Научная статья на тему 'Халқ таълими раҳбар ва педагог ходимлари фаолияти самарадорлигини баҳолаш масалалари'

Халқ таълими раҳбар ва педагог ходимлари фаолияти самарадорлигини баҳолаш масалалари Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
402
96
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
халқ таълими / малака ошириш / мониторинг ва баҳолаш / касбий стандартлар / баҳолаш мезонлари / компетенциявий ёндашув / народное образование / повышение квалификации / мониторинг и оценка / профессиональные стандарты / критерии оценки / компетенционный подход

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ахмедов Муроджон Убайдуллаевич

Мақолада хориж мамлакатлари ва Ўзбекистон таълим тизимларида раҳбар ходимлари ва педагоглари фаолиятини баҳолаш ва аттестация қилиш механизмлари масалалари таҳлил этилган. Шунингдек, муаллиф томонидан тадқиқотдан келиб чиқиб, умумтаълим муассасалари раҳбар ва педагог ходимлари фаолияти самарадорлигини баҳолаш мезонларини ишлаб чиқиш бўйича таклифлар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Ахмедов Муроджон Убайдуллаевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВОПРОСЫ ОЦЕНКИ ЭФФЕКТИВНОСТИ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ РУКОВОДИТЕЛЕЙ И УЧИТЕЛЕЙ НАРОДНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

В статье анализируются вопросы механизмов оценки деятельности и аттестации руководящих и педагогических работников в системе образования зарубежных стран и Узбекистана. Автором на основе результатов проведённого им исследования даны предложения по разработке критериев оценки эффективности деятельности руководящих и педагогических работников образовательных учреждений.

Текст научной работы на тему «Халқ таълими раҳбар ва педагог ходимлари фаолияти самарадорлигини баҳолаш масалалари»

Ахмедов Муроджон Убайдуллаевич,

А.Авлоний номидаги Халк таълими тизими рах,бар ва мутахассис ходимларини кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш институти докторанти (Phd)

ХАЛК ТАЪЛИМИ РА^БАР ВА ПЕДАГОГ ХОДИМЛАРИ ФАОЛИЯТИ САМАРАДОРЛИГИНИ БАДОЛАШ МАСАЛАЛАРИ

УДК 37.08

АХМЕДОВ М.У. ХАЛК, ТАЪЛИМИ РАЦБАР ВА ПЕДАГОГ ХОДИМЛАРИ ФАОЛИЯТИ САМАРАДОРЛИГИНИ БАЦОЛАШ МАСАЛАЛАРИ

Маколада хориж мамлакатлари ва Узбекистон таълим тизимларида рах,бар ходимлари ва педагоглари фаолиятини бах,олаш ва аттестация килиш механизмлари масалалари тах,лил этилган. Шунингдек, муаллиф томонидан тадкикотдан келиб чикиб, умумтаълим муассасалари рах,бар ва педагог ходимлари фаолияти самарадорлигини бах,олаш мезонларини ишлаб чикиш буйича таклифлар берилган.

Таянч суз ва тушунчалар: халк таълими, малака ошириш, мониторинг ва бах,олаш, касбий стандартлар, бах,олаш мезонлари, компетенциявий ёндашув.

АХМЕДОВ М.У. ВОПРОСЫ ОЦЕНКИ ЭФФЕКТИВНОСТИ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ РУКОВОДИТЕЛЕЙ И УЧИТЕЛЕЙ НАРОДНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

В статье анализируются вопросы механизмов оценки деятельности и аттестации руководящих и педагогических работников в системе образования зарубежных стран и Узбекистана. Автором на основе результатов проведённого им исследования даны предложения по разработке критериев оценки эффективности деятельности руководящих и педагогических работников образовательных учреждений.

Ключевые слова и понятия: народное образование, повышение квалификации, мониторинг и оценка, профессиональные стандарты, критерии оценки, компетенционный подход.

AKHMEDOV M.U. ISSUES OF EVALUATION OF THE EFFECTIVENESS OF LEADERS AND TEACHERS OF PUBLIC EDUCATION

In the article the questions of mechanisms of estimation of activity and attestation of leading and pedagogical workers are analysed in the system of formation of foreign countries and Uzbekistan. On the basis of results study undertaken a by him given an author suggestion on development of criteria of estimation of efficiency of activity of leading and pedagogical workers of educational establishments.

