ЛЕКЦИЯ: ҚАЖЕТТІЛІК НЕМЕСЕ ҚАЛДЫҚ? Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

УДК 61(07)

ЭО! 10.530657kaznmu.2021.13.47.046

С.А. Мусабекова

Караганды Медицина Университету Караганды цаласы, патология кафедрасы Е-таП:тшаЬвкоуа.з@таП. ги +7 701 622 1 762

ЛЕКЦИЯ: КДЖЕТПЛЖ НЕМЕСЕ КАЛДЬЩ?

Тушн: Жогаргы медициналык быт берудегi казiргi жагдай жаца ащараттык-коммуникативтi технологияларды кецтен енгiзудiгана емес, дэстyрлi турлер мен оцыту эдктерт мацызды тексерут де талап етед1 Автор узацуацыт бойы быт берудщ негiзгi тyрi болтан лекцияныц жогаргы оку орныныц оцыту процесiндегiролш, орнын жэнеменшiктi салмагын цайта ойлаудыц жетыген цажеттшгте керсетедь Мацалада семестрге дейт жэне семестр аяцталганнан кейт медицинаны оцытцан кезде лекциялардыц суранысы мен оларды етюзудщ форматы туралы мэселелершен туратын сауалнама нэтижелерi керсетшген. Медициналык жогаргы оку орнындагы оку процестде оцытылатындардыц жаца быьммен бшктердщ цорыреттделекцияда деген ынталануы yдемелiтемендеп келетшн аныцталды, алайда, осымен бiрге, оцытудыц тиiмдi эдс реттде лекцияларда жогары цызыгушылыц турацты турде сацталады. Негiзгi цорытынды болашац дэрiгерлердi оцытцан кезде оцтайлы эдктер мен технологияларды тацдай отырып, дэстyрлi жэне жаца тэсiлдердi саналы yйлестiру керекттнен турады. Жанды цатынасты сандыц кашыцтыцтан коммуникациялармен алмастыру цаут адамдар арасындагы цатынастыц жогалуына, соныц салдарынан болашацмамандардыц даралыгын жогалтуына экеледь

Тушн свздер: лекция, оцыту эдiсi, аралас оцыту, медицина, медициналык быьм беру, оцыту.

Юркпе:

Жогаргы медициналык бшм беру казiргi тацда туракты талдауга жэне езгеруше тап болады. Тэл1мгерлердщ бшмдшпнщ, бэсекеге

кабшеттшпнщ децгешн арттыру жэне клиникалык ойлауларын дамыту ушш окыту сапасын жаксарту бойынша медициналык жогаргы оку орындарына койылатын талаптар жылдан жылга есш келедь Казiргi тавда болашак дэрiгерлердi окыту кезшдеп кептеген езгер^тер мен жаца енпзшмдер накты жагдайларда окыту керекпп туралы окытушыларга кандай да бiр накты усыныстарын бере алмайды. Бiрiншi кезекте, кептеген пшрталастар окушылар мен окытушылардыц оку жуктемесшщ сандар сагатын окушылардыц езшдж жумыстары жагына кайта таратумен байланысты болады. Екiншi кезекте, езгерiстер кеп гасырлы дэстур - окытудыц лекциялы-семинарлы TYрiне катысты болды. Лекция - бул медициналык бшм берудеп окытудыц ец кеп тараган TYрлерiнiц бiрi. Ол гылыми бiлiмдерiн беру максатымен окытушыныц аудиториямен катынасу барысында такырыпты ауызша беруден туратын сабак TYрi болып табылады [1]. Жалпы алганда, жогары оку орнындагы лекция - бул оку куралын немесе баска да эдеби корды жай гана мазмундау емес, бул окытушыныц гылымныц белгш бiр саласындагы гылыми материалды жалпылауынан жэне жетiлдiруiнен туратын жеке жумысы [2]. Лекцияныц максаты болып окушылардыц оку материалын угып алулары Yшiн багдарлау негiзiн куру деп эркашан саналды [2,3]. Алайда, казiргi жагдайда лекция кандай болуы керек? Бул мэселе жогаргы оку орындарыныц кептеген окытушыларында жиiрек туындай бастады. Нэтижесiнде: кейбiреулерi лекцияларды жетiлдiрiп, олардыц курылымы мен толтырылуын езгертш, оларды дамытып жумыс жасай бастады, кейбiреулерi бэрiн сол калпы калдырды, ал кейбiреулерi заманауи акпараттык жэне интерактивт технологияларды енгiзу туралы ойлай бастады. Соцгы жылдардагы акпараттык революция бшм берудщ жэне тутынудыц жаца TYрлерi мен эдiстерiн бекiтiп кана коймай, бурыннан берi калыптаскан окытудыц жэне оку

