Научная статья на тему 'ОСОБЕННОСТИ ДОБРОВОЛЬНОГО ОТКАЗА ПРИ ПОКУШЕНИИ НА ПРЕСТУПЛЕНИЯ'

ОСОБЕННОСТИ ДОБРОВОЛЬНОГО ОТКАЗА ПРИ ПОКУШЕНИИ НА ПРЕСТУПЛЕНИЯ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
421
76
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Review of law sciences
Область наук
Ключевые слова
неоконченное покушение / оконченное покушение / добровольный отказ от совершения преступления / предотвращение наступления преступного результата / преступления против жизни / преступления против здоровья / преступления с материальным составом / преступления с формальным составом. / incomplete attempt / complete attempt / voluntary refusal / prevention of criminal consequence / crimes against life / crimes against health / crimes with material composition / crimes with formal composition.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Дилдора Камалова

добровольный отказ непосредственно взаимосвязан со стадиями совершения преступления, поскольку правильное определение того, на какой стадии возможен отказ, служит основанием для освобождения от уголовной ответственности. В связи с этим, автор проанализировал возможность добровольного отказа от совершения преступления на стадии оконченного и неоконченного покушения, являющегося одним из спорных вопросов уголовного права. На основе проведенного анализа теории уголовного права и законодательства автор обосновал возможность добровольного отказа на стадии оконченного покушения.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FEATURES OF VOLUNTARY REFUSAL IN CRIMINAL ATTEMPT

Voluntary refusal is directly interrelated with the stages of the commission of the crime, since the correct determination of stage of the refusal can possibly serve as the basis for exemption from criminal liability or conviction. In this regard, the author analyzed the possibility of a voluntary refusal at the stage of a completed and/or inchoated criminal attempt, which is one of the controversial issues of criminal law. Based on the analysis of the theory of criminal law and legislation, the author suggested the possibility of voluntary refusal at the stage of the attempt of finished assassination.

Текст научной работы на тему «ОСОБЕННОСТИ ДОБРОВОЛЬНОГО ОТКАЗА ПРИ ПОКУШЕНИИ НА ПРЕСТУПЛЕНИЯ»

Hill

Dildora Kamalova,

Associated professor of Tashkent State University of Law,

PhD in Law

FEATURES OF VOLUNTARY REFUSAL IN CRIMINAL ATTEMPT

Abstract: Voluntary refusal is directly interrelated with the stages of the commission of the crime, since the correct determination of stage of the refusal can possibly serve as the basis for exemption from criminal liability or conviction. In this regard, the author analyzed the possibility of a voluntary refusal at the stage of a completed and/or inchoated criminal attempt, which is one of the controversial issues of criminal law. Based on the analysis of the theory of criminal law and legislation, the author suggested the possibility of voluntary refusal at the stage of the attempt of finished assassination.

Keywords: incomplete attempt, complete attempt, voluntary refusal, prevention of criminal consequence, crimes against life, crimes against health, crimes with material composition, crimes with formal composition.

Дилдора Камалова,

и.о. доцента Ташкентского государственного юридического университета, доктор философии по юридическим наукам (PhD)

ОСОБЕННОСТИ ДОБРОВОЛЬНОГО ОТКАЗА ПРИ ПОКУШЕНИИ НА

ПРЕСТУПЛЕНИЯ

Аннотация: добровольный отказ непосредственно взаимосвязан со стадиями совершения преступления, поскольку правильное определение того, на какой стадии возможен отказ, служит основанием для освобождения от уголовной отвественности. В связи с этим, автор проанализировал возможность добровольного отказа от совершения преступления на стадии оконченного и неоконченного покушения, являющегося одним из спорных вопросов уголовного права. На основе проведенного анализа теории уголовного права и законодательства автор обосновал возможность добровольного отказа на стадии оконченного покушения.

Ключевые слова: неоконченное покушение, оконченное покушение, добровольный отказ от совершения преступления, предотвращение наступления преступного результата, преступления против жизни, преступления против здоровья, преступления с материальным составом, преступления с формальным составом.