Keywords: public education, professional development, monitoring and evaluation, professional standards, evaluation criteria, competence approach.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 1(74)

Узбекистон ижтимоий-ицтисодий соцаларида амалга оши-рилаётган ислоцотлар цаторида халц таълими сифатини оширишга цам алоцида эътибор царатилмоцда.

Хусусан, истикболда тизим фаолиятида бошкаришнинг самарали механизмларини жорий этиш, тизим рахбар ва педагог кадрла-рининг касбий компетенцияларини ривожлан-тириш, уларнинг ижтимоий мавкеини кутариш, укув жараёнига дастурий махсулларни жорий этиш, маълумотлар базасини ракамлаштириш каби бир катор вазифаларни бажариш белги-ланган1. Ушбу вазифалар ижросини уз вактида таъминлаш эса менежерлик ва касбий компе-тенцияларига эга булган халк таълими рахбар ва педагог ходимларга булган талабни ошир-мокда. Демак, халк таълими сифатини оши-риш, ёш авлодни маънавий-ахлокий ва интеллектуал ривожлантиришни сифат жихатидан янги боскичга кутариш учун аввало тизимнинг рахбар ва педагог кадрларининг аввало касбий компетенцияларини шакллантириш лозим. Албатта, рахбар ва педагог ходимлар фаолияти самарадорлигини хисоблашда менежерлик ва касбий компетенциялар даражасини бахолаш буйича мукаммал мезонлар тизими ишлаб чикилиши зарур.

Таълим тизими етакчи давлатларда халк таълими рахбар ходимлари фаолиятини бахо-лаш ва аттестация килиш механизмлари буйича алохида меъёрий хужжатлар ишлаб чикилган. Мазкур меъёрий хужжатлар асосан халк таълими рахбар ва педагог ходимларини бахолаш ва аттестация килиш тартиби ва жараёнларини уз ичига олади. Шу тарика ривожланган давлатларда таълимни бошкарув ходимлари, хусусан, умумтаълим мактаблари-нинг директорларини бахолаш буйича тавсия-лар ишлаб чикилган.

Таъкидлаш жоизки, умумтаълим мактаб-лари рахбар ва педагог ходимлари фаолияти самарадорлигини бахолаш ва аттестациядан утказиш борасидаги меъёрий хужжатларни тайёрлаш, жуда мухим саналиб, махсус таж-риба-синов амалиётлари тахлил натижалари

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 5 сентябрдаги «Халк таълими тизимига бошкарувнинг янги тамойилларини жорий этиш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК.-3931-сон карори. // Конун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 06.09.2018 й., 07/18/3931/1841-сон.

утказилишини талаб этади. Масалан, Англия таълим вазирлиги томонидан 1987-1989 йил-лар давомида 200 нафар директор ва 1700 нафар педагог ходимлар фаолияти урганилган. Тажриба синов натижалари тахлили юзасидан 1991 йилда рахбар ва педагог ходимларни бахолаш тартиби, механизм ва тамойилларини белгилаб берувчи 2 та хужжат ишлаб чикилган2. Ушбу хужжатлар «Мактаб укитувчи-ларини бахолаш» ва «Мактаб укитувчиларини бахолаш буйича коидалар» деб номланиб, умумий урта таълим рахбар ва педагог ходимларини бахолаш мезонлари, бахолаш буйича тавсия ва йурикномаларни уз ичига олади3.

АК,Шда эса штатларнинг таълим сохасидаги меъёрий-хукукий базаси турлича хисобланиб, халк таълими рахбар ва педагог ходимларни аттестация килиш ва бахолаш тартиблари штатлар буйича фарк килиши мумкин. Шунга карамай АКШда хам федерал даражада умумий урта таълим мактаблари рахбар ва мута-хассис ходимлари фаолияти самарадорлигини бахолаш юзасидан меъёрлар ишлаб чикилган. Уз навбатида ушбу меъёрлар умумий урта таълим мактабларининг рахбар ва педагог ходимлари учун белгиланган стандартларга асосла-нади. Масалан, 1991 йилда давлат микёсида жорий этилган «Америка 2000. Таълим страте-гияси» ва 1994 йилда кабул килинган «2000 йилга максадлар: Американи маълумотли килиб тарбиялаш» деб номланган конунни олишимиз мумкин4.

