Научная статья на тему 'Экологик муаммоли ҳудудларда қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштиришнинг иқтисодий самарадорлиги'

Экологик муаммоли ҳудудларда қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштиришнинг иқтисодий самарадорлиги Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
662
104
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
фермер хўжалиги / молия / ер / ҳосилдорлик / сув ресурслари / сув суғориш сувлари / маҳсулот / истиқболлаштириш / ишлаб чиқариш / технология / маҳсулдорлик / унумдорлик / экологик шароит / даромад / Farm / finance / ground / productivity / water resources / having watered water / production / forecasting of manufacture / technology / efficiency / productivity / ecological condition / income

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Балташева З. А., Қалимбетов Х. Қ.

Мақолада қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини экологик муаммоларни ҳисобга олиб етиштириш масалалари кўрилади. Вужудга келган экологик шароитни таҳлил қилиш асосида қишлоқ хўжалигида маҳсулот етиштириш ва даромадни оширишнинг истиқболли йўллари таклиф этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ECONOMIC EFFICIENCY OF MANUFACTURE OF AGRICULTURAL PRODUCTION IN REGIONS WITH ECOLOGICAL PROBLEMS

There is considered in the article the issues of manufacture of agricultural production, taking into account ecological problems of the region. On the basis of the analysis it is offered some ways of productivity and profitability increase in agriculture sector.

Текст научной работы на тему «Экологик муаммоли ҳудудларда қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштиришнинг иқтисодий самарадорлиги»

Балташева З.А., Калимбетов Х.К.

Бердах номидаги К,орак,алпок, давлат университети

ЭКОЛОГИК МУАММОЛИ ^УДУДЛАРДА КИШЛОК ХУЖАЛИГИ МАЩЛОТЛАРИ ЕТИШТИРИШНИНГ ИКТИСОДИЙ САМАРАДОРЛИГИ

БАЛТАШЕВА З.А., К.АЛИМБЕТОВ Х.К,. ЭКОЛОГИК МУАММОЛИ ЦУДУДЛАРДА ЦИШЛОЦ ХУЖАЛИГИ МАЦСУЛОТЛАРИ ЕТИШТИРИШНИНГ ИКТИСОДИЙ САМАРАДОРЛИГИ

Мак,олада к,ишлок, хужалиги мах,сулотларини экологик муаммоларни х,исобга олиб етишти-риш масалалари курилади. Вужудга келган экологик шароитни тах,лил к,илиш асосида к,ишлок, хужалигида мах,сулот етиштириш ва даромадни оширишнинг истик,болли йуллари таклиф этил-ган.

Таянч иборалар: фермер хужалиги, молия, ер, х,осилдорлик, сув ресурслари, сув сугориш сувлари, мах,сулот, истик,боллаштириш, ишлаб чик,ариш, технология, мах,сулдорлик, унумдор-лик, экологик шароит, даромад.

БАЛТАШЕВА З.А., КАЛИМБЕТОВ Х.К. ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ЭФФЕКТИВНОСТЬ ПРОИЗВОДСТВА СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННОЙ ПРОДУКЦИИ В РЕГИОНАХ С ЭКОЛОГИЧЕСКИМИ ПРОБЛЕМАМИ

В статье рассматриваются вопросы производства сельскохозяйственной продукции с учетом экологических проблем. На основе анализа сложившейся ситуации предлагаются пути повышения урожайности и увеличения прибыли в сельскохозяйственном производстве.

Ключевые слова: фермерское хозяйство, финансы, земля, урожайность, водные ресурсы, поливная вода, продукция, прогнозирование производства, технология, продуктивность, производительность, экологическое условие, доход.

BALTASHEVA Z.A., QALIMBETOV H.Q. ECONOMIC EFFICIENCY OF MANUFACTURE OF AGRICULTURAL PRODUCTION IN REGIONS WITH ECOLOGICAL PROBLEMS

There is considered in the article the issues of manufacture of agricultural production, taking into account ecological problems of the region. On the basis of the analysis it is offered some ways of productivity and profitability increase in agriculture sector.

Key words: Farm, finance, ground, productivity, water resources, having watered water, production, forecasting of manufacture, technology, efficiency, productivity, ecological condition, income.

