Научная статья на тему 'Epidemiological aspects of distribution of components of the metabolic syndrome among residents of Bukhara, Uzbekistan'

Epidemiological aspects of distribution of components of the metabolic syndrome among residents of Bukhara, Uzbekistan Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
106
21
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МЕТАБОЛИЧЕСКИЙ СИНДРОМ / ГИПЕРТОНИЯ / ОЖИРЕНИЕ / ГИПЕРЛИПИДЕМИЯ / РАСПРОСТРАНЕННОСТЬ / ГОРОДСКОЕ НАСЕЛЕНИЕ / METABOLIC SYNDROME / HYPERTENSION / OBESITY / GIPER-LIPIDEMIA / PREVALENCE / URBAN POPULATION / МЕТАБОЛИК СИНДРОМ / СЕМИЗЛИК / ТАРқАЛГАНЛИК / ШАХАР АҳОЛИСИ

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Рузиев Ойбек Авлаевич, Очилова Дилором Абдукаримовна

Мақолада юрак қон-томир касалликлари ва полиметаболик бузилишларни ўзаро боғлиқлигини ифодаловчи метаболик синдромнинг асосий компонентларини аҳоли орасида тарқалишини ўрганиш бўйича ўтказилган эпидемиологик текширув натижалари баён қилинган. Метаболик синдром компонентлари артериал гипертония, ортиқча тана вазни, глюкозага толерантликнинг бузилиши ва гиперлипидемиянинг шаҳар аҳолиси орасида тарқалишининг жинсга ва турли ёш гуруҳларига хос хусусиятлари ёритилган.В данной статье отражены результате эпидемиологических исследований изучающих распространенности основных компонентов метаболического синдрома среди населения связанных с сердечно-сосудистыми заболеваниями и полиметаболическими заболеваниями. Приведены результате распространенности основных компонентов метаболического синдрома включающих артериальную гипертонию, избыточного масса тела, нарушение толерантности к глюкозе и гиперлипидемию среди различных возрастных групп и половой принадлежности населения города.In given article are reflected result of epidemiological researches of basic components of a metabolic syndrome studying to prevalence among the population connected with cardiovascular diseases and polymetabolic diseases. The weight of a body, tolerance infringement are resulted in glucose and hyperlypidhemia among various age groups and a sex of the population of a city result of prevalence of the basic components of a metabolic syndrome including an arterial hypertension, superfluous.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Epidemiological aspects of distribution of components of the metabolic syndrome among residents of Bukhara, Uzbekistan»

УДК: 616.379-008.64

МЕТАБОЛИК СИНДРОМ КОМПОНЕНТЛАРИНИ БУХОРО ШАХРИ АХОЛИСИ ОРАСИДА ТАРКАЛИШИНИНГ ЭПИДЕМИОЛОГИК ЖИХАТЛАРИ

РУЗИЕВ ОЙБЕК АВЛАЕВИЧ Бухоро давлат тиббиёт институти, ички касалликлар кафедраси ассистенти. Бухоро шахри. Узбекистон Республикаси

ОЧИЛОВА ДИЛОРОМ АБДУКАРИМОВНА Бухоро давлат тиббиёт институти фармакология, нормал ва патологик физиология кафедраси ассистенти. Бухоро шахри.

Узбекистон Республикаси АННОТАЦИЯ

Мацолада юрак цон-томир касалликлари ва полиметаболик бузилишларни узаро боглицлигини ифодаловчи - метаболик синдромнинг асосий компонентларини ацоли орасида тарцалишини урганиш буйича утказилган эпидемиологик текширув натижалари баён цилинган.

Метаболик синдром компонентлари артериал гипертония, ортицча тана вазни, глюкозага толерантликнинг бузилиши ва гиперлипидемиянинг ша^ар ацолиси орасида тарцалишининг жинсга ва турли ёш гуруцларига хос хусусиятлари ёритилган.

Калит сузлар: метаболик синдром, гипертония, семизлик, гиперлипидемия, тарцалганлик, шахар ацолиси

ЭПИДЕМИОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ РАСПРОСТРАНЕНИЯ КОМПОНЕНТОВ МЕТАБОЛИЧЕСКОГО СИНДРОМА СРЕДИ ЖИТЕЛЕЙ ГОРОДА БУХАРЫ

РУЗИЕВ ОЙБЕК АВЛАЕВИЧ

ассистент кафедры внутренних болезней Бухарского

государственного медицинского института г. Бухара.