Review of law sciences

а

W ............... |

- Д^

Дилдора Камалова,

Тошкент давлат юридик университети доценти вазифасини бажарувчиси,

юридик фанлари буйича фалсафа доктори (PhD) d.kamalova@tsul .uz

ЖИНОЯТГА СУЩАСД ЩЛИШДАН ИХТИЁРИЙ ЦАЙТИШНИНГ

ХУСУСИЯТЛАРИ

Аннотация: жиноят содир этишдан ихтиёрий цайтиш жиноят босцичлари билан чамбарчас боглиц булиб, цайси босцичда амалга оширилганлигининг тугри аницланиши шахснинг жиноий жавобгарлигини белгилашда асос булиб хизмат цилади. Шунинг учун муаллиф томонидан жиноят ууцуцининг мунозарали масалаларидан бири булган тамом булмаган ва тамом булган суицасд босцичларидан ихтиёрий цайтиш мумкинлиги масаласи та^лил цилинган. Жиноят ууцуци назарияси ва цонунчилигини та^лил этиш натижасида тамом булган суицасддан уам ихтиёрий цайтиш мумкинлиги илмий ва амалий жиуатдан асослантириб берилган.

Калит сузлар: тамом булмаган суицасд, тамом булган суицасд, жиноят содир этишдан ихтиёрий цайтиш, жиноий оцибат келиб чицишининг олдини олиш, уаётга царши жиноятлар, соглицца царши жиноятлар, моддий таркибли жиноятлар, формал таркибли жиноятлар.

Жиноят содир этишдан ихтиёрий кайтиш жиноят содир этиш босцичлари билан узвий боглиц булиб, кайси вакт оралигида амалга оширилиши мумкинлиги мухим масала хисобланади. Мазкур масаланинг тугри хал килиниши шахсни жиноий жавобгарликка тортиш ёки уни жиноий жавобгарликдан озод килиш учун асос булиб хизмат килади. Жиноят хукуки назарияси ва суд-тергов амалиётида суикасд килиш боскичдан ихтиёрий кайтиш мумкинми, деган савол юзасидан турлича ёндашувлар шаклланган. Шу боис мазкур саволни атрофлича тахлил этиш долзарб ахамият касб этади.

Тамом булмаган суицасддан ихтиёрий кайтиш, одатда, харакатсизлик оркали ифодаланади. Жиноятнинг объектив томонига кирадиган харакатларни содир этишни бошлаган шахс жиноий фаолиятини тухтатади (одам улдириш максадида жабрланувчини нишонга олган шахснинг ук узмаслиги, номусга тегишда зурлик ишлатаёган шахснинг жабрланувчига ачинганлиги туфайли жинсий алока килмаслиги ва х.к.).

Аммо тамом булган суицасддан ихтиёрий кайтиш мумкинлиги мунозарали савол хисобланади. Аксарият олимларнинг фикрига кура, шахс томонидан жиноий натижа юз бериши учун зарур булган барча харакатлар амалга оширилмаганлиги туфайли жиноятга тайёргарлик куриш ва тамом булмаган суикасддан ихтиёрий кайтиш мумкин, аммо тамом булган суикасддан ихтиёрий кайтиш имконсиз" [1; 2]. "Тамом булган суикасддан ихтиёрий кайтиш мумкин эмас (одам улдириш жинояти мисолида). ^асддан одам улдириш жиноятида килмиш содир этилганидан сунг хам айбдор жабрланувчини улими юз бермаслигини олдини олиш имкониятига эга булган такдирда хам содир этилган килмишни оркага кайтариш, бартараф этиш мумкин эмас. Бундай холларда жабрланувчининг улими юз бермаслиги эхтимоли мавжуд булиб, бу хам айбдорнинг иродасига боглик булмаган холатларга боглик, Шунингдек, умуман олганда, жиноятдан ихтиёрий кайтиш актив эмас, балки пассив хулк атворда ифодаланиши керак" [3].

