Научная статья на тему 'КОНСТИТУЦИЯ – ИНСОН ҲУҚУҚЛАРИ ВА ЭРКИНЛИКЛАРИНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ МУСТАҲКАМ МЕЗОНИ'

КОНСТИТУЦИЯ – ИНСОН ҲУҚУҚЛАРИ ВА ЭРКИНЛИКЛАРИНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ МУСТАҲКАМ МЕЗОНИ Текст научной статьи по специальности «Право»

91
17
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «КОНСТИТУЦИЯ – ИНСОН ҲУҚУҚЛАРИ ВА ЭРКИНЛИКЛАРИНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ МУСТАҲКАМ МЕЗОНИ»

Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life

Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va _farovon hayotimiz kafolati

КОНСТИТУЦИЯ - ИНСОН ХУКУЦЛАРИ ВА ЭРКИНЛИКЛАРИНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ МУСТА^КАМ МЕЗОНИ

Муроджон Турсунбоевич TypFyHOB

Узбекистан Республикаси Фанлар академияси Давлат ва хукук институти директори, юридик фанлари доктори, профессор

Узбекистан Республикасида жамият ва давлат хаётини модернизация килишга йуналтирилган демократик ислохотлар изчил давом этмокда. Мамлакат уз утмиши булган собик тоталитар тузумдан воз кечиб, фукаролик жамияти ва хукукий давлатчилик сари интилмокда. Мустакиллик туфайли давлат тузумининг узгариши, миллий давлатчиликнинг ривожланиши, янги хокимият институтлари пайдо булиши хукукшунослик фанида, шу жумладан конституциявий хукукда уз ифодасини топди. 1992 йилда Узбекистон Республикаси Конституциясининг кабул килиниши дунё сиёсий харитасида янги суверен давлат карор топганлигини ифодалаб, ушбу давлатнинг мустахкамланиши хамда ривожланишининг хукукий асосини ташкил этди.

Асосий эътиборга молик жихати шундаки, Конституция узида инсон хукукдари ва эркинликлари устуворлиги гоясини мужассам этди ва бу демократик гоя замонавий конституцияшуносликнинг пойдеворини ташкил килмокда. Бу хол Асосий ^омусимизда давлат суверенитети ва халк хокимиятчилиги, хокимиятни ташкил этиш, давлат билан шахс, жамият билан инсон уртасидаги муносабатларнинг барчасини инсон энг олий кадрият эканлигини курсатади.

Конституция бутун жахон ахлига халкимизнинг истак-иродасини баён килиб, у узбек давлатчилигини замонавий маърифий асосларда кайта тиклаш, тинч-тотув яшаш ва тинчликни барча чоралар билан мустахкамлаш, демократияни чукурлаштириш, инсон хукуклари ва давлат суверенитети гояларига содик колиш, адолатли хукукий давлат барпо этиш, фукаролар тинчлиги ва миллий хамжихатликни таъминлашдан иборатлигини эълон килди.

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев жорий йилнинг 20 июнь куни Узбекистон Республикаси Конституциясига узгартириш киритиш буйича конституциявий комиссия аъзолари билан булиб утган йигилишда куйидагиларни таъкидлаган эди: "Чинакам халк мафкурасини, миллатнинг энг мукаддас орзу-интилишларини факат унинг Бош хужжати - Конституциясида тулиц

December 1

Tashkent State Transport University Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022

The Constitution of the Republic of Uzbekistan O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -

is the Glorification of Human Dignity, the inson qadrini ulug'lash, erkin va

ифода этиш мумкин. Янгиланган Конституция мамлакатимизнинг узок муддатли тараккиёт стратегиялари, умуман юртимиз ва халкимизнинг эртанги фаровон хаёти учун мустахкам хукукий асос хамда ишончли кафолат яратиши лозим.

"Инсон кадри учун" гоясини хамда хозирги ислохотларимизнинг бош тамойили булган "Инсон - жамият - давлат" деган ёндашувни Конституциямизнинг мазмунига чукур сингдириб, амалий хаётимизда бош кадриятга айлантиришимиз зарур. Яъни, инсоннинг кадр-киммати, шаъни ва гурури бундан буён барча сохаларда биринчи уринда туриши керак[1]".

Узбекистон Конституцияси олий даражадаги конун сифатида давлатимиз киёфасини, унинг ижтимоий - иктисодий негизини, сиёсий тузумини, бошкарувнинг демократик принципларини, жамият ривожланишининг стратегик йуналишларини, фукаролар хукук ва эркинликлари кафолатланганлигини хамда маънавий кадриятларимиз асосларини мустахкамлаб берди. У жамият микёсида эришилган узига хос ижтимоий келишувнинг махсули сифатида майдонга чикиб, энг аввало, давлат хокимиятини инсон хукуклари куламига мос тарзда меъёрлаш хамда шу оркали хокимият билан фукароларнинг узаро муносабатларини мувозанатлаш ва шаффофлаштириш вазифасини утайди.

