Научная статья на тему 'Малака ошириш тизими тингловчиларида касбий компетентликни ривожлантиришнинг ўзига хос жиҳатлари'

Малака ошириш тизими тингловчиларида касбий компетентликни ривожлантиришнинг ўзига хос жиҳатлари Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
1115
224
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
малака ошириш тизими / ўқитувчи / узлуксиз таълим / педагогик жамоани бошқариш / педагогик фаолият / касбий компетентлик / система профессионального развития / учитель / непрерывное образование / педагогическое управление / педагогическая деятельность / профессиональная компетентность

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Хўжамбердиева Дилором Саидқуловна

Мақолада малака ошириш тизими тингловчиларининг педагогик ва психологик имкониятларини аниқлаш ҳамда уларнинг сифатини назорат қилиш ва баҳолаш механизмини ишлаб чиқиш орқали педагогларнинг касбий компетентлигини ривожлантиришнинг ўзига хос касбий хусусиятлари ва уларга қўйилган талабларни аниқлаш ҳақида сўз юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ СЛУШАТЕЛЕЙ СИСТЕМЫ ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ

В статье рассматриваются вопросы определения специфических особенностей развития профессиональной компетентности педагогов и предъявляемых к ним требований путём разработки механизма выявления, контроля качества и оценки педагогических и психологических способностей слушателей системы повышения квалификации.

Текст научной работы на тему «Малака ошириш тизими тингловчиларида касбий компетентликни ривожлантиришнинг ўзига хос жиҳатлари»

/- 16 МАЛАКА ОШИРИШ ВА КАЙТА ТАЙЁРЛАШ / \

ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ И ПЕРЕПОДГОТОВКА

Хужамбердиева Дилором Саидк,уловна,

Гулистон давлат университети хузуридаги Халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш худудий маркази «Тилларни укитиш методикаси» кафедраси катта укитувчиси

МАЛАКА ОШИРИШ ТИЗИМИ ТИНГЛОВЧИЛАРИДА КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УЗИГА ХОС ЖИЩЛАРИ

ХУЖАМБЕРДИЕВА Д.С. МАЛАКА ОШИРИШ ТИЗИМИ ТИНГЛОВЧИЛАРИДА КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УЗИГА ХОС ЖИЦАТЛАРИ

Маколада малака ошириш тизими тингловчиларининг педагогик ва психологик имконият-ларини аниклаш хамда уларнинг сифатини назорат килиш ва бахолаш механизмини ишлаб чикиш оркали педагогларнинг касбий компетентлигини ривожлантиришнинг узига хос касбий хусусиятлари ва уларга куйилган талабларни аниклаш хакида суз юритилган.

Таянч суз ва тушунчалар: малака ошириш тизими, укитувчи, узлуксиз таълим, педагогик жамоани бошкариш, педагогик фаолият, касбий компетентлик.

ХУЖАМБЕРДИЕВА Д.С. ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ СЛУШАТЕЛЕЙ СИСТЕМЫ ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ

В статье рассматриваются вопросы определения специфических особенностей развития профессиональной компетентности педагогов и предъявляемых к ним требований путём разработки механизма выявления, контроля качества и оценки педагогических и психологических способностей слушателей системы повышения квалификации.

Ключевые слова и понятия: система профессионального развития, учитель, непрерывное образование, педагогическое управление, педагогическая деятельность, профессиональная компетентность.

KHUZHAMBERDIEVA D.S. FEATURES OF ADVANCED TRAINING SYSTEM STUDENTS PROFESSIONAL COMPETENCE DEVELOPMENT

In the article the issues of specific professional features of determination, professional competence of teachers and requirements produced to them are examined by development of mechanism of exposure, quality control and listeners' pedagogical and psychological capabilities estimation in the system of in-plant training.

