиноят кодексида назарда тутилган жиноят аломатлари булмаса, бу дукукбузарлик учун ушбу Кодексда назарда тутилган жавобгарлик келиб чикади. Якка тартибдаги тадбиркор томонидан содир этилган соликка оид дукукбузарлик учун молиявий санкциялар юридик шахслар учун назарда тутилган тартибда кулланилади.Шунингдек,юридик шахснинг соликка оид дукукбузарлик учун жавобгарликка тортилишига тегишли асослар мавжуд булган такдирда, унинг мансабдор шахсларини маъмурий, жиноий ва бошка жавобгарликдан озод этмайди. Солик туловчининг соликка оид дукукбузарликлар учун жавобгарликка тортилиши уни соликлар ва бошка мажбурий туловларни тулаш мажбуриятидан озод этмайди.

Мамлакатимизни демократик янгилашнинг бугунги боскичдаги энг мудим йуналишларидан бири - бу конун устуворлиги ва конунийликни мустадкамлаш, шахс дукуки ва манфаатларини ишончли димоя килишга каратилган суд-дукук тизимини изчил демократлаштириш ва либераллаштиришдан иборатдир [7]. Узбекистон Республикасида дозирги кунда амалга оширилаётган суд-дукук тизимини ислод килиш дамда эркинлаштирилиши шароитида солик сиёсатининг асосий йуналишларидан бири - бу солик юкини камайтириш, соликка оид дукукбузарликлар учун жавобгарликни либераллаштириш, шунингдек солик хизмати органларида фаолият юритувчи кадрларни танлаш ва жой-жойига куйишдан иборатдир. Ушбу масалаларни дал килиш юзасидан давлатимиз томонидан бир катор солик ислодотлари амалга оширилмокда. Жумладан, Узбекистон Республикасининг Солик кодексига 2013 йил октябрь ва декабрь ойларида, 2015 йил 21 августда, 2016 йил 29 декабрда соликка оид дукукбузарликлар учун жавобгарликни енгиллаштирувчи бир катор узгартиришлар киритилди. Жумладан, Кодекснинг 115-моддасида солик дисоботини уз вактида такдим этмаганлик ёки камерал назорат натижалари буйича аникланган тафовутлар асосларини ёхуд аниклаштирилган солик дисоботини белгиланган муддатда такдим этмаганлик учун белгиланган муддати утказиб юборилган дар бир кун учун бир фоиз микдорида, бирок белгиланган тулов муддатида туланиши лозим булган тулов микдоридан тегишли дисобот даври учун илгари дисобланган туловлар чегириб ташланган сумманинг ун фоизидан куп булмаган микдорда жарима санкцияси бекор килинди. Ушбу модданинг санкцияси солик туловчи - юридик шахснинг мансабдор шахси ёки солик туловчи - жисмоний шахс маъмурий жавобгарликка тортилади, деб узгартирилди [8].Шунингдек, 116-модда (бухгалтерия дисобини юритиш тартибини бузиш) дамда 117-моддаларининг (фаолият турлари билан лицензиясиз ва бошка рухсат берувчи дужжатларсиз шугулланиш) санкцияларига узгартириш киритилиб, юридик шахслар эмас, балки солик туловчи - юридик шахснинг мансабдор шахси маъмурий жавобгарликка тортилиши ёки фаолият турлари билан лицензиясиз ва бошка рухсат берувчи дужжатларсиз шугулланганлик учун шахслар белгиланган тартибда жавобгар булишлиги белгиланди. Бизнингча, ушбу узгартириш жуда адолатли дисобланади. Мансабдор шахснинг айби учун юридик шахсга молиявий санкциянинг кулланилиши ишлаб чикаришга, тадбиркорлик фаолиятига салбий таъсир курсатади. Дардакикат, бухгалтерия дисобининг йуклиги ёки бухгалтерия дисобини белгиланган тартибни бузган долда юритганлик, дисобланиши лозим булган соликлар ва бошка мажбурий туловлар суммасини аниклаб булмаслигига олиб келиш бу

юридик шахснинг эмас, балки мансабдор шахснинг айби х,исобланиб, ана шу айб учун мансабдор шахс жазога тортилиши адолатдан х,исобланади. Шунингдек, мазкур Кодекснинг 120-моддасида соликлар ва бошка мажбурий туловларни тулаш муддатларини бузиш - туловнинг белгиланган муддатидан кейинги кундан эътиборан муддати утказиб юборилган х,ар бир кун учун х,исобланиши назарда тутилган 0,05 фоиз микдорида пенянинг микдори 0,033 фоизга узгартирилиши ^ам соликка оид ^укукбузарлик учун жавобгарликни бир мунча енгиллаштиришига сабаб булди.