Конституция сиёсий хамда хукукий эркинликнинг буюк тимсоли сифатида халкимиз калбидан мустахкам урин олди, мамлакатнинг хар бир фукароси эъзозловчи муътабар ижтимоий кадриятга, олий маънавий неъматга айланди. Унинг бекиёс кадр-киммати ва нуфузи, ижтимоий-сиёсий хаётимиздаги урни ва ахамияти йиллар утгани сайин тобора ортиб бормокда.

Асосий ^онунимизнинг мохияти, ижтимоий-сиёсий ва юридик табиати унинг куйидаги мухим хусусиятларида яккол намоён булади:

Аввало, Узбекистон Конституцияси том маънода чинакам демократик Конституциядир. У тарихда синалган умуминсоний, умумбашарий кадриятларни узида мужассам этган хужжатдир. Бундан ташкари, у энг ривожланган, тараккий топган давлатларнинг Конституциявий тажрибасига таянган холда яратилган.

Иккинчидан, фукароларнинг хукук ва эркинликлари борасида Конституциямиз «Инсон хукуклари умумжахон декларацияси»нинг барча асосий гоя ва коидаларини узига сингдирган. «Давлат органлари ва мансабдор шахслар,-дейилади Асосий конунимизнинг 2-моддасида,-жамият ва фукаролар олдида

December 1

Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life

Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va farovon hayotimiz kafolati

масъулдирлар». Бу фукароларнинг хукук ва манфаатлари устуворлигини ва улар конституциявий даражада кафолатланишини англатади. Инсон, унинг хаёти, эрки, шаъни ва кадр-киммати хамда бошка хукук ва эркинликлари мукаддас булиб, улар давлат томонидан химояланади.

Учинчидан, Конституция инсон хукуклари гояларига садокат, хозирги ва келажак авлодлар олдидаги юксак масъулиятни англаш, узбек давлатчилигининг тарихий тажрибасига таяниш, демократия ва конунийликни хурматлаш, халкаро хукукнинг умумэътироф этилган коидаларини тан олиш, мамлакат фукароларининг муносиб хаёт кечиришларини таъминлаш, инсонпарвар хукукий демократик жамият барпо этиш, шунингдек, фукаролар тинчлиги ва миллий хамжихатликни кафолатлаш каби олижаноб максадларни кузлайди. У инсон (фукаро) билан давлатнинг узаро муносабатлари куламини, ижтимоий турмушга давлат аралашувининг чегараси ва характерини белгилаб берди. Энг мухими - Конституция инсоннинг фундаментал хукук ва эркинликларига олий юридик маком бахш этди. Давлат хокимияти уз фаолиятини шундай ташкил этиши режалаштирилганки, унга кура - инсон давлат механизмининг оддийгина унсиз мурвати эмас, балки сиёсий хаётнинг фаол иштирокчиси, ижтимоий тараккиётнинг бош максади, жамиятнинг эзгу тилаги ва олий кадриятидир.

Бир суз билан айтганда, Асосий конунимизда мустахкамланган фукаровий хукук ва эркинликлар кулами (руйхати) инсон хукуклари устуворлиги принципи конституциявий даражада акс эттирилганлигининг ёркин ифодасидир. Аслида Конституция инсон учун яратилган ва у инсон манфаатларига хизмат килмокда.

Шу тарика инсон хукукларининг янги концепцияси узбек конституциявий конунчилигида уз юридик тасдигини топди. Конституцияда мустахкамланган хукук ва эркинликлар шахс хукукий мавкеининг, фукаролар хукукий макомининг асосини ташкил этади.

REFERENCES

1. 2022 йил 20 июнь куни Президент Шавкат Мирзиёев Республика Конституциявий комиссияси аъзолари билан учрашувидаги маърузаси. Gazeta.uz.

2. Узбекистон Республикаси Конституцияси. -Т.:

2021 .https://lex.uz/docs/35869

December 1

Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life

Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va _farovon hayotimiz kafolati

3. Узбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 1997 йил 29 август 466-1-сон карори билан тасдикланган Жамиятда хукукий маданиятни юксалтириш Миллий дастури. https://lex.uz/docs/

4. Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 9 январдаги "Жамиятда хукукий онг ва хукукий маданиятни юксалтириш тизимини тубдан такомиллаштириш тугрисида"ги ПФ-5618-сонли Фармони. https://lex.uz/docs/4149765, 12.04.2022 йил холатида

5. Мирзиёев Ш.М. ^онун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш -юрт тараккиёти ва халк фаровонлигининг гарови // Халк сузи. - 2016. - 8 дек.

6. Абу Наср Фаробий. Фозил одамлар шахри. -Т., 1993. -Б.182.

December 1

23

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.