Европанинг иктисодиёти етакчи булган дав-латларидан бири Германияда хам халк таълими рахбар ва педагог ходимлари фаолияти самарадорлигини бахолаш ва аттестациядан утказиш буйича алохида меъёрий хужжат кабул килинган. Жумладан, «Педагог фаолиятини бахолаш буйича курсатмалар» ва

2 Алферов Ю.С., Курдумова И.М., Писарева Л.И. Оценка и аттестация кадров образования за рубежом. - М., 1997 -С. 146.

3 Dadley D.E. Orso J.K. Integrting Summative and Formative Modes of Evaluation. // NA SSP Bulletin, 1991, vol. 75, no 536.

4 Orlov A.I. / Journal of soviet mathematics, 1991, V.56, No.3, P.2434-2438

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 1(74)

«BowrçapyB MeTognapu Ba TaMoMunnapu» KoHyHu Ka6u xyxxaTnapga y3 aKeuHu TonraH1.

XanK TatnuMu pax6ap Ba negaror xoguMnap ^aonum™ caMapagopnuruHu MOHUTopuHr Kunuw Ba 6axonaw 6yMuma aMpuiM gaBnaTnapga Ka6yn ^unuHraH MetëpuM xyxxaTnapHUHr Ta^nunu, gaBnaTnapga MOHUTopuHr Ba 6ax,onaw TexHonorumnapu 6yMuma ëHgamyBnap, ycyn Ba BocuTanap ce3unapnu gapaxaga ^ap^naHumuHu KypcaTgu. LUyHra KapaMaM, Tafl^u^oTUMU3 HaTu-xacuga MoHUTopuHr Ba 6axonaw w3acugaH gaB-naTnapHUHr ano^uga yMyMuM xu^aTnapu MaB-xygnuru HaMoëH 6yngu. XyMnagaH:

1. XanK, TatnMMM pax6ap Ba negaror xoguM-nap ^aonuflTU MoHMTopuHnu Ba 6ax,onaw gaBpuM Tap3ga MyHTa3aM aManra ornupunagu. AKcapuiflT gaBnaTnapga yMyMTatnuiM MaKTa6napu gupeK-TopnapuHu cepTu^MKaTnam tubumu xopuM этun-raH 6ynu6, yw6y aManuëT ypTa^a 2-3 Munga 6up MapoTa6a aManra ornupunagu.

2. Bap^a puiBoxnaHraH Ba puiBoxnaHaëTraH gaBnaTnapga xanK TatnMMM pax,6ap Ba negaror xoguMnapu MumuMan кoмneтeнцuflnapuнu y3Mfla u^oga этгaн Kac6uM CTaHgapTnap aMan Kunagu.

3. MoHuiTopuHr Ba 6ax,onam xapaëHuga Ha^aKaT waxcHurnr y3ura xoc xycycuflTnapu, myHMHrgeK, yHurnr 6owKapyB4aHnuiK Ba Kac6uM ^aonum™ 6unaH 6ofnuK 6ynraH 3aMoHaBuM кoмneтeнцuflnapuгa anoxia ypfy 6epunaflu.

4. MoHuTopuHr Ba 6axonaw HaTuxanapu pax6ap Ba negaror xoflUMnapHUHr MeHexepnuiK Ba Kac6uM ^aonumTUHUHr flxwumaHuwura xu3MaT Kunagu. AtHU, MoHUTopumr Ba 6axonaw HaTuxa-napu acocuga KaMmunuKnapHM 6apTapa$ этмw Tyfpucufla TaBcuanap 6epunaflu.

5. Baxonam KoHyH floupacuga yTKa3unumu, 6yHga Kac6uM axnoKuM Metëpnapra aMan KunyB^u, BuxgoHnu 6axonoB4unapHu TaMëp-nawra anoxuga эtтu6op KapaTunagu.