Keywords: professional development system, teacher, continuous education, pedagogical management, pedagogical activity, professional competence.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 4

МАЛАКА ОШИРИШ ВА КАЙТА ТАЙЁРЛАШ / ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ И ПЕРЕПОДГОТОВКА

«2017-2021 йилларда Узбекистон Республи-касини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси»да белгиланган1 узлуксиз таълим тизимини янада такомиллаштириш, сифатли таълим хизмат-лари имкониятларини ошириш, мехнат бозо-рининг замонавий эхтиёжларига мос юкори малакали кадрлар тайёрлаш сиёсатини давом эттириш каби мухим вазифалардан келиб чиккан холда, Узбекистон Республикаси Пре-зидентининг 2017 йил 26 сентябрдаги «Педагог кадрларни тайёрлаш, халк таълими ходим-ларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малака-сини ошириш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК.-3289-сон карорининг 5-бандида2:

• кайта тайёрлаш ва малака ошириш-нинг самарали шаклларини жорий этишнинг илмий-методик ва ташкилий-методик асосла-рини ишлаб чикиш;

• таълимнинг илFор шакл ва усуллари, замонавий таълим ва ахборот-коммуникация технологияларини кайта тайёрлаш ва малака ошириш жараёнига жорий этиш асосида рахбар, педагог ва бошка мутахассис кадрлар-нинг касбий билим, куникма ва малакаларини ошириш чораларини куриш;

• педагог кадрларни кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш сохасидаги хорижий тажрибалар, шунингдек, энг яхши таълим муассасаларининг ютукларини омма-лаштириш асосида илмий асосланган иннова-цияларни жорий этиш вазифалари белгилаб берилган.

Педагог кадрларни кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишда касбий ва шахсий камолотини таъминлаш учун зарур педаго-гик шарт-шароитларни яратиш, мутахассис-ларни кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш мазмунини модернизациялаш, психологик-педагогик имкониятларини аниклаш хамда

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги «Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида» Пф-4947-сон фармони. // Узбекистон Республикаси Конун хужжатлари туплами. 2017 й., 6-сон, 70-модда.

2 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 26 сентябрдаги «Педагог кадрларни тайёрлаш, халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК-3289-сон карори. // «Халк сузи», 2017 йил 27 сентябрь.

унинг сифатини назорат килиш ва бахолаш механизмини ишлаб чикиш оркали педагог мутахассисларнинг касбий компетентли-гини ривожлантиришнинг асосий максадини белгилайди.

Назарий манбалар мазмуни билан тани-шиш, малака ошириш таълим тизимида укитувчиларининг касбий компетентлигини ривожлантиришда бир катор карама-карши-ликлар мавжудлигини курсатди, хусусан:

- педагог мутахассиснинг маълумоти дара-жаси билан Давлат таълим стандартининг модернизациялашган мазмуни ва хажмига куйилаётган меъёрий талаблар хамда унинг шахсий имкониятларини руёбга чикариш даражаси уртасида;

- педагог мутахассиснинг касбий компетентлигини ривожлантириш жараёнида кулланилаётган анъанавий хамда инновацион методлар уртасида;

- укитувчи шахси ва унинг касбий компетентлигини ривожлантиришда педагогик жихатдан куллаб-кувватлашга каратилган таълим муассасалари фаолияти билан педагог мутахассиснинг малакасини ошириш жараёнини ривожлантириш механизми хамда конуниятлари уртасида;

- педагогик туркум фанларнинг укитувчиси шахсий хамда касбий компетентлигини ривожлантириш борасида умумкасбий ва мутахассислик фанлари билан интеграциялаш имкониятларидан етарлича фойдаланилмаёт-ганлиги уртасида;

- илмий-техник тараккиёт, янгиланиб бораётган жамиятнинг махоратли педагог шахсига нисбатан ортиб борувчи талаблари билан укитувчилари касбий компетентлигини ривожлантириш асосий кисмининг уз-узини ривожлантириб бориш шароитида фаолият юритишга тайёр эмасликлари уртасидаги зиддиятлар кабиларни курсатиш мумкин. Бу каби карама-каршиликларни бартараф этиш йулларидан бири булажак мутахассислар касбий компетентликларини ривожлантиришдан иборатдир.

Мутахассислар касбий компетентлигини ривожлантириш, малака ошириш таълим тизимларида уларнинг касбий ва шахсий камолотини таъминлаш учун зарур педагогик шарт-шароитларни яратиш, мутахассис-ларни кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 4

/- 18 МАЛАКА ОШИРИШ ВА КАЙТА ТАЙЁРЛАШ / \

ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ И ПЕРЕПОДГОТОВКА

1-жадвал. Ук,итувчининг компетентлик турлари.

