Научная статья на тему 'Фарғона вилоятида мева-сабзавотчиликни ривожлантиришнинг минтақавий хусусиятлари'

Фарғона вилоятида мева-сабзавотчиликни ривожлантиришнинг минтақавий хусусиятлари Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

CC BY
173
25
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Исраилова Х. М.

Ўзбекистоннинг табиий-иқлим шароити мевасабзавот маҳсулотларининг кўпгина турларини ишлаб чиқариш учун қулайдир. Ўзбекистонда тахминан 26 минг фермер ва 3 миллиондан ортиқ деҳқон хўжаликлари мева-сабзавот етиштириш билан шуғулланадилар. Бугунги кунда мева-сабзавот маҳсулотларининг йиллик умумий ҳажми 9 миллион тоннадан ошиб кетади. Таъм сифатлари бўйича ва хилма-хиллигининг кенглигига кўра, Ўзбекистонда ишлаб чиқарилаётган мева-сабзавот маҳсулоти жаҳонда энг рақобатбардош маҳсулотлардан бири ҳисобланади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Фарғона вилоятида мева-сабзавотчиликни ривожлантиришнинг минтақавий хусусиятлари»

Исраилова Х.М.

Тошкент вилоят Давлат педагогика институти иктисодиёт назарияси кафедраси катта укитувчиси

ФАРГОНА ВИЛОЯТИДА МЕВА-САБЗАВОТЧИЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ МИНЩАВИЙ ХУСУСИЯТЛАРИ

Узбекистоннинг табиий-ицлим шароити мева-сабзавот мацсулотларининг купгина турлари-ни ишлаб чицариш учун цулайдир. Узбекистонда тахминан 26 минг фермер ва 3 миллиондан ортиц деццон хужаликлари мева-сабзавот етиштириш би-лан шугулланадилар. Бугунги кунда мева-сабзавот мацсулотларининг йиллик умумий цажми 9 милли -он тоннадан ошиб кетади. Таъм сифатлари буйича ва хилма-хиллигининг кенглигига кура, Узбекистонда ишлаб чицарилаётган мева-сабзавот мацсулоти жацонда энг рацобатбардош мацсулотлардан бири цисобланади.

ФарFона вилояти ах,олиси сабзавотлар истеъмоли 2009 йилдан бошлаб, илмий меъёрларга мувофик келмокда. Картошка истеъмоли 2011 йилда 1 кишига 1 йилда 50,4 кг.ни ташкил этган. Полиз экинлари, мевалар ва узум истеъмоли илмий меъёр-дан анча ортик, 2011 йилда мос равишда киши бошига 1 йилда 847,8 кг куп полиз экинлари, 27981,3 кг мевалар, 8003,7 кг га куп узум истеъмол килинган. Бу ФарFона вилоятида ах,оли сони куп булгани х,олда мева-сабзавотлар етиштириш учун кулай жой эканлигини курсатади.

Сабзавот экинлари дунёнинг х,амма мамлакатларида етиштирилади. Хар бир кишининг йиллик сабзавот истеъмоли дунё буйича уртача 60 кг ни ташкил этиб, бу физиологик меъёрдан купчилик дав-латларда 1,5-3 баравар камдир. Лекин Италия, Хитой, Польша, Иордания, Испания, Францияда бу меъёр 150-200 кг ни ташкил этади1.

1 Макарец Л.И., Макарец М.Н. "Экономика производства сельскохозяйственного производства". Учеб.пособие. Санкт-Петербург, 2002,-224 с.

ФарFона вилоятида бу курсаткич куйидагича: 2010 йилда ах,оли жон бошига 12,8 кг сабзавот, 854 кг полиз экинлари, 6,6 минг кг мева туFри келди.2

Худудда ижтимоий-иктисодий жараён-ларни ривожлантириш, ишлаб чикарувчи кучларни жойлаштириш конуниятларидан вужудга келган хужаликни х,удудий ташкил килишни тах,лил килиш ва унинг ри-вожланиш истикболларини белгилашда фойдаланиш мумкин.

