Научная статья на тему 'ХОТИН-ҚИЗЛАР ТОМОНИДАН СОДИР ЭТИЛАДИГАН ЖИНОЯТЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

ХОТИН-ҚИЗЛАР ТОМОНИДАН СОДИР ЭТИЛАДИГАН ЖИНОЯТЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
Хотин-қизлар / жиноят / сабаб / шарт-шароитлар / профилактика / ички ишлар органлари / профилактика инспектори / такомиллаштириш / таклифлар / тавсиялар. / Women / crime / cause / conditions / prevention / internal affairs bodies / preventive inspector / improvement / proposals / recommendations.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Бабаханов Ҳамдам Қадамович

Ушбу мақолада хотин-қизлар томонидан содир этиладиган жиноятлар, ушбу жиноятларни содир этилишининг сабаблари ва уларга имкон берадиган шарт-шароитлар таҳлили ёритилган. Шу билан бирга профилактика инспекторларининг хотин-қизлар томонидан содир этиладиган жиноятлар профилактикасига доир фаолияти ва ушбу жиноятларни профилактикасини такомиллаштиришга доир илмий ва назарий таклиф тавсиялар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVING THE PREVENTION OF CRIMES COMMITTED BY WOMEN

This article covers the analysis of crimes committed by women, the reasons for the commission of these crimes and the conditions that allow them. At the same time, scientific and theoretical recommendations have been developed on the activities of preventive inspectors on the Prevention of crimes committed by women and on the improvement of the Prevention of these crimes.

Текст научной работы на тему «ХОТИН-ҚИЗЛАР ТОМОНИДАН СОДИР ЭТИЛАДИГАН ЖИНОЯТЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

Щ /

i V

Уг\гл

Я-,. ' I г [■■

I " Ï yj

ч i 'JmH

LAW, FINANCE AND APPLIED SCIENCES

à^A «..l в®.!»»»»""

ARTICLE INFO

IMPROVING THE PREVENTION OF CRIMES COMMITTED

BY WOMEN Babakhanov Hamdam Kadamovich

Teacher of the Department of prevention activities of violations of the Academy of the Republic of Uzbekistan, major https://doi.org/10.5281/zenodo.10968196

ABSTRACT

Received: 06th April 2024 Accepted: 12th April 2024 Online: 13th April 2024

KEYWORDS Women, crime, cause, conditions, prevention, internal affairs bodies, preventive inspector, improvement,

proposals, recommendations.

This article covers the analysis of crimes committed by women, the reasons for the commission of these crimes and the conditions that allow them. At the same time, scientific and theoretical recommendations have been developed on the activities of preventive inspectors on the Prevention of crimes committed by women and on the improvement of the Prevention of these crimes.

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ПРОФИЛАКТИКИ ПРЕСТУПЛЕНИИ, СОВЕРШАЕМЫХ ЖЕНЩИНАМИ

Бабаханов Хамдам Кддамович

Преподаватель кафедры профилактики правонарушений Академии МВД Республики

Узбекистан, майор https://doi.org/10.5281/zenodo.10968196

ARTICLE INFO

Received: 06th April 2024 Accepted: 12th April 2024 Online: 13th April 2024 KEYWORDS

Женщины, преступление, причина, обстоятельства, профилактика, органы

внутренних дел, инспектор по профилактике, улучшения, предложения, рекомендации.

ABSTRACT

В данной статье рассматриваются преступления, совершаемые женщинами, анализ причин и условий способствующих совершению этих преступлений. А также, была разработана научно-теоретическая рекомендации по совершенствованию профилактики преступлений совершаемых женщинами.

ХОТИН-КИЗЛАР ТОМОНИДАН СОДИР ЭТИЛАДИГАН ЖИНОЯТЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Бабаханов Хамдам Кддамович

Узбекистон Республикаси ИИВ Академияси Ху;у;бузарликлар профилактикаси

фаолияти кафедраси у;итувчиси, майор https://doi.org/10.5281/zenodo.10968196

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 06th April 2024 Accepted: 12th April 2024 Online: 13th April 2024 KEYWORDS

Хотин-цизлар, жиноят, сабаб, шарт-шароитлар, профилактика, ички ишлар органлари, профилактика инспектори, такомиллаштириш, таклифлар, тавсиялар.