Узбекистон Марказий Осиёнинг цулай худудида жойлаш-ган. Унинг худудида азалдан инсоният учун ницоятда керакли цисобланган турли хилдаги цишлоц хужалик мацсулотлари ишлаб чицарилди. Чунки бу цудудда табиий-ицлим шароит -лар етарлидир. Шу сабабли Республикамизда озиц-овцат мацсулотларининг 90 фоизга яцини аграр тармоцда етиш-тирилади.

180 160 140 120 100 80 Н 60 40 20 О

□ 2009 120

□ 2010 130

□ 2011 140

□ 2008 60

2008

2009

2010

2011

□ 2012 160

2012

1-чизма. ^осилдорлиги паст ерларда давлат эх,тиёжлари учун к,ишлок, хужалиги мах,сулотлари етиштирувчи фермер хужаликларига давлат бюджетидан ажратилаётган субсидиялар к,иймати, млрд сум ^исобида1

Жумладан, республикада йиллик самара-ли х,арорат 25-35°С ни ташкил этиб, куёшли давр 3000 соатдан ортик булиб, бир йил-да бир неча марта х,осил олиш имкони-ни беради. Узбекистоннинг жами ер май-дони 44,4 миллион гектарни ташкил килиб, шунинг 50,8 фоиз кисмидан турли хилда-ги кишлок хужалик корхоналари, ташки-лотлари х,амда дех,кон хужаликлари фойда-ланадилар. Кишлок хужалигининг асосий максади - тармокда ишлаб чикарилаётган мах,сулотлар билан мамлакат ах,олисининг истеъмол товарларига булган талабларини кондириш ва ундан ортган мах,сулотларнинг экспорти х,исобига давлатимиз валюта ту-шумларига х,исса кушишдир. Узбекистон Ре-спубликаси Президентининг 2007 йил 5 но-ябрдаги "Хосилдорлиги паст ерларда давлат эх,тиёжи учун кишлок хужалиги мах,сулотлари етиштираётган фермер хужаликларини куллаб-кувватлаш чора-тадбирлари

туFрисида"ги ПК-725-сонли Карорида фермер хужаликларини баркарор ривожлан-тириш учун кулай шарт-шароитлар яратиш, уларга самарали ва амалий давлат кумагини курсатиш максадида Узбекистон Республи-каси Давлат бюджетида хосилдорлиги паст

1 Балташева З.А. КоракалпоFистон Республикасида озик-овкат саноатини ривожлантиришнинг маркетинг стратегияларини ишлаб чикиш: Иктисод. фан. номзод-лиги учун дисс. - Т.: ТДИУ, 2012. -29-б.

булган ерларда давлат эх,тиёжлари учун кишлок хужалиги мах,сулотлари етиштирувчи фермер хужаликларини молиявий куллаб-кувватлаш учун максадли маблаFлар ажра-тиш, Молия вазирлигига х,ар йили Давлат бюджети лойих,асини шакллантиришда маз-кур максадларга ер солиFи буйича тушум-лар х,исобидан маблаFлар ажратиш вазифа-си юклатилди.

Мазкур карорга мувофик, балл бонитети паст ерларда давлат эх,тиёжлари учун пахта хом ашёси етиштириш билан шугулланаётган фермер хужаликларини молиявий куллаб-кувватлашга давлат бюджетидан ажратилаётган маблаFлар киймати 2008-2012 йилда 60 миллиард сумдан 160 миллиард сумга ошди (1-чизма).

Ушбу маблаFлар фермерларнинг хизмат курсатувчи ва таъминотчи ташкилотлар ол-дидаги карзларини кискартиришда салмокли манба булмокда2.

Кишлок хужалигида ишлаб чикарилаётган мах,сулотларнинг жах,он бозорига чикарилиши натижасида Узбекистоннинг мавкеи ошиб бормокда. Хозирги давр-да Узбекистон республикаси А ва Е типда-ги пахта толасини ишлаб чикариш буйича

2 Каримов И.А. Барча режа ва дастурларимиз Ватани-миз тараккиётини юксалтириш, халкимиз фаровонли-гини оширишга хизмат килади. - Т.: "Узбекистон", 2011. -37-б.

жахонда Хитой, АКШ, Хиндистон ва Покистон давлатларидан сунг бешинчи уринни, улар-ни экспорт килиш буйича эса 2-уринни эгал-лаб келмокда. Шу билан бирга, Узбекистон жахон бозорида нихоятда сифатли булган коракул териси, пилла, сабзавот, полиз ва боFдорчилик махсулотларини сотмокда.