Бундан ташкари, Солик кодексининг 114-моддасида кирим килинмаган товарларни саклаш (уларнинг конуний келиб чикиши тасдикланган доллар ташкари) — кирим килинмаган товар киймати микдорида жарима солишга, товарлар (ишлар, хизматлар)ни реализация килишдан тушган тушумни яшириш (камайтириб курсатиш) — товарлар (ишлар, хизматлар)ни реализация килишдан тушган тушум яширилган (камайтириб курсатилган) суммасининг 20 фоизи микдорида жарима солишга сабаб булади, деб узгартирилди. Товарлар (ишлар, хизматлар)ни реализация килишдан тушган тушумнинг яширилган (камайтириб курсатилган) суммасига конун ^ужжатларига мувофик соликлар ва бошка мажбурий туловларни х,исоблаш амалга оширилади [9].

2015 йил 20 августда кабул килинган "Узбекистон Республикасининг айрим ^ужжатларига хусусий мулкни, тадбиркорлик субъектларини ишончли х,имоя килишни янада кучайтиришга, уларни жадал ривожлантириш йулидаги тускинликларни бартараф этишга каратилган узгартириш ва кушимчалар киритиш тугрисида"ги Конунга асосан Узбекистон Республикаси Солик кодексининг бир нечта моддаларига х,ам узгартириш ва кушимчалар киритилди. Мазкур Конунга асосан молиявий санкцияларни куллашда бир катор енгилликлар берилди. Жумладан, Солик кодексининг 108-моддасининг саккизинчи кисми куйидагича узгартирилди: "Солик

туловчи томонидан соликка оид бир неча ^укукбузарлик содир этилган такдирда, жарима тарзидаги молиявий санкциялар унча огир булмаган молиявий санкцияни огиррок жарима билан камраб олиш ёхуд тайинланган жарималарни тулик ёки кисман кушиш оркали соликка оид ^укукбузарликлар мажмуи буйича кулланилади. Бунда жариманинг узил-кесил микдори жариманинг юкори микдори назарда тутилган ^укукбузарлик учун белгиланган энг куп микдоридан ошиши мумкин эмас". Шунингдек, мазкур модданинг туккизинчи банди куйидаги мазмунда тулдирилди: "агар солик туловчи биринчи иш буйича карор чикарилгунига кадар соликка оид яна бошка ^укукбузарлик содир этганлиги иш буйича карор чикарлиганидан сунг аникланса, ушбу модданинг саккизинчи кисмида назарда тутилган коидалар буйича жарима кулланилади. Бу х,олда суд томонидан соликка оид ^укукбузарликлар мажмуи буйича тайинланган жарима микдорида биринчи карор буйича туланган жарималар суммаси х,исобга олинади".

Юкоридаги узгартиришлардан куриниб турибдики, аввалги та^рирдаги солик туловчи соликка оид бир неча хукукбузарликлар содир этган такдирда, молиявий санкциялар х,ар бир ^укукбузарликка нисбатан алох,ида-алох,ида кулланилиши тадбиркорлик субъектларининг ривожланишига таъсир курсатар эди. Сабаби тадбиркорлик субъектлари бир неча соликка оид ^укубузарликларни бир-бирига боглик х,олда содир этишади х,амда улар учун кулланиладиган жарималарнинг микдорлари х,ам юкори булганлигидадир. Шу билан бирга, молиявий жарималарни иктисодий жихдтдан кучсиз булган субъектларга нисбатан кулланилиши уларнинг нафакат ривожланишига, балки ундан кейин фаолият олиб бора олмасликларига олиб келиши мумкин. Чунки олган фойдасини карзларини тулашга йуналтирмаса, унга х,исобланадиган пенянинг микдори х,ам ошиб бораверади.