Ушбу мацолада хотин-цизлар томонидан содир этиладиган жиноятлар, ушбу жиноятларни содир этилишининг сабаблари ва уларга имкон берадиган шарт-шароитлар та^лили ёритилган. Шу билан бирга профилактика инспекторларининг хотин-цизлар томонидан содир этиладиган жиноятлар профилактикасига доир фаолияти ва ушбу жиноятларни профилактикасини

такомиллаштиришга доир илмий ва назарий таклиф тавсиялар ишлаб чицилган.

Бугунги кунда худудлардаги ху;ук;бузарликларнинг сабаблари ва уларга имкон бераётган шарт-шароитларни ани;лаш хамда уларни бартараф этиш юзасидан олиб борилаётган ишлар самарадорлигини оширишга алохида эътибор ;аратилмо;да. Тад;и;отлар шуни курсатмо;даки, жиноятларнинг сабаблари, шахсда гайриижтимоий хул;-атвор ва хусусиятларнинг шаклланишига хамда турли куринишдаги хукук;бузарликлар содир этилишига, ;онунга ёки унинг ижросига путур етказадиган, унга риоя ;илишга тус;инлик ;иладиган омиллар оиладаги мухит таъсирида юзага келади. Жиноий хул;-атворнинг вужудга келишига ижтимоий мухит сабабчи[1], дейди А.Кетле. Дарха;и;ат, хар ;андай ху;ук;бузарликнинг келиб чи;ишида оиладаги носоглом ижтимоий-рухий мухит мухим роль уйнайди.

Маълумки, хар ;андай хукук;бузарлик ва салбий иллатларнинг томири оилада шаклланади. Оила шахсни ижтимоий хаётга тайёрлаш, маънавий ва ахло;ий тарбиялаш, шахслар билан буладиган ижтимоий муносабатлар жараёнида узини тутиш каби инсоний хусусиятларни шакллантиришда мухим ахамият касб этади.

Бугунги кунда шахс хаёти ва соглигига ;арши жиноятларнинг 40 фоизи, хар туртта ;отилликнинг биттаси, ;асддан баданга шикаст етказишларнинг хар бештадан биттаси, ха;орат ;илиш ва тухматнинг саккизтадан биттаси айнан оила-турмуш сохасида содир этилмо;да. Юртбошимизнинг "Оилаларда носоглом муносабатлар, цайнона-келин, эр-хотин уртасидаги жанжаллар, хотин-цизларимиз орасида уз жонига цасд цилиш цолатлари борлиги шахсан мени цаттиц изтиробга солмоцда"[2] деган фикрлари ;анчалик долзарб эканлигини я;;ол курсатиб турибди.

Жамият ривожланишининг хар бир бос;ичи ;онуний равишда аёлларнинг шахс сифатидаги холати узгаришига олиб келади. Бундай ало;а жиноий ;илмишлар сохасида хам мавжуд. Аёлларнинг бандлиги ва улар томонидан содир этилган жиноятлар уртасида маълум богли;лик кузатилади. Бундан аёллар жиноятчилигини ва умуман жиноятчилик муаммосини муайян тарихий шарт-шароитларни эътиборга олган холда урганиш керак булади. Муайян ижтимоий вазиятларнинг тахлилигина мазкур мураккаб муаммони хал ;илиш имконини беради[3].

Аёллар томонидан содир этилган жиноятларнинг криминологик тахлили шуни курсатадики, аёллар жиноятчилиги узгармас эмас, балки хаётнинг турли сохаларидаги

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

узгаришлар, албатта, унинг тузилишига хам уз таъсирини курсатади ва у илгари узида булмаган хусусиятларни касб этиб боради. Шунга караб аёллар жиноятчиликнинг олдини олиш, содир этилишидаги сабаблар, шароитлар, муаммолар, мухит ва аёлларнинг ижтимоий келиб чикишини хам инобатга олишимиз керак.