процесiн уйымдастырудыц максаттарын, кызметтерiн, мазмунын, эдiстерiн, тэсiлдерiн елеулi езгертуiне экелдi [4]. Куштарлыгын жогарылатып, ездiгiмен окуды ынталандыратын оку эдiстерi негiзгi бiлiм беруде жэне оку децгешн жогарылатуга экелетiн KYPДелi угымдарды TYсiндiруде нэтижелi болуы MYмкiн деген ойлар айтылган болатын [1,5,6]. Сонымен катар, дэстYрлi лекцияга катысты кептеген кешту сездер айтылды. Зерттеушiлер окытудыц лекциялык TYрiнiц дагдарысы бiрiншi кезекте окытудыц осы TYрi окытудагы тулгалык-багдарлы жэне бiлiктi-iскерлi эдiстерiнiц кагидаттарына сай келмейтМмен шартталган, оган орай тулгалы-магыналы эрекеттегi маманныц кэсiби кузыреттшпн калыптастыру бiлiм берудiц басым максаты болып танылады [2,3,7]. БYгiнгi тацда, жогаргы оку орнындагы классикалык лекция кернекшктщ дидактикалык кагидатын iске асырудыц заманауи TYрлерiнiц бiрi болып табылатын мультимедиялы таныстырумен бiрге етедi. Лекцияны дайындау кезiнде акпараттык нысандар кершютщ бейне TYрiне ауыстырылады [8]. Осы кагидаттар естiлген акпарат келемiнiц 12%, кершген акпаратты кабылдау децгейiн 25% дешн, ал екi TYPДi бiреуiне косарлаган кезде акпаратты кабылдау децгей 70% дейiн жогарылайды деген пшрге негiзделген [7]. Осында, окытудыц дэстYрлi лекциялы TYрiнiц карсыластары лектордыц бiрсарындылыFы, аудитория енжарлыгы жэне керi байланыстыц жоктыгы секiлдi бiркатар кемшiлiктердi атайды [1,2,9]. Осыган орай, гылыми-педагогикалык эдебиетте лекция окытуды уйымдастырудыц баска TYрлерiмен алмастырылуы тиiс деген пшр бiрнеше рет айтылган болатын. Алайда, лекциясыз окушыларга акпараттыц кец алкабында багдарды ездiгiмен табу, кайшы концепцияларды салыстыру, материалды ЖYЙелендiру киынга TYсетiнiн умытпау керек. Сонымен катар, лектордыц окушыларга эмоционалды эсерi жэне сындарлы диалог окытуда жэне болашак мамандарды тэрбиелеуде мацызды роль аткарады [3]. Медициналык жогаргы оку орнында окыту процесiн уйымдастыру саласында эдебиеттi талдау окушылар

о;ытушылармен бiрге о;у процесшщ негiзгi ;атысушылары болып табылатынына ;арамастан, о;ушылардыц eздерi Yшiн де лекциялардыц мацыздылыгы туралы а;параттын тапшылыгын кeрсеттi. О;у процесшщ негiзгi TYрi ретiнде лекция туралы окушылардын, пiкiрiн бiлу, жэне болаша; дэрiгерлер Yшiн лекцияны уйымдастырудыц ;андай TYрлерi ;ызы;ты болуы MYмкiн екенш TYсiну ете мацызды.

Зерттеу ма;саты - медициналы; жогаргы о;у орныныц о;ушыларыныц о;у процесшщ TYрi ретшде лекцияга кез;арасын зерттеу, о;ушылардыц пшршше лекцияныц ец тиiмдi жэне оцтайлы TYрiн аны;тау.