Касбий компетентлик Мафкуравий компетентлик Бошкарув компетентлиги

Касбий компетентлик муайян фан буйича чукур билим, куникма ва малакага эгаллиги (масалан, физика, кимё, тарих, математика ва бошк,а фанлар) Мафкуравий компетентлик - Fоявий жихатдан аник, мак,сади бор, уз иродаси, иймон-эътикдди, виждони, карашларига эгалиги, ёт мафкураларга к,арши кураша олиши Бошкарув компетентлиги -укитувчининг дарсни бошк,ариши, синф жамоасини бошк,ариш учун дидактик, психологик, методик, технологик тайёргарликка эга булиш

Таълим-тарбия берувчи педагог

мазмуни ва тузилмасини модернизациялаш, психологик-педагогик шароитларини аниклаш хамда унинг сифатини назорат килиш ва бахолаш механизмини ишлаб чикиш оркали мутахассис компетентлигини ривожлантириш-нинг асосий максадини белгилайди.

Мутахассислар касбий компетентлигини ривожлантириш, малака ошириш таълим муассасаларида уларнинг касбий ва шахсий камолотини таъминлаш учун зарур педагогик шарт-шароитларни яратиш, мутахассисларни кайта тайёрлаш мазмуни ва тузилмасини модернизациялаш, педагогик-психологик шароитларини аниклаш хамда унинг сифатини назорат килиш ва бахолаш механизмини ишлаб чикиш оркали мутахассис компетентлигини ривожлантиришнинг асосий максадини белгилайди.

Агарда «компетентлик» ва «компетентли-лик» тушунчаларнинг келиб чикишга назар ташласак, улар тасодифан юзага келмаганли-гини англаш мумкин.

Узбек тилининг изошли луFатида «Компетенция»1 (лот. rompetere - лаёкатли, муносиб булмок): 1. Муайян орган ёки ман-сабдор шахснинг расмий хужжатларда белги-ланган ваколатлари доираси; ваколат. 2. Шахснинг бирор-бир сохадан хабардорлиги, шу сохани билиш даражаси деган маъноларни билдиради.

Масалан, «Компетенция» тушунчасига козок тили изошли луFатида куйидагича таъ-риф берилган: «умумий олганда маълум бир топширикни бажаришга кодирлик ёки бир нарсани ясаш»2.

1 Узбек тилининг изохли луFати. 2 жилд. - Т.: «Узбекистон миллий энциклопедияси» давлат илмий нашриёти, 2006. -396-б.

2 Козок тилининг изохли луFати. 5-том. - Алматы: «Атамура», 2006. -454-б.

Маълум бир компетентликни узлаштирган шахс деганда уз сохасига лойик билим ва малакаси шаклланган, ижобий фикр ва сама-рали харакат кила оладиган шахс тушунилади. Агар бу тушунчаларнинг мохиятига чукур назар ташласак, «компетенлик» - шахснинг маълум бир фанлар доирасидаги билим, куникма ва малакалар билан харакатларнинг узаро боFлик сифатлари йиFиндиси, «компен-тетлилик» инсонинг харакатига мос компетен-ликни узлаштириш.

Компетентлик педагогнинг шахсий ва ижтимоий ахамиятга эга касбий фаолиятнинг амалга оширилиши учун зарур булган билим, куникма ва малакаларнинг эгалланиши хамда уларни касбий фаолиятда куллай олиши билан ифодаланади. Мазкур уринда «компетентлик» тушунчасининг мохияти хам тула очилади, у куйидаги икки куринишда намоён булади: компетентлик тингловчиларнинг шахсий сифатлари туплами хамда касбий соханинг таянч талаблари сифатида. Бу хакида олим-ларимизнинг «Касбий компетентлик» турлари хакидаги карашларини келтириб утсак:

1) профессор Ш.Пахрутдинов узининг карашларида укитувчиларда 1-жадвалдаги каби компетентлик турлари булишини илгари суради3;

2.) профессор Ж.О.Толипова узининг «Умум-таълим мактаблари фан укитувчиларининг касбий педагогик компетенцияларини тако-миллаштириш муаммолари»4 мавзусидаги

3 Пахрутдинов Ш. Педагог рахбарларнинг мафкуравий компетентлигини ривожлантириш. «Малака оширишда таълим сифати менежментини жорий этиш муаммолари» мавзусидаги Республика илмий-амалий конференция туплами. Тошкент, 2016 йил 29 ноябрь. -12-15-б.