Ушбу йуналиш буйича шуни таъкидлаш лозимки, "Хуцуцбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка царши курашиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"[4]ги Президент карори билан Хукукбузарликлар профилактикаси, жиноятчиликка царши курашиш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш буйича Республика комиссиясининг «Жиноятлар, ижтимоий-маиший тусдаги хукукбузарликлар х,амда жамоатчиликнинг юкори кизицишини уйготадиган вокеа-ходисаларнинг сабаблари ва бунга имкон берган шарт-шароитларни мухокама ;илиш тартиби тугрисида»[5]ги карори талабларидан келиб чиккан холда Тошкент шахар Ички ишлар бош бош;армаси томонидан янгича тизим яратилган эди.

Тизим ходимлари хотин кизларни тазйик ва зуравонликдан химоя килишда биринчи бугинлардан бири булиб, ходимларнинг малакаси ва зуравонлик содир этилган холларда, амалга оширилган дастлабки харакатлари катта ахамиятга эгадир.

Бунга кура Ички ишлар органлари хукукбузарликлар профилактикаси булинмалари томонидан пойтахтда жиноятчилик ва хукукбузарликларга ;арши курашиш ва уларни олдини олиш буйича 2023 йил 12 ой давомида бир ;атор тизимли амалга оширилган профилактик тадбирлар натижасида пойтахтда мавжуд 575 та махалланинг 92 тасида ёки 16 фоизида жиноят содир этилишига йул куйилмади.

Хотин-;излар томонидан содир этиладиган жиноятчилик ва хукукбузарликка ;арши курашиш борасида, хамда оила-турмуш муносабатларидаги хукукбузарликларни олдини олиш, огир ва ута огир турдаги жиноятларни тахлили параллел тарзда олиб борилиб, утган даврнинг 12 ой давомида хотин-;излар томонидан жами 1101 та жиноятлар содир этилган булиб, шундан 859 таси ёки 21,9 фоизи ички ишлар органлар томонидан ани;ланган[6] жиноятларни ташкил этган.

Ички ишлар органлар томонидан аникланган Хотин-кизлар жиноятларнинг салмо;ли ;исми, яъни 66,1 фоизи Чилонзор тумани (159 та) ва Миробод тумани (132 та) хиссасига тугри келган[7].

Шунингдек, айрим туманларда жиноят содир этишга мойил булган шахсларни ани;лаш, хисобга олиш хамда улар билан уз ва;тида профилактик тадбирларни ташкил этиш ишлари профилактика инспекторлари билан хамкорликда ички ишлар органларининг хотин-кизлар масалалари буйича инспекторлари томонидан амалга оширилиб келинмокда.

Тошкент шахри буйича Ички ишлар органларининг ташаббуси билан 2023 йил 12 ой давомида зуравонликдан жабр курган, ижтимоий-хукукий химояга мухтож 2301 нафар аёлларга химоя ордери берилган булиб, маълумот учун, мазкур зуравонликларнинг 1841 таси оиладаги келишмовчилик, 117 таси моддий етишмовчилик, 93 таси рашк туфайли, 250 таси оиладагиучинчи шахс аралашуви[8] оцибатида келиб чиццан.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

Аёлларга нисбатан зуравонликларнинг 1268 таси турмуш уртоги, 131 таси кайноналар, 112 таси келинлар ва 790 нафари[9] бошка шахслар томонидан содир этилган.

Химоя ордери чекловларига риоя килмаган жами 46 нафар шахсга, шулардан МЖтКнинг 2061-моддасига асосан 34 нафар фукарога маъмурий чоралари курилган[10], шунингдек химоя ордери расмийлаштирилган даврда 12 нафар фукарога нисбатан жиноий иш кузгатилган.