Материалдар мен эд^ерп

Зерттеудi eткiзу Yшiн сауалнама (анкета) етюзу Yшiн материалдары эзiрленген болатын. 2021-2021 о;у жылыныц 1 семестршде ;аза;, орыс жэне агылшын тшдершде о;итын, «Жалпы патология» пэнiнде о;ыган 2 курстыц 253 студентi, «Органдар мен ЖYЙелер патологиясы» пэнiнде о;ыган 3 курстыц 127 студентi, «Сот медицинасы» пэнiнде о;ыган 5 курстыц

64 студентi жэне «Караганды Медицина университеты Коммерциялы; емес акционерлiк

;огамыныц 21 резидентi жасырын сауалнамага Кдтысты. Сауалнама о;уга дейiн жэне семестр ая;талганнан кейiн eткiзiлдi. Сауалнамага келес сура;тар кiрдi: лекцияныц ма;саты туралы, оныц форматтары мен нэтижелiгi, етюзудщ ма;саттылыгы, сапасы, кемшiлiктерi, кедергiлерi, лекцияныц эр TYрлi TYрлерi кезiндегi ;иыншылы;тары мен мэселелерi, о;ушылардыц ;анагаттанушылыгы, керi байланыстыц бар болуы жэне бас;алары туралы. Алынган нэтижелердi талдау Yшiн ;олданбалы статистикалы; талдау эдiстерi пайдаланылды. Сауалнама нэтижелерi жэне талкылаулар: Окуга дейiн жэне семестрден кейiн етюзшген зерттеу нэтижелерi 1 кестеде керсетшген. 1 кесте.

Медициналы; жогаргы оку орнында о;итындардыц лекцияны ;абылдауды талдау

Сурак Сауалнама нэтижелерi Окуа дей1н, % Окуды аящ^аннан кешн, %

Жогары о;у орындагы лекция ма;сатын кeрсетiнiз А;паратты жетiмдi жэне оцтайлы TYPДе алу 73% 3%

Практикалы; саба;тарда ;ажетп а;паратты алу 25% 30%

Сессияны тапсыру Yшiн ;ажетп а;паратты алу 2% 67%

Лекциялар мiндеттi емес, ейткеш маган келесiлер жеткiлiктi: Интернет-;орларынан а;парат 27% 60%

О;улы;тар мен бас;а да о;у эдебиетi 9% 6%

Пэн бойынша Moodle ЖYЙесiндегi электронды; курс 3% 1%

Лекциялар мшдетп 61% 33%

Мен лекция материалдарын (жартылай) ез безмен Иэ 85% 35%

о;и аламын Жо; 10% 50%

Жауап беруге ;иналамын 5% 15%

Лекцияныц ;алаулы TYрiн кeрсетiнiз ДэстYрлi (лектор мен таныстыру) 15% 5%

6з бетiмен о;ыган материалды талдау (аралас технологиялар) 78% 25%

КYPДелi лекция 4% 28%

Лекция-баспасез-конференция 2% 32%

Косылган тапсырмалары бар лекция 1% 10%

Алынган деректердi талдаган кезде белгш бiр зацдыльщтар ;атары аньщталган болатын. О;ушылар, эсiресе 2 жэне 3 курста о;итындар, о;у басталганша дешн эдетте лекциядан ;ол жетiмдi жэне TYсiнiктi TYPДе а;парат алуды KYтедi (73%). Алайда,

семестр ая;талганнан кешн, олар Yшiн лекцияныц басты ма;саты - практикалы; тапсырмалар мен сессияны тапсыру Yшiн ;ажетт а;паратты алу болды (30% жэне 60% тшсшше). Осылайша, семестр басында о;ушылардыц 61% лекциялар мшдетп деп санап,