Улар энг аввало, Узбекистон минтакалари иктисодиётини ихтисос-лаштириш ва интеграциялаш, халкаро иктисодий ва ижтимоий алокаларни ривожлантириш зарурлигидан далолат бе-ради. Бу уз навбатида, минтакаларда ах,олининг миграцион фаоллигини оши-риш учун шароит яратишни, минтакада уй-жой бозорини, ижтимоий инфратузил-маларни ривожлантиришни такозо этади.

Иккинчидан, ишлаб чикарувчи кучларни жойлаштириш, хужаликни х,удудий

2 ФарFона вилояти Иктисодиёт бош бошкармаси маълумотлари. 2004-2011 йй.

V_/

ташкил килиш конуниятларини аниклаш буйича утказилган тадкикот натижала-ри х,удудий хужалик тузилмаларини шак-ллантириш ва ривожлантириш умумий тамойилини аниклаш х,амда ах,олини истикболда жойлаштириш имкониятини мужассамлаштириб, улар уз навбатида, минтакаларни баркарор ривожлантириш модели булиб хизмат килади.

Минтаканинг транспорт магистралла-рига якин жойлашган хужаликларини уз ичига оладиган биринчи зонаси муаяйн ишлаб чикариш функцияларига ихтисос-лашади. Маълум даражада бу зонани ту-манлараро мех,нат таксимотидаги х,удудий ишлаб чикариш цехи, деб х,исоблаш мум-кин. Ихтисослашган тармокларнинг купчилиги, биринчи навбатда, йирик тоннажли мах,сулот ишлаб чикарадиган корхоналар бевосита транспорт маги-страллари зоналарига якин жойлаша-дилар. Йирик шах,арларнинг марказий кисмларидан банк, маданий-маърифий, илмий тадкикот, инновацион, ахборот-маркетинг ва шунга ухшаш фаолиятлар-ни бажариш учун фойдаланиш максадга мувофик. Улардаги турар жой кварталла-ри, ишлаб чикариш объектлари, маданий мерос объектлари, ах,олининг дам оли-ши ва ундаги экологик вазиятни яхшилаш учун фойдаланиладиган табиий ланд-шафтлар билан бирин-кетин жойлашади. Худуддаги ах,оли зичлиги ва яшаш жойла-ри замонавий шах,арлардагига караганда кам булади.

Урганилаётган ишлаб чикариш зона-сининг самарали амал килишида транс-портга, биринчи навбатда, муомала сох,асида ишлаб чикариш жараёнини да-вом эттирадиган магистрал транспор-тига катта ах,амият берилади. Магистрал транспортнинг аник ва узлуксиз ишла-ши, юк ташиш тезлиги ва х,ажмларининг ошиши, янгиликларни жорий этиш ва ишлаб чикаришни ташкил этиши минтака ихтисослашган саноат, кишлок хужалиги ва бошка мах,сулотлар ишлаб чикариш таннархини анча пасайтириш, унинг ракобатбардошлигини ошириш имкони-ни беради.

Иккинчи зонанинг асосий мулжали -минтакада яшовчи ах,олини такрор ишлаб

чикаришдир. Агар биринчи зона инсон мех,натидан максимал даражада самарали фойдаланиш ва х,аётий маблаFларни кулга киритиш имкониятини берса, асосий саноат туманларидан анча олис-да жойлашган, транспорт магистрал-лари ва табиатга якин иккинчи зонада ах,олига хизмат курсатиш бозори шаклла-нади. Зона минтака ах,олисининг куплаб уй-жойга, ерга, озик-овкат мах,сулотлари, дам олиш, укишга булган эх,тиёжларини руёбга чикариш имкониятларини узида мужассамлаштиради. У минтакада яшовчи ах,оли учун мах,сулотлар ва хизматлар ишлаб чикаришга ихтисослашади.