Республика Узбекистан ОЧИЛОВА ДИЛОРОМ АБДУКАРИМОВНА ассистент кафедры фармакологии, нормальной и патологической физиологии Бухарского государственного медицинского института г. Бухара. Республика Узбекистан

АННОТАЦИЯ

В данной статье отражены результате эпидемиологических исследований изучающих распространенности основных компонентов метаболического синдрома среди населения связанных с сердечно-сосудистыми заболеваниями и полиметаболическими заболеваниями. Приведены результате распространенности основных компонентов метаболического синдрома включающих артериальную гипертонию, избыточного масса тела, нарушение толерантности к глюкозе и гиперлипидемию среди различных возрастных групп и половой принадлежности населения города.

Ключевые слова: метаболический синдром, гипертония, ожирение, гиперлипидемия, распространенность, городское население

EPIDEMIOLOGICAL ASPECTS OF DISTRIBUTION OF COMPONENTS OF THE METABOLIC SYNDROME AMONG RESIDENTS OF BUKHARA, UZBEKISTAN

RUZIEV OYBEK A VLA YEVICH

assistant to department of internal diseases of the Bukhara state medical institute Bukhara. Republic of Uzbekistan OCHILOVA DILOROM ABDUKARIMOVNA assistant to department of pharmacology, normal and pathological

physiology of the Bukhara state medical institute Bukhara. Republic

of Uzbekistan

ABSTRACT

In given article are reflected result of epidemiological researches of basic components of a metabolic syndrome studying to prevalence among the population connected with cardiovascular diseases and polymetabolic diseases. The weight of a body, tolerance infringement are resulted in glucose and hyperlypidhemia among various age groups and a sex of the population of a city result of prevalence of the basic components of a metabolic syndrome including an arterial hypertension, superfluous.

Keywords: metabolic syndrome, hypertension, obesity, giper-lipidemia, prevalence, urban population

Долзарблиги. Охирги йилларда бутун дунё олимлари орасида юрак - кон томир касалликлари ва метаболик бузилишлар орасидаги узаро богликликни урганишга эътибор кучайиб бормокда. Гарб мамлакатларида метаболик синдромнинг таркалиши уртача 25-35%ни ташкил килади ва ёш ошиши билан унинг частотаси ошиши кузатилади. 60 ёшдан катталар орасида 42-43,5% гача таркалган. АКШда метаболик синдром билан 47 миллион киши зарарланган. [Н.В. Перова ва б. 2001]. Европада эса а^олининг % кисми метаболик синдромдан азият чекади. Фремингем текширишларига кура метаболик синдром эркаклар орасида 22%, аёллар орасида 27% гача таркалган. [W.B.Kannel, 2000]. Метаболик синдром бир-бири билан узаро патогенетик бо^ик комплекс метаболик бузилишлар билан кечади, унинг ривожланишида бирламчи сабаб булувчи патогенетик звенони аниклаш кийин. Метаболик синдром патогенезини тушинтириб берувчи куп сонли тадкикотларнинг ягона хулосаси- бу синдром у ёки бу компонентнинг устуворлиги билан оганизмнинг

турмуш тарзи ва индивидуал -типологик хусусиятларига кура турлича кечадиган метаболик бузилишларнинг симптомакомплексидир. МС нинг таркалиши, келиб чикиш генези, диагностикаси ва симптомларини коррекциялаш, кечишидаги узига хос минтакавий хусусиятларини урганиш чукур илмий асосланган теширишлар утказишни такозо килади.

Максад. Бухоро шахри а^олиси орасида метаболик синдром ва унинг асосий компонентларини таркалиши хусусиятларини урга-ниш

Вазифалар.

Ах,оли орасида метаболик синдром асосий компонентларини таркалишини урганиш

Турли ёшларда метаболик синдром компонентларининг узига хос хусусиятларини урганиш. Метаболик синдром компонентларининг аёллар ва эркакларда узига хослигини урганиш

Материал ва усуллар.

Тадкикотлар 20 ёшдан- 69 ёшгача булган уюшмаган ах,оли орасидан тасодифий танлаш (Оуэн 1976) оркали ажратиб олинган 797 кишида олиб борилди. Текширилувчиларнинг 555 тасини аёллар ва 242 тасини эркаклар ташкил килди.