электронды; о;у материалдары мен о;улы;тарды тек а;параттыц ;осымша ;оры ретiнде санады. Ал семестр ая;талганнан кейiн о;ушылардыц тек 33% гана лекция мшдетл деп санады, жауап бергендердiн кeбiсi (60%) оларга Интернет-;орларынан алынган а;парат жеткiлiктi деп шештi. О;у эдебиет мен электронды; курс о;ушылардыц тек азгантай бeлiгi Yшiн гана жеткшкт болатынын атап кету керек (6% жэне 1% тшсшше). Лекциялар тек практикалы; саба;тарда жа;сы бага алу жэне емтихандарды табысты тапсыру Yшiн ;ажетт деп санайтын о;ушылар Yлесi о;у курсына тэуелсiз тура;ты жогары болып ;ала бередi: 37 %, 41%, 35% жэне 33 % - 2, 3, 5 курс о;ушылары жэне резиденттер Yшiн. Сауалнама нэтижелерi семестр ая;талганнан кейiн о;ушылардыц пэн бойынша теорияны о;у дайындыгы семестр басымен салыстырганда 35% дешн TYсетiнiн кeрсеттi (85%). О;ушылардыц 50% семестр соцында медициналы; пэндердi ез беттерiмен мецгере алмайтындарын TYсiндi. Жаца урпа; стандарттары аудиторлы; саба;тар сагаттарын тeмендетудi жэне ез бетiмен жумысты кeбейтудi уйгарады, алайда, о;ушылардыц тек 35% гана пэн та;ырыптары бойынша материалдарын толыгымен немесе жартылай ез безмен о;уга дайын. Кажеттi о;у а;параты (электрон ;орлары, о;улы;тар жэне т.б.) бар болган жагдайда олар та;ырыпты ез бетiмен TYсiне алады деп ойлайды: 5%, 9%, 10 % жэне 11% -о;у курсына байланысты (тиiсiнше 2, 3, 5 курстар жэне резиденттер Yшiн). Осы дерек о;у процесi барысында о;ушылардыц eздiгiнен даму жэне ез безмен о;у ;абшеттершщ eсуiн дэлелдейд^ ал бул кез келген жогары о;у орынныц негiзгi ма;саты болып табылады.

Студенттердiн абсолюттi кeпшiлiгi семестр басында (78%) eздiгiнен о;ылган материалды тал;ылау TYрiндегi лекция форматы пайдасын ;олдайды. Лекциялардыц дэстYрлi TYрi жауап бергендердщ тек 15% гана ;ызы;тырады. Лекциялардыц «iлгерiленген» TYрi (кYPДелi лекция, лекция-баспасез-конференция жэне ;осылган тапсырмалары бар лекция) семестр басында о;ушылардыц тиiсiнше тек 4%, 2 % жэне 1 % ;ызы;тырады. Лекциялы; саба;тарды уйымдастыру жэне eткiзу TYрiмен байланысты нэтижелердi талдау кезiнде о;у семестрiнiн соцында о;ушыларда лекция-баспасез-конференция, KYPДелi лекция жэне аралас технологияларга негiзделген лекция секiлдi TYрлерге жогары жа;таушылы; ба;ыланады (тиiсiнше 32%, 28% жэне 25%). Бул медицина о;ушылары Yшiн

Зерттеушiлер медициналы; жогары о;у орнында о;у процесi барысында танымды; (;ызы;тылы;) KYшiне байланысты лекциялар ;ажет деп санайтын о;ушылар Yлесi елеулi тeмендейдi жэне келесiдей таратылады: 35 % - 2 курс о;ушылары, 28 % - 3 курс о;ушылары, 12 % - 5 курс о;ушылары жэне 7% -резидентурада о;итындар. Лекцияга деген ;ызыгушылы;тыц жогалуы соцгы курс;а ;арай кептеген о;ушылар eздерiнiн болаша; мамандарымен аньщталып, «олардыц пiкiрiнше, керек болмайтын а;паратты» алып тастай бастайды. Осылайша, жауап бергендердщ 14% лекция оларга MYлде керек емес деп есептейдi: «бул ез уа;ытын бос жумсау». Олар соцгы курстарда «;урга;» теорияны о;удан гeрi олардыц болаша; мамандыгы Yшiн практикалы; дагдылар мен кэсiби кабiлеттерi мацыздыра; болады деп есептейдi. Бул дерект медициналы; жогары о;у орнын ая;таган кезде о;ушылар практикалы; дагдыларга ие болудыц аса ;эжеттшпн аны;тауымен TYсiнуге болады. Алайда, медициналы; жогары о;у орнында о;у барысында о;ушыларда лекциялы; материалды менгерудiн ;осымша ;ураддарында ;ызыгушылыгы

жогарылайтынын атап кету керек: KYPДелi лекция, лекция-баспасез-конференция жэне ;осылган тапсырмалары бар лекция тыцдаушылардан дайынды;тыц алгаш;ы денгейi жогары болуын талап етед^ eйткенi, олсыз о;ытушымен нэтижелi байланыс ;уру MYMкiн емес. МYMкiн, осыган байланысты о;ушылардыц азгантай белт гана лекциялы; саба;тыц осы TYрiн тацдады (7% - 2 курс, 13 % - 3 курс, 21% - 5 курс жэне 32% резиденттер). бткен семестр бойынша лекция TYрiн талдау жэне лектор мен о;ушылар арасындагы керi байланысты багалау 2 кестеде кeрсетiлiп, еткен семестрде суралгандардыц кeбiсi (97%) лекциялы; саба;тыц дэстYрлi TYрiне ие болды, бул о;ытушыныц о;у процесi барысында аралас технологияларды пайдалануга дайын емеспгш дэлелдейдi. 2 кесте.