ФарFона вилояти минтакасида - постиндустриал ривожланишга тортил-ган иккинчи зонада шах,арлар х,амда куп сонли коттеджли ва дала х,овлили по-сёлкалари, дам олиш уйлари, санато-рийлар, спорт базалари ва клублари, курилиш ташкилотлари, агросаноат маж-муаси (АСМ), енгил саноат, чакана савдо корхоналари ва бошка асосан, ФарFона шах,ри ва туманлари ах,олисига хизмат курсатадиган х,амда х,удудларни купрок саноат жих,атдан интенсив узлаштириш доирасидан ташкарида жойлашган ки-чик корхоналарни узида мужассамлаш-ган. Бундан ташкари, иккинчи зонада постиндустриал жамият шароитидаги фан сиFимли, ахборот технологияларига асос-ланган ишлаб чикаришлар, инсонни тако-миллаштиришга х,амда мех,нат ресурсла-рини куп талаб киладиган фаолиятлар ри-вожланади.

Зонанинг рекреацион муассасалари дам олиш уйлари, пансионатлар, туристик базалар, баликчилик бозорлари, овчилик майдонлари ва бошкалар кенг доирасини мужассамлаштирган.

Интенсив хужалик юритиш учун кулайрок булган учинчи х,удуд инсон х,аётий фаолияти учун зарур булган минтака ривожланишининг баркарорлигини таъминлайди. Бу ерда мазкур жойлар учун хос булган табиий зонал ландшафтларни тиклаш ва саклаб колиш учун яхширок шароит яратила-ди. Табиатни мух,офаза килиш зоналари кенглиги минтакадаги, мамлакат ва уму-ман, ер шаридаги экологик мувозанат

х,олати билан, бу ерда таркалган усимлик ва х,айвонот дунёси бетакрорлиги билан белгиланади.

Хужалик профили, иктисодиётнинг тармок таркиби куп даражада ихтисос-лашиш тармоFини шакллантиради. Ихти-сослашиш тармоFини аникламасдан ту-риб, минтакавий иктисодиёт буйича би-ронта иш х,ал килинмайди. Шунинг учун бозор ихтисослашиши асосида ижтимой мех,натни х,удудий таксимлаш ётар экан, ихтисослашиш тармоFини аниклаш туман-нинг ижтимоий мех,нат таксимотида иш-тирок этиш салмоFини ажратиш оркали амалга оширилади.

j - Минтакада i-нчи тармокни мах,аллийлаштириш даражаси (концен-трациялаш) (мах,аллийлаштириш коэф-фициенти - Ку) унинг томонидан ишлаб чикарилаётган мах,сулотнинг (хизмат) минтака ялпи ишлаб чикаришидаги (Уij) салмоFи ва ннчи тармок ишлаб чикариш умумий х,ажмининг мамлакат умумий ишлаб чикариш х,ажмидаги (Уiс) салмоFини таккослаш асосида х,исобланади:

С, =

К =

У,

А

У...

бу ерда Уi -i-нчи иктисодиёт тармоFи мах,сулот ишлаб чикариши буйича туман-нинг мамлакатдаги салмоFи;

Уиш - иктисодиёт барча тармоклари мах,сулот ишлаб чикариш буйича туман-нинг мамлакатдаги салмоFи.

Агар х,исобланган курсаткич бирдан катта булса, у х,олда урганилаётган тармок туманда бозор ихтисослашуви тармоFи х,исобланади.

Бозор ихтисослашуви курсаткичини тармокнинг ривожланганлик даражаси (Кi У), ах,оли жон бошига ишлаб чикариш (К д) ва туманлараро товарлилик даражаси (К мт) коэффициентлари тулдиради.

К! =

О\

п,

бу ерда Оi - туман инчи иктисодиёт тармоклари томонидан ишлаб чикарилган мах,сулот х,ажми, Пi - туман инчи иктисодиёт тармоFи мах,сулотининг минтака томонидан истеьмол килинган х,ажми.

Мах,аллийлаштириш коэффициен-ти минтакада урганилаётган тармокнинг концентрациясини тавсифлайди. Агар бу коэффициент бирдан катта булса, минтакадаги мазкур тармок бозор ихти-сослашган тармоFи х,исобланади.

