Научная статья на тему 'Мантиқий тафаккурнинг умумий қонунлари'

Мантиқий тафаккурнинг умумий қонунлари Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
2510
289
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
айният / илмий қонун / нозидлик / истисно / формал мантиқ / инсон / тафаккур / зиддият / борлиқ / харакат / софистика / тождество / противоречие / исключение третьего / закон достаточного основания / формальная логика / человек / сознание / противоположность / существование / действие / софистика

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Юлдашева Матлуба Мунаваровна, Муҳаммадалиева Шоира

Мақолада айният, нозидлик, истисно ва етарли асос қонунлари формал мантиқ фанининг илк босқичи бўлган анъанавий мантиқда ўрганилишига эътибор қаратилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

МУХАММАДАЛИЕВА Ш. ОБЩИЕ ЗАКОНЫ ЛОГИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ

В статье подчеркиваются логические законы тождество, противоречие, исключение третьего и достаточного основания в традиционной логике, которые являются начальным этапом логики.

Текст научной работы на тему «Мантиқий тафаккурнинг умумий қонунлари»

Юлдашева Матлуба Мунаваровна,

К,ук,он давлат педагогика институти ижтимоий фанлар кафедраси доценти, фалсафа фанлари номзоди;

Мух,аммадалиева Шоира,

К,ук,он давлат педагогика институти «Тасвирий санъат ва мух,андислик графикаси» йуналиши 2-боск.ич талабаси

МАНТИКИИ ТАФАККУРНИНГ УМУМИЙ КОНУНЛАРИ

УДК: 378: 372.8

ЮЛДАШЕВА М.М., МУЦАММАДАЛИЕВА Ш. МАНТИЛИЙ ТАФАККУРНИНГ УМУМИЙ ЪОНУНЛАРИ

Мак,олада айният, нозидлик, истисно ва етарли асос конунлари формал мантик, фанининг илк боскичи булган анъанавий мантикда урганилишига эътибор каратилган.

Таянч суз ва тушунчалар: айният, илмий к,онун, нозидлик, истисно, формал мантик, инсон, тафаккур, зиддият, борлик,, харакат, софистика.

ЮЛДАШЕВА М.М., МУХАММАДАЛИЕВА Ш. ОБЩИЕ ЗАКОНЫ ЛОГИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ

В статье подчеркиваются логические законы - тождество, противоречие, исключение третьего и достаточного основания в традиционной логике, которые являются начальным этапом логики.

Ключевые слова и понятия: тождество, противоречие, исключение третьего, закон достаточного основания, формальная логика, человек, сознание, противоположность, существование, действие, софистика.

YULDASHEVA M., MUHAMMADALIYEVA SH. GENERAL LAWS OF LOGICAL THINKING

The article emphasizes laws of logic - identity, contradiction, elimination of the third and sufficient reason in traditional logic, which is the initial stage of logic.

Keywords: identity, contradiction, elimination of the third, law of sufficient reason, formal logic, man, consciousness, opposite, existence, action, sophistry.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 3(76)

Миллий мафкурамизнинг асосий тояларидан бири - комил инсонни шакллантиришда мантиц фанининг урни бециёс-лигидадир.

Мамлакатимизнинг Биринчи Президенти Ислом Каримов «Тарихий хотирасиз келажак йук,» номли асарларида комил инсоннинг хусусиятларига тухталиб, «У х,ар бир нарсани акл, мантик тарозисига солиб куради. Уз фикр-уйи, хулосасини мантик асосида курган киши етук одам булади»1, деб курсатиб утганлар. Бу х,олат ёшларга мантик фани асос-ларини чукур ургатиш, уларнинг мантикий тафаккур маданиятини ривожлантириш бора-сидаги амалий фаолиятни кенг йулга куйишни такозо этади.

Зеро, мантик кадимги фанлардан бири булиб, унинг масалалари карийб икки ярим минг йилдан буён урганиб келинмокда. Бу фан кишиларга оламни урганиш, узга инсонлар билан туFри муносабатда булиш, туFри фикр-лаш, билимларни купайтириш каби мух,им вазифаларни бажаришга хизмат килади.

