CC BY
13
FTAMP 39.21.02
https://doi.org/10.48081/IDMO3076
*Д. Цыпшац1, И. Б. Сарсенова2, К. Т. Саканов3
1,2Эл-Фараби атындаFы Казак улттык университетi, Казахстан Республикасы, Алматы к. 3ТораЙFыров университет^ Казакстан Республикасы, Павлодар к.
КвК-ЖОН ФОСФОРИТ КЕН ОРНЫНЫЦ К,0РША?АН OPTAFA ЭСЕР1
Цазацстан Республикасы халцына Жолдауында Президент жер цойнауын пайдалану саласына, эЫресе геологиялыц барлау жэне жер цойнауын кешендi зерттеу Шне тыц сертн цажеттшн атап вткен болатын. Этмштж бвлтк бойынша Квк-Жон кен орныныц Аралтвбе жэне КеЫктвбе учаскелерi Цазацстан Республикасы Жамбыл облысыныц Сарысу ауданында, ал КеЫктвбе учаскестщ Баладегерес блогы штара Туртстан облысында орналасцан.
Квк-Жон фосфорит кен орныныц КеЫктвбе учаскестщ Баладегерес блогы бурын вндiрiлмеген. Облыс пен кен орныныц рельефi солтустт-батыс багытта созылган аласа жоталар мен бойлыц ацгарлардыц кезектесуi болып табылады. Бул мiндеттi орындаудагы мацызды цадам—елiмiздiц кен орындары аймацтарыныц даму мумктдшн зерттеу, жаца барланган аймацтардыц болашагын зерделеу, экономикалыц пайдасын есептеу, экологиялыц залалын багалау. Бул гылыми мацала цоршаган ортага эсердi кешендi багалау нэтижелерi бойынша «Квк-жон» кен орныныц Аралтвбе жэне КеЫктвбе учаскелертщ (Баладегерес блогы) тау-кен жумыстары жобаны кке асыру аймагындагы цоршаган ортаныц агымдагы жай-куйт, оныц цурамдас бвлттертщ ыцтимал эсерлерге турацтылыгын кешендi талдау, ыцтимал техногендк факторларды зерттеу негiзiнде жасалды.
Мацаланыц нэтижеЫнде ег^тт объектiлерi орналасцан аумацтардыц экологиялыц жагдайы жалпы цанагаттанарлыц деп багаланады.
Кiлттi свздер: цоршаган орта, экологиялыц багалау, дисперсия, рекультивация, санитарлыц цоргау аймагы, беттт дисперсия, Квк-жон фосфорит кен орны.
Kipicne
Бул макаланыц непзп максаты Кек-жон кен орныныц Аралтебе жэне Кесжтебе блоктары (Баладегерес блогы) бойынша тау-кен жумыстары жоспарын эзiрлеудiц коршаFан ортаFа эсерш баFалау болып табылады. Таботи ортаныц курамдас белжтершщ езгерютершщ непзп баFыттарын жэне олардыц тудыратын зардаптарын аныктау. Жобаны кке асыру процесшде коршаFан ортаFа терю эсердi азай^а баFытталFан ю-шаралардыц курамы бойынша усыныстар эзiрлеу. Жердi рекультивациялау бойынша егжей-тегжейш шешiмдер жеке мелиоративтж жоба мен жою жоспары шецбершде кабылданады. Мелиоративтж жумыстардыц
^урамдас белт курылыстыц барлыщ аумагынан топыра^-^унарлы ^абат пен элеуеттi кунарлы ^абатты алып тастау жэне са^тау болып табылады.
Ма^аланыц мiндеттерi: Кек-Джон фосфорит кен орныньщ ^оршаган ортага эсерiн талдау. Кен орынныц экологиялыщ жагдайына бага беру. Химиялыщ ластану кездерi мен олардыц келемiн есептеу. Санитариялы^-^оргау аймагыныц (С^А) ^абылданган мелшершщ негiздемесiнде анализ жасау. Бетпк дисперсияны есептеу ар^ылы атмосфераныц ластану децгешн аныщтау.
