Научная статья на тему 'COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ЕНГіЗіЛГЕН қАШЫқТЫқТАН ОқЫТУ ЖүЙЕСі ТУРАЛЫ'

COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ЕНГіЗіЛГЕН қАШЫқТЫқТАН ОқЫТУ ЖүЙЕСі ТУРАЛЫ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
169
41
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Journal of Health Development
Область наук
Ключевые слова
қАШЫқТЫқТАН ОқЫТУ / ЖОғАРғЫ ОқУ ОРНЫ / ҚАЗАқСТАН

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Оразова Ғ.Ұ., Мұсағалиева Н.М., Беисбекова А.Қ., Сүлейменова Р.Қ., Омарова А.Қ.

Түйіндеме Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы адамзатқа басты қауіп-қатердің бірі деп жариялаған COVID-19 пандемиясына денсаулық сақтау жүйесіне ғана емес, жалпы әлемдік экономикаға да, бүкіл әлемдегі білім беру жүйесіне де әсер етті. Барлық білім беру мекемелері, мектептер, колледждер, жоғары оқу орындары жаппай жабылды, әлемдегі әрбір бесінші оқушы 2020 жылы мектепке бармады. Қазіргі уақытта қашықтықтан оқыту бірқатар артықшылықтарға байланысты өте танымал. Бұл, ең алдымен, барлық білім туралы ақпараттың бір жерде болуы, әр студент кез-келген жерде және кез-келген уақытта мазмұнға еркін қол жеткізе алуы. Алайда қашықтықтан оқудың кері әсері де бар. Бұл мақалада авторлар қашықтықтан оқу жүйесінің артықшылықтары мен кемшіліктерін Астана медициналық университеті мысалында талқылайды. Мақала Н.К. Жасұланованың «COVID-19 пандемиясы кезінде қашықтықтан оқыту жүйесінің студенттердің білім деңгейіне әсерін бағалау (Астана медициналық университеті мысалында)» атты дипломдық жүйесінің аясында дайындалды

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ABOUT THE DISTANCE LEARNING SYSTEM INTRODUCED DURING THE COVID-19 PANDEMIC

The World Health Organization has declared the COVID-19 pandemic one of the main threats to humanity, as it affected not only the health care system, but also the global economy and education system around the world. All educational institutions, schools, colleges, universities were massively closed. In 2020, every fifth student in the world did not attend school. Today, distance learning is popular due to a number of advantages. This is, first of all, the availability of information about all knowledge in one place, so that each student has free access to content anywhere and at any time. However, there are also certain negative aspects of distance learning. In this paper, we conducted a comparative analysis of the positive and negative aspects of distance learning using a review of the literature available to us. The manuscript was prepared as part of the diploma work of N.K. Zhasulanov on the topic: «Assessment of the impact of distance learning introduced during the COVID-19 pandemic on the level of knowledge of students (for example, Astana Medical University)»

Текст научной работы на тему «COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ЕНГіЗіЛГЕН қАШЫқТЫқТАН ОқЫТУ ЖүЙЕСі ТУРАЛЫ»

https://doi.org/10.32921/2225-9929-2020-4-39-68-73

Review article

About the Distance Learning System Introduced During the

COVID-19 Pandemic

Galiya Orazova 1, Nessibeldy Musagalieva 2, Arailym Beisbekova 3, Roza Suleymenova 4, Aida Omarova 5, Nessibely Zhassulanova 6

1 Associate Professor of the Department of Public Health and Hygiene, Astana Medical University, Nur-Sultan, Kazakhstan.

E-mail: galiyaorazova@gmail.com 2 Associate Professor of the Department of Biochemistry, Astana Medical University, Nur-Sultan, Kazakhstan.

E-mail: musagalieva53@mail.ru 3 Associate Professor of the Department of Nutrition, Kazakh National Medical University named after S.D. Asfendiyarov, Almaty, Kazakhstan. E-mail: abeisbekova@gmail.com 4 Head of the Department of Public Health and Hygiene, Astana Medical University, Nur-Sultan, Kazakhstan.

E-mail: rozasuleimenova@mail.ru 5 Associate Professor of the Department of Public Health and Hygiene, Astana Medical University, Nur-Sultan, Kazakhstan.

E-mail: Aida_omarova@mail.ru 6 4th year student of the Faculty of Public Health of Medical University Astana, Nur-Sultan, Kazakhstan.

E-mail: nesibeli.aldabergenova@mail.ru

Abstract

The World Health Organization has declared the COVID-19 pandemic one of the main threats to humanity, as it affected not only the health care system, but also the global economy and education system around the world. All educational institutions, schools, colleges, universities were massively closed. In 2020, every fifth student in the world did not attend school.

Today, distance learning is popular due to a number of advantages. This is, first of all, the availability of information about all knowledge in one place, so that each student has free access to content anywhere and at any time. However, there are also certain negative aspects of distance learning. In this paper, we conducted a comparative analysis of the positive and negative aspects of distance learning using a review of the literature available to us.

The manuscript was prepared as part of the diploma work of N.K. Zhasulanov on the topic: «Assessment of the impact of distance learning introduced during the COVID-19 pandemic on the level of knowledge of students (for example, Astana Medical University)».