Кишлокда мулк ислохоти натижаси-да мулкдорлар синфи баркарор равиш-да шаклланиб, ривожланмокда. Жумладан, мамлакат кишлок хужалигида эркин бозор иктисодиёти талабларига мос иктисодий му-носабатларни шакллантириш имконияти-ни берадиган, хукукий, ташкилий, иктисодий хамда ижтимоий ислохотлар боскичма-боскич катъий ишонч билан амалга ошири-лишини таъминлаб берадиган тадбирлар ишлаб чикилиб, изчиллик билан хаётга жорий этилмокда. Масалан, ер фукароларга умрбод мерос колдириш хукуки билан бепул, фермер хужаликларига эса 30 йилдан 50 йилга-ча булган муддатга фойдаланиш учун ижара-га берилмокда.

Мамлакат дехкончилиги суFоришга асос-ланганлиги учун катта микдордаги сув ре-сурсларини талаб этади. Лекин бу талабнинг атиги 60 фоизи ички сув ресурслари хисобига кондирилмокда. Бундай холат Амударё ва Сирдарё хавзаларидан катта микдордаги сув ресурсларини жалб этишни талаб этади.

Узбекистон Республикасининг маъмурий-таркибий х,удуди булган КоракалпоFистон айни пайтда мамлакатда кишлок хужалиги юритиладиган энг шимолий минтака хисобланади. Маълумки, КоракалпоFистон Республикаси Узбекистон Республикасининг 37 фоизидан купрок ер майдонини эгаллай-ди. КоракалпоFистон Республикасининг уму-мий ер майдони 166,591 минг км2 га тенг, 2012 йил якуни буйича ахоли сони 1711,7 минг кишига етган, уртача зичлик 1 км2 май-донга 10,1 кишини ташкил этади1. Шу жумладан, зичлик дехкончилик х,удудларида 1 км2 майдонга 26-29 кишини, чул ерларда эса 2 км2 га 1 кишини ташкил этади. Айрим хужаликлардан туман марказларгача булган

масофа 60-90 км гача, хужаликлар орасидаги масофа эса 20-40 км гача етади2.

Туманлар, марказлар, хужаликлар орасидаги масофаларнинг узоклиги, шунинг-дек, х,удуддаги сувсизлик ва шурланишнинг кучлилиги экологик муаммоларга сабаб булмокда. Натижада, хозирги кунда мамлакат ахолисининг озик-овкат махсулотларига булган талабининг кондирилиш дара-жасининг пасайиши кузатилмокда. Маълумки, кишлок хужалигида етиштирилган махсулотларнинг 80-90% и кайта ишланган озик-овкат махсулотлари холида чикарилади. Илмий тадкикотлар натижаларига ва хисоб-китобларга кура, КоракалпоFистон Республи-касида 2012 йилда ахоли жон бошига хакикий истеъмол килинган махсулотнинг ахоли жон бошига меъёр буйича исътемол килиниши ло-зим булган махсулотга нисбати буйича олин-ган ахолининг озик-овкат махсулотларига булган талабининг кондирилиш даража-си коэффициенти Ктк куйидагига тенг: нон ва нон махсулотлари - 1,14, гушт ва гуш махсулотлари - 0,73, сут ва сут махсулотлари

- 1,206, ёF махсулотлари - 1,486, картошка -0,835, тухум - 0,473, шакар - 0,889, сабзавот махсулотлари - 1,79 ва мева махсулотлари

- 1,063. Демак, мамлакатда ахолининг маъ-лум бир турдаги махсулотларга булган тала-би тула кондирилган3.

Узбекистон республикасида 20002010 йиллар ичида ишлаб чикарилган ялпи ички махсулотда кишлок хужалиги махсулотларининг улуши 30 фоиздан 17,5 фоизга камайди.4 Бунга асосий сабаб - ре-спубликамизда индустриялаштириш жа-раёнининг ривожланиши натижасида шу давр ичида саноат махсулотларини ишлаб чикариш хиссасининг 14,2 фоиздан 24,0 фо-

1 Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва курсаткичлари хамда 2011-2015 йилларга мулжалланган прогнозлари: статистик туплам. - Т.: "Узбекистон", 2011. -7-б.

2 Балташева З.А. КоракалпоFистон Республикасида озик-овкат саноатини ривожлантиришни маркетинг стратегияларини ишлаб чикиш: Иктисод. фан. номзод-лиги учун дисс. - Т.: ТДИУ, 2012. -24-б.