Хотин-кизлар жиноятчилигининг профилактикасини кучайтириш ва улар томонидан содир этилаётган жиноятларни тахлилидан келиб чикиб, тизимли ва максадли чора-тадбирларни белгилаб олиниши хам максадга мувофик булади.

Бизга маълумки, эр-хотин, ака-ука, куни-кушни, кариндошлар уртасидаги низолар ва таълим муассасаларида содир этилган хукукбузарликлар оила-турмуш доирасидаги хукукбузарликлар деб бахоланади. Ушбу хукукбузарликлар уз вактида тегишли ташкилотлар билан хамкорликда аникланиб, уларни бартараф этиш буйича чора тадбирлар курилмаса, бу жиноят булиб илдиз отиши мумкин.

Купинча аёллар жиноятчилигида угирлик, товламачилик, фирибгарлик, гиёхвандлик воситаларининг гайриконуний муомаласи, савдо коидаларини бузиш, фохишахоналар саклаш, касддан баданга шикаст етказиш, харидор ва буюртмачиларни алдаш, таносил касалликларини юктириш купчиликни ташкил этади[11]. Хозирда хотин-кизлар, энг огир жиноят касддан одам улдиришга хам кул уришмокда.

Мисол учун, оила -турмуш доирасида 6 та одам улдириш содир этилган булиб, уларнинг сабаблари ва шарт-шароитлари урганилганда, жиноятлар узаро муросага келиша олмаганлиги ва маст %олатда, рущй касаллиги туфайли, эски адоватлари, цуни-цушниларнинг йиллар давомдаги уриш-жанжалларнинг кескин тус олиши уамда бошца сабаб ва оцибатида содир этилганлиги маълум булган.

Шунингдек, оила-турмуш доирасида тан жарохати етказиш билан боглик жиноятлардан касддан баданга огир тан жарохати етказиш жинояти (ЖК 104-моддаси) 5 та булиб, Юнусобод туманида иккитадан, Яшнобод, Олмазор, Бектемир туманларида биттадан содир этилган.

К^асддан баданга уртача огир шикаст етказиш жинояти (ЖК 105-моддаси) 44 та, касддан баданга енгил шикаст етказиш жинояти (ЖК 109-моддаси) 68 та содир этилган.

Шу уринда, «Жамият ривожланишининг хар бир боскичи конуний равишда аёлларнинг шахс сифатидаги холати узгаришига олиб келади. Бундай алока жиноий килмишлар сохасида хам мавжуд. Аёлларнинг бандлиги ва улар томонидан содир этилган жиноятлар уртасида маълум богликлик кузатилади[12] деган фикрга кушиламиз. Бундан аёллар жиноятчилигини ва умуман жиноятчилик муаммосини муайян тарихий шарт-шароитларни эътиборга олган холда урганиш керак, деган мухим методологик принцип келиб чикади. Муайян ижтимоий вазиятларнинг тахлили мазкур мураккаб муаммони хал килиш имконини беради.

Жиноятларнинг олдини олиш максадида хотин-кизларни профилактик хисобга олиш[13], уларни руйхатдан утказиб, аёллар билан тегишли профилактик чора-тадбирларни амалга ошириш ва мутасадди ташкилотлар билан хамкорликда,

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

аёлларнинг бандлигини таъминлаш, ижтимоий ва и;тисодий муаммоларини ани;лаб, ёрдам курсатиш механизми тули; ишлаши лозим.

Ушбу оила-турмуш доирасидаги хуку;бузарлик ва жиноятларнинг олдини олиш буйича шахар-туман ички ишлар бошли;лари тегишли худуднинг сутка давомидаги криминоген вазияти ха;идаги маълумотлар билан бирга оила-турмуш муносабатларидаги ху;ук;бузарликлар руйхати билан шахсан танишишлиги, ушбу турдаги ху;у;бузарликларни олдини олиш буйича чора-тадбирлар белгилаб олишлари тавсия этилади.