Ма^аладагы ^олданылган зерттеу эдiстерi мен мэлiметтерi. Ба^ылау эдiсi, библиографиялыщ зерттеу, ^олданбалы кешендi физикалыщ, географиялыщ зерттеулер, индикациялыщ багалау, iрiктеме эдiс, ^азгидромет мэлiметтерi.
Материалдар мен едктер
Кек-жон кен орны - Жацатас ^аласынан ощустж-батыс^а ^арай 15 км жерде, Майлы ^аратау жотасыныц фосфориттiк бассейншщ солтYстiк-батыс белiгiнде орналас^ан.
Кекжон фосфорит кен орны 1955-1965 жж. жэне Жацатас ^аласынан ощуспк-батыс^а ^арай 15 км жерде, Майлы ^аратау жотасыныц фосфориттж бассейнiнiц солтYстiк-батыс белiгiнде орналас^ан.
Кен орны солтYстiк-батыстан ощустш-шы^ыс^а ^арай 41 км-ге жуыщ созылып жатыр жэне шартты тYPДе ^ис-Тас, Кесжтебе, Ат^ум жэне Аралтебе терт учаскесше белiнген. Эрбiр учаскенiц узындыFы: ^ис-Тас - 11,2 км; Кесiктебе - 12,5 км; Ат^ум - 7,8 км; Аралтебе - 9,5 км.
Кек-Жон фосфорит кен орныныц Кесжтебе учаскесшщ Баладегерес блогы бурын ендiрiлмеген. Облыс пен кен орныныц рельефi солтYстiк-батыс баFытта созылFан аласа жоталар мен бойлыщ ацFарлардыц кезектесуi болып табылады. Тещз децгейiнен жоFары жоталардыц абсолюттi белгiлерi 600-ден 1000 м-ге дешн, ал ацFарлардыц 500-ден 850 м-ге дешн.
Жумыс аймаFыныц шолу картасы 2.1 суретте керсетiлген.
1-сурет - Жобалау аймаFыныц шолу картасы
Метеорологиялыщ жаFдайы бойынша берiлген аймакгыц жаFдайы темендегi кестеде керсетiледi.
1-кесте - Метеорологиялык мэлiметтер (Жанатас, 2017 ж.)
Атаулары Келем1
Атмосфераныц стратификациясына байланысты коэффициент, А 200
^aлaдaFы жер бедершщ коэффициент! 1
Ец ыстык айдыц (шшде) орташа максималды ауа температурасы, С +35,2
Ец суык ауаныц орташа ец теменп температурасы ай (кацтар), °С -4,1
Жел жылдамдыгы, асатын жтшп жылына 5%, м/с (2010-2017 ж.) 8,4
ЖылдaFы атмосфералык кубылыстыц (жацбырдыц) KYндер саны 46
ЖылдaFы кар жамышысы бар KYндер саны 75
2-кесте - Жел 6aFbnrapbi мен тыныштьщтарыныц жшлш, 2017 жылFа, %
С СШ Ш ОШ О ОБ Б СБ Штиль
13 2 16 23 7 4 8 27 100
Нэтижелер мен тал^ылау
Есептелген химиялыц ластану квздерг мен квлемг
Атмосфералык бассейнге ecepi тау-кен жумыстарын жYргiзу кезiнде ayaFa ластаушы заттардыц кYтiлетiн шыFaрындылaрындa болжанады.
Жарылыс жумыстары кезiнде орындалатын жумыстардыц сипаттамаларын ескере отырып, воллейс шы^арындылары карастырылады.
Жумыс технологиясын бузудан болатын кездейсок шыFaрындылaр болжанбайды [5].
Фосфорит кендерш eнеркэсiптiк eндiрy бойынша жумыстарды бастамас бурын кaрьерлердi, Yйiндiлердi, кен коймаларын, сазды коймаларды жэне жолдарды орналастыру Yшiн жобалык аумактардан топырак пен eсiмдiк кабатын алып тастау сезаз. ОРС-ны жою дамудыц жылында болжанады. ОРС-ны жою CAT D9R бульдозершщ кeмегiмен жYзеге асырылады. ОРС бузылFaн жерлерд1 рекультивациялауда одан эрi пайдалану Yшiн уакытша коймаларда сакталады.