Keywords: pandemic, COVID-19, distance learning, higher education institution, Kazakhstan.

COVID-19 пандемиясына байланысты енпзшген кашыктыктан окыту жуйес туралы

Оразова F.¥.1, Мусагалиева Н.М.2, Беисбекова А.К3^лейменова Р.К4, Омарова А.К5, Жасуланова Н.К.6

1 Астана медициналык университет¡Hirt Цогамдык денсаулык жэне гигиена кафедрасыныц доцент!,

Нур-Султан, Цазакстан

2 Астана медициналык университет!шц биохимия кафедрасыныц доцентi, Нур-Султан, Цазакстан

3 С.Ж. Асфендияров атындагы Цазак улттык медицина университетн!ц Нутрициология кафедрасыныц доцентi,

Алматы, Цазакстан

4 Астана медициналык университет^ц когамдык денсаулык жэне гигиена кафедрасыныц мецгеруш!а,

Нур-Султан, Цазакстан

5 Астана медициналык университетмц Цогамдык денсаулык жэне гигиена кафедрасыныц доцентi,

Нур-Султан, Цазакстан

6 Астана медициналык университетiнiц Цогамдык денсаулык факультетiнiц 4-курс студентi, Нур-Султан, Цазакстан

Тушндеме

ДYHиежYзiлiкденсаулыцсацтаууйымы адамзатца басты %ayin-%amepóihi6ipiдепжариялаган COVID-19 пандемиясына денсаулыц сацтау щйеане гана емес, жалпы элемдiк экономикага да, 6YKm элемдегi б^м беру щйеане де эсер emmi. Барлыц 6mÍM беру мекемелерi, мектептер, колледждер, жогары оцу орындары жаппай жабылды, элемдегi эрбiр бесiншi оцушы 2020 жылы мектепке бармады.

Цазiргi уацытта цашыцтыцтан оцыту бiрцатар артыцшылыцтарга байланысты вте танымал. Бул, ец алдымен, барлыц б^м туралы ацпараттыц б'1р жерде болуы, эр студент кез-келген жерде жэне кез-келген уацытта мазмунга ерюн цол жетюзе алуы. Алайда цашыцтыцтан оцудыц керi эсерi де бар. Бул мацалада авторлар цашыцтыцтан оцу ЖYйесiнiц артыцшылыцтары мен кемш^кте^н Астана медициналыц yниверситетi мысалында талцылайды.

Мацала Н.К. Жасуланованыц «COVID-19 пандемиясы кезiнде цашыцтыцтан оцыту ЖYйесiнiц стyденттердiц б^м децгешне эсерiн багалау (Астана медициналыц yниверситетi мысалында)» атты дипломдыц жуйеа'нщ аясында дайындалды.

Тушн свздер: пандемия, COVID-19, цашыцтыцтан оцыту, жогаргы оцу орны, Цазацстан.

О системе дистанционного обучения, внедренного в период пандемии COVID-19

Оразова F.¥.1, Мусагалиева Н.М.2, Беисбекова А.К.3, Сулейменова Р.К.4, Омарова А.К.5, Жасуланова Н.К.6

1 Доцент кафедры общественного здоровья и гигиены Медицинского университета Астана, Нур-Султан,

Цазацстан

2 Доцент кафедры биохимии Медицинского университета Астана, Нур-Султан, Цазацстан

3 Доцент кафедры нутрициологии Казахского национального медицинского университета имени

С. Д. Асфендиярова, Алматы, Казахстан

4 Заведующая кафедрой общественного здоровья и гигиены Медицинского университета Астана,

Нур-Султан, Цазацстан 5 Доцент кафедры общественного здоровья и гигиены Медицинского университета Астана,

Нур-Султан, Цазацстан

6 Студент 4-курса факультета общественного здравоохранения Медицинского университета Астана,

Нур-Султан, Цазацстан

Резюме

Всемирная организация здравоохранения объявила пандемию COVID-19 одной из главных угроз человечеству, так как она затронула не только систему здравоохранения, но и мировую экономику и систему образования. Все учебные заведения, школы, колледжи, университеты были массово закрыты. В 2020 году каждый пятый ученик в мире не посещал занятия в школе.

На сегодня дистанционное обучение имеет популярность благодаря целому ряду преимуществ. Это, прежде всего, наличие информации обо всех знаниях в одном месте, чтобы каждый студент имел свободный доступ к контенту в любом месте и в любое время. Однако имеются и определенные отрицательные стороны дистанционной формы обучения. В данной работе мы провели сравнительный анализ положительных и отрицательных сторон дистанционной формы обучения с помощью обзора доступной нами литерауры.

Рукопись подготовлена в рамках дипломной работы Жасулановой Н.К. на тему: «Оценка влияния внедренной в период пандемии COVID-19 дистанционной формы обучения на уровень знаний студентов (на примере Медицинского университета Астана)».

Ключевые слова: пандемия, COVID-19, дистанционное обучение, высшее учебное заведение, Казахстан.