Шунингдек, Хотин-;излар жиноятчилигининг профилактикасини такомиллаштириш ма;садида доимий равишда куйидаги ишларни амалга ошириб борилиши лозим:

> тегишли худуддаги барча сектор рахбарларига суткалик криминоген вазият ха;идаги маълумотлар билан бирга, бириктирилган худуддаги оила-турмуш муносабатларидаги хукук;бузарликлар руйхатини (фацат Шакл-1 китоби, Шакл-2 журналига цайд цилинган) чора-тадбирлар белгилаш, сабаб ва шарт-шароитларни ани;лаш хамда бартараф этиш учун юборишлар;

> ушбу турдаги хукук;бузарликлар ха;идаги маълумотлар ;айд ;илингандан бошлаб уч кун муддатда тегишли жамоатчилик вакиллари, мавжуд муаммоларни бартараф этишга масъул идора ходимлари иштирокида хукук;бузарликни келиб чи;иш сабаб ва шарт-шароитларини урганиб, мухокамага тули; тайёргарлик курган холда узи ёки секторлар кесимида бириктирилган уринбосарлари томонидан мухокама ;илинишини таъминлашлари;

> ани;ланган муаммоларни масъул ташкилотлар билан хамкорликда ;ис;а муддатларда хал этиш чораларини куришлари;

> муаммоларни бартараф этиш имконияти шахар ёки вилоят даражасида эканлиги ани;ланган та;дирда, мутасадди ташкилотлар ва хукук;бузарликлар профилактикаси бош;армаси ор;али муаммони тезкорлик билан хал этиш чораларини куришлари ма;садга мувофи; булади.

Шунингдек, профилактика инспекторлариуз худудлари доирасида:

> оила-турмуш доирасидаги келишмовчилиги мавжуд оилалар хамда шахсларнинг махалла кесимида электрон руйхатини юритиш;

> махалла вакиллари билан кунлик сухбат, жанжалли холатлар буйича ча;ирувлар, уйма-уй юриш, шунингдек, худуддаги корхона ва ташкилотларга ташриф буюриш давомида хамда ахоли билан утказилган учрашув ва йигилишларда оилавий келишмовчиликлар ва узаро келишмовчилиги мавжуд шахсларни ани;лаш чораларини куриш;

> фаолияти давомида ани;ланган оилавий жанжаллар, узаро келишмовчилиги мавжуд шахслар, ху;у;бузарликлар (МЖтКнинг 40,41,52-2,183-моддалари) ха;ида маълумот келиб тушуши билан, махалла фу;аролар йигини аъзолари ва жамоатчилик вакиллари билан бартараф этиш чораларини куради хамда ушбу шахслар тугрисидаги маълумотларни электрон руйхатга киритиб, ушбу шахсларни урганиб боришлари;

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

> фаолияти давомида худуддаги оилаларда хотин-кизларга нисбатан тазйик ва зуравонлик килиш холатлари аникланганда, белгиланган тартибда хотин-кизларга химоя ордерлари берилишини таъминлашлари;

> содир этилган хар бир оила-турмуш муносабатларидаги хукукбузарликларни ИИБ бошлиги ёки уринбосарлари, сектор рахбарлари хамда жамоатчилик вакиллари иштирокида мухокама этилишини ташкиллаштиришлари;

> ички ишлар органларининг бошка хизмат ходимлари ва бошка мутасадди ташкилот вакиллари билан хамкорликда оила-турмуш муносабатларидаги хукукбузарликларни олдини олиш борасида таргиботни амалга оширишлари;

> доимий равишда муносабатларида хукукбузарлик содир этувчи шахсларга нисбатан "расмий огохлантириш" эълон килиб, уларга нисбатан конунда курсатилган таъсирчан профилактик чоралар куришлари, содир этиладиган жиноятларнинг олдини олишда мухим ахамиятга эга булади.