Семестр бойынша лекция TYрiн талдау жэне керi байланысты багалау

№ Сурак Жауап TYрi Нэтиже, %

1. бткен семестр кезiндегi лекциялы; саба;тыц кэдiмгi TYрiн кeрсетiнiз ДэстYрлi (лектор мен таныстыру) 97%

бз безмен зерттелген материалды тал;ылау (аралас технологиялар) 2%

КYPДелi лекция 1%

Лекция-баспасез-конференция 0%

Косылган тапсырмалары бар лекция 0%

2. Лектор мен о;ушы арасындагы ;арым-;атынас денгейiн тацдацыз Нашар 12

Белсендi 1

Жо; 87

©

3. Лектормен керi байланыстыц бар болуын керсетiцiз Бар 2%

Жок 98%

4 Лектордан керi Жок 98%

байланысты алу турактылыгын керсетiцiз Сирек 1%

Туракты 1%

Эдетте лекциялар окытудыц электрондык куралдарын пайдаланумен еткiзiлетiнi аныкталды, алайда, олар толыгымен интерактивтi болып табылмайды. Окытудыц заманауи эдiстерi саласындагы мамандар окытушыларга лекциялык сабактыц дэстYрлi TYрiн кайта карастырып, заманауи акпараттык технологияларды пайдаланумен интерактивтi сабакты пайдалануды усынады [4,8]. Окушылардыц да пiкiрi кез келген TYPДегi лекция кызыкты болса жэне койылган максаттарды шешш, практикалык тапсырмаларды шешсе, аралык немесе соцгы аттестациялауды еткiзуге кемектессе кызыкты болатынын керсеттi: суралгандардыц 48 % лекцияларды жаца бiлiмдер мен дагдылардыц кызыкты коры ретiнде санайды, жауап бергендердщ 40 % лекцияларга практикалык тургыдан карап, оларды табысты оку Yшiн оцтайлы курал ретiнде карастырады.

Суралгандардыц кебiсi (87%) окыту процесiнiц катысушылары арасында карым-катынастыц темен децгеш мен керi байланыстыц MYлде жоктыгын (98%) керсететiнiн атап кету керек. Бул заманауи медициналык оку орнындагы лекциялар окытудыц бурыцгыдай карабайыр жэне стандартталган TYрi болып калатынын керсетедь Егер лекциялык сабакты оку процесш еткiзудiц баска да эдiстерiмен жэне тэсiлдерiмен салыстырсак, лекция окытушыныц дербес касиеттерше ете катац талап коятынын керуге болады. Оныц жеке касиеттерше лекция етюзудщ табыстылыгы байланысты болады [1]. Лекция кезшде лекторга, атап айтканда, оныц ЖYрiсiне, кимылдарына, кол сермеуше, акпаратты беруiне, сырткы келбетше Yлкен кецiл аударылады. Студенттiк топтагы лектор езiне деген жэне ез эрекетше iшкi сенiмдiлiк, езiн-езi кадiрлеушiлiк, ез саласындагы бiлiмге куштарлык пен шеберлж секiлдi кешбасшылык касиеттерге ие болуы керек. Сонымен катар, лектордыц шешенге тэн мыкты жэне сенiмдi дауысы болуы керек [3]. Оган коса, акпараттандыру жагдайында медициналык жогары оку орнында лекция нэтижелiлiгiн арттыру Yшiн окытудыц электрондык куралдарын пайдалану Yмiттi болып керiнедi. Заманауи лекциялар мультимедиялы таныстыруларды пайдаланусыз, бейнероликтерiн керсетусiз, интерактивт тактаны пайдаланусыз MYMкiн емес [8]. Жогары оку орнындагы окыту процесшде мультимедиялы курал-жабдыктарды пайдаланудыц езектiлiгi окытушы тарапынан да, окушы тарапынан да ^мэн тугызбайды. Алайда, заманауи техникалык куралдарды оку процесiнде сауатты пайдалану акпаратты берудi одан эрi кызыгырак, естен кетпестiк жэне одан эрi кернекi етiп жасайды. Алайда, кептеген жагдайларда окытушылар сабакты колжетiмдi технологияларды пайдаланумен бiрге еткiзбейдi [3,6]. Бул лекцияны дайындауды жеткiлiксiз етедi, олай болса, окушыларга ойлаганды бермейдi. Сауалнама керсеткендей, окытудыц электрондык куралдарын пайдалану дэстYрлi

