Научная статья на тему '“МАКТАБ-ЛАБОРАТОРИЯ”ЛАР МИНТАҚАВИЙ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ МОДЕЛИ СИФАТИДА'

“МАКТАБ-ЛАБОРАТОРИЯ”ЛАР МИНТАҚАВИЙ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ МОДЕЛИ СИФАТИДА Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

248
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
педагогик таълим инновацион кластери / интеграция / “мактаб-лаборатория” / ҳамкорлик / таълим сифатини ошириш / самарадорлик механизмлари / innovative cluster of teacher education / integration / “schoollaboratory” / cooperation / improving the quality of education / efficiency mechanisms

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Саодат Тоштемирова

Мақолада бугунги кунда педагогика соҳасида татбиқ этилаѐтган кластер моделининг амалий фаолияти самарадорлигини оширувчи “мактаблаборатория” майдончаларининг мазмун-моҳияти, назарий ва амалий аҳамияти, унинг минтақавий таълим самарадорлигини оширишдаги асосий вазифаларига урғу берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

“SCHOOL-LABORATORIES” AS A MODEL FOR IMPROVING THE QUALITY OF REGIONAL EDUCATION

The article emphasizes the content, theoretical and practical significance, main tasks to improve the quality of education of the “school-laboratory” area, which increase the effectiveness of the practical activities of the cluster model, currently used in pedagogy.

Текст научной работы на тему «“МАКТАБ-ЛАБОРАТОРИЯ”ЛАР МИНТАҚАВИЙ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ МОДЕЛИ СИФАТИДА»

"МАКТАБ-ЛАБОРАТОРИЯ"ЛАР МИНТАЦАВИЙ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ МОДЕЛИ СИФАТИДА

Саодат Тоштемирова

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти катта укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Маколада бугунги кунда педагогика сохасида татбик этилаётган кластер моделининг амалий фаолияти самарадорлигини оширувчи "мактаб-лаборатория" майдончаларининг мазмун-мохияти, назарий ва амалий ахамияти, унинг минтакавий таълим самарадорлигини оширишдаги асосий вазифаларига урFу берилган.

Калит сузлар: педагогик таълим инновацион кластери, интеграция, "мактаб-лаборатория", хамкорлик, таълим сифатини ошириш, самарадорлик механизмлари

"SCHOOL-LABORATORIES" AS A MODEL FOR IMPROVING THE QUALITY OF REGIONAL EDUCATION

Saodat Toshtemirova

Senior teacher of Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent region

ABSTRACT

The article emphasizes the content, theoretical and practical significance, main tasks to improve the quality of education of the " school-laboratory" area, which increase the effectiveness of the practical activities of the cluster model, currently used in pedagogy.

Keywords: innovative cluster of teacher education, integration, "school-laboratory", cooperation, improving the quality of education, efficiency mechanisms.

КИРИШ

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг "Моддий ва маънавий хаётни уЙFун ривожлантиришимиз керак. Мактаб бу борадаги асосий буFин булиши лозим. Мактаб таълимини ривожлантириш биз учун умуммиллий максадга, умумхалк харакатига айланиши зарур", дея таъкидлаганларидан келиб чиккан холда, педагогик олий таълим муассасаларининг илмий салохиятларини умумтаълим мактаблари томон

йуналтириш, олий укув юрти профессор-укитувчилари ва мактаб укитувчиларининг куч ва салохиятларини бир нуктага жамлаш бугунги куннинг долзарб вазифаларидандир.

Таълим тизимидаги илмий-услубий ва ижтимоий-педагогик умумийликни яратиш оркали умумий урта таълим мактабларининг укитувчи хамда укувчиларини ривожлантириш учун янги йуналиш ва янги механизмларни ишлаб чикишни инновацион тажриба фаолиятнинг устувор йуналишларидан бири сифатида караш мумкин.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Педагогика сохасидаги таълим кластери миллий педагогикамизда янги ходиса булиб, уни амалга оширишнинг энг асосий воситаларидан бири сифатида "мактаб-лаборатория"ларни келтириш мумкин. "Мактаб-лаборатория"- ларнинг асосий максади узлуксиз таълим жараёнида таълим турлари уртасидаги илмий, услубий ва таълим воситаларини ривожлантириш, кластер моделини педагогик таълим амалиётига татбик этиш билан боFлик илмий-педагогик лойихаларни тажриба-синовдан утказиш хамда таълим турлари уртасидаги амалий интеграцион фаолиятни ривожлантиришдан иборат.