Жиноятларнинг олдини олиш максадида, Узбекистон Республикаси жамоат хавфсизлиги концепциясини тасдиклаш ва уни амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида Президент фармонига асосан профилактика инспекторлари ортикча ва кераксиз юкламалардан озод килиниб, уларнинг мавжуд 128 та вазифалари 22 тага макбуллаштирилган [14].

Бу борада, профилактика инспекторларини уларнинг вазифа ва фаолият йуналишлари билан боглик булмаган тадбирларга жалб килиш хамда фаолиятига асоссиз аралашиш таъкикланиши ва ушбу талабни бузилишига йул куйган масъул ходимлар белгиланган тартибда жавобгарликка тортилиши тугрисида огохлантирилиши лозим.

Хукукбузарликлар профилактикаси хизматида "Ишонч маркази" уз фаолиятини жорий йилнинг 10 январь кунидан бошлаб, 24 соат узлуксиз хабарларни кабул килиш[15] йулга куйилди.

"Ишонч маркази"нинг "1259" ракамига - оилавий зуравонлик холатлари буйича хабар бериш хамда "1286" ракамига - хукукбузарликлар профилактикаси булинмалари ходимларига процессуал-хукукий ёрдам бериш, ходимлар дуч келган зиддиятли холатлар буйича амалий ёрдам курсатиш, лозим булса бу борада Вазирлик рахбариятига мурожаат килиш имконияти берилди.

Мазкур "Ишонч маркази"нинг киска ракамлари барча тоифадаги ахоли катламларига етказилиши таъминланиши лозим.

Шунингдек, Огир ва ута огир жиноятларини ахоли уртасида мухокама килиб бориш фаолиятига алохида эътибор каратиш, мазкур тадбирларга сектор рахбарлари, мутасадди ташкилотлар, кенг жамоатчилик хамда оммавий ахборот воситалари вакилларини кенг жалб этиш чоралари куриб бориш;.

Бу борада, жойлардаги ишчи гурухлар фаолияти йулга куйилиб, улар томонидан амалга оширилаётган ишлар устидан катъий назорат урнатиши зарур.

Шахснинг хаёти ва соглигига карши, шу жумладан оила-турмуш доирасидаги жиноятлар содир этилишининг барвакт олдини олиш ва низоли оилалардаги маънавий мухитни яхшилаш максадида мутасадди ташкилотлар билан хамкорликда оилалардаги маънавий-ахлокий кадриятларни мустахкамлаш, ёшларни оилавий хаётга тайёрлаш,

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

оиладаги низоларга бардам беришга каратилган профилактик тадбирлар янада кучайтирилиб борилиши лозим.

Куни-кушни, кариндош-уруг ёки оилавий низоларда келиб чикадиган хакорат, тухмат, енгил тан жарохати етказиш билан богли; хукукбузарлик содир этган шахсларни руйхатларини шакллантириб, улар билан манзилли профилактик тадбирларни ташкил этиш максадида мутасадди давлат ва жамоатчилик ташкилотлари билан хамкорликда зарурий чора-тадбирлар белгиланиши керак.

Тазйи; ва зуравонликка учраган хотин-кизларнинг жиноятдан жабрланишини олдини олишда химоя ордери расмийлаштириш амалиёти кенг жорий килиш, бунда химоя ордерига риоя этилиши устидан доимий назорат урнатилиб, чекловларни бузган шахсларга нисбатан катъий чоралар куриб борилиши зарур.

Худудларда патруллик гурухларнинг фаолияти кайтадан куриб чи;иш, бунда куча ва жамоат жойларига зарурий куч ва воситалар жалб этиш чоралари куриш, улар томонидан уткир тигли жисмларни олиб юрувчи шахсларни ани;лаш ва уларга кескин чоралар куриш керак.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Мулкка ;арши жиноятларнинг виктимологик профилактикаси доирасида ах,оли уртасида кенг таргибот-ташви;от ишлари олиб борилиши йулга куйилиб, "Фидокор ёшлар" патруллик гурухлари хамда жамоатчилик назорат масканлари фаолиятини кучайтириш лозимдир.