Corresponding author: Nessibely Zhassulanova, 4th year student of the Faculty of Public Health of Medical University Astana,

Nur-Sultan, Kazakhstan

Postal code: Z01C1E7

Address: Beybitshilik Str, 49 / A

Phone: +7 7172 539424

E-mail: nesibeli.aldabergenova@mail.ru

J Health Dev 2020; 4 (39):68-73 UDC 61:001.92 Recieved: 02-10-2020 Accepted: 18-10-2020

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License

Юрюпе

2020 жылдыц кектемм бYкiл элемде COVID-19 пандемиясымен белсендi кYрес кезе^ ретЫде тарих^а енедi. Ауру К^ытайдан континенттщ еуропалыщ белiгiне жэне одан эрi СолтYстiк жэне Октусш Америкага тез таралды [1]. Бул жагдайда кептеген елдердщ Yкiметтерi ез шекараларын жауып, азаматтардыц бiр-бiрiмен байланысын шектеуге мэжбYP болды. Жу^тыру ^аутне байланысты кептеген уйымдар мен мекемелер, соныц Ынде о^у орындары ^ашы^ты^тан жумыс форматына кештi.

Сонымен, COVID-19 пандемиясы бYкiл элемдегi бiлiм беру жYЙелерiне эсер етп. К^ашы^ты^тан бiлiм беруге кешуге байланысты негiзгi мYмкiндiктердi, перспективалар мен проблемаларды багалау мацызды болып табылады [2]. 0мiрдщ барлыщ саласында ^иынды^тар туындады. Сонымен ^атар жогары медициналык о^у орнына да ерекшелiк болган емес. Бiлiм беру мекемелерi ^ыс^а мерзiмде о^у процесiн уйымдастырудыц ^ашы^тан форматына толыгымен кештi. Осыган байланысты Астана медициналык университетЫщ басшылыгы студенттер мен о^ытушылардыц ^аутаздп Yшiн педагогикалыщ процестi ^ашы^ты^тан о^ыту нысанына ауыстыру туралы шешiм ^абылдап, олардыц аудиторияларда

физикалы| |атысу |ажетттпн барынша азайтты. Астана медициналык университетi Yшiн толы| |ашы|ты|тан о^ытуга квшiп, Moodle платформасымен |ашы|ты|тан о|ытылып жатыр. О|у модулш YHeMi жацартып отыруга болады, бул гылымныц соцгы жетiстiктерiнен хабардар болуга жэне заманауи жэне мацызды аппараты жеткiзуге MYMкiндiк бередi [3].

Сонымен |атар, |ашы|ты|тан о|ыту жYЙелерi студенттердщ осыган материалдары бойынша бiлiмдерiн |ашы|ты|тан жэне жылдам тексеруге MYMкiндiк береди ал университет экiмшiлiгi студенттердщ Yлгерiмi мен о|ыту сапасын ба|ылай отырып, о|у процесi туралы статистикалы| мэлiметтер ала алады. COVID-19 пандемиясында взект тагы бiр мацызды арты^шылыгы - студенттердщ Yйден шы|пай-а| бiлiм беру багдарламасын игеру MYMкiндiгi, бул коронавирустыц таралуыныц алдын-алу шарасы болып саналады .

Шолудьщ максаты: COVID-19 пандемиясына байланысты енгiзiлген ^ашы^ты^тан о|у жYЙес¡н¡ц арты|шылы|тары мен кемшiлiктерi бойынша |^олже™д! эдебиет квздерiн талдау жэне алынган нэтижелер бойынша Астана медициналы| университетшщ |ашы|ты|тан о|у жYЙесiн багалау.

Кашыктыктан оку жYйесшщ тарихы

«Кашы|ты|тан о|ыту» угымына аны|тама берейiк. Кашы|ты|тан о|ыту деп бiлiм беру |ызметш |ашы|ты|ган бiлiм беру технологияларын |олдана отырып, аппараты беру Yшiн а|паратты|-телекоммуникациялы| инфра|урылымды

пайдалануды жэне студенттер мен о|ытушылар арасындагы взара эрекеттесудi тYсiнемiз. Кашы|ты|тан о|ытуды жYзеге асыру Yшiн муFалiм о|ытудыц белсендi эдiстерiн мецгерт, студенттерге желiде взiндiк о|у стилЫ |алыптастыруFа, онлайн-о|ыту платформасыныц MYMкiндiктерiн жэне |ажетп баFдарламалы| жаса|таманы игеруге, |иынды|тар мен электронды| кедергiлердi жецуге квмектесуi керек. Желiлiк курсты тиiмдi бас|ару Yшiн муFалiмдер студенттердi курсты мецгеруге ынталандыратын, тэртiптердi жэне тапсырмаларды орындау мерзiмдерiн орындау даFдыларын дамытатын, студенттердщ жумысын уа|ытында баFалауды жYзеге асыратын жэне жедел керi байланыс орнататын |уралдарды |олдануы керек.