Мантикий фикрлашнинг умумий конунлари юртимиздаги барча олий таълим муассасала-рида «Мантик» фани доирасида укитилади. Мантик фанига оид деярли барча адабиёт-ларда туFри фикрлашнинг умумий конунларига таъриф берилаётганда бу конунлар фикрнинг «аник, изчил, зиддиятлардан холи ва асосли» булишлигини таъминлаши айтилади. Хар бир конунга алох,ида тухталганда, айният конуни «х,ар бир фикр, мух,окама аник, равшан булишини» ифода этиши, нозидлик конуни ва учинчиси истисно конуни «фикрий зиддият-нинг олдини олишга» каратилганлиги, етарли асос конуни эса «х,ар бир фикр, мулох,аза, мух,окаманинг чинлиги бошка чинлиги исбот-ланган фикр ёрдами билан асосланиши» курсатилади.

Уз-узидан савол тугилади: туFри фикрлашнинг умумий конунларидан кайси бири туFри фикрлашнинг асосий талабларидан бири булган мантикий изчилликни тулаконли акс эттира олади? Мантикан туFри фикрлашнинг умумий конунларининг талаблари матн ичи-даги узига тегишли жих,атларни тартибга солади, лекин улардан х,еч бири матнни бир

1 Каримов И.А. Тарихий хотирасиз келажак йук. - Т.: «Шарк», 1998. -6-б.

бутун х,олда тах,лил этмайди. Маълумки, олам-даги нарса ва хрдисалар х,аракати узига хос ички конунларга буйсунади. Ана шу х,аракат-нинг инсон онгидаги инъикоси х,исобланмиш тафаккурда ^ам узига хос объектив конуният-лар мавжуд. Жумладан, М.Шариповнинг фик-рича, «Фалсафада конун тушунчаси нарса ва ^одисаларнинг мух,им, зарурий, умумий, нис-бий баркарор муносабатларини ифодалайди. Формал мантик илмида конун тушунчаси фикрлаш элементлари уртасидаги ички, мух,им, зарурий алокадорликни ифодалайди»2.

Ушбу таърифга кура, М.Хайруллаев ва М.Хакбердиевлар «Тафаккур конунлари чин билимга эришиш максадига хизмат киладиган туFри фикрлашнинг аник нормаларидир... Тафаккур конунлари уз ^олати билан икки гурух,га булинади. Биринчиси: хусусий ах,а-миятга эга булган конунлар, тафаккур жараё-нининг айрим конунлари ёки коидалари, яъни тушунчанинг таърифланиши, катъий силлогизм тузиш коидалари ва бошкалар. Иккин-чиси: тафаккур фаолиятини умуман характер-ловчи, яъни умумий ах,амиятга эга булган тафаккурнинг мантикий конунлари»3 деб таъриф келтиришган.

Демак, шундан келиб чикиб айтиш мум-кинки, инсон тафаккурига хос булган мух,им хислатлардан бири фикрнинг аник булишидир. Чунки, объектив вокеликдаги х,ар бир буюм, ^одиса узига хос белги ва хусусиятларга эга. Бу белги ва хусусиятлар буюм ва х,одисаларни бир-биридан фарклашга, уларнинг узига хос томонларини аниклашга ёрдам беради. Бу эса, уз навбатида, буюм ва хрдисаларнинг инсон тафаккурида аник акс этиши, х,ар бир фикр, мулох,азанинг аник, равшан ифодаланишини таъминлайди. Фикрнинг ноаниклиги фикрдаги мантикнинг саёзлашуви, мантиксизликка олиб келади. Масалан, объектив ва субъектив сабаб тушунчаларининг мох,иятини аниклаб олмас-дан бирорта х,одисанинг келиб чикиш сабаб-лари туFрисида аник фикр юритиб булмайди.

2 Шарипов М., Файзихужаева Д. Мантик. - Т.: Т.Тулом номидаги нашриёт, 2004. -55-б.

3 Хайруллаев М., Хакбердиев М. Мантик. - Т.: «Уки-тувчи», 1993. -20-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 3(76)

Шу сабабдан фикрдаги аниклик т^ри тафак-курлашнинг асосий белгиларидан бири хисобланади.