Бунга кушимча равишда тадкикотчилар куйидаги фикрни илгари сурадилар. "Тамом булган суикасдда килмиш содир этилганлиги туфайли жиноий харакатларни якунлаш

хацида суз юритиш мумкин эмас. Истисно тарицасида цилмиш ва оцибат уртасида муайян вацт оралиги мавжуд жиноятларда ихтиёрий цайтиш мумкин. Яъни жиноий оцибат цилмиш содир этилганидан сунг муайян вацт утгач юз бериб, шахс ижтимоий хавфли оцибатни олдини олиш имкониятига эга булиши лозим. Масалан, шахс террористик актни содир этиш мацсадида транспорт воситасига механизмли портловчи моддани жойлаштиради, бироц бироз вацт утганидан сунг жиноий мацсадидан воз кечиб, портловчи воситани олиб ташлайди. Мазкур холатда айбдор шахс фацатгина портловчи восита билан муомалада булганлиги учун жиноий жавобгарликка тортилиши мумкин [4].

Айтиш лозимки, "тамом булган ва тамом булмаган суикасдни ажратиш масаласи, айникса, х,аёт ва соFликка карши жиноятларда ах,амиятли. Жумладан, айбдор шахс жабрланувчини улдириш мацсадида ошхона пичогини юракка тициб, огир шикаст етказади. Жабрланувчини тириклигини курган айбдор шахс жиноий мацсадини амалга оширишга реал имконияти мавжуд була туриб, жиноят жойини тарк этади, жабрланувчи эса тирик цолади. Мазкур турдаги жиноят ишлари суд ва тергов ходимлари томонидан цасддан баданга огир шикаст етказиш сифатида квалификация цилинади. Бундай нотугри квалификация цилишга асос сифатида айбдорнинг жиноятни охиригача етказиш имконияти мавжудлигини англаганлиги ва жиноятдан ихтиёрий воз кечганлиги келтирилади. Бизнинг бундай квалификация ноурин, бунда жиноят таркиби субъектив томони белгилари барчаси эътиборга олинмай, цилмиш юз берган оцибатга кура квалификация цилинмоцда. Мазкур холатда шахснинг цилмиши одам улдиришга суицасд деб бахоланмоги лозим, чунки айбдор жиноий мацсадини амалга оширишга царатилган барча зарур чораларни содир этган, бироц жиноий натижа юз бермаган, шундан сунг шахс такроран тажовуз цилишдан ихтиёрий воз кечган булади" [5].

Яна бир мисол шахс жабрланувчини улдириш мацсадида унга царатиб уц узади, бироц уц жабрланувчига тегмайди. Шундан сунг иккинчи уцни хдвога царатиб отади. Мазкур цилмиш цасддан одам улдириш жиноятига суицасд цилиш ёки цасддан одам улдиришдан ихтиёрий цайтиш деб бах,оланадими? Баъзи муаллифларннг фикрича, "шахснинг цасдини тулиц амалга ошириш ва жиноятни охирига етказиш имконияти була туриб, жиноий оцибат юз бериши учун хдракатни давом эттирмаганлиги туфайли ихтиёрий цайтиш деб топилиши лозим. Бошца муаллифлар "шахс жиноий мацсадига эришишга царатилган хдракатларни амалга оширган. Биринчи содир этилган цилмишда жиноий оцибатнинг мавжуд эмаслиги жиноятдан ихтиёрий цайтишда талаб цилинадиган шахс саъй-хдракатларининг ифодаси булмай, ташци мух,ит таъсири х,исобланади (цуролнинг яроцсизлиги, шахс тажрибасининг етарли даржада эмаслиги ва х,.к.). Шахснинг такроран тажовуз цилишдан ихтиёрий цайтгунга цадар содир этилган хдракатларида жиноятга суицасд цилиш белгилари мавжуд булиб, жиноят содир этишга уриниш цасддан жиноят содир этишга царатилган шахсга боглиц булмаган х,олатларга кура охиригача етказилмаган цилмиш" [6] деб х,исоблайди.