МС Жанатас
с
3§
а Is.-' св
\ л> \
\ 5 т>
i 15
юв
ю
2-сурет - Жел розасы
ОРС-ны алып тастау жэне сактау кезiнде атмосфераFа кремний мeлшерi 20-70 % бейорганикальщ шац шыFады [7].
Тау жыныстарын казуFа дайындауды бYрFылау-жару жумыстарыныц кемепмен жYзеге асыру жоспарлануда. Кендi копсыту Yшiн тiк жэне келбеу у^ымаларды бYрFылау ROC L8 (30) машиналарымен (Atlas Copco) орындау жоспарлануда. Жару жумыстары кезiнде курамында кремний мeлшерi 20-70 % болатын азот оксидтер^ кeмiртегi жэне бейорганикалык шац шы^арылады. БYрFылау жумыстары кезiнде атмосфераFа азот диоксид^ кeмiртегi, кYкiрт диоксидi, кeмiртегi оксидi, бенз/а/ пирен, кремний мeлшерi 20-70 % бейорганикалык шац шы^арылады [7].
Ашык карьерлердi игеру кезшде жобада целлюлоза рудасын тiкелей ena^ кешенiне тасымалдау карастырылFан. Энеркэсiптiк кажеттшж кезiнде руданыц уакытша корын сактау Yшiн, сондай-ак мYмкiн болатын карьер мацындаFы шихтаны дайындау Yшiн 3 жылдан бастап карьерден батыска карай 70 м жерде эркайсысыныц сыйымдылы^ы 5 мыц тонна болатын 2 кен коймасы бар [16].
Санитариялыц-цоргау аймагыныц (СКА) цабылданган мвлшертщ неггздемесг
Ауаныц тазалы^ы жэне табиFи жYЙелердi атмосфераныц ластануыныц эсерiнен корFау Yшiн кYрестiц шешушi шарасы санитарлык-KорFау аймактарын (С^А) куру болып табылады.
Функционалдык максаты бойынша С^А объектiнiц калыпты жумысы кезiнде коFамдык кауiпсiздiк децгешн камтамасыз ететiн корFаныс бeгет болып табылады [8].
Санитарлык-KорFау аймаFыныц мeлшерi колданыстаFы «0ндiрiстiк объектiлердiц санитарлык-KорFау аймаFын белгiлеуге койылатын санитариялык-эпидемиологиялык талаптар» санитарлык ережелерiмен реттеледi (^азакстан Республикасы Улттык экономика министрлтнщ 20.03.2015 ж. № 237 буйрыны).
KолданыстаFы «Эндiрiс объектiлерiнiц санитариялык-KорFау аймаFын белгiлеуге койылатын санитариялык-эпидемиологиялык талаптар» (будан эрi -Санитариялык каFидалар) санитарлык ережелерiне (1-косымша, 3-бeлiм, 12-тармак, 4-тармак) сэйкес, фосфатты жынысты, апатитп, пириттi (химиялык eцдеусiз), темiр рудасын eндiруге арналFан СКД кемiнде 500 м (кауштшк класы 2) [5].
Беттгк дисперсияны есептеу
АтмосферадаFы ластаушы заттардыц дисперсиясын математикалык модельдеу жэне бетпк концентрациялардыц мэндерiн есептеу «Logos-Plus» (Новосибирск) компаниясы эзiрлеген 2.0 нускасы «Эра» ПК атмосфераныц ластануын есептеудщ бiрыцFай баFдарламасы аркылы орындалды [6].
«Эра» ЭК «Кэсшорындардыц шыFарындыларындаFы зиянды заттардыц концентрациясын есептеу эдiстемесi» РНД 211.2.01.01-97 (ОНД-86) енгiздi.
Шашырауды модельдеу кезшде келесi деректермен есептелген тiктeртбурыш кабылданды:
- eлшемдерi 3200 х 2200 м;
- тор аралы^ы 200 х 200 м;
- тiктeртбурыш центршщ координаттары: х = 8800 м, у = 4200 м;
- 0X координат осi мен солтYстiк баFыт арасындаFы бурыш 90 °.