Электрокардиография текшируви 3 каналли «Альтоник» ЭКГ аппарати ёрдамида 50 мм/сек тезликда 12 та тармокда олинди. Кон босимини улчашда Коротков усулидан фойдаланилди. Кон босими икки марта улчаниб уртача курсаткичлар х,исобга олинди. Артериал гипертония даражасини белгилаш учун ЖССТ нинг 1999 йил таклиф килган таснифидан фойдаланилди. Ортикча тана вазни ва семиз-ликни аниклаш учун тана массаси индекси (индекс Кетле) дан фойдаланилди. ТМИ= вазн (кг) / буй (м)2. ТМИ 25 дан юкори булган х,олатларда ортикча тана вазни, 30 дан юкори булганда эса семизлик

деб х,исобланди. Абдоминал семизлик сантиметрли лента ёрдамида аникланди. Корин айланаси аёлларда 80 см дан, эркакларда 94 смдан катта булганда абдоминал семизлик деб бах,оланди. Глюкозага толерантлик синамасини утказиш учун кондаги глюкоза микдори 3 марта «Аkuchek» глюкометри ёрдамида аникланди: оч холатда эрталаб, 75 гр. глюкоза бергандан 1 соат ва 2 соат кейин. Кондаги липидлар - умумий холестерин ва триглицеридлар микдори аникланди.

Натижа ва тахлиллар

Метаболик синдромнинг ташхислаш критерийси ВНОК нинг 2009 йилги тавсиясига кура асосий критерий - абдоминал семизлик ва кушимча критерийларга ажратилади. МС нинг кушимча критерийларига - артериал гипертония (>140/90 мм.сим.уст.), ЗЮЛП микдорининг камайиши (аёлларда <1,2 ммоль/л, эркакларда < 1,0ммоль/л), ЗПЛП микдорининг ортиши (>3,0 ммоль/л) глюкозага толерантликнинг бузилиши (синамадан 2 соат кейин 7,8-11,1 ммоль/л) ва на^орги гипергликемия (>6,1 ммоль/л) киритилган. Тавсияга кура МС асосий критерий ва иккита кушимча критерийлари аникланганда ташхисланади.

Метаболик синдромнинг асосий критерийси абдоминал семизлик куплаб тадкикотларнинг натижаларига кура инсулинга резистент-лик х,олати ва юрак кон-томир касалликларини келиб чикишида асосий хавф омили булиб хизмат килади. Утказилган текшириш натижаларига кура аёлларнинг 42,57% ида, эркакларнинг 36,51% ида абдоминал семизлик борлиги аникланди.

1- Жадвал

Ах,оли орасида абдоминал семизликнинг таркалиши

Ёш гуру^лари Аёллар Эркаклар

20-29 ёш 17,74 14,45

30-39 ёш 46,49 ** 35,54*

ТЕРАПИЯ 61

40-49 ёш 46,55 29,31

50-59 ёш 62,50 * 54,65**

60-69 ёш 78,13 * 48,64

Жами 42,57 36,51

Изо*,: жадвалда олдинги ёш гуру*ига нисбатан ишончли фарки курсатилган

Аёллар орасида абдоминал семизликни ёш ошиб бориши билан барча гуру*ларда усиб боришини кузатиш мумкин. Эркакларда 20-29 ёшга нисбатан 30-39 ёшли гуру*да 2,46 марта, 50-59 ёшли гуру*да 40-49 ёшга нисбатан 1,86 марта усиши кузатилди (p<0,01).

Шунингдек, ортикча тана вазни ва семизликнинг учраши *ам сезиларли юкори ракамларни курсатди. Аёллар орасида ОТВ 20,65%ни, семизлик 18,48% ни ташкил килди. Эркаклар орасида ОТВ ва семизликнинг таркалиши мос равишда 32,27% ва 14,87%ни ташкил килди. Шундай килиб текширилаётган 39,13% аёлларда, 47,14% эркакларда меъёрдан ортикча вазн муаммоси борлиги аникланди.

