Научная статья на тему 'ЎҚИТИШНИНГ “FLIPPED CLASSROOM” МОДЕЛИ: МАЗМУНИ, ҚЎЛЛАШ ТАЛАБЛАРИ ВА ИМКОНИЯТЛАРИ'

ЎҚИТИШНИНГ “FLIPPED CLASSROOM” МОДЕЛИ: МАЗМУНИ, ҚЎЛЛАШ ТАЛАБЛАРИ ВА ИМКОНИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

1415
217
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
"Flipped Classroom" (тескари синф) / таълим платформаси / таълим / медиа таълим / ўқитиш самарадорлиги / "Flipped Classroom" / education platform / teaching / media teaching / teaching efficiency.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Ирода Худойшукуровна Бердиева

";Flipped Classroom" (тескари синф) моделининг таълим тизимида қўлланилаѐтганлигига кўп бўлмаган бўлса-да экспертлар томонидан ижобий натижалари эътироф этилмоқда. Ушбу моделнинг мазмуни ва ўқув жараѐнига қўллашдаги шарт-шароитларни ўрганиш республикамиз таълим тизими мазмунини бойитишга хизмат қилади. Мақолада хорижий эксперт-олимларнинг тескари синф моделини олий таълимда қўллашга оид тадқиқотлари ўрганилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Ирода Худойшукуровна Бердиева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE FLIPPED CLASSROOM MODEL OF TEACHING: CONTENT, APPLICATION REQUIREMENTS, AND CAPABILITIES

Although the Flipped Classroom model has not been widely adopted in the education system, its positive results have been acknowledged by experts. Studying the content of this model and the conditions for its application in the educational process serves to enrich the content of the education system of the republic. The article examines the research and studies of foreign experts on the application of the flipped classroom teaching model in higher education system.

Текст научной работы на тему «ЎҚИТИШНИНГ “FLIPPED CLASSROOM” МОДЕЛИ: МАЗМУНИ, ҚЎЛЛАШ ТАЛАБЛАРИ ВА ИМКОНИЯТЛАРИ»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1145-1150

УКИТИШНИНГ "FLIPPED CLASSROOM" МОДЕЛИ: МАЗМУНИ, КУЛЛАШ ТАЛАБЛАРИ ВА ИМКОНИЯТЛАРИ

Ирода Худойшукуровна Бердиева

Тошкент тукимачилик ва енгил саноат институти матбуот котиби

berdiyeva.iroda@mail .ru

АННОТАЦИЯ

"Flipped Classroom" (тескари синф) моделининг таълим тизимида кулланилаётганлигига куп булмаган булса-да экспертлар томонидан ижобий натижалари эътироф этилмокда. Ушбу моделнинг мазмуни ва укув жараёнига куллашдаги шарт-шароитларни урганиш республикамиз таълим тизими мазмунини бойитишга хизмат килади. Маколада хорижий эксперт-олимларнинг тескари синф моделини олий таълимда куллашга оид тадкикотлари урганилган.

Калит сузлар: "Flipped Classroom" (тескари синф), таълим платформаси, таълим, медиа таълим, укитиш самарадорлиги.

THE FLIPPED CLASSROOM MODEL OF TEACHING: CONTENT, APPLICATION REQUIREMENTS, AND CAPABILITIES

ABSTRACT

Although the Flipped Classroom model has not been widely adopted in the education system, its positive results have been acknowledged by experts. Studying the content of this model and the conditions for its application in the educational process serves to enrich the content of the education system of the republic. The article examines the research and studies of foreign experts on the application of the flipped classroom teaching model in higher education system.

Keywords: "Flipped Classroom", education platform, teaching, media teaching, teaching efficiency.

КИРИШ

Таълим беришнинг янги модели сифатида эътироф этилаётган "Flipped Classroom" (тескари синф) модели тадкикотчи-экспертлар томонидан самарали деб таъкидланмокда1. Ушбу модел дастлаб умумтаълим мактабларининг юкори

1 Altemueller, L., & Lindquist, C. (2017). Flipped classroom instruction for inclusive learning. British Journal of Special Education, 44(3), 341-358. doi: 10.1111/1467-8578.12177