Дипломды| жумыстыц та|ырыбын зерттеу барысында 6î3, жалпы |ашы|ты|тан о|ыту жYЙесiнiц шы^у тарихын яFни, |андай жерден жэне |ашан пайда болFаны жвнiнде мэлiметтер iздестiрдiк. Нэтижесiнде, |ашы|ты|тан бiлiм берудщ пайда болу тарихы 1700 жылдардан басталады [4]. 1728 жылы Калеб Филипс Бостон газетЫе хат алмасу ар|ылы елдщ кез-келген жерiнде стенографияны Yйрену Yшiн студенттердi |абылдау туралы хабарландыру жiберген. Бул |ашы|ты|тан бом берудщ бастауы болды саналды [5]. Исаак Питман деген Fалым |ашы|ты|тан бiлiм берудi дамытуFа Yлкен Yлес |осты. 1840 жылы ол взЫщ

саба|тарымен хат жiбергiсi келетшдердщ барлы^ына хат жiбердi [6]. 1856 жылы Берлинде сырттай бiлiм беру институтын |урFан Ч.Тусен жэне Г. Ланченштейн болды. О|ыту жYЙесi о|у материалдары, ба|ылау жумыстары жэне т. б. бар хаттарды жiберу ар|ылы жYргiзiлген [7]. Ал, 1892 жылы Чикаго университет алFаш|ы |ашы|ты|тан о|ыту баFдарламасын |урды. Осылайша АКШ-тыц алFаш|ы |ашы|ты|ган о|ыту мекемесi болды [8]. 1899 жылдан бастап Канадада Корольдiк университет студенттерге |ашы|ты|ган бiлiм бере бастады [9].

ХХ Fасырдыц бiрiншi жартысында жаца технологиялардыц пайда болуымен |ашы|ты|тан бiлiм берудi дамыту процесi жеделдед^ ол эртYрлi форматта жэне студенттердщ кец ау|ымы Yшiн усынылды [10]. Висконсис университет 1965 жылы телефон ар|ылы о|ыту форматын |олдана отырып, дэр^ерлерге арналFан ау|ымды бiлiм беру баFдарламасын енгiздi [11]. 2000 жылдары |ашы|ты|тан о|ыту басым болды. Интернет жYЙесi жетiлдiрiлiп |ол жетiмдi болды. Кашы|ты|тан бiлiм беру технологиялары да дамыды. Нэтижесiнде интернет-технологияларды |олданатын университеттер саны артты. Ресей Федерациясында |ашы|ты|тан бiлiм беру 30 жылы 1997 мамырда Ресейдщ Бiлiм МинистрлИнщ №1050 буйры^ы шыцан кезде пайда болды [12]. Каза|станда |ашы|ты|тан о|ытудыц дамуы дэстYрлi себептермен шектеледi -университеттердщ |ызметЫ уйымдастыру ережелерi бiлiм берудщ осы тYрiн зацдасты^анына |арамастан, жа|сы материалды|-техникалы| |амсыздандырудыц жо^ыFы, компьютерлiк техниканыц жетiспеушiлiгiмен сипатталады.

COVID-19 пандемиясы кезшдеп кашыктыктан окыту тэжiрибесi

Адамзат эдеттеп вмiр салаларыныц тап болFан COVID-19 пандемиясы |^ам вмiрiн квпшiлiгiнiц онлайн-режимЫе толы^ай ауысуыныц уйымдастырудыц квптеген ^нделк^ тYрлерiн |айта iс жYзiнде дайын емес едi. 2020 жылы элемге |арауFа мэжбYP еттi, бурыннан |алыптас|ан жэне

тура^ты элеуметтк институттардыц алдына бiрl^атар мэселелер ^ойды. Оныц iшiнде бiрнешесi отбасыга, бомге, экономикага, ^аржыга жэне билiкке ^атысты мэселелер болып табылады [13]. Эаресе, жалпы бiлiм беру жYЙесiнiц, атап айт^анда, жогары бiлiм беру жYЙесiнiц алдында вткiр сын-^атерлер турды. ЮНЕСКО мэлiметтерi бойынша, шамамен 1,5 млрд. элемде эдеттеп дэстYрлi форматта сабана ^атысу мYмкiндiгiнен айырылды. Барлыц б^м беру жYЙелерi кYPделi шешiмдер ^абылдауга жэне шугыл тYPде вз ^ызметЫ онлайн режимiне ауыстыруга мэжбYP болды

[14].

Пандемия кезецЫде жогары о^у орындарында ^ашы^ты^тан о^ытуды iске асыруды талдау бойынша шетелдiк зерттеуштердщ взект жумыстарына шолу проблеманыц вте белсендi тал^ыланып, эртYрлi квз^арастардан ^аралатынын кврсетедк K|азiргi бiлiм беру жагдайын сипаттай отырып, С. Кришнамурти <^кт студентик ^ауымдасты^тар еш^ашан цифрлыщ технологиялар ар^ылы кYндiзгi о^удан ^ашы^гы^тан о^ытуга ауыспаган», - деп атап вттi. Ал Киршнер <^пнп тацда университеттер ^¡рп замангы о^ыту технологияларын ^олдана отырып, ^ашы^гы^тан о^ыту технологиялары негiзiнде дэстYрлi бiлiмiн жедел ^ар^ынмен взгертуге мэжбYP», - деп санайды

[15]. Хатти мен Х. Тим-Перли 2007 жылы жарияланган «керi байланыс кYшi», онда: «интернеттеп о^у ортасында алга жылжу Yшiн студенттер ^андай ^адамдар жасау керектИн бiлуi керек, ал о^ытушылар бул ^адамдарды ^алай оцтайлы жецтдетуге болатындыгын бiлуi керек», ягни он жылдан астам уа^ыт бурын аны^талган проблема онлайн-бiлiм берудi уйымдастыру кезшде элi де взектi болып табылады. Сондай-а^ ма^алаларда университеттщ ^ашы^тан жумыс форматына квшу тэжiрибесiне ^ызы^ты жэне егжей-тегжейлi талдау жасалган [16].