С^А шекарасында жылдыц жазFы кезецiнде ластаушы заттардыц дисперсиясыныц нашарлау жаFдайлары Yшiн олардыц бiрлесiп катысуымен жиынтык зиянды эсер ететш барлык ластаушы заттар мен заттардыц топтары бойынша есептеулер жYргiзiлдi [6].
Жамбыл облысыныц объектiлерiне жататын шыFарындылар кeздерiнiц ец кеп Yлесi 2024 жылFа келедi жэне нэтижелердi талдау нормативтiк СКД шекарасында руксат етiлген ШРК (ШРК) асуы байкалмайтынын кeрсетедi.
ТYркiстан облысыныц объектiлерiне катысты шыFарындылар кeздерiнiц ец кеп Yлесi 2020 жылFа келдi жэне нэтижелердi талдау нормативтiк С^А шекарасында ШРК (ШРК) асып кету байкалмаFанын кeрсетедi [5].
Атмосфераныц ластануыныц мониторингг.
С^А шекарасында ластаушы заттардыц концентрациясын аньщтауды камтамасыз етедi. Зиянды коспалардыц концентрациясын аныктау КР СТ 20362010 «Таботатты корFау. ШыFарындылар. Атмосфераныц ластануын бакылау бойынша нускаулыктар» жэне ГОСТ 17.2.4.02-81 «Таботатты корFау. Атмосфера. Елдi мекендердiц ауасын ластаушы заттарды аныктау эдктерше койылатын жалпы талаптар» жYргiзiледi.
Энеркэсiптiк учаскенiц eндiрiстiк объектiлерiнiц коршаFан ортаFа эсерiн баFалау Yшiн eндiрiстiк мониторинг шецберiнде санитарлык-KорFау аймаFыныц шекарасындаFы кэсiпорынныц эсер ету аймаFындаFы атмосфералык ауаныц ластануын зерттеу бойынша жумыс жYргiзiлуi керек.
Атмосфералык ауаныц ластануын салыстырмалы талдау Yшiн объектiнiц зиянды эсершщ эсерi жокка шыFарылатын тшст фондык нYктелерде eлшеулер жYргiзу кажет.
3-кесте
Энд1р1ст1к цех, участок Ластаушы заттардыц тышарындылары стандарттары
Эз1рлеуд1ц 2-rni жылына Шъшарылу mегi
г/с т/жыл т/жыл
Барлышы 2821.326288 1435.5499981
^атты 627.945865 661.5471967
Суйык жэне газ 2193.380423 774.0028014
Барлык алынFан Yлгiлер метеорологиялык камтамасыз етiлуi керек (температура, атмосфералык кысым, желдiц баFыты мен жылдамдыFы, ылFалдылык).
Бакылауларды токсанына бiр рет eткiзу жоспарлануда. Негiзгi ластаушы заттар бакылауFа усынылады - бейорганикалык шац (SiO2 <20 %), SO2, NO2.
Алыетан eлшеу нэтижелерiнiц мэндерi ец жоFары бiр реттiк максималды руксат етшген концентрациялармен (МРКм.р.) салыстырылады. Бакылауды eнеркэсiптiк немесе тэуелсiз аккредиттелген зертханалар коршаFан ауадаFы ластаушы заттардыц концентрациясын тжелей eлшеу аркылы жузеге асырады [12].
Атмосфералык ауадаFы ластаушы заттардыц концентрациясын eлшеу жшлш - СКА шекарасындаFы 4 бакылау пунктiнде токсанына бiр рет.
Бакыланатын параметрлер ауа температурасы, желдiц баFыты мен жылдамдыFы, ауадаFы шац, азот диоксид^ кeмiртегi тотыFы, кYкiрт диоксидi мeлшерi болады. Бакылау бакылау пункттерi мен СКА орналасуы ластаушы заттардыц накты эсер ету аймактары туралы акпараттыц тYсуiне жэне жинакталуына карай реттелуi керек [17].