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1145-1150

синфларида кулланилган булса, кейинги тажриба синов натижалари унинг олий таълимда самаралирок булганини таъкидлайди1. Чунки унинг мазмуни номига мос булиб - уй вазифасини синфда, синф вазифасини уйда бажаришда намоён булади. Психофизиологик жихатдан мактабга нисбатан олий таълимда тахсил олувчиларнинг шахсий ривожланишда устунликларга эгалиги боис Flipped Classroom университет укув жараёнида узлаштиришнинг яхшиланишига хисса кушди. Таъкидлаш лозимки, Узбекистонда ушбу модел кенг микёсда кулланиб курилмади. Шу жихатдан "Flipped Classroom" республикамиз таълим тизимида бирмунча янги хисобланади ва шунга асосланиб унинг мазмуни ва кулланилиш механизмларини имкон кадар ёритишга харакат киламиз.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Маколани илмий йуналишини белгилашда Австриянинг Сейзбург университети профессори Джозеф Замбеч, тадкикотчилар Виола Гейзер,

л

И.Дейбл , А^Шнинг Денвер давлат университети профессори Лиза Альтемюллер, тадкикотчи Синтия Линквист' Гонгконг университети тадкикотчилари Кхе Фун Тимоти Хью, Чунг Кван ЛО4, Россиялик тадкикотчи Дарья Добрица, АКТларни олий таълим укув жараёнида оммалаштиришга оид гояларни илгари суришда Солиха Аллаярова5 кабиларнинг изланишларига таянилди. Тадкикотнинг меъёрий-хукукий асосини Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш Концепциясида илгари сурилган гоялар ташкил килади6. Шунингдек, манбалар контент тахлил ва киёслаш асосида сараланди.

Фан-техника тараккиётидаги ютуклар ёшлар учун анъанавий дарсларни зерикарли булиб колишига сабаб булди десак хато булмайди. Охирги йигирма йилда ижтимоий хаётнинг барча сохалари каби таълимга хам инновациялар кенг жорий килина бошланди. "Flipped Classroom" (тескари синф) гояси хам укитишнинг ана шундай инновацион гояси сифатида амалиётга жорий килинди.

1 Hew, K., & Lo, C. (2018). Flipped classroom improves student learning in health professions education: a metaanalysis. BMC Medical Education, 18 (1):38. doi: 10.1186/s12909-018-1144-z

2 https://www.researchgate.net/publication/332150422_Flipped_Classroom_-Ein_padagogisches_Fehlkonzept

3 https://nasenjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1467-8578.12177

4 HEW, KF, LO, CK Перевернутый класс улучшает обучение студентов в области медицинского образования: метаанализ. BMC Med Educ 18, 38 (2018). https://doi.org/10.1186/s12909-018-1144-z

5 Аллаярова Солила Нарзуллоевна (2020). АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ОЛИЙ ТАЪЛИМ СИФАТИ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ОМИЛИ. Современное образование (Узбекистан), (4 (89)), 10-19.

6 Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш Концепциясини тасдщлаш тугрисида П^-5847. 08.20.2019. https://lex.uz/docs/4545884

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1145-1150

Европанинг етакчи давлатлари Германия ва Австрия1 да 2015 йиллардан олий таълим муассасаларида талабалар сонининг ортиб кетиши хамда аудитория соатларини камайтириш, узлаштириш самарадорлигини ошириш максадида тескари синф моделидан фойдаланила бошланди. Укитишга ноъананавий ёндашув талабаларнинг билим олишга, уз-узини ривожлантиришга мотивациясини оширди2. Чунки бунда талаба аудиторияда утиладиган янги маърузани уйида укиб, тушуниб, тасаввурга эга булиб дарсга мавзу буйича амалий вазифалар ечишга тайёр холда келади. Дарс вакти уйда мустакил узлаштирган билимлари асосида фанга оид куникма ва малакаларни ривожлантирувчи методикалар воситасида "уйга вазифа"ни бажаради. "Flipped Classroom" модели талабалар билан бирга укитувчига хам жуда катта мотивация ва енгиллик беради. Чунки, дарс утиш учун келган укитувчи янги мавзуни баён этиши, тушунтириши шарт эмас, балки уйда мустакил узлаштирилган билимларни мустахкамлаш, ташхис куйиш ва бахолашдан иборат булади. Шунингдек, фан ва мавзуга оид илмий гояларнинг гипотетик-стратегик ахамиятини хам тушунтириб кетиши лозим булади.

Тескари синф моделида укитувчи томонидан барча укув материаллари семестр аввалида талабалар платформасига барча учун очик холда куйилади. Укув материаллари матнлар, аудио ва видео файллар, меъёрий хужжатлар ва биринчи манбалар булиши мумкин. Талабалар уларни уйда мустакил укиб -урганиб синфда турли уйинлар ва фаол методлар ёрдамида канчалик узлаштирганликларини намоён этади. Таъкидлаш лозимки, Flipped Classroom талабаларнинг билим олишга масъулиятини кучайтиради.