лекцияны интерактивт лекцияга аудармайды. Окыту процесiнiц нэтижелiлiгiн арттыру Yшiн электрондык куралдар окушылармен нагыз диалогты камтамасыз ету Yшiн пайдалануы керек. Белсендi жэне интерактивтi эдiстер елеулi дэрежеде тулгалы-багдарлы жэне эрекеттькузыретп тэсiлдердiц кдгидаттарына жауап бередi, ейткеш, олар окыту ынтымактастык кезiнде ететшш болжайды, осында окытушы да, окушы да оку процесшщ субъектiлерi болып табылады [2,9]. Лекция кезiнде дэстYрлi акпараттык толыктыкты белсендi жэне интерактивт стратегиялардыц уэждемелi эффектiсiмен уластыру оку орнындагы лекциялардыц жогарыда аталган кемшшжтершен арылуга MYMкiндiк бередi. Осылайша, лекцияныц интерактивтi «шгершдЬ TYрлерi езiндiц жумысты, окушылардыц ойлау эрекетiн белсендетуге MYMкiндiк берiп, окытушыга керi байланыс алуга, окушылар такырыптыц эр TYрлi мэселелерш TYсiнуде кандай киыншылыктарга тап болгандарын аньщтауга, оларга материалды терецiрек TYсiнуге кемектесуге MYMкiндiк бередi. Лекциялар TYрлерi бойынша бiр-бiрiнен елеулi ажыратылатынына карамастан, кез келген лекцияга колданылатын жалпы талаптар бар. Олардыц бiрi -керi байланысты колдау [4,5]. Туракты керi байланыстыц бар болуыныц аркасында лекция барысында интерактивтiлiк феноменi курылады: окушылардыц лекцияга дайындыгын тексеру немесе аудиторияга «сыбыр» алу Yшiн ЖYгiну, лекция барысында окушылар койган кызыкты сурактарды бонус баллдарымен ынталандыру немесе лекция барысында конспектiлердi карау, ассоциативтж байланыстарды куру немесе теорияны тэжiрибедегi Yлгiлермен CYЙемелдеу Yшiн окушылармен катынасу, окушыларга ез бетiмен жалпылауды (корытынды) жасауга немесе аудиторияныц эмоционалды реакциясын бакылауга MYMкiндiк беру кез келген лекция Yшiн ете мацызды. Оку непзшен окытушыныц нэтижелiлiгiне байланысты болады [6]. Эдетте оку ынтымактастык пен катысу процес болу керек. Окушылардыц пшрш талдау нэтижесiнде аралас технологиялар жагдайында оку процесiн жобалау мэселелершде окытушыларга кемек керсету кджеттшп атап етшедь Оку процесiн осылайша уйымдастыру окушылардыц ынталануын жогарылатуга жэне жаца буынныц стандарттары талап ететiндей оларды ез безмен жумыс жасауга Yйретуге MYмкiндiк бередi. Цорытындылар:

1. Окытудыц электрондык куралдарын пайдалана отырып, белсендi жэне интерактивтi окыту куралдарын енпзу жогары оку орнында окытудыц лекциялык тYрiн жетiлдiруге, оныц бiрсарындылыFы мен енжарлыгынан етуге, керi байланыс ЖYЙесiн орнатуга жэрдемдеседi.

2. Окытушымен дурыс тацдалган лекция TYрлерi койылган дидактикалык максаттарга, тэрбие беретiн жэне дамытатын тапсырмаларга жетудi, окушыларда

кажетт бшмдер мен дагдылардын, калыптасуын камтамасыз eTeTiH кызьщты оку сабагын куруга MYMкiндiк бередi.