Зерттеу нэтижелерк Кeк-жон фосфорит кен орныныц коршаFан ортаFа эсерi талданды. Кен орынныц экологиялык жаFдайына баFа берщд^ Химиялык ластану кeздерi мен олардыц кeлемi есептелдi. Санитариялык-KорFау аймаFыныц (СКА) кабылдаетан мeлшерiнiц негiздемесiнде анализ жасалды. Бетпк дисперсияны есептеу аркылы атмосфераныц ластану.
Корытынды
ЖасалFан жумыс бойынша тeмендегiдей корытынды аныкталды жэне сипатталды:
- фосфорит кендерi кен орындарыныц объектiлерi орналаскан ауданныц KолданыстаFы таботи-климаттык сипаттамалары;
- кYтiлетiн эсерлердiц непзп тYрлерi жэне эсер ету ^здерц
- кен eндiру процесiнде карьерлер мен YЙiндiлердiц ауаFа, аумакка (топырак, жер асты сулары, eсiмдiктер) жэне жануарлар дYниесiне кYтiлетiн эсерiнiц сипаты мен каркындылыFы.
Егiстiк объектiлерi орналаскан аумактардыц экологиялык жаFдайы жалпы канаFаттанарлык деп баFаланады.
Объектiлер мен курылыстардыц орналасуы, техникалык жэне технологиялык шешiмдерi, жалпы уйымдык жэне коршаFан ортаны корFау шараларыныц кешенi жеткiлiктi экологиялык кауiпсiздiктi камтамасыз етедi, eндiрiстiц коршаFан ортаFа жэне элеуметтiк салаFа эсерш барынша азайтады.
Ыктимал тeтенше жаFдайлардыц салдары шектеулi жэне жергiлiктi сипатта болады жэне таботи ортада апатты жэне кайтымсыз eзгерiстерге экелмейдi.
Жобалык шешiмдер колданыстаFы нормативтiк талаптарFа жэне таботатты KорFау зацнамасына сэйкес кажетл технологиялык шешiмдердi жэне коршаFан таботи ортаFа терiс эсердi барынша азайтуFа, eцiрдiц табиFи ресурстарын утымды пайдалануFа мYмкiндiк беретiн уйымдастырушылык шаралар кешенш карастырады.
ПАЙДАЛАНFАН ДЕРЕКТЕР Т1З1М1
1 Казакстан Республикасыныц Экологиялык кодексi. 2007.01.09 № 212-III кабылданFан.
2 Казакстан Республикасыныц Жер кодексi. 2003 жылFы 20 маусымда № 442-II кабылданды.
3 Казакстан Республикасыныц Су кодекс^ 2003 жылFы 9 шшдедеп № 481-II.
4 Казакстан Республикасы КоршаFан ортаны корFау министршщ 2007 жылFы 28 маусымдаFы № 204-e буйрыFымен бекiтiлген КоршаFан ортаFа эсердi баFалауды жYргiзу жeнiндегi нускаулык.
5 «Эндiрiстiк объектiлердiц санитарлык-KорFау аймаFын куруFа койылатын санитариялык-эпидемиологиялык талаптар» бектлдд. Казакстан Республикасы Улттык экономика министршщ 2015 жылFы 20 наурыздаFы № 237 буйры^ымен.
6 Курылыс материалдарын eндiретiн кэсiпорындардыц шыFарындыларын есептеу эд^темес (Казакстан Республикасы КоршаFан ортаны корFау министрлiгiнiц № 100-e буйрыFына 11-косымша);
7 ЭртYрлi eндiрiстердiц атмосфераFа зиянды заттардыц шы^арындыларын есептеу эдiстерiнiц жинаFы. Алматы: КазЭКОЭКСП, 1996 ж.
8 КоршаFан ортаFа эмиссиялардыц нормативтерiн есептеу эдютемес^ Астана. КоршаFан ортаны корFау министрлiгiнiц 11.02.13 ж. № 379-e буйрыFына косымша.
9 Эндiрiс жэне тутыну калдыктарын барынша кэдеге жарату стандарттарыныц жобаларын эзiрлеу эдiстемесi. Казакстан Республикасы КоршаFан ортаны корFау министршщ 2008 жышы 18 сэуiрдегi № 100-e буйры^ына № 16 косымша.