Биз хам юцоридаги фикрга цуйидаги асосларга цура цушиламиз. Биринчидан, айбдор шахсда жиноий цилмишини охирига етказиш имконияти була туриб, жиноий цасдини тулиц амалга оширмаган. Биринчи содир этилган харакатда жиноят объектив томон белгилари мавжуд, жиноий оцибат шахсга боглиц булмаган холатларга кура юз бермаган. Шахснинг хавога царата уц узиши унинг жиноий оцибатни бартараф этиш истаги булмаганлигини курсатади. Иккинчидан, шахснинг хавога царата уц узиши такроран жиноий тажовуз сифатида бахоланиши лозим. Такроран жиноий тажовуз цилишдан ихтиёрий цайтиш тамом булган суицасдда жиноий жавобгарликни истисно этмай, суд томонидан жазо тайинлашда

эътиборга олиниши мумкин. Мазкур холатда жиноятни охирига етказишдан ихтиёрий кайтиш эмас, балки такроран жиноий тажовуздан ихтиёрий кайтиш мавжуд. Учинчидан, шахс жиноятни охирига етказишдан уз ташаббусига кура ихтиёрий каштан булсада, биринчи тажовузни содир этиш вактда жиноий окибат юз беришини истаган. Туртинчидан, жиноят хукуки объекти зарар етказиш хавфи остида колган. Хатто шахс дастлабки жиноий максадидан воз кечган холларда хам, содир этилган харакатда тамом булмаган жиноят таркиби белгилари мавжуд. Шунинг учун мазкур килмишда жиноят таркибининг барча элементлари мавжуд булиб, тамом булган суикасд сифатида квалификация килиниши лозим.

Тамом булган суикасддан ихтиёрий кайтиш масаласини х,ал этиш мураккаб ва амалиётда бир катор кийинчиликларни юзага келтиради. Масалан, агар жабрланувчини улдириш максадида унинг соглигига зарар етказилиб, жабрланувининг улими юзага келиши мукаррар булсада, айбдор шахс жиноий окибат юзага келишини бартараф этган ва унга ёрдам берса, килмиш юзага келган окибатларга кура согликка зарар етказганлик учун жавобгарликка тортилади. Бирок, касддан одам улдиришга суикасд килишдан ихтиёрий кайтганлик учун жиноий жавобгарликдан озод этилиши зарур [7]. Худди шу масалада бошкача фикр мавжуд. Масалан, шикаст етказиш максадида жабрланувчининг бошига огир жисм билан бир неча маротаба урган айбдор шахс сожир этган жиноятидан куркиб кетиб, тез ёрдамни чакиради. Тез ёрдам келгунига кадар кон кетишини олдини олиш максадида жарохатларни боглайди. Мазкур масала асосида жиноятга суикасд килиш охирига етказилмаганлиги туфайли айбдор юзага келган окибатга караб, яъни баданга огир шикат етказганлик учун жавобгарликка тортилиши лозим, дейиш нотугри. Жиноятга суикасд килиш тамомланган, айбдор шахс жиноий максадига эришишга каратилган такроран тажовуз килишдан (жабрланувчининг улими) ихтиёрий кайтган холларда, жиноятни охирига етказишдан ихтиёрий кайтиш эмас, такроран тажовуз килишдан ихтиёрий кайтиш сифатида бахоланиши лозим. Бунда жиноятга суикасд килиш тамомланган, шахснинг жиноий касди амалга оширилган (жабрланувчининг бошига шикаст етказилган), жиноий окибат эса шахсга боглик булмаган холатларга юз бермаган. Айбдор шахс такроран тажовуз килишдан ихтиёрий кайтган булиб, шахсни жиноий жавобгарликдан озод килиш учун асос хисобланмайди, шунинг учун енгиллаштирувчи холат сифатида жазо тайинлашда инобатга олиниши мумкин [8].

Агар жиноятни охирига етказа олмаганлик сабаблари айбдорнинг хохиш-иродасига боглик булса ёки бошкача килиб айтганда, жиноят содир этаётган шахс зарарни коплаш ёки етказилган зарарни бартараф этиш йули билан ижтимоий хавфли окибатларнинг олдини олишга харакат килса, тамом булган суикасддан ихтиёрий кайтиш имконияти тугрисидаги масала юзага келади [9].