Миллий гвардия Кури;лаш хизмати билан биргаликда олиб борилаётган тадбирлар кучайтириш, бунда жиноятчилик тахлили асосида х,ар бир махаллада криминоген вазиятга салбий таъсир курсатиши мумкин булган нукталар (объектлар, кучалар ва б.) сархисоб килиниб, махаллий хокимликлар хамда уй-жой мулкдорлари ширкатлари билан хамкорликда видеокузатув камераларини урнатиш, шунингдек хонадон ва савдо объектларни ;ури;лаш пультига олиш чоралари куриш.

Профилактика инспекторлари ваколат доирасига кирувчи хукукбузарликлар тугрисидаги ишларни куриб чи;иш, тузилган маъмурий баённомаларда белгиланган жарималарни ундириш борасида ишлар доимий равишда назоратга олиш.

"Хавфсиз хонадон" ва "Хавфсиз ховли" тамойиллари асосида барча "кизил" тоифага киритилган махаллаларда криминоген вазиятига салбий таъсир курсатувчи омилларни чукур тахлили олиб борилиб, тахлиллар натижаларига кура, ушбу махаллаларда хавфсиз мухит яратиш буйича хукукни мухофаза килувчи ва давлат бош;арув органлари билан хамкорликда "махаллабай" чора-тадбирлар белгилаш ва амалга ошириш.

Ички ишлар вазирлиги, Бош прокуратура, Миллий гвардия ва Давлат соли; кумитасининг кушма карори талаблари асосида "кизил" ва "сари;" тоифали махаллаларга жиноятчиликни жиловлаш борасида кушимча куч ва воситалар жалб этиш хамда Миллий гвардия ва ички ишлар органларининг кушма патруллик йуналишлари ташкил этиш, "яшил" тоифали махаллаларда "ижтимоий профилактика"[16] фаолияти асосида оилалар билан манзилли ишлаш амалиёти йулга куйиш.

Уюшмаган ёшлар билан ишлаш буйича, касб-хунар ва тадбиркорликка укитиладиган ёшларнинг "махаллабай" руйхатлари шакллантирилиб, хохишларига

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

кура тегишли касб-хунарларни эгаллаш ва тадбиркорлик билан шугулланишлари учун укитилишига алохида эътибор каратиш.

Худудий профилактика инспекторлари махалла раислари, мактаб директорлари ва ёшлар етакчилари билан биргаликда ёшлар муаммоларини "фукаробай" аниклаб, сектор рахбарлари олдига аник масалаларни куйилишини таъминлаш.

Хотин-кизлар ва ёшларнинг муаммоларини хал этиш буйича секторлар кесимида манзилли дастурлар ишлаб чикилиб, уларнинг ижроси буйича хар ой якунида халк вакилларига хисобот бериб бориш.

Хотин-кизлар ва Вояга етмаганлар масалалари буйича инспектор-психологлар хизмат фаолиятини тулик йулга куйиш буйича барча зарурий чора-тадбирлар амалга оширилишини таъминланиб, бу борада доимий мониторинг урнатилиб, худудларга чиккан холда амалий ёрдам курсатиш амалиёти йулга куйиш.

Ижтимоий жихатдан хавфли ахволдаги оилаларда яшаётган вояга етмаганларни аниклаш ва улар билан манзилли ишлашни ташкил этиш.

Хар бир фукаролар йигинларида фукаролар йигинлари раислари, фаоллари, таълим муассасалари рахбарлари хамда профилактика инспекторларидан иборат ишчи гурухи ташкил этилиб, ишчи гурух томонидан мактаб ёшига етган барча вояга етмаганлар хамда васийлик ва хомийлик белгиланиши лозим булган вояга етмаганларнинг руйхатлари шакллантирилиб, уларнинг тулик таълимга жалб этиш чораларини куриш.

Ота-оналар ёки уларнинг урнини босувчи шахслар томонидан вояга етмаган болаларни тарбиялаш ва уларга таълим бериш борасидаги мажбуриятларни бажармаслик холатлари юзасидан конун хужжатларига мувофик тегишли таъсир чоралари куриш.