10 «Кэсшорындардыц шыFарындылары курамындаFы атмосфералык ауадаFы зиянды заттардыц концентрациясын есептеу эдютемесо», РНД 211.2.01.01-97 (ОНД-86).
11 «Калалык жэне ауылдык елдi мекендердегi атмосфералык ауаныц гигиеналык нормативтерiн бекiту туралы» Казакстан Республикасы Улттык экономика министршщ 2015 жышы 28 акпандаFы № 168 буйрыны.
12 «АдамFа эсер ететш физикалык факторлардыц гигиеналык нормативтерш бекiту туралы» Казакстан Республикасы Улттык экономика министрiнiц 2015 жылFы 28 акпандаFы № 169 буйрыFымен бектлдд.
13 Стационарлык дизель кондырFыларынан атмосфераFа ластаушы заттардыц шыFарындыларын есептеу эдктемес «РНД 211.2.02.04-2004, КР КОКМ. -Астана, 2005.
14 Казакстан Республикасы КоршаFан ортаны корFау министрiнiц 2009.04.08 № 68-e буйрыFымен бекiтiлген КоршаFан ортаFа эмиссиялар Yшiн тeлемакыларды есептеу эдютемесь
15 «Калдыктардыц жiктеуiшiн беюту туралы» Казакстан Республикасы КоршаFан ортаны корFау министрiнiц 2007 жылFы 31 мамырдаFы № 17.9-e буйрыFы (07.08.2008 ж. eзгертулер мен толыктырулармен).
16 Калдыктарды баскару баFдарламасын эзiрлеу ережелерь Казакстан Республикасы Энергетика министрiнiц 2014 жыггаы 25 карашадаFы № 146 буйры^ымен бекiтiлген.
17 «Эндiрiс жэне тутыну калдыктарын жинауFа, пайдалануFа, колдануFа, залалсыздандыруFа, тасымалдауFа, сактауFа жэне шмуге койылатын санитариялык-эпидемиологиялык талаптар» БК Казакстан Республикасы Энергетика министршщ 2015 жылгы 28 акпандаFы № 10 буйры^ымен бекiтiлген. 176.
REFERENCES
1 Environmental Code of the Republic of Kazakhstan. January 9, 2007 № 212-III Adopted.
2 Land Code of the Republic of Kazakhstan. Adopted June 20, 2003 N 442-II.
3 Water Code of the Republic of Kazakhstan from July 9, 2003 № 481-II.
4 Instructions on the assessment of the impact on the environment, approved by the order of the Minister of Environment of the Republic of Kazakhstan from June 28, 2007 № 204-r.
5 Approved «Sanitary and epidemiological requirements for the installation of sanitary protection zones of industrial facilities.» By order of the Minister of National Economy of the Republic of Kazakhstan dated March 20, 2015 № 237.
6 Methodology for calculating the emissions of enterprises for the production of construction materials (Appendix 11 to the order of the Ministry of Environment of the Republic of Kazakhstan № 100-r);
7 Complex method of calculating emissions of harmful substances into the atmosphere from various productions. Almaty: KazEKOEXP, 1996.
8 Methodology for calculating emissions standards in the surrounding environment. Astana. Ministry of Nature 11.02.13 № In addition to the order 379-p.
9 Methods of development of projects of standards of maximum utilization of production and consumption expenditures. Appendix N 16 to the order of the Minister of Environment of the Republic of Kazakhstan from April 18, 2008 N 100-r.
10 «Methodology for calculating the concentration of harmful substances in the air in the emissions of enterprises», RND 211.2.01.01-97 (OND-86).
11 Order of the Minister of National Economy of the Republic of Kazakhstan dated February 28, 2015 № 168 «On approval of hygienic standards of atmospheric air in urban and rural areas.»
12 «On the approval of hygienic standards of physical factors of human impact.» By order of the Minister of National Economy of the Republic of Kazakhstan dated February 28, 2015 № 169.