3 Узбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг 2011 йилнинг асосий якунлари ва 2012 йилда Узбекистонни ижтимоий-иктисодий ривож-лантиришнинг устувор йуналишларига баFишланган Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги "2012 йил Ватанимиз тараккиётини янги боскичга кутарадиган йил булади" мавзусида-ги маърузасини урганиш буйича укув кулланма. - Т.: "Иктисодиёт". 2012. -148-б.

4 Уша ерда. 7-б.

изга купайишидир. Факат кейинги 2010-2012 йиллар ичидагина унинг усиши 6,8 фоиз-дан 7,0 фоизгача купайган ёки шу давр ичи-да кишлок хужалиги мах,сулотларини ишлаб чикаришнинг уртача усиши 6,8 фоизни таш-кил этган.

Умуман, ялпи ички мах,сулотда кишлок хужалиги мах,сулотларининг улуши республика буйича 2005-2012 йиллар 26,3 фоиздан 17,5 фоизга камайган булса, КоракалпоFистонда бу курсаткич 26,6 фоиздан 22,6 фоизга камайган. Республикада кишлок хужалиги мах,сулотларининг ЯИМдаги улушининг камайишига асосий сабаб саноат мах,сулотларини ишлаб чикаришнинг усиши х,исобланади. Саноат мах,сулотларини ишлаб чикаришнинг ЯИМдаги улуши 2000-2012 йиллар ичида 14,2 фоиздан 24,2 фоизга купайган.

Мамлакатимиз олдига куйилган асосий иктисодий вазифа - унинг аграр индустриал давлатдан индустриал-аграр давлатга ай-лантирилиши уз вактида Президентимиз то-монидан белгилаб берилган эди. Президентимиз узларининг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 21 йил-лигига баFишланган тантанали маросимда-ги маърузаларида: "Узбекистон тарихан киска муддатда иктисодиёти бир ёклама ривожлан-ган, асосан пахта хом ашёси етказиб беришга мослашган, пахта якка х,окимлиги х,алокатли тус олган колок республикадан тез суръат-лар билан усиб бораётган замонавий саноат тармоFига эга булган, жадал тараккий этаёт-ган мамлакатга айланди"1, деб айтган эдилар. Республика буйича ялпи ишлаб чикарилган миллий мах,сулот улушида кишлок хужалиги мах,сулотларини ишлаб чикаришнинг х,иссаси камаётган булса-да, 2006-2011 йиллар ичида кишлок хужалиги мах,сулотини ишлаб чикариш мукобил (6,7-6,6) фоиз даражасида усиб борган.

Бунинг асосий сабабларидан бири -кишлок хужалигида олиб борилаётган иктисодий ислох,отларнинг натижасидир. 2005-2012 йиллар давомида Тошкент вилояти буйича ишлаб чикарилган кишлок хужалиги мах,сулотларининг республика буйича ишлаб

1 Президент Ислом Каримовнинг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 21 йил-лигига баFишланган тантанали маросимдаги маъру-заси. 06.12.2013. http://press-service.uz/uz/news/show/ dokladi/securing_uzbekistans_ prosperity_through_/

чикилган ялпи мах,сулотдаги улуши 11,0 фоиздан 13,3 фоизга, Андижон вилояти буйича 9,8 фоиздан 10,0 фоизга, Самарканд вилояти буйича 0,2 фоизга, Сурхондарё буйича 0,7 фоизга купайган.

Ялпи кишлок хужалиги мах,сулотини ишлаб чикаришнинг усиши, асосан, гектар буйича х,осилдорликнинг усиши х,исобига эришилган. 2010-2012 йиллар ичида пахта х,осилдорлиги гектарига 25,6 центнердан 26,4 центнер-га, буFдой - 46,5 центнердан 47,3 центнерга, картошка - 191,9 центнердан 201,4 центнер-га, полиз мах,сулотлари - 255,4 центнердан 268,4 центнерга, боFдорчилик мах,сулотлари - 92,9 фоиздан 104,4 фоизга ва узумчилик мах,сулотлари 92,2 фоиздан 106,2 фоизга купайган.