Шунингдек, Солик кодексининг 112-моддасининг туртинчи кисми куйидагича тулдирилди: "Кулланиладиган молиявий санкциялар ^укукбузарликнинг окибатлари номутаносиб булган, жавобгарликни енгиллаштирувчи х,олатлар аникланган такдирда, шунингдек ^укукбузарнинг моддий ах,волини инобатга олиб, суд ушбу Кодекснинг 17-бобида назарда тутилган молиявий санкциянинг энг кам даражасидан х,ам камрок, бирок белгиланган санкция энг кам микдорининг 25 фоизидан кам булмаган микдорда, сабаблар ва асосларни, албатта, курсатган х,олда молиявий санкция куллашга хдкли". Юкоридаги х,олатдан куриниб турибдики, белгиланган конунчиликка кура молиявий жарима факат суд томонидан кулланилади, агар ^укукбузар айбини тан олганда ихтиёрий равишда тулаши х,ам мумкин. Аммо шахсда кулланиладиган молиявий санкциялар ^укукбузарликнинг окибатлари номутаносиб булган жавобгарликни енгиллаштирувчи асос ва сабаблари булса, суд томонидан назарда тутилган молиявий санкциянинг энг кам даражасидан х,ам камрок, бирок белгиланган санкция энг кам микдорининг 25 фоизидан кам булмаган микдорда молиявий санкция куллашга хдкли. Масалан, Солик кодексининг 119-моддасига кура мажбурий

булган чекни (у дар кандай савдони амалга оширувчи субъект учун 500 сумлик товар ёки 5 млн. товаргами фарки йук) бермаганлик учун энг кам иш дакининг уттиз бараваридан эллик бараваригача жарима куллаш белгиланган. Куриб турганимиздек, суд бундай долатда молиявий санкциялар дукукбузарликнинг окибатлари номутаносиб булган жавобгарликни енгиллаштирувчи асос ва сабабларни аникласа, энг кам иши даккининг уттиз бараварини 25 фоизидан кам булмаган жаримани куллаши мумкин.

Шу билан бирга, икки марта жавобгарлик куллашнинг олдини олиш максадида 114-модда дам куйидаги мазмунда тулдирилди: "Кирим килинмаган товарлар кузгатилган маъмурий дукукбузарлик тугрисидаги иш ёки жиноят иши доирасида давлат даромадига утказилган такдирда, ушбу модданинг биринчи кисмида назарда тутилган санкция кулланилмайди", яъни ушбу модданинг биринчи кисмида кирим килинмаган товарларни саклаш - кирим килинмаган товар киймати микдорида жарима солишга сабаб булиши белгиланган. Аммо уларнинг конуний келиб чикиши тасдикланган доллар бундан мустасно. Демак, агар мазкур дукукбузарлик учун маъмурий дукукбузарлик тугрисидаги иш ёки жиноят иши доирасида давлат даромадига утказилган такдирда, кирим килинмаган товар киймати микдорида жарима кулланилмайди.

Узбекистон Республикасининг 2016 йил 29 декабрда кабул килинган "Тадбиркорлик фаолиятини жадал ривожланишини таъминлашга, хусусий мулкни дар томонлама димоя килишга ва ишбилармонлик мудитини сифат жидатидан яхшилашга доир кушимча чора-тадбирлар кабул килинганлиги муносабати билан Узбекистон Республикасининг айрим конун дужжатларига кушимча ва узгартиришлар киритиш тугрисида'ги Крнунига асосан Солик кодексининг 109 моддаси "Молия-хужалик фаолиятини амалга ошириш чогида биринчи марта дукукбузарлик содир этган тадбиркорлик субъекти конун дужжатларида белгиланган муддатларда йул куйилган коидабузарликларни ихтиёрий равишда бартараф этган ва етказилган моддий зарарнинг урнини коплаган, шу жумладан соликларни ва бошка мажбурий туловларни тулаган такдирда, унга нисбатан жарималар дамда молиявий санкциялар (пенядан ташкари) кулланилиши мумкин эмас" деган норма билан тулдирилди.