Та^ырыпты зерттеу барысында бас^а елдердегi пандемия эсерЫен ^ашы^ты^ган о^ыту жYЙесiнiц сапасы ^ызы^тырды. Осы уа^ыт^а дейiн ^ашы^тыктан о^ыту бYкiл элемде ^ар^ынды дамыды. Осы уа^ыт iшiнде квптеген елдер, атап айт^анда АКШ, ¥лыбритания аталган о^ыту технологиясын ойдагыдай пысы^тады. ©збекстанда о^ытудыц бул тYрi COVID-19 пандемиясы кезецЫде жогары бiлiм беру жYЙесiне енгiзуге мYмкiндiк алды жэне мемлекетпк саясаттыц басым багыты болып табылды. COVID-19 пандемиясы кезiнде ©збекстанныц жогары бом беру жYЙесiне ^ашы^ты^тан о^ытудыц енгiзiлуi бiлiм берудщ осы формасыныц арты^шылы^тары мен кемшiлiктерiн аны^тауга мYмкiндiк бердi. Кашы^ты^ган о^ытудыц артыщшылыгы оныц жаца функцияларымен, икемдi Yздiксiз бом беру жYЙесiн ^олданып, бiлiм алушыга бiлiм беру ^ызметш усыну ^ызметЫ кецейтуiмен байланысты. Саба^тарды втшудщ ^ашы^тагы нысаны эр студентке карантин кезецшде о^шаулау ережелерiн са^тай отырып о^уга мYмкiндiк бередi.

Кашы^ты^ган бiлiм беру формасын енгiзу кезiнде осындай проблемалар туындады:

- бiрiншiден, барлыгы психологиялыщ тургыдан ^ашы^тан жумыс^а ауысуга дайын емес, квбiсi о^у атмосферасына YЙренедi, ал YЙдегi жагдай оларды алацдатуы мYмкiн;

- екiншiден, о^ытудыц бул тYрiнде студенттердi ба^ылау мYмкiндiгi азаяды жэне олардыц жумысын стандарттаудыц ^рделтп артады;

- Yшiншiден, бiлiм алушылардыц белгiлi бiр контингентшщ пэндердi вз бетЫше о^уга жэне о^у

процеан уйымдастырудыц ерекшелiктерiн тYсiнуге ^улыщсыздыгыныц болуы .

Осылайша, COVID-19 пандемиясы кезЫде ^ашы^гы^тан о^ытуды енгiзу процесiнде туындаган бiр^атар проблемаларга ^арамастан, ©збекстанныц жогары бом беру жYЙесi жаца децгейге квтерiлiп, туындаган мэселелердi шешу Yшiн тэжiрибе жина^тады. Сонымен ^атар, осы о^ыту технологиясын ойдагыдай жалгастыруга мYмкiндiк бердi. Бул COVID-19 пандемиясына байланысты жагдай о^у процесiн бузуга себеп бола алмайтындыгын тагы бiр рет дэлелдейдi [17].

Ресейде ^ашы^ты^ган о^ыту баяу ^ар^ынмен енгiзiлдi. NeoAnalytics аналитикалыщ агентппнщ зерттеуiне сэйкес, 2018 жылы Ресейде шга бiлiм беру нарыгында ^ашы^ты^ган о^ыту Yлесi небары 1,1% ^урады, ал ^аржыландыру квлемi 28,9 миллиард рубльФ ^ураса, АКШ, Жапония жэне кейбiр Еуропа елдерiнде бул кврсеткш 20-30% жеттi [18]. Кеш^рудщ келесiдей бiрнеше себептерi бар:

- бiрiншiден, ^ашы^гы^тан бiлiм беру квбшесе сырттай о^уга пайдаланылатын белгiлi бiр орынга ие болды;

- еганшщен, о^ытушылар ^урамынан ^ашы^гы^тан о^ытудан бас тарту болды;

- Yшiншiден, ^ашы^ты^тан бiлiм беру техникалыщ мYмкiндiктер мен дамыган телекоммуникация арналарын ^ажет етп.

Бiлiм беру кецютпнде университеттердщ кврУа ДYниежYзiлiк денсаулыц сацтау уйымыныц 2020 жылгы 11 наурызда жасалган коронавирус пандемиясы туралы мэлiмдемесiмен взгертiлдi [19]. Кытай ^ашы^гы^тан о^ытуга бiрiншi болып квштк Содан кейiн Оф^стк Корея мен Иран, кешннен Еуропа елдерi мен АКШ елдерi ^ашы^гы^тан о^ытуга квштi [20].