3. Медициналык жогары оку орнында оку барысында окушылардын, жан,а бiлiм мен дагдылар коры ретiнде лекциядагы кызыгушылыгы YДемелi темендейдь Алайда, окушылардын, лекцияда нэтижелi оку куралы ретiнде кызыгушылыгы туракты TYPДе жогары болып кала бередi. Тужырым

Окыту барысында оку процесiн уйымдастырудын, эр TYрлi TYрлерiне окушылардын, пшрш зерттеу сапалы керi байланысты калыптастыру Yшiн кажетт шарт

болып табылады, бул, акырында, медицинага окыту кезiнде оку ЖYЙесiн дамытуга кемектеседi. Ешбiр куралды мiнсiз немесе эмбебап деп тануга болмайды деген дерект ескере отырып, окытудын, максималды нэтижелiлiгiне жету Yшiн окытушы-лекторларга олардагы эдiстер мен куралдарды iрiктеу мен Yйлестiруге мукият карау керектiгiн атап кетешк. Жогары оку орындарына жалпы алганда отандык бiлiм беру ЖYЙеriнiн, жэне жеке алганда лекциялык окыту TYрiнiц барлык артыкшыльщтарын сактап, кебейту Yшiн TYрлендiру стратегиясын мукият ойластыру керек.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Загвязинский В.И. Вузовская лекция в структуре современного учебного процесса // Образование и наука. - 2014. - №1(2). - С.34-46.

2 Давиденко Е.С. Активизация лекционной формы обучения в вузе // Современные проблемы науки и образования. - 2019. - № 5.; URL: http://science-education.ru/ru/article/view?id=29179 (дата обращения: 16.11.2020).

3 Afrasiabifar A, Asadolah M. Effectiveness of shifting traditional lecture to interactive lecture to teach nursing students. Invest Educ Enferm. 2019 Feb;37(1). doi: 10.17533/udea.iee.v37n1e07. PMID: 31083844.

4 Хурсанова Д. Х., Уста-Азизова Д. А., Абдуллаева О. Ю.. Структура проблемного обучения студентов в медицинских вузах // Молодой ученый. - 2017. - № 8 (142). - С. 374-376. - URL: https://moluch.ru/archive/142/39963/ (дата обращения: 03.12.2020).

5 Кашкарёва А. А., Машкова Е. В., Бережная В. А., Реховская Е. О. Методы преподавания лекции в университете // Молодой ученый. - 2017. - № 2 (136). -С. 588-590. - URL:

https://moluch.ru/archive/136/38004/ (дата

обращения: 03.12.2020).

6 Matheson-Monnet, Catherine. (2008). The educational value and effectiveness of lectures. The Clinical Teacher. 5. 218 - 221. 10.1111/j.1743-498X.2008.00238.x.

7 Ратникова Л. И., Шип С. А., Мисюкевич Н. Д. Лекции в медицинском вузе - нужны ли они студентам? // Педагогика высшей школы. - 2016. - № 1. - С.100-104. -URL: https://moluch.ru/th/3/archive/21/744/ (дата обращения: 03.12.2020)

8 Тимонина И. В. Мультимедийная лекция как современная форма управления учебным процессом в вузе // Педагогика высшей школы. - 2017. - №2(8). - С. 131-134. - URL: https://moluch.ru/th/3/archive/55/1987/ (дата обращения: 03.12.2020).

9 Alaagib, N.A., Musa, O.A. & Saeed, A.M. Comparison of the effectiveness of lectures based on problems and traditional lectures in physiology teaching in Sudan. BMC Med Educ 19, 365 (2019). https://doi.org/10.1186/s12909-019-1799-0

ÀDEBlETTER TIZIMI

1 Zagrazinskii V.l. Vuzovskan leksin v strukture sovremennogo uchebnogo prosessa // Obrazovanie i nauka. - 2014. - №1(2). - S.34-46.

2 Davidenko E.S. Aktivizasin leksionnoi formy obuchenin v vuze // Sovremennye problemy nauki i obrazovanin. -2019. - № 5.; URL: http://science-education.ru/ru/article/view?id=29179 (data obraenin: 16.11.2020).

3 Afrasiabifar A, Asadolah M. Effectiveness of shifting traditional lecture to interactive lecture to teach nursing students. Invest Educ Enferm. 2019 Feb;37(1). doi: 10.17533/udea.iee.v37n1e07. PMID: 31083844.

4 Hursanova D. H., Usta-Azizova D. A., Abdullaeva O. .. Struktura problemnogo obuchenin studentov v medisinskih vuzah // Molodoi uchenyi. - 2017. - № 8 (142). - S. 374-376. - URL: https://moluch.ru/archive/142/39963/ (data obraenin: 03.12.2020).