Айни пайтда аниклик - инсон тафаккурига хос булган мухим хислатлардан бири булиб, у узининг объектив асосига эгадир. Маълумки, атроф-оламдаги нарса ва ходисалар узига хос сифати, белгиси ва хусусиятлари билан бир-биридан ажраб туради. Улардаги бу жихатлар хар бир нарса ва ходисани бир-биридан фарклашга, уларнинг узига хос томонларини урганишга имкон яратади. Демакки, хар бир нарса ва ходисани ана шу узига хос томонларини тафаккурда аник акс этиши туFри фикр-лашнинг зарурий шартларидан бири. Нарса ва ходисаларнинг инсон тафаккурида аник акс этиши фикр ва мулохазаларнинг аник, тушу-нарли ифодаланишини таъминлайди. Аник булмаган мулохазалар, фикрлар Fализлик, чалкашлик, мантиксизликка олиб келади.

Шунга кура, объектив вокеликдаги буюм ва ходисанинг жойлашиши, узаро муносабати ва боFланишида муайян тартиб, изчиллик, кетма-кетлик мавжуддир. Буюм ва ходисаларнинг бу хусусиятлари фикрлаш жараёнининг изчил амалга ошишида уз ифодасини топган. Тафак-курга хос булган изчиллик белгиси хар бир фикрнинг муайян тартибда узаро боFланган холда баён этилишини талаб килади. Фикрдаги изчилликнинг бузилиши, фикр маъноси-нинг узгаришига олиб келади ва бундай фикрни тушуниб олиш кийинлашади. Маса-лан, бирорта файласуф - мутафаккирнинг умумфалсафий карашларини урганмасдан туриб, унинг ижтимоий ёки ахлокий таълимо-тининг мохиятини тулик тушуниб булмайди.

Яна шуни хам айтиб утиш керакки, вокеликдаги бирон-бир предмет ёки х,одиса бир вактнинг узида икки зид белгига эга була олмайди. Масалан, маълум бир китоб Узбекистонда нашр этилган ёки нашр этилма-ган булади ёки бирон-бир предмет бир вактнинг узида хам бор, хам йук була олмайди. Демакки, тафаккурда хам ана шундай зидди-ятларга йул куймаслик зарур. Бу эса мантикан туFри фикрлашнинг зарурий шартларидан бири хисобланади. Тафаккурда мантикий зид-диятларга йул куйиш фикрларнинг тушунарсиз булиши, мантиксизликка олиб келади.

Шунингдек, мантикан туFри фикрлашни таъминлаш учун зарур булган шартлардан яна

бири - фикрларнинг асосли булишидир. Вокеликдаги нарса ва х,одисалар уртасидаги саба-бий боFланишлар мантикий тафаккурнинг ана шу асослилик принципининг объектив негизи х,исобланади. Инсон уз фикрларини асос-лашда чинлиги исботланган ва бир-бири билан мантикан боFланган мулох,азалардан фойдаланади.

Умуман олганда вокеликдаги нарса ва х,одисалар маълум бир тартиб, кетма-кетликда мавжуддир ^амда уларнинг уртасидаги узаро муносабат ва боFланишлари х,ам ана шундай изчилликка амал килади. Улардаги бу хусуси-ятлар фикрлаш жараёнининг мантикий изчиллик принципида уз аксини топгандир. Мантикий изчиллик х,ар бир фикрни муайян тартибда х,амда узаро боFланган х,олда баён килинишини такозо килади. Жумладан, «Мантикий тафаккурнинг асосий конунлари куйидагилар:

1) айният конуни; 2) зиддият конуни (нозид-лик конуни); 3) учинчиси мустасно конуни; 4) етарли асос конуни... Бу конунлар туFри фикрлашнинг зарурий шартидир. Хар кандай туFри фикр аник, нозид, изчил ва исбот килинган булиши керак»1.

Шу уринда ушбу конунларнинг кашф эти-лиш тарихига кискача тухталиб утсак.

«Фалсафа тарихида айният конуни биринчи булиб Элей мактабининг вакили, кадимги юнон файласуфи Парменид томонидан таъ-рифланган: «Борлик бор, ноборлик йук». Пар-мениддан сунг айният конунини Афлотун таъ-рифлаган: «Fоя уз-узига айнандир».