Соцгы онжылды^та инновациялыщ экономика мен а^паратты^ технологиялардыц дамуы жагдайында ^ашы^ты^тан бiлiм беру дамыган елдердщ квптеген беделдi университеттерiнде басым багыт^а ие болды. Мысалы, АКШ-та 300-ден астам университет дэстYрлi о^ытудыц балама тYрi ретiнде онлайн о^ытуды усынады [21]. Онлайн о^ыту классикалыщ бiлiммен ^атар Германия, ¥лыбритания, Швейцария, Франция жэне бас^а да Еуропа елдерЫщ квптеген университеттерiнде ^олданылады [22]. Б^м берудi жацгырту тетiгi жэне тутастай алганда елдiц серпiндi экономикалыщ дамуыныц негiзi ретiнде ^ашы^ты^тан о^ыту жYЙесiнiц арты^шылы^тары дэлелдендi.

Осы та^ырыпты зерттей отырып, жалпы ^ашы^ты^тан бом берудiц негiзгi арты^шылы^тарын атап втуге болады. Олар:

• технологиялылыгы - заманауи багдарламалыщ жэне техникалы^ ^уралдарды пайдалана отырып ^ашы^ты^тан бiлiм беру электрондыщ бiлiм берудiц тиiмдiлiгiн арттыруга ы^пал етедi;

• бiлiм берудщ ^олжетiмдiлiгi мен ашы^тыгы-компьютер мен Интернет бар жер шарыныц кез келген нYктесiнде бола отырып, о^ушыларды о^ытуды ^амтамасыз ету мYмкiндiгi;

• бом берудiц жеке сипаты - ^ашы^ты^тан бiлiм беру икемдi.

• бом алушыныц о^у ^ар^ынын аны^тауга

мYмкiндiгi бар, терецдете зерделеу Yшiн жекелеген та^ырыптар мен бвлiмдерге бiрнеше рет орала

алады;

Кашыктыктан бом берудщ непзп кемшiлiктерiне мыналар жатады:

• бiлiм алушылар мен о|ытушы арасында тiкелей кYндiзгi |арым-|атынастыц болмауы туралы;

• жеке компьютерге жэне Интернетке кiру |ажетттп туралы. ЯFни, |ашы|ты|тан о|ыту аппарат квздерше туралы |ол жетiмдiлiктi, жа|сы техникалы| жабды|ты |амтиды. Алайда, бiлiм алушылардыц барлыFында компьютер жэне Интернетке шы^ MYMкiндiгi жо|. Бул мэселе |ашы|ты|тан о|ытудыц негiзгi мэселелерЫщ бiрi проблема болып |ала бередi;

• |ашы|ты|тан о|ыту Yшiн |атац взiн-взi тэрбиелеу |ажет, ал оныц нэтижесi б^м алушыныц дербестiгi мен санасына лкелей байланысты;

• бiлiм алушылардыц компьютерлк сауаттылыFыныц жеткiлiксiздiгi, компьютерлiк сауаттылы|тыц болмауы туралы;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

• COVID-19 коронавирусты| инфекция пандемиясы кезецЫде Интернет-ресурстардыц Yлкен жYктемеге техникалы| дайын болмауына байланысты |ашы|ты|тан жумыс iстеу кезiндегi техникалы| iркiлiстер.

Сонымен |атар, |ашы|ты|тан о|ытудыц бом алушыларFа, яFни университет студенттерiнiц денсаулы^ына тигiзетiн эсерлерiн |арастырса|, ец бiрiншi студенттерге компьютерлер мен телефондарыныц алдында 5-6 саFат |атарынан отыру стресске алып келедi. Университет студенттерi о|ытушыларFа, олардыц аппарат беру тэсiлiне жэне олар Yшiн жасайтын атмосфераFа Yйренiп |алFан. Ал 1^рп жаFдаЙFа байланысты студенттер квбшде тYсiнбеген та|ырыптарын вз бетЫше iзденiп, кейде муFалiмдерiнен ^i байланыс ала алмауы да mym^. Студенттердiц квру |абтет - адамныц |^алуы керек

бес негiзгi сезiм MYшелерiнiц бiрi болып табылады. Казiргi жаFдайда монитор экранынан ноутбукке, ноутбуктен мониторFа жэне т.с.с. квздiц квру |абтелшн бузылуларын тудыруы MYMкiн. БуFан жол бермеу Yшiн компьютер экранында болу уа|ытын азайтып, квзге арналFан жаттыFулар немесе гимнастика жасау |ажет. Пандемия адамдардыц белсендiлiгiне |атты эсер етп, оны айтарлы|тай шектедi. Эдетте студент университетке жетiп, сабаца |атысып, Yлкен Yзiлiсте тYскi ас Ып, содан кейiн о|уды жалFастыра беретш. Бiра| 1^рп уа|ытта YЙде Yнемi болу, бiздiц ю-эрекетiмiздi шектейд^ бул а|ыл-ойдан бас|а еш|андай эрекеттщ болмауынан кврiнедi. Белсендiлiктiц бул тYрi студенттiц бiр нYктеден екiншi нYктеге |^алуын бiлдiрмейдi, сонды|тан тек психикалы| эрекеттiц болуы жеткiлiксiз болып саналады. Белсендiлiктiц жеткiлiксiздiгi мэселесiн шешу Yшiн студенттiц о|у орнына барFанда жумсайтын энергиясын втеуi туралы ойлану керек. БуFан YЙде жаттыFу жасау жэне дене шыны|тыруды са|тауFа арналFан |арапайым жаттыFулар квмектеседi, оларды тацертец де, кешке де жасау керек. Таза ауаFа 15-20 минут|а шыFу керек, бул «серптуге» жэне жаца ^штермен взiн-взi толы|тыруFа квмектеседi.