Минтакалар мавжудлигининг объек-тивлиги уларни ажратиш ва мамлакат иктисодиётини илмий бошкариш учун шароит яратади. Иктисодий туманлаш-тириш сох,асидаги йирик тадкикотчи Н.Н. Колосовский минтакаларни илмий ан-глаш куплаб йуналишлари орасида ту-манларни ажратиш муаммосига биринчи даражали эътибор каратди.

Иктисодиёт тармокларига

минтакаларнинг бозор хужалиги ихтисослашуви даражаси мах,аллийлаштириш ко-эффициенти билан бир каторда, куйидаги ихтисолашиш коэффициенти (СО асосида х,ам микдорий аникланиши мумкин:

К° =

У1

У

н

бу ерда У Ш туман i-нчи иктисодиёт тармоFи мах,сулотининг мамлакат i-нчи иктисодиёт тармоFида ишлаб чикарилган мах,сулоти х,ажмидаги улуши;

УН - туман ах,олисининг мамлакат ах,олиси умумий сонидаги улуши.

кмт =

А о.

бу ерда Вi тумандан чикариладиган i-нчи иктисодиёт тармоFи мах,сулоти х,ажми;

Оi туман инчи иктисодиёт тармоFида ишлаб чикарилаётган мах,сулот х,ажми.

Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитасининг маълумотларига асос-ланиб, республикамиз вилоятларининг мазкур мах,сулотларини ишлаб чикаришга ихтисослашган х,олатини тах,лил килдик.

V_/

Маълумотлар курсатишича, Наманган (2005-йилдаги 1,19 дан 2010-йилда-ги 1,14 гача), Самарканд (мос равишда, 1,79 дан 1,63 гача), Тошкент (1,42 дан 1,20 гача), ФарFона (1,10 дан 1,15 гача) ви-лоятлари картошка етиштиришга, Анди-жон (1,34 дан 1,10 гача), Самарканд (1,41 дан 1,23 гача), Сурхондарё (1,41 дан 1,00 гача), Тошкент (1,87 дан 1,58 гача), Хо-разм (0,81 дан 1,07 гача) вилоятлари саб-завотлар етиштиришга, K1оракалпоFистон Республикаси (1,45 дан 2,19 гача), Жиззах (3,14 дан 3,00 гача), Сурхондарё (1,29 дан 1,25 гача), Сирдарё (4,35 дан 4,21 гача), Хоразм (1,12 дан 1,14 гача) вилоятла-ри полиз экинларига, Андижон (2,18 дан 1,69 гача), Наманган (1,07 дан 0,96 гача), Самарканд (1,28 дан 1,00 гача), ФарFона (1,52 дан 1,72 гача), Хоразм (1,14 дан 1,25 гача) вилоятлари меваларга, Бухо-ро (1,81 дан 1,10 гача), Навоий (1,07 дан 1,34 гача), Самарканд (2,74 дан 2,72 гача), Сурхондарё (1,05 дан 1,01 гача) вилоят-лари узум етиштиришга ихтисослашган. Куриниб турибдики, мева-сабзавот етиш-тириш даражаси нафакат ФарFона вилоя-тида, балки бутун республика даражаси-да юкори. Хатто айрим мевалар ва сабза-вотлар, полиз экинлари буйича Тошкент, Самарканд ва Жиззах вилоятлари х,ам анча илгарилаб кетган. ФарFона вило-ятининг узига хослиги шундаки, бу ерда мева-сабзавот мах,сулотлари, асосан, фермер хужаликлари томонидан эмас, балки ах,олининг дех,кон хужаликларида етиштирилмокда, сифати х,ам юкори. Бун-дан ташкари, ах,оли мева-сабзавотларни саклаш ва кайта ишлашнинг куп йиллик тажрибасига эга.