2- Жадвал

ОТВ ва Семизликнинг а*оли орасида таркалиши

Ёш гуру*лари ОТВ Семизлик

Эркаклар Аёллар Эркаклар Аёллар

20-29 ёш 23,65 12,37 4,55 3,23

30-39 ёш 34,46** 22,81 * 16,35* 20,18 **

40-49 ёш 28,86 20,69 28,56* 22,41*

50-59 ёш 35,27* 25,00 * 26,85 36,11 *

60-69 ёш 22,64 35,94 ** 17,48 32,81

Жами 32,27 20,65 14,87 18,48

Изо*: жадвалда олдинги ёш гуру*ига нисбатан ишончли фарки курсатилган

Та*лил натижаларининг курсатишича ёш 30 дан ошиб боргани сари аёлларда ва эркакларда *ам ОТВ, *ам семизликнинг учраш частотаси кескин ошиб бориши кузатилмокда (p<0,05).

Метаболик синдромнинг му*им критерийларидан бири углеводлар алмашинувининг бузилиши *исобланади. Текширилаёт-ган *ар бешинчи аёлда углеводларга толерантликнинг бузилиши аникланди. (20,0%), эркакларда бу курсатич 22,62% ни ташкил килди. Кандли диабетнинг таркалиши аёлларда 5,64%, эркакларда 6,34% учради. Кандли диабетнинг 3,09%и текширишлар давомида аникланди. Даволаш профилактика муассаларида назоратда туради-ганлар 2,55%ни ташкил килди.

3- Жадвал

ГТБ ва КД нинг а*оли орасида таркалиши.

Ёш гуру*лари ГТБ КД

эркак аёл эркак аёл

20-29 ёш 9,25 11,35 - 1,08

30-39 ёш 19,37* 25,44 * - -

40-49 ёш 27,63* 21,55 3,04 5,17

50-59 ёш 24,33 22,22 19,24* 18,05 *

60-69 ёш 32,56* 30,16 * 18,52 15,88

Жами 22,62 20,00 6,34 5,64

Изо*,: жадвалда олдинги ёш гуру*ига нисбатан ишончли фарки курсатилган

Глюкозага толерентликнинг бузилиши эркакларда ёш ошиб бориши билан ортиб бораётганлигини кузатиш мумкин. Факат 50-59 ёшлиларда бу курсаткич олдинги ёш гуру*ига нисбатан камрокни ташкил килди ф>0,05). Аёллар орасида иккинчи ёш гуру*ида биринчи ёш гуру*ига нисбатан сезиларли усиш (2,24 марта) кузатилган булса, бешинчи ва олтинчи ун йилликда ГТБ сезиларли пасайган ф>0,05). Кейинги ёш гуру*ларида статистик ишонарли *олатда ГТБ курсаткичи ошганлигини куриш мумкин (p<0,05). Муаммонинг иккинчи томони шундаки, КД билан огриган беморларнинг ярмидан ортиш текширишлар давомида аникланмокда. Бу эса углеводлар алмашинувининг

бузилишларини ташхислаш усулларини такомиллаштириш лозим-лигини курсатади.

Метаболик синдромнинг яна бир компоненти АГ нинг таркали-ши *ам а*оли орасида юкори даражада эканлиги текширишларимиз-да аникланди. АГ нинг аёллар орасида таркалиши 20,54%ни, эркак-лар орасида таркалиши 30,26% ни, а*оли орасида таркалиши 25,94% ташкил килмокда.

4- Жадвал

А*оли орасида АГ нинг таркалиши

Ёш гуру*лари Аёллар Эркаклар

20-29 ёш 1,06 2,44

30-39 ёш 16,52 * 8,92*

40-49 ёш 22,41 * 29,80**

50-59 ёш 37,50 ** 48,64**

60-69 ёш 62,50 ** 52,62*

Жами 20,54 30,26

Изо*: жадвалда олдинги ёш гуру*ига нисбатан ишончли фарки курсатилган

А*олининг барча ёш гуру*ларида аёллар орасида *ам, эркаклар орасида *ам АГ нинг таркалиши ёшга пропорционал равишда статистик ишончли равишда усиб бориши кузатилди (р<0,05). Бу маълумотлар а*оли орасида 30 ёшдан ошганларда АГ хавфи ошиб боришини курсатади.

Липидлар алмашинувининг бузилишларига ба*о бериш максадида триглицеридлар ва умумий холестерин микдорини аникланди. Маълумотларга кура аёллар орасида гиперхолестеринемия 14,22%ни, гипертриглицеридемия 20,38%ни ташкил килди. Эркаклар орасида бу курсаткичлар мос равишда 17,32%; ва 34,62%.