Кашы|ты|тан о|ытуFа квшудiц мацызды салдары - уй|ыныц нашарлауы. Квптеген студенттер уй|ыныц азды^ына шаFымданады. Уа|ыт жеткiлiксiз болFанды|тан, студенттер дербес орындауFа берiлген барлы| жумысты ая|тау Yшiн уй|ы^а кеш жатады. Доктор Джемс РОльшлагердщ айтуынша, аптасына жалпы уй|ы саFатыныц саны эдеттегщен 6-8 саFаттан аз болса, онда а|ыл-ой |абтетш нашарлатады. Сонымен |атар, уй|ыныц жеткiлiксiздiгi депрессияны, мазасызды|ты жэне тiтiркенудi тудырады деген, ол жайында толы^ыра| мына ма|алада жазылFан [23].

Казакстандагы кашыктыктан окыту жYЙесi туралы

Казахстан Республикасыныц «Бiлiм туралы зацында» бiлiм берудiц бас|а тYрлерiмен |атар |ашы|ты|тан о|ыту |арастырылFан [24]. Бiздiц республикамыздыц квптеген жетекшi университеттерi вз |абы^аларында |ашы|ты|тан о|ытуды дамытуFа квп квцт бвледi.

Астана медицина университетЫде 7107 студент |ашы|ты|тан о|ытуFа квштк О|ытушылардыц басым квпшiлiгi дэрiгер болып жумыс iстейдi - кYндiз пациенттердi емдейдi, кешке студенттердi о|ытады. Олар непзшен о|у материалдары жYктелген Moodle а|паратты|-бом беру платформасын пайдаланады.

Ал, КараFанды медициналы| ЖОО-да 6 325 студент о|иды, штатында 605 о|ытушы бар. Кашы|тан о|ыту Yшiн оларFа кез-келген ыцFайлы |уралдарды пайдалануFа MYMкiндiк берiледi. Microsoft |ызметтерЫе, соныц Ынде Outlook жэне SharePoint, сондай-а| Cisco Webеx бейнеконференцияларына корпоративтiк жазылым бар. Осы о|у жылыныц басынан бастап Platonus платформасында |ашы|ты|тан о|ыту модулi орнатылды жэне Асфендияров атындаFЫ Каза| ултты| медициналы| университетiнiц |ашы|ты|тан платформаларда жумыс ютеу бойынша семинарлар втюздк Казiр о|ытушылар ZOOM |осымшасы ар|ылы

Корытынды

Кашы|ты|тан о|ыту жYЙелерi студенттердщ о^ы^ан материалдары бойынша бiлiмдерiн

кесте бойынша вебинарлар втшуде. Алматы жоFары о|у орнында 1049 о^ытушы^а 9473 |ашы|ты|тан бiлiм алушы келедi.

Семей медициналы| университетiнде пилотты| режимде |ашы|ты|тан о|ытудыц электронды| платформасы вткен квктемде |олданыла бастады. Коронавирусты| пандемия бул процест жеделдеттi, 4242 болаша| дэр^ерлер медицинаны |ашы|ты|тан о|и бастады. Бул Yшiн оларFа Интернетке кiру MYMкiндiгi бар |урылFЫ жэне жYЙеден парольмен федк О|ылFан материалды тексеру Yшiн студенттер тестiлердi онлайн режимiнде тапсырады.

Ал, Шэкэрiм атындаFЫ мемлекеттiк университетте 7500-ге жуы| студент |ашы|ты|тан о|ытуFа ауысуда. Университеттiц тэрбие жумысы жвншдеп проректоры Жандос Му|аевтыц айтуынша, олардыц о|у орны |ашы|ты|тан бiлiм беру технологияларыныц платформаларын 10 жылдан астам уа|ыт бойы |олданып келедi жэне |ашы|тан о|ыту тYрiне квшуде еш|андай проблемалар болмауы керек. Интернетке |осылмаFан ауылдарFа кеткен студенттер барлы| |ажетт материалдарды пошта ар|ылы жiбередi.

|ашы|ты|тан жэне тез арада тексеруге MYMкiндiк бередi, ал университет экiмшiлiгi студенттердщ

Yлгерiмi мен о^ыту сапасын ба^ылай отырып, о^у процеанщ взект статистикасын алады. COVID-19 пандемиясында взектi тагы 6ip мацызды артьщшылыгы - студенттердщ Yй жагдайында бiлiм беру

багдарламасын игеру мYмкiндiгi, бул коронавирустьщ таралуыньщ алдын-алу шарасы болып саналады.

Эдебиеттер

1. Adnan M., Anwar K. Online Learning amid the COVID-19 Pandemic: Students' Perspectives. Online Submission, 2020; 2(1): 45-51.

2. Al-Balas M., Al-Balas H.I., Jaber H.M., Obeidat K. et al. Distance learning in clinical medical education amid COVID-19 pandemic in Jordan: current situation, challenges, and perspectives. BMC medical education, 2020; 20(1): 1-7.