Бундан куриниб турибдики, "мактаб-лаборатория" майдончалари фаолияти:

- таълим турлари уртасидаги узаро интеграция жараёнларини фаоллаштириш ва - уларнинг салохиятларидан самарали фойдаланиш;

- мавжуд муаммоларни бартараф этишнинг инновацион шаклларини излаб топиш ва уларнинг ечимларига нисбатан илмий ёндашувларни шакллантириш;

- таълим тизимидаги узвийлик ва узлуксизликни таъминлашга каратилган ишларни амалга оширишдан иборат.

"Мактаб-лаборатория" майдончаларига таълим турлари хамкорлигининг инновацион шакли сифатида караш, тушунчанинг мохиятини туFри англашни таъминлайди. Улар педагогик таълим инновацион кластери борасидаги инновацион лойихаларни амалга оширишда узига хос педагогик инкубатор вазифасини бажаради.

Юкоридаги фикрлардан келиб чиккан холда "мактаб-лаборатория" тушунчасига куйидагича таъриф бериш мумкин: педагогик таълим инновацион кластерининг субъекти булиб, таълим турларининг илмий, услубий ва таълимий фаолиятини ривожлантириш максадига каратилган

инновацион-интеграцион лойщаларни амалиётга татбик этиш вазифасини бажарадиган мажмуадир

Таълим турларининг узаро алокаси натижасида вужудга келган бу интеграцион мажмуа бошка механизмлардан куйидаги аловдда хусусиятлари билан ажралиб туради:

умумий урта таълим муассасалари билан олий укув юрти хдмкорлигида ишлаб чикилган дастурлар ва лойих,алар;

кушимча таълим хизматлари, халкаро бах,олаш дастурларида келтирилган фанлар буйича фундаментал тайёргарлик;

олий укув юрти профессор-укитувчиларининг мактаб укитувчи ва укувчиларига услубий курсатма ва тавсиялари;

укитувчиларнинг олий укув юрти кафедралари томонидан бошкариладиган илмий-тадкикот ишлари оркали укитиш усулларини узлаштириши;

мактаб укитувчилари ва укувчиларининг олий укув юрти ахборот ресурсларидан фойдаланиш имконияти ва бошкалар.

НАТИЖАЛАР

Кластер ёндашуви асосида таълим самарадорлигини ошириш фан ва таълимни, пировардида, амалиётда жамиятни ривожлантириш учун янги имкониятларни излаш хдмда амалга ошириш имконни яратади. Кластер доирасидаги бир нечта субъектларни узаро интеграциялаш жараёни мураккаб, куп тармокли илмий-амалий жараёндир. Узаро боFлик бир нечта фаолият турларини умумий максад атрофида бирлаштириш аник х,исоб-китоблар ва илмий ечимларни, натижаси кафолатланган лойих,аларни талаб килади, шундагина кластер модели субъектларни ишончини козонади. Шундай экан, педагогик таълим инновацион кластери доирасидаги илмий-педагогик лойих,аларни амалиётга татбик этиш муайян тажриба-майдончалари ташкил килишни талаб этади.

"Мактаб-лаборатория"ларда инновацион ва интеграцион таълим парадигмаси ташкил килиниб, олий таълим ва умумий урта таълимни узаро муваффакиятли фаолияти оркали таълим самарадорлигини ошириш ва жамиятда ижобий узгаришларга эришиш кутилаётган натижа хдсобланади. "Мактаб-лаборатория"ларда бу максадларга эришиш, бу фаолиятни ривожлантириш куп жихдтдан таълим даражаси, умумий маданият, профессионаллик, компетенция, фукаролик фаоллиги, Ватанпарварлик, ва талабалар хдмда укувчиларнинг масъулиятлилиги, шунингдек, таълимдаги

интеграция жараёнларини канчалик самарали амалга оширилишига боFлик. Бу жихатдан келиб чикадиган булсак, "мактаб-лаборатория"ларни илмий-амалий-интеграцион мажмуа деб хам караш мумкин.