Мамлакатимизда соликка оид дукукбузарликлар учун жавобгарликни либераллаштириш келгусида тадбиркорлик субъектларини эркин фаолият юритишлари ва ривожланишларига хизмат килади. Шуларни эътиборга олиб, амалдаги конунчилик дужжатларига айрим узгартириш ва кушимчаларни киритишни таклиф этамиз. Бунда куйидаги долатларни инобатга олиш лозим деб дисоблаймиз:

биринчидан, Солик кодексидан 115-117-моддалар буйича содир этилган дукукбузарликлар учун шахсларга нисбатан маъмурий жавобгарликка тортиш назарда тутилганлигига карамай, ушбу дукукбузарликлар Солик кодексида соликка оид дукубузарлик тури сифатида дамон турибди. Вадоланки, Кодекснинг 106-моддасига асосан, солик туловчининг Солик кодексида жавобгарлик белгиланган гайриконуний айбли килмиши (даракати ёки даракатсизлиги) соликка оид дукукбузарлик деб эътироф этилади. Демак, мазкур турдаги дукукбузарликлар учун Солик кодексидаги жавобгарлик бекор килинган дамда уларга нисбатан маъмурий жавобгарлик кулланилар экан, бу дукукбузарликлар Узбекистон Республикасининг Солик кодексидан соликка оид дукукбузарлик турларидан чикариб ташланса, максадга мувофик булар эди;

иккинчидан, молиявий санкциялар кодексга асосан факат суд тартибида кулланилади дейилган булсада, истисно этувчи долат сифатида пеняни ва агар шахс молиявий жарималарни ихтиёрий тулаган булса, суд тартибида кулланилмаслиги дам мумкинлиги белгинланган. Фикримизча, ёки молиявий санкцияни факат суд тартибида куллаш лозим. Ёки айрим долатларда солик хизмати органлари томонидан дам кулланилса, молиявий санкция факат суд томонидан кулланилади деган коидани чикариб ташлаш максадга мувофикдир. Бу солик маъмуриятчилигини соддалаштиришга хизмат килган булар эди;

учинчидан, солик конунчилигини бузганлик учун нафакат молиявий жавобгарликни, балки маъмурий ва жиноий жавобгарликни янада либераллаштириш лозим. Бу тадбиркорлик фаолиятини янада ривожланишидаги тусикларни бартараф этишга хизмат килган буларди.

Юкорида таъкидлаганимиздек, соликка оид дукукбузарликлар учун жавобгарликни адолатли булиши, шунингдек жавобгарликни либераллаштирилиши, биринчи навбатда, давлатимиз томонидан тадбиркорлик субъектларини куллаб-кувватлашга, шунингдек соликка оид дукукбузарликлар учун жавобгарликни либераллаштиришга каратилган мудим чора-тадбирлардир. Бу чора-тадбирлар, аввало, кулланиладиган молиявий санкцияларнинг адолатли

булишини, шунингдек тадбиркорлик фаолиятининг ривожланишига кенг имкониятлар яратилишини таъминлайди.

References:

1. Zyabrikov V.V. Nalogovoye planirovaniye kak sposob soglasovaniya interesov firmi i gosudarstva: Avtoreferat dis..kan. ekon. nauk. -SPb, 1997. -S.7.

2. Panskov V.G. Nalogovoye bremya v rossiyskoy nalogovoy sisteme //Finansi. -1998. -№11. -S 20.

3. Starilov Yu.N.Otvetstvennost za narusheniya nalogovogo zakonodatelstva. Finansovoye pravo. / Otv.redaktor N.I.Ximicheva. - M.: Izdatelstvo "BEK", 1996. - S.525.

4. Xojiyev E. Soliq qonunchiligini buzganlik uchun yuridik javobgarlik. - T., 2006. - B.53.

5. Xvan L B. Soliq huquqi. - T.: Konsauditinform, 2001. - B.116-118.

6. O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami. - 2007. - № 52 (I).

7. O'zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning 2010-yil 12-noyabrdagi O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo'shma majlisidagi "Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi" to'g'risidagi ma'ruzasi // Xalq so'zi. - 2010. - 13 noyabr.

8. O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami // O'RQ-355-sonli Qonuni tahririda. -2013. - № 41. 543-modda

O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami // O'zbekiston Respublikasining 2013-yil 25-dekabrdagi O'rQ - 359-sonli Qonuni tahririda. - 2013. - № 52. 685-modda

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.