3. Daniel S.J. Education and the COVID-19 pandemic. Prospects, 2020: 1-6.

4. Harting K., Erthal M.J. History of distance learning. Information technology, learning, and performance journal, 2005; 23(1): 35.

5. Moore J.L., Dickson-Deane C., Galyen K. E-Learning, online learning, and distance learning environments: Are they the same? The Internet and Higher Education, 2011; 14(2): 129-135.

6. Rogers P.L. et al. (ed.). Encyclopedia of distance learning. - IGI Global, 2009. Electronic resource. [Cited 30 Oct. 2020]. Available from URL: https://www.researchgate.net/profile/Anabela-Mesquita/publication/277226769/.

7. Deal III W.F. Distance learning: Teaching technology online. Technology and Engineering Teacher, 2002; 61(8):

21.

8. Bates A.W., Bates T. Technology, e-learning and distance education. - Psychology Press, 2005. Electronic resource. [Cited 30 Oct. 2020]. Available from URL: https://www.amazon.com/Technology-learning-Distance-Education-Routledge/dp/0415284376/.

9. Belanger F., Jordan D. H. (ed.). Evaluation and Implementation of Distance Learning: Technologies, Tools and Techniques: Technologies, Tools and Techniques. - IGI Global, 1999. Electronic resource. [Cited 12 Oct. 2020]. Available from URL: https://www.igi-global.com/book/evaluation-implementation-distance-learning/398

10. Traxler J. Distance learning-Predictions and possibilities. Education Sciences, 2018; 8(10): 35.

11. Андреев А.А. Становление и развитие дистанционного обучения в России // Высшее образование в России. - 2012. - №.10.-С.106-111.

Andreev A.A. Stanovlenie i razvitie distantsionnogo obucheniia v Rossii (Formation and development of distance learning in Russia) [in Russian]. Vysshee obrazovanie v Rossii, 2012; 10:106-111.

12. Орлова Е.Р., Кошкина Е.Н. Проблемы развития дистанционного обучения в России // Национальные интересы: приоритеты и безопасность. - 2013. - №23. - C. 12-20.

Orlova E.R., Koshkina E.N. Problemy razvitiia distantsionnogo obucheniia v Rossii (Problems of the development of distance learning in Russia) [in Russian]. Natsional'nye interesy: prioritety i bezopasnost', 2013; 23: 12-20.

13. Lassoued Z., Alhendawi M., Bashitialshaaer R. An Exploratory Study of the Obstacles for Achieving Quality in Distance Learning during the COVID-19 Pandemic. Education Sciences, 2020; 10(9): 232.

14. Churiyah M., Sholikhan S., Filianti F., Sakdiyyah D.A. Indonesia Education Readiness Conducting Distance Learning in Covid-19 Pandemic Situation. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, 2020; 7(6): 491-507.

15. Chick R.C. et al. Using technology to maintain the education of residents during the COVID-19 pandemic. Journal of Surgical Education, 2020; 77(4): 729-732.

16. ince E.Y., Kabul A., Diler i. Distance education in higher education in the COVID-19 pandemic process: A case of Isparta Applied Sciences University. Distance Education, 2020; 4(4): 343-351.

17. Hebebci M.T., Bertiz Y., Alan S. Investigation of views of students and teachers on distance education practices during the Coronavirus (COVID-19) Pandemic. International Journal of Technology in Education and Science (IJTES), 2020; 4(4): 267-282.

18. Reimers F.M., Schleicher A. A framework to guide an education response to the COVID-19 Pandemic of 2020. OECD, 2020; 14: 2020-2024.

19. Hildenwall H., Luthander J., Rhedin S., Hertting O. et al. Paediatric COVIDU19 admissions in a region with open schools during the two first months of the pandemic. Acta Paediatrica, 2020; 109(10): 2152-2154.

20. Allo M.D.G. Is the online learning good in the midst of Covid-19 Pandemic? The case of EFL learners. Jurnal Sinestesia, 2020; 10(1): 1-10.

21. Danjou P.E. Distance teaching of organic chemistry tutorials during the COVID-19 pandemic: Focus on the use of videos and social media. Journal of Chemical Education, 2020; 97(9): 3168-3171.

22. Маль Г.С., Гомзарь С.Е., Соболева А.А. Особенности дистанционного обучения в медицинском ВУЗе. Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. - 2014. - №. 1-1. - С. 120-120.

Mal'G.S., Gomzar'S.E., Soboleva A.A. Osobennosti distantsionnogo obucheniia v meditsinskom VUZe (Features of distance learning at a medical university) [in Russian]. Mezhdunarodnyi zhurnal prikladnykh i fundamental'nykh issledovanii, 2014; 1: 120-120.

23. Jessica Li, Rajashi Ghosh, Stefanos Nachmias. In a time of COVID-19 pandemic, stay healthy, connected, productive, and learning: words from the editorial team of HRDI, Human Resource Development International, 2020; 23:3: 199-207. DOI: 10.1080/13678868.2020.1752493.

24. ^азацстан Республикасынын «Бл/'м туралы» Зан,ы: 2007 жылгы 27 шлде, №319.

Kazakstan Respublikasynyn «Bilim turaly» Zany (Law of the Republic of Kazakhstan On Education) [in Kazakh]: 2007 zhylFy 27 shilde, №319.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.