Олий укув юрти ва умумий урта таълим хамкорлигидаги янги интеграцион мажмуани амалга ошириш шартларидан яна бири бу асосий билим олиш ва касбий ихтисосликнинг узаро боFликлигини илмий асослаш, шунингдек, факатгина мавжуд билимларни таълим олувчиларга беришдан эмас, илм-фан томонидан талаб килинадиган янги билимларни ишлаб чикишга утиш, шакллантириш оркали амалга оширилиши мумкин. Талаба ва укувчиларни илмий тадкикотлар ва инновацион лойихаларга жалб килиш, ахборот билан мустакил тахлилий жараёнларни олиб бориш лозим.

Педагогик таълим кластери такдим килаётган "мактаб-лаборатория" инновацион-интеграцион мажмуаси уз олдига куйидаги вазифаларни белгилайди:

•олий укув юртининг асосий стратегик тадкикот концепцияси асосида умумий урта таълим муассасаси ва ОТМ уртасидаги инновацион-интеграцион хамкорлик тамойилларини янада ривожлантириш;

•укувчиларни олий таълимлардаги барча мутахассисликлар ва таълим йуналишлари буйича укишга тайёрлаш тизимини такомиллаштириш;

•интеграциянинг ривожланиш йуналиши буйича - вертикал, даражасига кура - узаро хамкорлик, фаолият йуналиши буйича - ишлаб чикариш хамда илмий-таълимий йуналишларига асосланган - узлуксиз, куп боскичли тамойилларини ишлаб чикиш;

•"мактаб-лаборатория" интеграциясининг ташкилий механизмларини такомиллаштириш ва хоказо.

МУХОКАМА

"Мактаб-лаборатория" инновацион-интеграцион мажмуалари юкорида максадларга эришишда куйидаги йуналишларда фаолият олиб бориши максадга мувофик:

"мактаб-лаборатория"ларда асосий билимларни узлаштиришдан ташкари педагогик-психологик имкониятлари оркали олий таълимдаги мутахассислик ва таълим йуналишлари буйича мактаб укувчилари ва уларнинг ота-оналари уртасида касбга йуналтириш ишларини самарали ташкил килиш;

олий таълим билан хамкорликда умумий урта таълимнинг 7 -синфидан бошлаб укувчиларнинг кизикиши ва кобилиятига асосидаги вариатив укув дастурларни ишлаб чикиш;

кушимча дастурларни муваффакиятли тугатган мактаб битирувчиларини олий таълимга кириш имтихонларини утказиш тартибига мувофик дастлабки синов имтихонларини ташкил этиш, адаптация мухитини шакллантириш;

"мактаб-лаборатория"ларнинг тегишли булимларида олий укув юрти профессор-укитувчилари иштирокида илмий-тадкикотларга йуналтирилган укитувчи ва укувчилар томонидан тайёрланган ишларни белгиланган тартибда мухокама килиб бориш, уларнинг компетентлик даражаларини ривожлантириш;

умумий урта таълим муассасаларида ихтисослаштирилган синфлар ташкил килиш, бу синф укувчиларининг ривожланиши учун хамкорликда шароитлар яратиш, олий таълимнинг ахборот ресурсларидан фойдаланган холда ихтисослашган фанларни чукур урганишига имконият яратиш;

олий таълимнинг кундузги юкори боскичида ва сиртки, кечки таълим шаклида таълим олаётган талабаларни касбга узлуксиз тайёрлаш тизимини ишлаб чикиш ва шунинг натижасида талабаларни касбга тайёргарлик жараёнини муддатини кискартириш;

"мактаб-лаборатория" инновацион-интеграцион мажмуаларини фаолиятини янада такомиллаштириш максадида назарий ва амалий тадкикотлар хажмини кенгайтириш кабилар.