Кадимги юнон файласуфи Арасту биринчи булиб мантикий конунларни изчил назария сифатида яратган. У биринчи уринга зиддият конунини куяди ва уни тафаккурнинг асосий ва бош конуни сифатида курсатади.

Мантик фани тарихида биринчи булиб айният конунини тафаккурнинг бош конуни сифатида немис идеалист файласуфи Г.Лейбниц (1646-1716 й.) таърифлаган2.

Зиддият конунини буюк юнон мутафаккири Арасту кашф килган. У шундай деган: «Бир-бирини инкор этувчи икки х,укм бирданига

1 Рах,и мов И. Мантик. - Т.: «Университет», 1994. -18-б.

2 Чкнаверянц А.А. Закон тождества. - М.: «Высшая школа», 1961. -С. 34.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 3(76)

чин булиши мумкин эмас»1. Антик давр таникли мантикшуносининг катта хизмати шундаки, у зиддият конунининг онтологик асосларини курсатиб берган: ушбу конун борлик конунларини узида акс эттиради. У шундай ёзади: «Бир маънода, бир вактнинг узида битта нарсанинг мавжуд булиши ва мав-жуд булмаслиги мумкин эмас»2.

Формал-мантикнинг турт конуни ичида энг куп келишмовчиликлар учинчиси истисно конуни борасида булган. «Айрим муаллифлар учинчиси истисно конуни формал-мантикнинг бошка конунлари сингари, тафаккурнинг алохида конунларидан бири деб хисоблашган (Арасту, Кант, Шопенгауэр); бошка муаллифлар бу конуннинг мавжудлигини эътироф этишса-да, уни зиддият конунининг хосиласи (Зигварт) ёки зиддият конунининг иккинчи ярми (Милль) дея, учинчиси истисно конунини алохида конун эканини инкор этишган; учинчи гурух муаллифларнинг фикрича, бундай конун умуман мавжуд эмас (Гегель, Васильев), учинчиси истисно конуни мантикшунос назариёт-чилар томонидан уйлаб топилгандир; ва, нихоят, туртинчи гурух муаллифлар зиддият конуни ва учинчиси истисно конунлари алохида-алохида конунлар эмас, балки ягона конунлардир, деган фикрда булишган (Лейбниц, Иберверг)»3.

Етарли асос конунининг кашф этилиши ва унинг таърифланиши немис файласуфи Лейб-ницга тегишли деб курсатилади. У буни шундай тамойил куринишида ифодалаган: «Барча мавжуд нарсалар узининг мавжудлиги учун етарли асосга эга»... Лекин Лейбницнинг узок утмишдошлари - Левкипп ва Демокритлар етарли асос конунига дастлабки таърифни беришган. Улар шундай дейишган: «Хеч бир нарса сабабсиз вужудга келмайди, хамма нарса заруриятдан кайсидир асос туфайли пайдо булади.

Шу уринда айтиб утиш керакки, етарли асос конуни мантикшунослар орасида купгина бахс-мунозараларга сабаб булган. Бу эса бу конуннинг «меъёрий (нормативный) харак-тердан кура, купрок тавсиявий характерга эга-

1 Аристотель. Метафизика. - М.: «Наука», 1934. -С. 63.

2 Уша жойда.

3 Бабаянц М.С. Закон исключенного третьего. - М.:

«Высшая школа», 1962. -С. 21.

лиги» билан изохланади. Шунга кура айрим мантикшунослар бу конунни «асосий конунлар» каторига киритмайди»4.

Юкорида курсатиб утилган мантикан туFри фикрлашнинг умумий конунлари мантикий тафаккурнинг барча шаклларига, элементла-рига хос булган аниклик, нозидлик, изчиллик, асослилик хислатларини ифодалайди.

Бундан куриниб турибдики, мантикан туFри фикрлашнинг умумий конунлари туFри фикр-лаш учун зарурий булган талабларни илгари суради. Бу талаблар бажарилган такдирдагина, фикрлар уртасидаги боFланишлар туFри амалга оширилади ва улардаги мантикийлик таъминланади.

Шунга кура, мантикан туFри фикрлашнинг умумий конунлари тафаккурнинг табиий конунлари хамдир. Зеро, уларни йукка чика-риш ёки бошка конунлар билан алмаштириш мумкин эмас ва улар хеч кимнинг хохишига боFлик булмаган холда мавжуд булади.