6. MoHuiTopuHr Ba 6axonaw Me3oHnapu, Tap-Tu6u Ba TaMoMunnapuHuHr Ma3MyHu 6unaH Ha^aKaT 6axonoBmu, 6anKu pax6ap Ba negaror XoguMnapHuHr y3u xaM 6urnuMra эгa 6ynaflu.

TatnuM Myaccacacu pax6ap xoguMnapumu 6axonamga Typnu xun TexHonorum Ba ycynnap KynnaHunumuHMHr Taxnun HaTuxanapu acocuga, ynapHuHr 6omKapyB ^aonuflTUHU 6axonamga

1 Thomas C, Vomberg J. Evaluating Principals: New Requirements, Directions for the 90s.//NASSp Bulletin, 1991, vol. 75, no. 539.

куйидаги туртта асосий жихатга эътибор кара-тилиши лозимлигини хулоса килдик:

• персонални бошкариш;

• укув жараёнини бошкариш;

• шахсий фазилатлари;

• уз-узини бошкариш ва ижтимоий алокалар.

Хориж амалиётининг яна бир эътиборли

жих,ати шундаки, таълим муассасалари рах,бар ходимлари фаолиятини ба^олаш буйича мезонлар тизимини ишлаб чикишда мамлакат худудларининг ижтимоий-иктисодий ривож-ланиш холати хисобга олинган. Масалан, умумтаълим муассасалари рахбарларини бахолаш буйича мезонлар АКШнинг Мэн шта-тида 59 та, Миссури штатида 23 та ва Техас штатида 8 та гурухга булинади2. Бундан ташкари, уларнинг фаолияти самарадорлигини бахолашда кузатув, интервью, текшириш, солиштириш «лавозими буйича», уз-узини бахолаш, анкета ва тест олиш каби усуллардан фойдаланилади3.

Миллий конунчилигимизда Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2016 йил 7 апрелдаги 107-сон карорига асосан халк, таълими педагог ходимларини аттестациядан утказиш тартиби жорий килинган. Жумладан, аттестация куйидаги бахолаш мезонлари буйича утказилиши белгиланган4:

а) дарс утиш махорати — дарс тахлиллари, очик дарслар утганлиги, таълим олувчилар-нинг рейтинг курсаткичлари, таълим бериш воситалари хамда шаклларини макбул равишда танлаши, тавсия этилган илFор педа-гогик услуб ва технологияларни («case study» услуби, лойихалар услуби, хамкорликда уки-тиш, «амалий уйин», интерфаол таълим услуби ва бошкалар) куллашлари;

б) мехнати самарадорлиги — таълим олув-чиларнинг тайёрланганлиги, таълим олувчи-лар ва аттестациядан утувчиларнинг туман, шахар, вилоят, республика, халкаро курик-танловлар, фан олимпиадалари ва турли мусобакаларда эришган ютуклари;

2 Stufflebeam D., Nevo D. Principal Evaluation: New Directions for Improvement. // Peabody Journal of Education, 1993, vol. 68, no. 2.

3 Алферов Ю.С., Курдумова И.М., Писарева Л.И. Оценка и аттестация кадров образования за рубежом. - М., 1997. -С. 146.

4 Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2016 й., 15-сон, 146-модда; 2017 й., 29-сон, 698-модда.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 1(74)

в) укув фани буйича малака синовлари — дипломида курсатилган тайёрлов, таълим йуналишлари, мутахассислиги ёки ихтисослик-лари буйича давлат таълим стандартлари ёки давлат талаблари мазмуни асосида уткази-ладиган тест, ёзма ёки ижодий иш натижа-лари;

г) хорижий тиллар, компьютер техникаси ва ахборот-коммуникация технологияларини билиши хамда ижтимоий-сиёсий билимларини аниклаш юзасидан утказилган сухбат якун-лари.