"Назарий жих,атдан тамом булган суикасддан ихтиёрий кайтишга шифокор, акушер, гинеколог ёки она томонидан чакалокни улдириш максадида сув тула челакка уни ташлаб юбориш, бирок дархол жиноий максаддан кайтиб, чакалокни куткариши, сузишни билмайдиган шахсни киргокдан дарёга итаргандан сунг жиноий максадидан воз кечиб, айбдорнинг узи томонидан жабрланувчини куткариб колиши, захар берган шахснинг шу захоти захарга карши дори бериши ва хк. Таъкидлаш керакки, хар кандай вазиятда хам шахсга хеч кандай зарар етказилмаган булиши лозим. Асосийси жиноий окибатнинг юз бериши олди олинган, тасодифий холатлар (шок, томирнинг тортишиб колиши, хушидан кетиш) юз бермаган ва сабабий богланишга таъсир килмаганлиги булиши лозим" [10].

Содир этилган цилмиш ва юз берган оцибат уртасида муайян вацт оралиги мавжуд булиб, субъект сабабий богланиш ривожланиши устидан назорат цила олиш имконияти булгандагина жиноий оцибат юз беришини тухтатиши мумкин. Шахс цилмиши натижасида келиб чицадиган оцибатларни олдини олиш учун етарли вацт оралиги талаб этилади. Жиноий цилмиш ва оцибат уртасидаги вацт жиноятнинг хусусиятига боглиц булиб, аксарият холларда минимал даражада булиши мумкин. Одам улдириш мацсадида жабрланувчини сувга итариб юборгандан сунг шахс жиноятдан ихтиёрий цайтса, шахснинг улим юз бермаслигига царатилган харакат дархол амалга оширилиши лозим. Шунинг учун тамом булган суицасддан ихтиёрий цайтиш мумкинлиги масаласи хар бир вазиятда алохида куриб чицилиши лозим. Бунда шахснинг жиноий оцибат келиб чицмаслиги учун узига боглиц барча зарур харакатларни амалга оширганлиги мухим булиб, жиноий оцибат ташци мухит, тасодифий холатга кура юз берганлиги ахамият касб этмайди. Шунингдек, содир этилаётган жиноят таркибининг тузилишидан ахамиятга эга.

Формал таркибли жиноятларда тамом булган суикасддан ихтиёрий кайтиш хам мумкин. Формал таркибли жиноятларда жиноятнинг объектив томони жиноят содир этаётган шахс ва бошца шахсларнинг узаро боглиц харакатларидан иборат булса, тамом булган суицасддан ихтиёрий цайтиш фаол харакатлар билан амалга оширилади. Бундай ихтиёрий цайтиш жиноят содир этишга суицасд цилингунга цадар булган холатни тиклашда ифодаланади. Шахс сабабий богланишнинг ривожланиши устидан назорат цила олсагина жиноятга аралашиши, харакатларни тухтатиш ва жиноий оцибат юз беришига йул цуймаслиги мумкин. Мазкур харакатлар шахснинг узи ёки унинг илтимоси, топширигига кура учинчи шахслар томонидан амалга оширилиши мумкин. Жумладан, пора бериш жинояти пора предметининг маълум цисми мансабдор шахсга берилган вацтдан бошлаб тамом булган хисобланади. Пора предметини мансабдор шахснинг столида цолдирган шахснинг цайтиб келиб порани олиб кетиши пора беришдан ихтиёрий цайтиш деб топилиши лозим. Ёлгон хабар бериш жиноятида маълумотлар тегишли давлат органлари ёки жамоат ташкилотлари ёхуд мансабдор шахсларга маълум булган вацтдан бошлаб тамом булган хисобланади. Шунинг учун жиноятдан шахснинг фаол харакати орцали ихтиёрий цайтиш мумкин, почта цутисига келиб тушган маълумотни олиб цуйиш, йуц цилиб ташлаш ва х.к.