Шу уринда шуни хам айтиб утиш керакки, бу конунлардан келиб чикадиган талабларни бузиш, уларга амал килмаслик мумкин. Лекин бунда фикрлаш ноаник, зиддиятли, асоссиз, ноизчил ва охир-окибат мантиксиз, нотуFри булади.

Зеро, мантикан туFри фикрлашнинг умумий конунлари бир карашда шахсларга хос конун-лардек туюлади, чунки улар инсон миясида, унинг аклий фаолияти жараёнида амал килади. Лекин шунга карамасдан, тафаккур конунлари объектив мазмунга эга булган конунлардир. Биринчидан, улар фикрлаётган субъектнинг кайфияти ва хохишига боFлик булмаган холда хар кандай мантикий, туFри фикрлашда амал килади, хатто, бу субъект мантик фанини урганмаган ва мантикий конунлар хакида хеч кандай тасаввурга эга булмаса хам. Иккинчидан эса тафаккур, фикр юритиш инсонга, инсон миясига хос булган табиий хусусиятдир. Агар тафаккур, фикрлаш жараёни инсонларга хос булган табиий хусу-сият экан, демак, унинг конунлари хам тафаккурнинг табиий конунларидир. Учинчидан, мантикий тафаккур ва унинг конун ва коидалари умуминсоний характерга эга, яъни инсонлар миллати, ирки, тили, жинси ва

4 Савинов А.В. Логические законы мышления. - Л.: «Наука», 1958. -С. 251.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 3(76)

бошка тафовутли жихатларидан катъи назар, бир хил конунлар асосида фикрлашади ва бу конунлар мантикий конунлардир. Ва нихоят, туртинчидан, мантикий конунлар объектив вокеликдаги нарса ва ходисалар, улар уртасидаги муносабатлар, улардаги хусусият-ларнинг бир неча минг йиллар давомида инсон миясида акс этиб колишининг натижа-сидир.

Айният, нозидлик, учинчиси истисно ва етарли асос конунлари формал мантик фани-нинг илк боскичи булган аньанавий ман-тикдаёк урганила бошланган. Лекин бу конун-ларнинг мазмун-мохияти хакида файласуфлар уртасида хам, мантикшунослар уртасида хам халигача бир тухтамга келинмаган. Масалан, формал мантикка карши булганлар айният конунини - нарса хар доим уз-узига тенг булиши керак, деб талкин киладилар. Бирин-чидан, формал мантик нарсалар хакидаги эмас, тафаккур хакидаги фандир, шу сабабли хам бундай талаб куйилиши мумкин эмас. Иккинчидан, Арасту давридан буён айният конуни тафаккурдаги айнанлик деганда, маълум бир тушунчанинг аник мазмунга эга булиши ва маълум бир мухокама, хулоса чикариш жараёнида дастлабки мазмунини саклаб колишлиги хакидаги талабни илгари суради. Чиндан хам, сухбат ёки бах,с жараёнида томонлар битта тушунчага турлича маз-мун берадиган булса, бундай мухокамада мантикийлик бузилади, софистика вужудга келади.

Формал мантикка карши булганлар зиддият конунини хам узига хос талкин килишга ва, хатто, уни инкор этишга уринадилар. Улар зиддият конунини табиат ва жамиятдаги карама-каршиликни, зиддиятни инкор этади, деб талкин киладилар. Биринчидан, аввал айтиб утганимиздек, формал мантик нарсалар хакида эмас, тафаккур хакидаги фан, шу сабабли зиддият конуни нарсаларга тегишли зиддиятлар хакидаги саволни уртага куймайди. Иккинчидан, зиддият конуни тафаккурдаги барча зиддиятларни хам инкор этмайди, факатгина бирон-бир масала ёки предмет юзасидан маълум бир муносабат ва вактда уз-узини инкор килмаслик хакидаги талабни акс эттиради.