Статистик маълумотлар ва прогнозлар асосида кишлок хужалиги мах,сулотлари ишлаб чикариш х,ажмининг 2015 йил-да 2010 йилга нисбатан 1,3 баробар оши-ши кутилмокда. Бу борада келгуси йиллар-да кишлок хужалигида олиб бориладиган узгаришларнинг асосий вазифаси - кишлок хужалиги ишлаб чикаришининг прогрессив усулларини ташкил этиш, кишлок хужалиги экинлари х,осилдорлиги ва чорвачилик мах,сулдорлигини ошириш асосида мах,сулот етиштириш х,ажмининг изчил усиб бориши-ни таъминлашнинг асосий шакли булган фер-мерлик институтини янада мустах,камлаш ва ривожлантириш зарур.

Келгуси йилларда усимликшунослик сох,асида кишлок хужалиги мах,сулотларини етиштиришда илFор агротехнологияларни, хом ашё ва сувни тежайдиган замонавий тех-нологияларни, селекция ва уруFчилик усулларини жорий этишга алох,ида ах,амият бериш керак.

Ушбу чора-тадбирларнинг амалга ошири-лиши 2011-2015 йилларда кишлок хужалиги экинлари х,осилдорлигини кутариш, минерал УFитлардан фойдаланиш самарадорлигини 15 фоизга ошириш, шунингдек, суFориш учун сув сарфини 12 фоизга камайтириш имкони-ни беради.

Шу билан бирга, мева-сабзавот мах,сулотлари тайёрлашни 1,5 баробарга, картошка етиштиришни 1,4 баробарга, полиз экинлари ва узум етиштиришни 1,3 баробарга купайтириш, уларнинг кишлок хужалиги

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

□ 2000 йил □ 2010 йил

2-чизма. Кишлок, хужалиги махсулотларини ишлаб чик,аришнинг вилоятлар буйича кесими (умумий х,ажмга

нисбатан % да)1

экинлари таркибидаги умумий улушини, техник экинлар ва Fалла етиштириш хажмини баркарор саклаб долган холда, 2010-2015 йиллар давомида 59 фоиздан 70 фоизга ет-казиш хисобидан кишлок хужалигида ишлаб чикариш таркибини сифат жихатидан узгартиришга эришиш зарур.

Кишлок хужалиги махсулотларини ишлаб чикаришда КоракалпоFистон Республикасида ишлаб чикарилган кишлок хужалиги махсулотларининг улуши 2010 йили республика буйича умумий хажмга нисбатан фоиз хисобида 3% ни ташкил этган, холос (2-чиз-ма).

Юкорида келтирилган тадбирлар ва та-клифлар республикада ва, шу жумладан, КоракалпоFистон Республикасида кишлок хужалиги махсулотларини ишлаб чикаришни купайтиришга асос борлигини ифодалайди.

Табиатда ер ва сув ресурслари чекланган, улар такрор ишлаб чикарилмайдиган ресурс-лар хисобланади. Хозирги даврда кишлок хужалигида 42-46 млрд м3 хажмдаги сув ре-сурсларидан фойдаланилмокда. Шунинг учун хар бир гектар ер ва хар бир куб метр сувдан тадбиркорлик билан, фан-техника

1 Балташева З.А. КоракалпоFистон Республикасида озик-овкат саноатини ривожлантиришнинг маркетинг стратегияларини ишлаб чикиш. Иктисод. фан. номзод-лиги учун дисс. - Т.: ТДИУ, 2012. -32-б.

ютукларини жорий этиб, йил давомида тулик ва самарали фойдаланиш лозим.

Республикамизда Амударё хавзасининг куйи кисмида кишлок хужалиги махсулотларини етиштириш нафакат сув танкислиги, балки Орол денгизи экологик му-аммоси туфайли хам кийинлашиб бормокда. Кейинги вактларда кишлок хужалиги ишлаб чикаришининг кайд этилган прогноз курсаткичларига эришиш учун 2011-2015 йилларда суFориладиган ерларнинг мелиора-тив холатини тубдан яхшилаш ва унумдорли-гини ошириш чораларини куриш лозим.

Махсус ташкил этилган сугориладиган ерларнинг мелиоратив холатини яхшилаш фон-ди маблаFлари хисобидан 2011-2015 йилларда мелиоратив иншоотларни куриш, реконструкция килиш ва таъмирлаш, томчилатиб сугориш тизимини йулга куйиш ва мелиорация техникасини харид килиш буйича карийб 500 миллион долларга тенг катор лойихаларни амалга ошириш кузда тутилмокда. Бу эса кишлок хужалигида фойдаланилаётган 1,4 миллион гектар ер майдонининг мелиоратив холатини яхшилашнинг имконини беради2.