Маълумки формал таркибли жиноятларни шартли равишда икки гурух,га ажратиш мумкин. Биринчисига жиноятга тайёргарлик куриш мумкин булган формал таркибли жиноятлар киради. Хусусан, Узбекистон Республикаси Президентига тажовуз цилиш (ЖК 158-моддаси 1-цисми) жинояти юзага келган оцибатдан цатъий назар, тажовуз амалга оширилган вацтдан бошлаб тугалланган хисобланади. Шунинг учун мазкур жиноятдан фацат тайёргарлик куриш харакатларини амалга ошираётган вацтда ихтиёрий цайтиш мумкин булиб, шарт-шароит яратишга царатилган харакатларни тухтатишда намоён булади. Номусга тегиш жинояти иккинчи гурух жниоятларига мисол булиши мумкин. Номусга тегиш жиноятининг объектив томони мураккаб булиб, зурлик ишлатиш ёки цурцитиш хамда номусга тегишда ифодаланади. Жабрланувчига нисбатан зурлик ишлатиб, бироц унинг номусига тегмаслик жиноятдан ихтиёрий цайтиш сифатида бахоланиши мумкин. Номусга тегиш жиноятидан ихтиёрий цайтиш жиноий оцибат юз беришини кузлаб амалга оширилган харакатларни тухтатишда намоён булади [6].

Айрим формал таркибли жиноятларнинг объектив томони муцобил харакатларини содир этишда намоён булади. Мазкур туркумдаги жиноятларда у ёки бу харакатни содир

этиш билан жиноят тугалланганлиги сабабли жиноятдан ихтиёрий кайтиш мумкин эмас. Х,аракатсизлик оркали содир этиладиган формал таркибли жиноятларда моддий таркибли жиноятлар сингари фаол харакатлар оркали жиноятдан ихтиёрий кайтиш мумкин.

Баъзи холларда айбдор томонидан ижтимоий хавфли окибат кисман олди олиниши ва муайян окибат юз бериши мумкин. Жабрланувчининг улими юз бермаганлигига карамай, соглигига шикаст етказилиши, ёнгинни учирилганлига карамай, мулкка шикаст етказилиши. Бундай холларда, шахснинг жавобгарлиги фактик юз берган окибатларга караб хал этилади (соглигига зарар етказганлик, зарар микдоридан келиб чикиб мулкка шикаст етказганлик).

Айрим холларда шахснинг жиноятдан ихтиёрий кайтиши билан бирга, жиноят шахсга боглик булмаган объектив сабабларга кура охирига етказилиши, давом эттирилиши имконсиз булади. Жабрланувчини улдириш максадида дарёга итариб юборган шахс жиноятдан ихтиёрий кайтиб, жабрланувчига ёрдам бериши, жабрланувчининг эса сузишни билиши, ёки айбдор мулкни нобуд килиш максадида ут куйганидан сунг жиноий максадидан ихтиёрий кайтиши ва шу вактда деразадан ёнгин содир булаётганлигини куриб колган кушнининг ут учирувчиларга дархол хабар бериши ва уларнинг айбдор шахсга ёрдами натижасида ёнгин бартараф этилиши. Мазкур холатларда жиноятдан ихтиёрий кайтишнинг барча белгилари мавжуд, чунки шахс узининг жиноий харакатини охиригача етказиш имкониятига эга була туриб, ихтиёрий равишда жиноий окибат юз бермаслиги учун узига боглик булган барча харакатларни амалга оширган, жиноий окибат эса бошка шахсларнинг аралашуви ёки бошка холатларга кура юз бермайди. Бизнингча, мазкур масала алохида тартибга солиниши лозим.

Юкоридагилардан келиб чикиб, Узбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг тегишли карорида куйидагича тушунтириш берилиши максадга мувофик. "Шахс узининг хатти-х,аракати натижасида жиноий окибат юз бериши мумкинлигини англаган х,олда, жиноий окибат юз бермаслиги учун ихтиёрий ва онгли равишда барча зарур чораларни курганлигига карамасдан, жиноий окибат шахсга боFлик булмаган ва унга номаълум булган холатларга кура юз бермаган булса, шахснинг жиноий жавобгарлиги Узбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 26-моддаси 2-кисмига кура истисно этилиши мумкин".