ТЕРАПИЯ

64

5 -Жадвал

А*оли орасида гиперлипидемиянинг таркалиши

Ёш гуру*лари гиперхолестерине мия гипертриглицериде мия

Аёллар Эркаклар Аёллар Эркаклар

20-29 ёш 8,96 10,22 10,45 12,00

30-39 ёш 7,69 16,34* 17,50 * 28,94*

40-49 ёш 10,00 22,31* 24,00 * 34,89*

50-59 ёш 30,00 * 32,16* 34,48 * 45,62*

60-69 ёш 28,00 29,65 28,00 32,19

Жами 14,22 17,32 20,38 34,62

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Изо*: жадвалда олдинги ёш гуру*ига нисбатан ишончли фарки курсатилган.

Натижаларнинг та*лилидан ГХ бошка компонентлардан фаркли равишда аёллар орасида 50 ёшдан кейин сезиларли ошиши аник-ланди, эркаклар орасида эса бошка компонентлар сингари 30 ёшдан кейин сезиларли равишда ошиб боряпти.

ГТГ аёллар ва эркаклар орасида *ам 30 ёшдан кейин аник сезиларли фарк билан усиб бормокда. 30-39 ёшли гуру*да ГТГ 2029 ёшли гуру*га нисбатан 1,67 марта, эркакларда 2,41 марта статистик ишонарли равишда ортиб бормокда (р<0,05). 60 ёшдан кейин хар иккала жинсда *ам ГТГ курсаткичи бирмунча камайганлиги кузга ташланади.

Хулоса.

1. Бухоро ша*ри а*олиси орасида МС компонентлари сезиларли даражада кенг таркалган.

2. А*оли орасида артериал гипертония, ортикча тана вазни ва абдоминал семизлик, ГТБ ва ГТГ 30 ёшдан кейин сезиларли равишда ёшга пропорционал усиши кузатилади. ГХ нинг усиши 50 ёшдан кейин бошланади.

3. Артериал гипертония, гиперлипидемия, ОТВ, ГТБ ва КД эркаклар орасида, абдоминал семизлик ва семизлик аёллар орасида кенг таркалган.

4. МС нинг алох,ида компоненти учраши х,оллари кам кузатилди. Купчиликда МС иккита ёки учта компоненти биргаликда аникланади.

Адабиётлар руйхати:

1. Благосклонная Я.Б., Шляхто Е.В., Красильнокова Е.И. Метаболический сердечно-сосудистый синдром - Рус. мед. журнал 2001, 9, 67-72.

2. Бутрова С.А. Метаболический синдром: патогенез, клиника, диагностика, подходы к лечению - Рус. мед. журнал. 2001, 2, 56-61.

3. Диденко В.А., Симонов Д.В. Особенности гипертонического сердца при артериальной гипертонии, сочетающейся с синдромом инсулинорезистентности - Клин. медицина. 1999, 6, 28-32.

4. Перова Н.В., Метельская В.А., Оганов Р.Г. Метаболический синдром: патогенетические взаимосвязи и направления коррекции -Кардиология 2001, 3, 4-9.

5. Саидов С.А., Роль вегетативной нервной системы в генезе метаболического синдрома - Медицинский журнал Узбекистана 2006 № 3 С. 121-125

6. Ташкенбаева Э.Н. Гиперурикемия в механизмах развития метаболического синдромаи сердечно - сосудистых осложнений -Медицинский журнал Узбекистана 2006 4, 91-95

7. Яськова К.Н., Мычка В.Б., Чазова И.Е., Творогова М.Г. Инсу-линорезистентность и методы ее диагностики. Лабораторная медицина 2003, 6.

8. Austin M.A., Hokanson J.E., Edwards K.L. Hypertriglyceridemia as a cardiovascular risk factor - Am. J. Cardiol. 1998, 81, 7B-12B.

9. Baillie G.M., Sherer J.T., Weart C.W. Insulin and coronary artery disease: is syndrome X the unifying hypothesis? - Ann. Pharmacother. 1998, 32, 233-247.

10. Gornostaev V., Mychka V., Chazova I., Dvoskina I., Sergienko V. Brain perfusion autoregulation reserve in patients with arterial hypertension and metabolic syndrome - European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging 2003, 30 (2), 254.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.