Ах,оли жон бошига нисбатан х,исобланганда, Андижон (1,02 дан 1,10 гача), Бухоро (1,14 дан 1,15 гача), Наманган (1,04 дан 1,14 гача), Самарканд (2,05 дан 1,99 гача), Сурхондарё (1,27 дан 1,00 гача), Тошкент (1,67 дан 1,69 гача) вилоятлари ах,олисининг картошкага булган эх,тиёжини, Андижон (1,45 дан 1,49 гача), Самарканд (1,62 дан 1,50 гача), Сирдарё (1,23 дан 1,11 гача), Тошкент (2,19 дан 2,18 гача), Хоразм (0,96 дан 1,07 гача) сабзавотларга, Бухоро (1,41 дан 1,13 гача), Жиззах (4,47 дан 3,30 гача), Сур-

хондарё (1,39 дан 1,28 гача), Сирдарё (6,69 дан 6,81 гача), Хоразм (1, 07 дан 1,45 гача) вилоятлари полиз экинларига, Андижон (2,38 дан 2,31 гача), Бухоро (1,59 дан 1,49 гача), Самарканд (1,46 дан 1,23 гача), ФарFона (1,33 дан 1,36 гача, Хо-разм (1,35 дан 1,25 гача) вилоятлари ме-валарга, Бухоро (2,59 дан 1,71 гача), На-воий (1,53 дан 1,52 гача), Самарканд (1,23 дан 3,32 гача), Тошкент (1,03 дан 1,24 гача) вилоятлари эса узумга булган ах,оли эх,тиёжларини тула узи коплайди. Хисоб-китобларимиз курсатишича, бутун республика буйича мева-сабзавот етишти-риш даражаси уларга булган ах,олининг эх,тиёжларига караганда анча юкори. Бу эса бу мах,сулотларни хорижга экспорт килиш х,амда уларни саклаш ва кайта иш-лашни яхшилашни талаб этади.

Биз тадкикотимиз учун объект сифа-тида барча мах,сулот турларини ишлаб чикариш буйича юкори ихтисослашиш курсаткичларига эга булган ФарFона ви-лоятини белгилаб олдик х,амда мазкур коэффициентларни ФарFона вилояти ту-манлари буйича х,исоблаб чикдик.

ФарFона вилоятида мева-сабзавот мах,сулотлари етиштиришнинг

2000-2011-йиллардаги х,олати тах,лил килинганда, Кувасой (2000-йилдаги 1,51 дан 2011-йилдаги 1,62 гача), МарFилон (0,42 дан 1,06 гача) шах,арлари х,амда Бешарик (1,38 дан 1,30 гача), Бувай-да (0,71 дан 1,14 гача), ДанFара (1,14 дан 0,95 гача), Ёзёвон (1,08 дан 1,09 гача), Сух (5,75 дан 4,20 гача), Тошлок (1,13 дан 1,60 гача), ФарFона (1,24 дан 1,46 гача), Фуркат (1,32 дан 1,24 гача), Кува (1,84 дан 0,94 гача) туманларида картошка буйича; ФарFона (1,76 дан 1,30 гача), Кувасой (0,94 дан 1,17 гача) шах,арлари х,амда Олтиарик (1,70 дан 2,27 гача), Риш-тон (1,76 дан 1,52 гача), Тошлок (1,26 дан 1,17 гача), Узбекистон (1,69 дан 0,88 гача), Кува (1,31 дан 0,96 гача) туманла-рида сабзавотлар буйича; БоFдод (0,71 дан 1,08 гача), Бувайда (0,76 дан 1,54 гача), Ёзёвон (6,95 дан 5,33гача), Тошлок (0,39 дан 1,45 гача), Узбекистон (1,21 дан 1,87 гача), Кува (2,19 дан 1,08 гача) туманларида полиз экинлари буйича; Кувасой шах,ри (3,18 дан 3,35 гача) х,амда БоFдод