5 Ka§kareva A. A., Ma§kova E. V., Berejnan V. A., Rehovskan E. O. Metody prepodavanifl leksii v universitete // Molodoi uchenyi. - 2017. - № 2 (136). - S. 588-590. - URL:

https://moluch.ru/archive/136/38004/ (data obraenia: 03.12.2020).

6 Matheson-Monnet, Catherine. (2008). The educational value and effectiveness of lectures. The Clinical Teacher. 5. 218 - 221. 10.1111/j.1743-498X.2008.00238.x.

7 Ratnikova L. 1., Çip S. A., Miskevich N. D. Leksii v medisinskom vuze - nujny li oni studentam? // Pedagogika vysçei ?koly. - 2016. - № 1. - S.100-104. - URL: https://moluch.ru/th/3/archive/21/744/ (data obraenia: 03.12.2020)

8 Timonina 1. V. Multimediinaa leksia kak sovremennaa forma upravlenia uchebnym prosessom v vuze // Pedagogika vysçei çkoly. - 2017. - №2(8). - S. 131-134. -URL: https://moluch.ru/th/3/archive/55/1987/ (data obraenia: 03.12.2020).

9 Alaagib, N.A., Musa, O.A. & Saeed, A.M. Comparison of the effectiveness of lectures based on problems and traditional lectures in physiology teaching in Sudan. BMC Med Educ 19, 365 (2019). https://doi.org/10.1186/s12909-019-1799-0

УДК 61(07)

С.А. Мусабекова

НАО «Медицинский Университет Караганды», кафедра патологии, г.Караганда

ЛЕКЦИЯ: ПОТРЕБНОСТЬ ИЛИ РУДИМЕНТ?

Резюме: Современная ситуация в высшем медицинском образовании требует не только широкого внедрения новых информационно-коммуникативных технологий, но и серьезной ревизии традиционных форм и методов обучения. Автор указывает на назревшую необходимость переосмысления роли, места и удельного веса в учебном процессе вуза лекции, которая на протяжении долгого времени являлась основны/м способом передачи знаний. В статье представлены результаты анкетирования, включающего вопросы о востребованности лекций и формате их проведения при обучении медицине, до и после окончания семестра. Установлено, что в процессе обучения в медицинском ВУЗе прогрессивно снижается заинтересованность

обучающихся к лекции как источнику новых знаний и умений, но, вместе с тем, сохраняется стабильно высокая заинтересованность в лекциях как в эффективном методе обучения. Основной вывод состоит в том, что, выбирая оптимальные методы и технологии при обучении будущих врачей, следует разумно сочетать традиционные и новые подходы. Опасность замены живого общения цифровыми дистанционными коммуникациями ведет к утрате человеческих отношений, и как следствие к потере индивидуальности будущих специалистов. Ключевые слова: лекция, метод обучения, смешанное обучение, медицина, медицинское образование, преподавание.

UTC 61(07)

S.A. Mussabekova

NOJSC «Medical University of Karaganda», Department of Pathology, Karaganda city

LECTURE: NEED OR RUDIMENT?

Resume: The current situation in higher medical education requires not only the widespread introduction of new information and communication technologies, but also a serious revision of traditional forms and methods of teaching. The author points to the urgent need to rethink the role, place and specific weight of lectures in the educational process of the university, which for a long time has been the main way of transferring knowledge. The article presents the results of a survey, which includes questions about the relevance of lectures and the format of their conduct in teaching medicine, before and after the end of the semester. It was found that in the process of teaching at a medical

university, students' interest in lectures as a source of new knowledge and skills progressively decreases, but at the same time, a consistently high interest in lectures as an effective teaching method remains. The main conclusion is that when choosing the best methods and technologies for training future doctors, one should reasonably combine traditional and new approaches. The danger of replacing live communication with digital remote communications leads to the loss of human relations, and, as a consequence, to the loss of the individuality of future specialists. Key words: lecture, teaching method, blended learning, medicine, medical education, teaching.

Мусабекова Сауле Амангельдиевна

кандидат медицинских наук, ассоциированный

профессор кафедры патологии НАО «Медицинский

университет Караганды», судебно-медицинский

эксперт высшей категории

г.Караганда,

ул.Ермекова 60-59,

тел. +77016221762

Е-таП:тшаЬвкоуа.з@таП. ги