4 Толипова Ж. Умумтаълим мактаблари фан укитувчиларининг касбий педагогик компетенцияларини такомиллаштириш муаммолари мавзусидаги семинар-даги маъруза. Тошкент, Республика таълим маркази, 2017 йил 10-11 август.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 4

( МАЛАКА ОШИРИШ ВА КАЙТА ТАЙЁРЛАШ / 19"^ (_ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ И ПЕРЕПОДГОТОВКА_,

2-жадвал. Укитувчининг таянч компетенциялари.

Т.р. Укитувчининг таянч педагогик компетенциялари Мохияти Компетенциявий ёндашув талаблари асосида педагогик фаолиятга киритиладиган узгартиришлар

1. Интеллектуал компетентлик Аклий фаолият усулларидан фойдаланиш, креатив, мантикий, тахлилий-танкидий, ижодий фикр юритиш Укувчиларнинг креатив, мантикий, тахлилий-танкидий, ижодий фикр юритиш куникмаларини ривожлантириш максадида укув муаммоларини ифодалай олиш

2. Глобал компетентлик Ахборотлар глобаллашган даврда ахборот туфонидан сакланиш ва глобал муаммоларни англаш Ахборотларни танлаш, конструкциялаш, укув жараёнида фойдаланиш йулларини белгилаш

3. Fоявий-сиёсий компетентлик Дунё хамжамияти ва мамлакатимизда руй бераётган ижтимоий-сиёсий вокеалардан хабардор булиш Укув материалларининг Fоявий йуналтирилган-лигини амалга ошириш, укувчи ёшлар онги ва калбига миллий мафкура Fояларини сингдириш

4. Ижтимоий-маданий компетентлик Жамиятимизда юз бераётган ижтимоий, маънавий-маърифий узгаришлар юзасидан изланишлар олиб бориш Таълим-тарбия жараёнини жамиятимизда юз бераётган ижтимоий, маънавий-маърифий узгаришлар асосида ташкил этиш

5. Бошкариш компетенцияси Таълим-тарбия жараёнини ташкил этиш ва бошкариш Таълим-тарбия жараёнида техник ва инновацион технологиялардан уЙFун фойдаланган дарсларда укувчиларнинг билиш фаолиятини ташкил этиш ва бошкариш

6. Коммуникацион компетенция Педагогик ва укувчилар жамоаси билан мулокотга киришиш, педагогик муносабатларни инсонпарварлаштириш Таълим-тарбия жараёнида укувчилар билан узаро хамкорликка киришиш, субъект-субъект муносабатларини йулга куйиш

7. Диагностик компетенция Таълим-тарбия жараёнини максадга мувофик, лойихалаш асосида кутиладиган натижани башорат килиш Компетенциявий ёндашув талаблари асосида инновацион технологиялардан фойдаланилган дарслардан кутиладиган ва кафолатланган натижаларни башорат килиш

8. Мустакил изланиш компетенцияси Таълим-тарбия жараёнидан кутилган натижага эришиш максадида дидактик ва хусусий фанларни укитиш методикасига доир изланиш олиб бориш Компетенциявий ёндашув талаблари асосида уз касбий малакаси ва педагогик махоратини орттириш максадида режали изланиш олиб бориш

9. Коррекцион компетенция Таълим-тарбия жараёнидан кутилган натижага эришиш, йул куйилган хато ва камчиликларнинг сабабларини аниклаш ва уларга бархам бериш Педагогик фаолиятдаги камчиликларга бархам бериш максадида уз устида тизимли иш олиб бориш

10. ИлFор иш тажри-баларни урганиш ва амалиётга куллаш компетенцияси Таълим-тарбия жараёнида модератор укитувчиларнинг иш тажрибаларини урганиш ва амалиётга куллаш Узи укитадиган фани буйича техник ва инновацион технологияларни куллаш юзасидан модератор укитувчиларнинг иш тажрибаларини урганиш ва амалиётга куллаш

11. Низо ва зиддият-ларнинг олдини олиш компетенцияси Таълим-тарбия жараёнида вужудга келадиган педагогик вазиятларни тахлил килиш ва уни бартараф этиш чораларини куллаш Техник ва инновацион технологиялардан фойдаланилган дарсларда вужудга келадиган муаммоли вазиятларни тахлил килиш ва уни бартараф этиш чораларини куллаш

маърузасида шундай дейди: педагогик ком-петентлик (лаёкат) - укитувчининг касбий-психологик хусусияти булиб, педагогик фаоли-ятни ташкил этиш ва бошкаришда субъектив шарт-шароитдаги амалий-назарий харакатини ифодаловчи сифатлар йиFиндиси саналади.