13 Methodology for calculating emissions of pollutants into the atmosphere from stationary diesel installations «RND 211.2.02.04-2004, MEP RK, Astana 2005.
14 Methodology of calculation of fees for emissions in the surrounding environment, approved by the order of the Minister of Environmental Protection of the Republic of Kazakhstan from 08.04.2009 N 68-p.
15 Order of the Minister of Environmental Protection of the Republic of Kazakhstan dated May 31, 2007 N 17.9-r «On approval of the waste classifier» (with changes and additions from 07.08.2008).
16 Rules for the development of programs for dealing with waste. Approved by the Order of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated November 25, 2014 № 146.
17 JV «Sanitary and epidemiological requirements to the collection, use, use, decontamination, transportation, storage and storage of production and consumption
wastes» approved by the Order of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated February 10, 2015. 176.
Материал 06.06.22 бaспaFa тYстi.
*Д. Кыпшак1, И. Б.Сарсенова2, К. Т. Саканов3
^^захский национальный университет имени аль-Фараби,
Республика Казахстан, г. Алматы;
3Торайгыров университет,
Республика Казахстан, г. Павлодар.
Материал поступил в редакцию 06.06.22.
ВОЗДЕЙСТВИЕ НА ОКРУЖАЮЩУЮ СРЕДУ МЕСТОРОЖДЕНИЯ ФОСФОРИТОВ КОК-ЖОН
В Послании народу Республики Казахстан Президент отметил необходимость прорыва в сфере недропользования, особенно в сфере геологоразведки и комплексного изучения недр. Участки Аралтобе и Кесиктобе Кок-Жонского месторождения по административному делению принадлежат Казахстану.
Блок Баладегерес участка Кесиктобе Кок-Жонского месторождения фосфоритов ранее не был спелен. Важным этапом в выполнении этой задачи является изучение развития горнодобывающих регионов Казахстана, изучение новых перспектив существующих регионов, расчет экономической выгоды, оценка воздействия на окружающую среду. Данная комплексная научная разработка основана на всестороннем анализе нового состояния окружающей среды, влияния расположения ее компонентов, изучении техногенных факторов при реализации проекта отработки Аралтобинского и Кесиктобинского участков Кокского месторождения. — Жонская руда (блок Баладегерес).
В результате статьи экологическое состояние территорий, на которых расположены объекты-близнецы, оценено в целом как удовлетворительное.
Ключевые слова: Окружающая среда, экологическая оценка, рассеивание, рекультивация, санитарно-защитная зона, поверхностное рассеяние, Кок-Жонское месторождение фосфоритов.
*D. Kypshak1,I. B. Sarsenova2, K. Т. Sakanov3
1,2Al-Farabi Kazakh National University, Republic of Kazakhstan, Almaty; 3Toraighyrov University, Republic of Kazakhstan, Pavlodar. Material received on 06.06.22.
ENVIRONMENTAL IMPACT OF THE KOK-ZHOHN PHOSPHORITE DEPOSIT IN THE ZHAMBYL REGION
In his Address to the people of the Republic of Kazakhstan, the President noted the need for a breakthrough in the field of subsoil use, especially in the field of geological exploration and comprehensive study of the subsoil. The areas of Araltobe and Kesiktobe of the Kok-Jonskoye field, according to the administrative division, belong to Kazakhstan.
The Baladegeres block of the Kesiktobe section of the Kok-Jon phosphorite deposit has not been spelunked before. An important stage in the fulfillment of this task is the study of the development of the mining regions of Kazakhstan, the study of new prospects for existing regions, the calculation of economic benefits, and environmental impact assessment. This complex scientific development is based on a comprehensive analysis of the new state of the environment, the influence of the location of its components, the study of man-made factors in the implementation of the project for the development of the Araltobinsky and Kesiktobinsky sections of the Kokskoye field. — Zhonskaya ore (Baladegeres block).
As a result of the article, the ecological state of the territories where the twin objects are located is generally assessed as satisfactory.
Keywords: Environment, environmental assessment, scattering, recultivation, sanitary protection zone, surface scattering, Kok-Jon phosphorite field.