Мазкур узгартиришнинг киритилиши аввало, тамом булмаган жиноятларни жиноят содир этишдан ихтиёрий кайтишдан дифференциация килишга олиб келади ва суд-тергов амалиётидаги мазкур институтларнинг фаркланмаслигига бархам берилади, бунинг натижасида ижтимоий хавфли килмиш содир этиб, бирок килмишида жиноят таркиби элементлари тулик мавжуд булмаган шахсларга нисбатан асоссиз равишда жазо тайинлаш амалиётига чек куйилади.Энг асосийси, судланганлик тамгасидан халос булиб жамият хаётининг фаол, тула хукукли аъзоси булиб яшашига имконият яратади. Бугунги кундаги энг асосий масалалардан бири одил судловнинг амалда таъминланишига фукароларнинг суддан рози булишига, халкимизнинг тергов ва суд органларига ишончини мустахкамланишига олиб келади.

Демак, хукукни куллаш амалиётида жиноятдан ихтиёрий кайтиш институтини тамом булган суикасдга нисбатан татбик этишда жиноят содир этишдан ихтиёрий кайтишнинг умумий белгилари (ихтиёрийлик, катъийлик, уз вактида амалга оширганлик)дан ташкари, куйидаги холатлар эътиборга олиниши лозим: шахсда ууцуцца хилоф цилмишнинг ривожланиши устидан назорат цилиш имкониятининг мавжудлиги; цилмиш ва ижтимоий

xaetynu o^uöam W3 öepumu ypmacuöa ea^m opanusunum Maewyönuzu; uxmuepuu yaümuMHum $aon aMama owupumamueu; wunonm mapKu6unum my3unumu.

Review of law sciences References:

1. Sitnikova A.I. Prigotovleniye k prestupleniyu i pokusheniye na prestupleniye: Monografiya. - M.: Os-89, 2006. - S. 117.

2. Anisimov A.A. Neokonchennie prestupleniya i osobennosti ix dokazivaniya. Diss. ...kand.yurid.nauk. Voronej. - 2003. - S.52.

3. Rustambayev M.X., Payzullayev K. Osobennosti dobrovolnogo otkaza v nasilstvennix prestupleniyax protiv lichnosti // Konstitutsiya huquqiy davlat qurishning asosi. - T.: Adolat, 1996. - S.29.

4. Uchebno-prakticheskiy kommentariy k Ugolovnomu kodeksu Rossiyskoy Federatsii. Izd. 2-e , ispr. i dop. Pod obshey redaktsiyey A.E.Jalinskogo. - M., 2006. - S.113.

5. Tadevosyan L.Z. Problemi otvetstvennosti za neokonchennuyu prestupnuyu deyatelnost po ugolovnomu zakonodatelstvu Respubliki Armeniya. Dis. .. .dokt.yurid.nauk. - M., 2010.

6. Klyuyev A.A. Dobrovolniy otkaz ot soversheniya prestupleniya // Entsiklopediya ugolovnogo prava. T.5. Neokonchennoye prestupleniye. - Izdaniye professora Malinina. 2e izd. SPb., 2012. - S.384.

7. Saveleva V.S. Osnovi kvalifikatsii prestupleniy: ucheb. posobiye . - M.: TK Velbi, Prospekt, 2008. - S.58.

8. Skorilkin N., Dadonov S., Annenkov A. Dobrovolniy otkaz na stadii okonchennogo pokusheniya na perstupleniye // Zakonnost. - №5 (811) 2002, - S. 32.

9. Reshetnikov A.Yu. Pokusheniye na prestupleniye v rossiyskom ugolovnom prave. Diss...k.yu.n. - M., 2007. - S.75.

10. Kayumov A.S. Dobrovolniy otkaz ot soversheniya prestupleniya i deyatelnoye raskayaniye po ugolovnomu zakonodatelstvu Respubliki Uzbekistan. Diss... kand. yurid.nauk. - T.: 1998. - S. 64-65.

- S.121.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.