Ж.Толипова укитувчиларнинг компетенция-ларини икки гурухга ажратади:

1. Укитувчининг таянч компетенциялари; (2-жадвал).

2. Укитувчининг хусусий компетенциялари (3-жадвал).

Куйида фан укитувчисининг хусусий педагогик компетенциялари, уларнинг мохияти ва компетенциявий ёндашув талаблари асо-сида педагогик фаолиятга киритиладиган узгартиришлар жадвал тарзида берилмокда (3-жадвал);

3) профессор Н.А.Муслимов бир канча кас-бий компетенциялар турларини ажратади,

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 4

3-жадвал. Ук,итувчининг хусусий компетенциялари.

/- 20 МАЛАКА ОШИРИШ ВА КАЙТА ТАЙЁРЛАШ / \

ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ И ПЕРЕПОДГОТОВКА

№ Укитувчининг хусусий педагогик компетенциялари Мохияти Компетенциявий ёндашув талаблари асосида педагогик фаолиятга киритиладиган узгартиришлар

1. Методологик компетенция Уз мутахассислиги буйича укитиш жараёнини ташкил этишнинг дидактик асосларини эгаллаш Компетенциявий ёндашувнинг концептуал асосларини эгаллаш

2. Ташкилотчилик компетенцияси Укитишнинг барча шакллари: дарс, дарсдан ташкари ишлар, экскурсия ва синфдан ташкари машFулотларда таълим-тарбия жараёнини максадга муфовик ташкил этиш Укитишнинг барча шакллари: дарс, дарсдан ташкари ишлар, экскурсия ва синфдан ташкари маш^улотларда техник ва инновацион технологиялардан уЙFун фойдаланган холда максадга мувофик, ташкил этиш

3. Лойихалаш компетенцияси Компетенциявий ёндашувнинг концептуал асослари эътиборга олинган холда таълим-тарбия жараёнини максадга мувофик лойихалаш Техник ва инновацион технологияларнинг концептуал асосларини эътиборга олган холда укитиш жараёнини максадга мувофик, лойихалаш

4. Медиа компетентлик Мутахассислиги буйича ахборот туплаш, уларни жамлаш, кайта ишлаш Таълим-тарбия жараёнида инновацион технологиялар ва интернет материалларидан уЙFун фойдаланиш

5. Конструктив компетенцияси Укув материалларининг мантикий йуналишини эътиборга олган холда кайта ишлаш Компетенциявий ёндашувнинг концептуал асослари эътиборга олинган холда техник ва инновацион технологиялардан фойдаланиш максадида укув материалларига ишлов бериш

6. Укитишнинг методик ва дидактик таъминотини яратиш компетенцияси Укитишнинг барча шакллари: дарс, дарсдан ташкари ишлар, экскурсия ва синфдан ташкари машFулотларда таълим-тарбия жараёнини максадга муфовик, ташкил этишнинг методик ва дидактик таъминотини яратиш Укувчиларнинг ёш, психологик ва эргономик хусусиятларини эътиборга олган холда укитишнинг барча шакллари: дарс, дарсдан ташкари ишлар, экскурсия ва синфдан ташкари маш^улотларнинг методик ва дидактик таъминотини яратиш

7. ИлFор иш тажрибаларни урганиш ва оммалаштириш компетенцияси Уз педагогик махоратини орттириш максадида илFор укитувчиларнинг иш тажрибаларини урганиш ва оммалаштириш йулларини билиш Узи укитадиган фани буйича техник ва инновацион технологияларни куллаш юзасидан методик тавсияларни урганиш ва амалиётга жорий этиш

улар касбий фаолиятда етукликни куйдагича курсатади1:

- махсус компетенция - етарли юкори даражада уз касбий фаолиятини эгаллаш, кейинги касбий ривожланишини лойи-халаштира олиш;

- ижтимоий компетенция - биргалик-даги касбий фаолият, хамкорликни эгаллаш, уз мехнати натижаларига ижтимоий жавобгарлик;

- шахсий компетенция - шахсий мустакил фикрни акс эттириш ва мустакил ривожланиш усуллари, шахснинг касбий деформацияларига карши туриш воситаларини эгаллаш;

- индивидуал компетенция - касб дои-расида индивидуалликни мустакил куллаш ва ривожлантириш усулларини эгаллаш, касбий-

1 Муслимов Н.А. Касб таьлими укитувчиларининг касбий шакллантириш технологияси. Монография. - Т.: «Фан», 2013. - 127 б.