(0,48 дaн 1,03 гaчa), Бeшapик (0,97 дaн 1,04 гaчa), Риштoн (0,82 дaн 1,32 гaчa), Cyx (2,81 дaн 1,08 гaчa), ФapFoнa (1,52 дaн 3,22 гaчa), Узбeкиcтoн (2,22 дaн 1,18 гaчa), K^a (1,52 дaн 2,07 гaчa) тумaнлapидa Me-вaлap бyйичa; Kувacoй Luax^ (1,09 дaн 1,24 гaчa) x1aмдa БoFдoд тумaни (0,44 дaн 1,07 гaчa), Бувaйдa (1,00 дaн 1,10 гaчa), Олтиapик1 (1,23 дaн 3,63 гaчa), KУштeпa (3,61 дaн 3,46 гaчa), ФapFoнa (0,70 дaн 1,63 гaчa), Узбeкиcтoн (2,43 дaн 1,89 гaчa) тумaнлapидa узум бyйичa иxтиcocлa-шиш кoэффициeнти кaттa. Бу эca aлox1идa мeвa-caбзaвoтлap бyйичa кaйтa ишлaш кopxoнaлapини тeгишли тумaнлapдa жoй-лaштиpишни тaкoзo этaди.

Ах^ли жoн бoшигa ишлaб чикapиш x1aжми 2000-2011-йиллapдa кapтoш-кa бyйичa Kувacoй Luax^ (2,00 дaн 3,12 гaчa) x1aмдa БoFдoд (1,05 дaн 1,07 гaчa), Бeшapик (1,62 дaн 1,45 гaчa), Бувaйдa (0,77 дaн 1,08 гaчa), ДaнFapa (1,61 дaн 1,21 гaчa), Ëзëвoн (1,52 дaн 1,62 гaчa), Toшлoк (1,02 дaн 1,60 гaчa), ФapFoнa (1,57 дaн 1,02 гaчa), Фуpкaт (1,66 дaн 1,64 гaчa), K^a (2,09 дaн 0,98 гaчa) тумaнлapидa, caбзa-вoтлap бyйичa Kувacoй шax1pидa (1,24 дaн 2,24 гaчa) x1aмдa Ëзëвoн (0,74 дaн 1,41 гaчa), Олтиapик (3,02 дaн 3,21 гaчa), Риш-™н (2,05 дaн 1,75 гaчa),Toшлoк (1,14 дaн 1,17 гaчa), ФapFoнa (0,80 дaн 1,10 гaчa), K^a (1,48 дaн 1,00 гaчa) тумaнлapидa, пoлиз экинлapи бyйичa Kувacoй шax1pидa (0,84 дaн 1,00 гaчa) x1aмдa БoFдoд (0,84 дaн 1,27 гaчa), Бувaйдa (0,82 дaн 1,47 гaчa), ДaнFapa (0,69 дaн 1,15 гaчa), Ëзë-вoн (9,78 дaн 7,90 гaчa), Фуpкaт (1,97 дaн 1,00 гaчa), Узбeкиcтoн (1,13 дaн 1,84 гaчa), K^a (2,48 дaн 1,13 гaчa) тумaнлapидa, мeвaлap бyйичa Kувacoй шax1pидaн (4,20 дaн 6,44 гaчa) x1aмдa БoFдoд (0,57 дaн 1,21 гaчa), Бeшapик (1,14 дaн 1,17 гaчa), Риштoн (0,96 дaн 1,53 гaчa), Cyx (2,37 дaн 1,35 гaчa), ФapFoнa (1,93 дaн 2,24 гaчa), Узбeкиcтoн (2,08 дaн 1,06 гaчa), K^a (1,73 дaн 2,06 гaчa) тумaнлapидa узум eтишти-pиш бyйичa эca Kувacoй шax1pидa (1,40 дaн 2,12 гaчa) x1aмдa Бувaйдa (1,09 дaн 1,16 гaчa), Олтиapик (2,17 дaн 1,76 гaчa), KУштeпa (4,8 дaн 2,66 гaчa), ФapFoнa (0,88 дaн 2,34 гaчa), Узбeкиcтoн (2,27 дaн 1,92

гaчa) тумaнлapидa 1 кoэффициeнтдaн юкopи.