Шунингдек, формал мантик узига карши булганларнинг уринишларига карамасдан, уз

конунлари билан аллакачон объектив олам-нинг диалектик мохиятини акс эттиргандир. Буни биргина зиддият конуни мисолида хам куриш мумкин. Унга кура, биринчидан, бир предмет хакида бир вактда айтилган икки карама-карши фикрнинг хар иккиси туFри булиши мумкин эмас. Эътибор беринг, факат бир вактда дейилмокда, турли вактларда эмас. Нима учун? Чунки предмет узгариши мумкин, шунга кура бизнинг у хакидаги фикрларимиз хам узгаради. Демак, зиддият конуни нарса-ларнинг диалектик табиатидан келиб чикади. Иккинчидан эса, бир предмет хакидаги икки карама-карши фикрнинг хар иккиси битта муносабатда бирданига чин булиши мумкин эмас. Яна аник бир муносабат олинмокда, бошкаси эмас. Нега? Чунки бошка муноса-батда олинган предмет бошка предметларга нисбатан узга сифатларни касб этади. Диалектика хам айнан шуни акс эттиради.

«Тафаккур конунлари хакида яна икки хил караш мавжуд. Айрим мантикшунос ва файласуфлар бу конунларни оламдаги нарсалар табиатида амал килади деб хисоблашади; бошка баъзилари бу конунларни аввалдан инсон онгида мавжуд булган ва факат тафаккурнинг узига тегишли ички конунлар сифатида талкин этишади. Формал мантикнинг конунлари хакидаги бу иккала талкин хам нотуFри. Аввалгисининг хатоси шундаки, формал мантик конунлари табиат ва жамият конунлари эмас, тафаккур конунларидир. Мантик конунларида моддий борлик конун-ларининг акс этиши лозимлиги бошка масала, лекин мантикий конунлар тафаккурда узига хос тарзда намоён булади. Масалан, табиатда тушунчани таърифлашга оид коидани топиб булмайди. Бу амал факат мантикий тахлилга тааллуклидир. Мантикий конунларни ички, факат тафаккурга тегишли, деб хисобловчи мантикшунос ва файласуфлар хам уз-узидан нотуFри фикр юритадилар, чунки юкорида таъкидлаб утганимиздек, тафаккур ва унинг конунлари моддий борлик ва унинг конун-ларини онгимизда узига хос тарзда акс эти-шидир»1.

1 Кондаков Н.И. Логический словарь-справочник, 2-е издание. - М.: «Наука», 1975. -С. 312.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 3(76)

Тафаккур конунлари хакидаги фикрларни умумлаштириб, куйидаги хулосаларга кела-миз:

• тафаккур конунлари фикрлаш элемент-лари уртасидаги ички, мухим, зарурий алока-дорликларни акс эттиради;

• тафаккур конунлари чин билимга эри-шишни таъминлайдиган аник илмий меъёр-лардир;

• тафаккур конунлари объектив мазмунга эга булган конунлардир;

• тафаккур конунлари тафаккурнинг табиий конунлари хисобланади;

• тафаккур конунлари туFри фикрлаш учун зарурий булган талабларни илгари суради;

• тафаккур конунлари мантикий тафаккурнинг барча шакллари, элементларига хос булган аниклик, нозидлик, изчиллик, асосли-лик хислатларини ифодалайди;

• тафаккур конунлари объектив оламнинг диалектик мохиятини акс эттиради.

Хулоса килиб айтганда, мантикий конун-ларнинг мазмун-мохиятини яхши билиш ёшларнинг фикрлаш доирасини кенгайтиради, уларнинг мустакил фикрлаш кобилиятини ривожлантиради, мантикий тафаккур мада-нияти куникмаларини шакллантиради.

Адабиётлар руйхати:

1. Аристотель. Метафизика. - М.: «Наука», 1934.

2. Бабаянц М.С. Закон исключенного третьего. - М.: «Высшая школа», 1962.

3. Кондаков Н.И. Логический словарь-справочник, 2-е издание. - М.: «Наука», 1975.

4. Рахимов И. Мантик. - Т.: «Университет», 1994.

5. Хайруллаев М., Хакбердиев М. Мантик. - Т.: «Укитувчи», 1993.

6. Чкнаверянц А.А. Закон тождества. - М.: «Высшая школа», 1961.

7. Шарипов М., Файзихужаева Д. Мантик. - Т.: F.Fулом номидаги нашриёт, 2004.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 3(76)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.