Фикримизча, афсуски, амалдаги тартиб буйича педагог ходимларнинг аттестациядан утиш жараёнида энг мухим мезон укув фани буйича малака синовлари булиб колмокда. Яъни педагог ходимларнинг фанга оид билимларини тест синовлари оркали аниклаш нати-жалари аттестациянинг ижобий ёки салбий эканлигини билдиради. Бу уз навбатида олий таълим тизимида педагог кадрларни тайёрлаш жараёнига замонавий таълим технологияларини жорий этиш буйича муаммолар мавжуд-лигини курсатмокда. Чунки олий таълим муас-сасасини тамомлаган педагог уз фанига оид билимлар буйича аттестация килиниши, халкаро экспертлар уртасида хам савол тугдирмокда. Шу нуктаи назардан, халк таъ-лими сифатини оширишда, аввало, рахбар ва педагог ходимларни компетенциявий ёндашув асосида тайёрлаш, уларнинг малакаларини узлуксиз ошириб бориш ва компетенцияла-рини бахолаш асосида менежерлик ва касбий фаолияти самарадорлигини ошириш лозим.

Мамлакатимизда кейинги йилларда халк таълими сохасида амалга оширилаётган исло-хотлар самараси уларок халк таълими тизими такомиллашиб бормокда. Жумладан, Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 5 сентябрдаги «Халк таълими тизи-мига бошкарувнинг янги тамойилларини жорий этиш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК-3931-сон карорига асосан рахбар ва педагог ходимлар фаолияти самарадорлигини бахолаш мезонларини ишлаб чикиш вазифаси белгиланди. Ушбу вазифа ижросини таъмин-лаш максадида «Умумтаълим муассасалари рахбар ва педагог ходимлари фаолияти самарадорлигини бахолаш мезонларини тасдиклаш туFрисида»ги хужжат лойихаси Узбекистон Республикаси норматив-хукукий хужжатлар

лойихалари мухокамаси порталига жойлашти-рилди1. Фикримизча, мазкур шаклдаги хуж-жатларни тайёрлашда миллий, узимизга хос хусусиятлар билан биргаликда самарали ёнда-шувларни хисобга олиш максадга мувофик. Афсуски, мазкур хужжат лойихасини такомил-лаштириш юзасидан халкимиз, хусусан халк таълими сохасига дахлдор фукароларимиз томонидан бор-йуFи 27 та таклиф-мулохаза берилган. Шу таклифлар ичида макола муал-лифи таклифи хам бор.

Тадкикотларимиздан келиб чикиб, умумтаълим муассасалари рахбар ва педагог ходимлар фаолияти самарадорлигини бахолаш мезонларини ишлаб чикиш буйича куйидаги хулосаларни шакллантирдик:

1. Таълим муассасаларининг рахбарлари томонидан хал килиниши белгиланган вазифа-ларнинг мураккаблиги ва хилма-хиллиги, уларнинг фаолияти самарадорлигини бахолаш буйича комплекс мезонлар тизимини ишлаб чикишни такозо этмокда. Бахолаш самарадорлигини ошириш, жараённинг адолатли ва таъ-сирчан булишини таъминлаш максадида, мезонлар икки йуналишда булиши максадга мувофик. Яъни, микдорий (квалиметрик) ва сифат курсаткичлари муассаса рахбар ва педа-гоглари фаолиятини тулик камраб олинишига хизмат килади.

2. Юкорида таъкидланган хужжат лойиха-сида берилган фаолият йуналишларини бахо-лашда асосан микдорий (сон) курсаткичлар булиб, фаолият йуналиши буйича мезонга муассасада «бор» ёки «йук»лиги, унинг дара-жаси учун бахо берилади. Масалан, рахбар-ларни бахолашнинг биринчи мезони сифатида «Умумтаълим муассасасининг олий маълу-мотли педагог кадрлар билан таъминланган-лиги» келтирилган. Фикримизча, рахбар фаолияти самарадорлигини хисоблашда муассаса-нинг олий маълумотли педагог ходимлар билан таъминланганлик даражасининг хисобга олиниши объективликни йукотади. Ривожлан-ган давлатларда рахбар ходим фаолияти самарадорлигини бахолашда натижага асосланади (result based managament). Халкаро мехнат

1 Умумтаълим муассасалари рахбар ва педагог ходимлари фаолияти самарадорлигини бахолаш мезонларини тасдиклаш туFрисида. ID-1068 https://regulation.gov.uz/ uz/document/1068 (Электрон манба. Сахифага мурожаат этиш санаси 05.12.2018).