2 Балташева З.А. К1оракалпоFистон Республикасида озик-овкат саноатини ривожлантиришнинг маркетинг стратегияларини ишлаб чикиш: Иктисод. фан. номзод-лиги учун дисс. - Т.: ТДИУ, 2012. -140-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

Натижада етиштирилган кишлок хужалиги махсулотларини кайта ишлаш тизимини ри-вожлантириш хисобига кишлок хужалиги махсулот ишлаб чикарувчиларнинг даромад-ларини оширишга имкониятлар анча кенгая-ди, яъни куйидаги тадбирларни амалга оши-риш зарур:

- кишлок хужалиги экинларининг эколо-гик мухитга мослашган янги навларини яра-тиш, чорва молларининг наслини яхшилаб бориш, уруFчилик тимизини такомиллашти-риш йуналишидаги амалий ва инновацион лойихаларни устувор равишда молиялашти-риш;

- кишлок жойларида яшаётган ахолининг асосий ва энг мухим даромад манбаи булган, шунингдек, мамлакат ахолисини озик-овкат махсулотлари билан таъминлашда катта ахамиятга эга булган чорвачилик сохасини ривожлантириш;

- экологик жихатдан оFир булган худудларда истикомат килаётган ва кишлок хужалигида мехнат килаётган ахоли даро-мади хамда турмуш даражасини ошириш-да кичик бизнес, хусусий тадбиркорлик фаолиятини ривожлантиришнинг ташкилий-иктисодий, хукукий асосларини такомиллаш-тириш, кишлок хужалигини ривожлантиришнинг устувор йуналишларини татбик этиш за-рур.

Сифати тез бузиладиган, транспортда та-шиш ва саклаш учун нокулай булган кишлок хужалиги махсулотларини кайта ишлаш ма-саласи кишлок хужалиги иктисодини юксал-тиришда доимо долзарб масала булиб кел-ган. Одатда, кайта ишлаш сохаларини ривожлантириш деганда, биринчи навбатда, замо-навий саноат асосидаги кайта ишлаш корхо-налари фаолияти куз олдимизда гавдалана-ди. Бу туFри, аммо масаланинг яна бир томо-ни мавжуд. Амалиётга эътибор каратадиган булсак, хар бир кишлок оиласида анъана-вий равишда йилига камида 150-200 литр хажмдаги мева-сабзавот махсулотлари кайта ишланиб кишга Fамлаб куйилади. Бу уртача хисоб-китоблар билан бахоланадиган булса, республикамиз доирасида кишлок оилалари томонидан хар йили 800 млн литр хажмдаги кайта ишланган мева-сабзавот махсулотлари тайёрланишини билдиради.

Шунинг учун хам, кишлок хужаликларида анъанавий технологиялар асосида мева-сабзавот махсулотларини кайта ишлаш кичик корхоналарини ташкил этиш ва уларни дав-лат доирасида раFбатлантириш, худудларда тупланган илFор тажрибаларни оммалаш-тириш, кишлок оилаларида махсулотларни кайта ишлаш учун зарур булган техник асбоб-анжомлар савдосини янада ривожлантириш зарур.

Адабиётлар:

1. Каримов И.А. Барча режа ва дастурларимиз Ватанимиз тараккиётини юксалтириш, халкимиз фаровонлигини оширишга хизмат килади. - Т.: "Узбекистон", 2011.

2. Узбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг 2011 йилнинг асосий якун-лари ва 2012 йилда Узбекистонни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришнинг устувор йуналишларига баFишланган Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг маж-лисидаги "2012 йил Ватанимиз тараккиётини янги боскичга кутарадиган йил булади" мавзусидаги маърузасини урганиш буйича укув кулланма. - Т.: "Иктисодиёт", 2012. -282-бет.

3. Балташева З.А. КоракалпоFистон Республикасида озик-овкат саноатини ривожлантиришнинг маркетинг стратегияларини ишлаб чикиш: Иктисод. фан. номзодлиги учун дисс. - Т.: ТДИУ, 2012. -148-б.

4. Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йил-ларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва курсаткичлари хамда 2011-2015 йилларга мулжалланган прогнозлари: статистик туплам.- Т.: "Узбекистон", 2011. -140-б.

5. Президент Ислом Каримовнинг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 21 йиллигига баFишланган тантанали маросимдаги маърузаси. 06.12.2013. Манба: http://press-service.uz/uz/news/show/dokladi/securing_uzbekistans_ prosperity_through _/

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.