"Мактаб-лаборатория" инновацион тажриба майдончаларининг тизимли фаолияти натижасида таълим муассасалари учун мухим булган куйидаги йуналишларда самарадорлик таъминланади:

- хар бир йуналишда таълим кластери фаолияти билан боFлик янги лойихалар ва лойиха гурухлари фаолияти йулга куйилади;

- истикболли лойихаларни оммалаштириш имконияти пайдо булади;

- кафедраларда барча профессор-укитувчилар "мактаб-лаборатория" ишига жалб килинади;

- талабаларнинг укитувчилик касбига булган мослашувчанлик даври кискаради;

- таълим турлари уртасидаги узлуксиз, узвий ва изчил хамкорликнинг, демакки, таълим кластери фаолиятининг самарадорлиги ортади хамда унинг амалиётга татбики тезлашади.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда, "Мактаб-лаборатория" тажриба майдончалари педагогик таълим инновацион кластерини амалиётга татбик этиш шакли сифатида таълим турлари уртасидаги интеграция муносабатларини таъминлаш,

умумтаълим мактаблари фаолиятини инновацион жараёнларга тортиш, таълим ва тарбия уЙFунлиги борасида самарадорликка эришиш, таълим сифатини бошкариш ва яхшилаш, иктидорли укувчиларни юзага чикариш, укитувчилар фаолиятини назорат килиш ва уларни куллаб-кувватлаш билан боFлик; сифат курсаткичларига эришиш имконини беради.

REFERENCES

1. Mardonov, S., Toshtemirova, S., Ahmadjonov, B., & Koshanova, N. (2020). Structure and Mechanisms of Action of The Educational Cluster. International Journal of Psychological Rehabilitation, 27(07), 8104-8111.

2. Toshtemirova, S. (2020). Factors Affecting the Quality of Education and the Importance of the Education Cluster to Address Them. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 5(4), 151-156.

3. Mardonov, S., Khodjamkulov, U., Botirova, S., & Shermatova, U. (2020). The Need to Educate Young People with the Spirit of Patriotism in the Context of Globalization. Journal of Critical Reviews, 7(12), 243-247.

4. Toshtemirova, S. A. (2019). KLASTER YONDASHUVI ASOSIDA MINTAQAVIY TA'LIM TIZMINI BOSHQARISH. NamDU ilmiy axborotnomasi, 1(11), 361-367.

5. Khodjamkulov, U. (2020). Necessity and Conditions for Forming a Cluster of Pedagogical Education (on the Example of the Education System of Uzbekistan).

European Journal of Research and Reflection In Educational Sciences, 5(4), 133137.

6. Toshtemirova Saodat Abdurashidovna. Ta'lim sifati va uni demokratlashtirish ilmiy muammo sifatida // Uzluksiz ta'lim.-2020. - № 1 (86). - S.5

7. Abdurakhmanova, J. N. (2020). The policy of tolerance in Uzbekistan (in the case of Greeks). International Journal on Integrated Education, 2(5), 212.

8. Toshtemirova, S.A. (2020). The quality of education is a pedagogical problem. Актуальные вопросы современной науки Материалы VI международной научно-практической конференции, Саратов. 1(1), 39-40.

9. Абдурахманова, Ж. Н., Тоштемирова, С.А. (2020). ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАР ВА АХБОРОТ МАДАНИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ПЕДАГОГИКАНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИДАН БИРИ. Science and Education, 1(Issue 7), 436-442.

10. Тоштемирова, С. А. (2020). ПЕДАГОГИКА СОХДСИДА КЛАСТЕР МОДЕЛИ АСОСИДА ТАЛАБАЛАРНИ КАСБГА ЙУНАЛТИРИШ. Science and Education, 1 (Issue 7), 632-638.

11. Shukurullo Mardonov. Art Pedagogical and art therapeutic technologies in the art classes. International Journal of Research in Economics and Sosial Sciences, 10 (Issue 6), 26-36.

12. S. A. Tashtemirova (2020) STAGES OF EDUCATION CLUSTER ORGANIZATION // МИРОВАЯ ЭКОНОМИКА. ПРОБЛЕМЫ, ПЕРСПЕКТИВЫ, ИННОВАЦИИ: материалы III международной научно-практической конференции. Саратов, Академия Бизнеса. P. 11-14

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.