Профилактик хисобда турган, айникса, илгари судланган, маъмурий назоратга олинган, пробация хисобида турган хотин-кизлар томонидан кайта жиноятлар содир этилишини олдини максадида доимий равишда уларнинг турмуш тарзи, хулк-атвори, оилавий даромадини манбаларини урганиш ва аникланган муаммоларни бартараф этишга кумаклашиш ишлари кунлик назоратга олиниши каби чора-тадбирлар хар бир худудларда олиб борилса, жиноятларнинг олди олинишида уз самарасини беради.

Хулоса уринда, Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиеёв ушбу масалалар юзасидан алохида тухталиб, «Биз "Адолат - конун устуворлигида" тамойили асосида жамиятимизда конунга хурмат, хукукбузарлик холатларига муросасизлик хиссини кучайтиришга каратилган ишларимизни жадал давом эттирамиз. Бу борада хукукбузарлик холатларининг олдини олишга алохида эътибор каратилади. Бунинг учун, аввало махалла имкониятларидан кенг фойдаланиш, профилактика инспекторларининг иш самараси ва масъулиятини ошириш, улар учун муносиб хизмат ва турмуш шароитини яратиб бериш чораларини куришимиз даркор»[17], деб таъкидлаганлигини биз учун дастурул амал булиб хизмат килмоги даркор.

References:

1. Криминология. Дарслик М., 1997. 674.С.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

2. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёев 2019 йил 10 январь кунидаги маърузаси.

3. Серебрякова В.А. Криминологическая характеристика женщин-преступниц//Вопросы борьбы с преступностью. 1971, №14. 5.с.

4. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 14 март П^-2833-сонли ^арори.

5. Республика комиссиясининг 14.06.2019 йилдаги 4-сон ;арори

6. ИИВ Ахборот маркази маълумотномаси 2023 йил 12 ой буйича.

7. https://lex.uz/docs/5934521

8. Узбекистон Республикаси ИИВ Х.ПББ химоя ордерларни хисобини юритиш локал тармоги ягона электрон маълумотлар базасининг 2023 йил 12 ой маълумотномаси.

9. Узбекистон Республикаси ИИВ ХПББ химоя ордерларни хисобини юритиш локал тармоги ягона электрон маълумотлар базасининг 2023 йил 12 ой маълумотномаси.

10. Узбекистон Республикаси ИИВ ХПББ химоя ордерларни хисобини юритиш локал тармоги ягона электрон маълумотлар базасининг 2023 йил 12 ой маълумотномаси.

11. Халимов Х.А. Аёл - оила ;ургони. Конун химоясида. 1998. №8. -Б.34

12. https://lex.uz/docs/5749291

13. Ички ишлар органларининг хукук;бузарликлар профилактикаси булинмалари фаолиятини ташкил этиш тартиби тугрисидаги низомни тасди;лаш ха;ида, 2017 йил «12 » июль 151-сонли буйру;.

14. Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 29 ноябрдаги ПФ-27-сон Фармон // https://lex.uz/docs/5749291.

15. ИИВнинг 2021 йил 4 ноябрдаги 417-сон буйруги

16. Ички ишлар вазирлиги, Бош прокуратура, Миллий гвардия, Махалла ва оилани куллаб-кувватлаш вазирлиги ва Давлат соли; кумитасининг 2021 йил 30 март кунидаги

;ушма ;арори

17. Шавкат Мирзиёев. "Конун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тара;;иёти ва хал; фаровонлигининг гарови". Узбекистон Республикаси Конституцияси ;абул ;илинганининг 24 йиллигига багишланган тантанали маросимдаги маърузаси./ Хал; сузи., 2016., № 243 (6678) Б.1-3.

18. Кушбаков, Д. (2023). А;ли расолик ва норасолик тушунчалари хамда уларнинг мезонлари. Journal of Pedagogical and Psychological Studies, 1(5), 109-116.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.