Flipped Classroom моделидан фойдаланиш учун куйидаги компонентларга эга булиш талаб килинади:

-масофавий таълим олиш учун барчага очик булган онлайн платформа; -матнли, аудиоли ва видеоли укув материаллари; -power point такдимотлари;

-укитувчи ва талабанинг онлайн мулокотини таъминлаб берувчи контент ва бошкалар.

Укитишнинг Flipped Classroom моделининг самарали жихатларини янада чукуррок тушуниш учун Google Classroom иловасининг имкониятлари билан

1 Statista GmbH (2016). Anzahl der Studierenden an Hochschulen in Deutschland vom Wintersemester 2002/2003 bis 2017/2018. Abgerufen auf https://de.statista.com/statistik/daten/studie/221/umfrage/anzahl-derstudenten-an-deutschen-hochschulen/ [30.01.2018].

2 Yilmaz, R. (2017). Exploring the role of e-learning readiness on student satisfaction and motivation in flipped classroom. Computers in Human Behavior, 70, 251-260. doi: 10.1016/j.chb.2016.12.085

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1145-1150

киёслаш мумкин. Google Classrooms тизим тулик масофавий иш олиб боради. Иккала тизимда хам янги мавзу олдиндан эълон килинади; асосий эътибор берилган вазифаларнинг бажарилишига каратилади. Ушбу модел уз-узини ривожлантириш тамойилига таянади, укиб-урганишга онгли ёндашув моделнинг самарадорлигини таъминлайди.

Ютуцпар ва имкониятлар. Flipped Classroomm^ ижобий томонлари хакида суз борганда вакт тежалишини алохида кайд этиш лозим. Чунки таълимнинг бу шаклида янги мавзунинг мазмунини батафсил тушунтиришга эхтиёж булмайди. Бу вазифани платформага олдинган юкланган видеодарс (1015 минутлик), мавзунинг аудиофайли, мавзунинг матнли (word ёки pdf форматида) материали ва PowerPoint такдимотидан исталганини мустакил узлаштириш бажаради. Олий таълим муассасасида укув жараёнини ташкил этишда 50 фоизга аудитория машгулотлари камаяди, бу эса таълим муассасасининг камров имкониятларини тенг баробарга оширади.

Шунингдек, аудиториядаги укув машгулоти фаол когнитив мулокот асосида ташкил килинади, бу талабаларнинг касбий куникма ва малакаларини ривожланишига ижобий таъсир курсатади. Барчани тинглаш ва барчанинг фикр билдириш имконияти ошади.

Британияда утказилган тадкикот натижаларига кура Flipped Classroom модели асосида тахсил олган гурух талабалари анъанавий таълим олган гурухга нисбатан йил охиридаги якуний имтихон тестида 28% юкори узлаштириш натижасини кайд этади1. Тест имтихони уз ичига укиб тахлил килиш, фикрни ёзма ифодалаш, тинглаб айтиб бериш ва суз бойлиги даражасини аниклаш буйича утказилган. Имтихон натижалари талабаларнинг келтириб утилган билим ва куникмаларининг умумий курсатгичи сезиларли даражада ошганлигини курсатади.

Юкоридагилар билан бирга, укитишнинг ушбу аралаш шаклида талабаларда укув фаолиятини мустакил ташкил килиш ва бошкариш, фанларга кизикишнинг ортиши билан хам намоён булди.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

^ар бир нарсада булгани каби Flipped Classroom моделининг хам узига яраша мураккабликлар бор. Улардан энг мухимларини келтириб утамиз.

1 https://www.teachaholic.pro/vse-naoborot-chto-takoe-flipped-classroom-approach/ Дарья Добрица

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1145-1150

Аввало, ушбу моделда укитувчидан кучли билим, укитишга янгича ва кизикарли ёндашув талаб килинади. Чунки, бизга сир эмас - хозирги дунёда интернет сайтларида соат сайин янги ва кизикарли аудио-медиа материаллар яратилмокда. Укитувчининг мавзуни тушунтиришга багишланган видеодарси шу кадар жозибадор ва илмий асосланган булиши лозимки, талаба мавзуни узлаштириш учун инернетдан кушимча материал кидирмасин.

Иккинчидан, дарс дастури ва мазмуни талабага мотивация бера олиши лозим. Вазифалар шакли талабаларнинг ёши, хаёт тарзи ва кизикишларига мос булиши максадга мувофик. Видео ва аудио материаллар, такдимотлар киска ва сермазмун булиши керак. Хрзирги ёшларни бир хил охангдаги узун маърузалар билан зериктириб куйиш мумкин.