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 1(74)

ташкилоти, ЮНЕСКО, Жахон банки каби халкаро ташкилотлар томонидан натижага асосланган бошкарув тизимида рахбар ходим-лар фаолиятини бахолаш буйича етарли дара-жада тавсиялар ишлаб чикилган1. Айтайлик, айрим педагогик стажи юкори булган урта махсус маълумотли педагогнинг натижадор-лиги, ёш олий маълумотли педагогникидан яхши булиши мумкин. Вахоланки, ушбу курсаткични яхшилаш учун рахбар ходим урта махсус маълумотли педагог ходимларни кис-картириши талаб этилади. Бу эса, уз навбатида, бошка мехнат низоларини келтириб чикариши мумкин.

3. Халкаро амалиётда бахолаш объекти сифатида асосан 3 та ёндашув келтириб утилган2. Яъни, бахолаш фаолият йуналишга (функционал), шахсга йуналтирилган ва вази-ятли булиши мумкин. Хужжат лойихасида фаолият йуналиши сифатида олинган мезонлар-нинг узи бошка бир бахолаш (шахсни бахолаш) натижаларидан иборат эканлиги бахолаш жараёнини мураккаблаштиради ва шаффоф-ликни таъминламайди. Масалан, бешинчи фаолият йуналиши мезони сифатида «Рахбар-нинг таълимга оид норматив-хукукий хужжат-ларни билиши, рахбарлик кобилияти, касбий ва лавозим вазифаларида белгиланган вази-фалар буйича билимини аниклаш» келтирил-ган. Ушбу мезонни бахолаш механизми эса онлайн усулда 30 та тест саволларидан иборат синовлар ташкил этиш ва хар бир туFри жавоб учун 1 баллдан бериш оркали бахоланиши белгиланган. Таълим тизими ривожланган дав-латларда таълим кадрлари фаолиятини бахолашга жуда эхтиёткорлик билан ёндаши-лади. Чунки, объектив бахоланмаслик бутун муассаса фаолиятига узининг салбий таъси-рини утказади. Хужжат лойихасининг номидан келиб чикиб таъкидлаш жоизки, муассаса

1 United Nations Development Group. Results-Based Management Handbook, harmonizing RBM concepts and approaches for improved development results at country level. October 2011; Results-Based Programming, Management, Monitoring and Reporting (RBM) approach as applied at UNESCO Guiding Principles. BSP 2014-2017// BSP/RBM/2008/1.REV.6 Paris, September 2015.

2 Труфанова Т.А. Критерии оценки работы управленческого персонала. // «Социально-экономические явления

и процессы», 2012, № 12 (046), -С. 318.

рахбар ва педагог ходимлар фаолиятига тааллукли мезонларни ишлаб чикишда асосан уларнинг функционал вазифаларидан келиб чикиш максадга мувофик.

4. Таъкидлаш жоизки, 2017 йилдан умумий урта таълим мактабларида компетенциявий ёндашувга асосан давлат таълим стандартлари жорий этилди. Бу уз навбатида педагог ходим-ларнинг узига хам, хусусан уларнинг касбий компетенцияларига хам улкан талаблар куй-мокда. Лекин, рахбар ва педагог ходимлар аттестацияси компетенциявий ёндашувга асос-ланмаган. Педагог ходимларнинг фанга оид билимлари бахоланиши оркали уларнинг малака тоифалари белгиланади. Шунинг учун самарадорлик мезонларини ишлаб чикишда компетенцияларни бахолашга эътибор кара-тилса максадга мувофик, деб хисоблаймиз. Масалан, укувчиларнинг мулокотчанлик куникмасини шакллантириш методларини амалиётда куллай олиш ёки укувчиларда тан-кидий фикрлаш куникмаларини шакллантира олиш каби компетенциялар даражасини бахолаш амалиётини мамлакатимизда жорий этиш бугунги кун талаби, деб хисоблаймиз.