Xиcoб-китoблap кypcaтишичa, мeвa-caбзaвoтлapни eтиштиpиш дapaжacи ФapFoнa вилoятининг дeяpли бapчa ту-мaнлapидa юкopи. Бу эca ички бoзop-дa мeвa-caбзaвoтлap нapxининг aнчa ap-зoн бyлишигa, caнoaт мax1cулoтлapи нap-xининг aнчa киммaтлиги шapoитидa эca фaкaт тoмopкaдaн oлингaн дapoмaд х.ишби^ яшoвчи фукapoлapнинг туpмуш дapaжacигa aнчa ëмoн тaъcиp кypcaтaди. Шунинг учун, бизнинг фикpимизчa, мeвa-caбзaвoтлapни тaйëpлoв-coтиш фиpмaлa-pини тaшкил килиш x1aмдa улapнинг зим-мacигa мax1cулoтлap cифaтигa тaлaблap-ни oшиpиш, улapни caклaш вa xopиж-гa экcпopт килиш вaзифaлapини юклaш лoзим. Бундaй фиpмaлap ax1oлидaн мeвa-caбзaвoтлapни ички бoзopдaгигa кapaгaндa, aнчa киммaт нapxлapдa coтиб oлaдилap x1aмдa cифaтигa x,aM aлox1идa тa-лaблap кУядилap. Бундaн фиpмaлap x,aM, ax1oли x,aM яxши мaнфaaт кypaди, иxти-cocлaшишгa бyлгaн интилиш янaдa ^a-яди, энг acocийcи, ax1oли бoйиб, opтикчa мaблaF тyплaнaди. Аcтa-ceкин aнa шундaй фиpмaлap нeгизидa кaйтa ишлaш ^pxo-нaлapини тaшкил килиш имкoниятлapи oшaди.

ФapFoнa вилoятининг тaбиий-иклим шapoити мeвa-caбзaвoт eтиштиpиш учун жудa ^a^ ax1oлиcи x,aM бoFдopчилик вa caбзaвoтчиликнинг минг йиллик тaжpибa-cигa э^. Мeвa-caбзaвoтлapнинг тaбиий-биoлoгик xуcуcиятлapи вилoятдa мeвa-caбзaвoтлapни caклaш, тaшиш, кaйтa иш-лaш, экcпopт килишни pивoжлaнтиpиш, x1ocилдopлигининг юкopилиги иccикxoнa xyжaликлapини тaшкил килишни тaкoзo этaди. Мax1cулoтлapни кУШНИ pecпубли-кaлapгa экcпopтини pивoжлaнтиpиш учун дaвлaт тoмoнидaн кУллaб-куввaтлaш: бoжxoнa бoжлapидaн имтиëзлap бepиш, тpaнcпopт xизмaтигa oид чopa-тaдбиpлap муx1им ax1aмиятгa эгa.

V_/

Адабиётлар руйхати:

Каримов И.А. Дех,кончилик тараккиёти-фаровонлик манбаи. Т."Узбекистон" 1993.

Каримов И.А. Узбекистон иктисодий ислох,отларни чукурлаштириш йулида-Т.: "Узбекистон" 1995.

Каримов И.А. Кишлок хужалигини ислох, килиш. Аграр муносабатларнинг янги турларини шакллантириш.-Т.: "Узбекистон". 1995.

Салимов Б.Т., Абдуганиев А., Юсупов М.С. Кишлок хужалигида иктисодий ислох,отларни чукурлаштиришнинг асосий йуналишлари.// Укув кулланма.-Т.: ТДИУ, 2007, 36-б.

Ташпулатова Л.М. Минтаканинг ижтимоий-иктисодий салох,ияти.-Т.: ТДИУ, 2004.

Хусанов Р.Х., М.Косимов. "Дех,кон хужалигини юритишнинг илмий ва ама-лий асослари", Т.: Чулпон.2000.

Косимова М.С., Юсупов М.А., Джалалова И.А., Имомов Х.М. Узбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик: ривожлантириш, муаммолар ва ечим-лар.// Укув кулланма.-Т.:ТДИУ, 2007, 29-б.

ФарFона вилояти иктисодиёт бош бошкармаси маълумотлари.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.