Учинчидан, тайёрланган укув материаллари бир хил булса-да, вазифаларни бажаришга куйилган талабларда укувчиларнинг ёши, дини, ижтимоий кизикишларини эътиборга олиш лозим.

Туртинчидан, Flipped Classroom моделига укишга утишдан аввал талабаларга ушбу таълим шаклининг мазмуни, максади, талаблари ва кутилаётган натижалар хакида тушунтириш бериш лозим. Талабалар нима учун таълимнинг ушбу шаклида тахсил олаётганликларини англашлари ва бу жараёндаги фаолиятлари максадли эканликларини ёдда тутишлари кутилган натижани беради.

ХУЛОСА

Умуман олганда, укитишнинг "тескари синф" модели дастлабки вактда фаннинг укув-методик базасини шакллантириб олиши учун укитувчидан куп мехнат талаб килади. Бирок тажриба ортгани сари платформадагиукув материалларини янгилаб бориш билан мехнат камаяди. Тадкикотчи экспертларнинг таъкидлашича ушбу модел купрок ижтимоий-гуманитар соха мутахассислари учун самарали булиб, амалий машгулотларнинг купайиши хисобига профессионал куникма ва малакаларни шаклланишига ижобий таъсир курсатади .

Урганилган манбаларга таяниб шуни хулоса килиш мумкинки, пандемия даврида шаклланган онлайн таълим куникмаларига асосланиб республикамиз олий таълим муассасаларининг тегишли гурухларида Flipped Classroom моделини миллий таълим тизими имкониятларига мослаб тажриба-синов

1 Altemueller, L., & Lindquist, C. (2017). Flipped classroom instruction for inclusive learning. British Journal of Special Education, 44(3), 341-358. doi: 10.1111/1467-8578.12177

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-1145-1150

тарзида укув жараёнида куллаб куриш лозим. Чунки, ушбу моделни куллашнинг хукукий асоси 2019 йил 8 октябрда кабул килинган Узбекистонда олий таълимни 2030 йилгача ривожлантириш Концепциясида Форсайт марказ, blended learning кабилар каторида келтирилган булса-да, ханузгача укув жараёнига тулик жорий этиш механизмлари ишлаб чикилмаган.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш Концепциясини тасдиклаш тугрисида П^-5847. 08.20.2019. https://lex.uz/docs/4545884

2. Altemueller, L., & Lindquist, C. (2017). Flipped classroom instruction for inclusive learning. British Journal of Special Education, 44(3), 341-358. doi: 10.1111/14678578.12177

3. Аллаярова, С. Н. (2021). ТАЛАБАЛАРНИ ИЛМИЙ ТАД^ЩОТ ФАОЛИЯТИГА ЙУНАЛТИРИШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ. Современное образование (Узбекистан), (5 (102)), 17-25.

4. Аллаярова Солиха Нарзуллоевна (2020). АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ОЛИЙ ТАЪЛИМ СИФАТИ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ОМИЛИ. Современное образование (Узбекистан), (4 (89)), 10-19.

5. Hew, K., & Lo, C. (2018). Flipped classroom improves student learning in health professions education: a metaanalysis. BMC Medical Education, 18 (1):38. doi: 10.1186/s12909-018-1144-z

6. HEW, KF, LO, CK Перевернутый класс улучшает обучение студентов в области медицинского образования: метаанализ. BMC Med Educ 18, 38 (2018). https://doi.org/10.1186/s 12909-018-1144-z

7. https://nasenjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1467-8578.12177

8. https://www.researchgate.net/publication/332150422_Flipped_Classroom_-Ein_padagogisches_Fehlkonzept

9. https://www.teachaholic.pro/vse-naoborot-chto-takoe-flipped-classroom-approach/ Дарья Добрица

10. О'Флаэрти, Дж., И Филлипс, К. (2015). Использование перевернутых классных комнат в высшем образовании: обзорный обзор. Интернет и высшее образование , 25 , 85-95.

11. Statista GmbH (2016). Anzahl der Studierenden an Hochschulen in Deutschland vom Wintersemester 2002/2003 bis 2017/2018. Abgerufen auf https://de.statista.com/statistik/daten/studie/221/umfrage/anzahl-derstudenten-an-deutschen-hochschulen/ [30.01.2018].

12. Yilmaz, R. (2017). Exploring the role of e-learning readiness on student satisfaction and motivation in flipped classroom. Computers in Human Behavior, 70, 251-260. doi: 10.1016/j.chb.2016.12.085

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.