5. Олий таълим тизимида педагог ходим-ларни компетенциявий ёндашув асосида тайёрлаш, бунда педагогларнинг касбий стан-дартларини жорий этиш асосида таянч укув режаларни такомиллаштириш, укув жараёнла-рига самарали таълим технологияларини жорий этишнинг самарали механизмларини жорий этиш зарур.

6. Халк таълими тизимида фаолият юри-тувчи рахбар ва мутахассис ходимларнинг узлуксиз малакасини ошириш жараёнларига менежерлик ва касбий компетенцияларни ривожлантириш буйича халкаро амалиёт-ларни жорий этиш. Бунда, ходимнинг нафакат малака ошириш даври, балки курсдан кейинги фаолияти мониторингини ташкил этиш амалиётини тизимли йулга куйиш лозим3.

3 Ахмедов М.У Халк таълими педагог ходимларининг малака ошириш курсларидан кейинги фаолияти монито-ринги ва уни ташкил этиш амалиёти. // «Замонавий таъ-лим» илмий-амалий оммабоп журнал, 2018 йил, 3-сон. -3-8-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 1(74)

c TAt^IMM MEHEXMEHTM / MEHEßXMEHT B 0BPA30BAHIMIM "N 71

Afla6weT^ap pyuxaTM:

1. Y36eKUCTOH Pecny6-nuKacu npe3MAeHTUHUHr 2018 Mi- 5 ceHTA6p,ganii «Xa-K Tat-iiMU

TU3UMura 6omKapyBHUHr AHrii TaMo^m—api/mu xoputf этмw ^opa-Ta^up-apu TyFpucufla»ru nK.-3931-coH Kapopii. // KoHyH x,yxxa™apu Mat-yMOT-api mm—mm 6a3aci, 06.09.2018 m., 07/18/3931/1841-coh.

2. AxMegoB M.y Xa-K Tat-iMi negaror xoguM-apuHiHr Ma-aKa owipiw KypcnapuflaH KeMiHru ^ao-UATU MOHiTopuHri Ba yHii TawKiim этмw aMa-ue™. // «3aM0HaBiM Tat-iiM» i-MuM-aMa-uM OMMa6on xypHa-u, 2018, 3-coh. -3-8-6.

3. A-^epoB fO.C., KypgyMOBa IM.M., niicapeBa -H.M. Оцeнкa u arrec^iiA KagpoB o6pa-3OBaHiifl 3a py6exoM. - M., 1997. -C. 146.

4. yMyMTat-UM Myaccaca-apii pax,6ap Ba negaror xogiM-api ^ao-UATU caMapagop-i-riHU 6ax,o-aw Me3oH-apiHU TacgiK-am Tyipucifla. ID-1068 https://regulation.gov.uz/uz/ document/1068

5. Tpy^aHoBa T.A. KpiTepuu oцeнкu pa6oTbi ynpaB-eH^ecKoro nepcoHa-a. // «Coцua-bнo-экoнoмu4ecкue AB-eHiA u пpoцeccbl», 2012, № 12 (046). -C. 318.

6. Dadley D.E. Orso J.K. Integrting Summative and Formative Modes of Evaluation //NA SSP Bulletin, 1991, vol. 75, no 536.

7. Orlov A.I. / Journal of soviet mathematics, 1991, V.56, No.3, P.2434-2438

8. Thomas C, Vomberg J. Evaluating Principals: New Requirements, Directions for the 90s.//NASSP Bulletin, 1991, vol. 75, no. 539.

9. Stufflebeam D., Nevo D. Principal Evaluation: New Directions for Improvement. // Peabody Journal of Education, 1993, vol. 68, no. 2.

10. United Nations Development Group. Results-Based Management Handbook, harmonizing RBM concepts and approaches for improved development results at country level. October 2011.

11. Results-Based Programming, Management, Monitoring and Reporting (RBM) approach as applied at UNESCO Guiding Principles. BSP 2014-2017// BSP/RBM/2008/1.REV.6 Paris, September 2015.

3AMOHABMM TAMMM / COBPEMEHHOE OEPA3OBAHME 2019, 1(74)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.