шахсий усиш, мустакил ташкил килиш ва мустакил реабилитация килишга тайёрлик.

- асосий компетенциялар - мослашиш ва махсулдор фаолият учун зарур булган шахснинг маданиятлараро ва сох,алараро билим, кобилият ва куникмалари.

Шундай килиб, педагог шахснинг уз-узини такомиллаштириш компетентлиги маъна-вий, мотивацион, интеллектуал ва амалий жихатдан уз-узини ривожланитириш, иро-давий ва хиссий жих,атдан уз-узини бошкара олишга каратилган.

Малака ошириш тингловчиларни кайта тайёрлаш ва уларни касбий компетентлигини ривожлантириш жараёнида иштирок этувчи субъектларнинг хатти-харакати, юриш-туриши, муомаласи, маънавий-ахлокий киёфаси, ижтимоий фаоллиги, шахслараро муносабати ва ахборот воситаларининг касбий ривожланти-

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 4

МАЛАКА ОШИРИШ ВА КАЙТА ТАЙЁРЛАШ / ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ И ПЕРЕПОДГОТОВКА

ришга курсатаётган таъсири ва иштирокини инботга олиш.

Хулоса килиб, малака ошириш тизими тингловчиларида касбий компетентликни ривожлантиришнинг узига хос жихатларида иновацион таълим мухит талаблари асосида таълим-тарбия жараёнини ташкил этиш ва бошкариш асосида куйидагиларга эътиборни каратиш лозим:

• тингловчиларнинг барча тоифалари кесимида мутахассислик фанлари буйича малака талабларини шакллантиришда ком-петенциявий ёндашувнинг мазмун-мохиятига эътибор каратиш;

• компетенциявий ёндашув асосида вужудга келтириладиган инновацион таълим мухити талабларини эътиборга олиш;

• тингловчиларнинг малакасини ошириш курсларини эхтиёжга асосланган холда ташкил этиш;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

• малака ошириш курсларида тингловчиларнинг педагогик тайёргарлигини касбий диагностик тахлил килишни йулга куйиш;

• тингловчини касбий-педагогик жихатдан тайёрлашда асосий эътиборни укув фани воситалари, педагогик фаолият мазмуни ва укувчининг шахсий имкониятларини ино-батга олиш куникмаларини ривожлантиришга каратиш;

Натижада касбий компетенцияга эга мута-хассис уз билимларини изчил бойитиб, янги ахборотларни узлаштириб, давр талабларини чукур англаб, янги билимларни излаб топиб, уларни кайта ишлайди ва уз амалий фаолия-тида самарали куллайди.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги «Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида»ги ПФ-4947-сон фармони. // Узбекистон Республикаси Конун хужжатлари туплами. 2017 й., 6-сон, 70-модда.

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 26 сентябрдаги «Педагог кад-рларни тайёрлаш, халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК-3289-сон карори. // «Халк сузи», 2017 йил 27 сентябрь.

2. Толипова Ж. Умумтаълим мактаблари фан укитувчиларининг касбий педагогик компетенцияларини такомиллаштириш муаммолари мавзусидаги август семинаридаги маъруза. Тошкент, 2017 йил 10-11 август, Республика таълим маркази.

3. Муслимов Н.А. Касб таьлими укитувчиларининг касбий шакллантириш техноло-гияси. Монография. - Т.: «Фан», 2013.

4. Пахрутдинов Ш. Педагог рахбарларнинг мафкуравий компетентлигини ривожлантириш. / «Малака оширишда таълим сифати менежментини жорий этиш муаммолари» мавзусидаги Республика илмий-амалий конференция туплами. - Т.: А.Авлоний номидаги ХТХКМОМИ, 2016 йил 29 ноябрь. -12-15-б.

5. Узбек тилининг изохли луFати. 2-жилд. - Т.: «Узбекистон миллий энциклопедияси» давлат илмий нашриёти, 2006.

6. Хайитов О., Умарова Н. Ёшларда профессионал усишга интилишни ривожлантиришнинг назарий-амалий асослари. - Т.: «Тигоп-^Ьо1», 2001. -78-б.

7. Козок тилининг изохли луFати. 5-том. - Алматы: «Атамура», 2006.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 4

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.