Научная статья на тему 'Definition of sensitivity of microorganisms to an antibiotic and prophylactics interhospital infectious'

Definition of sensitivity of microorganisms to an antibiotic and prophylactics interhospital infectious Текст научной статьи по специальности «Ветеринарные науки»

CC BY
354
89
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
DISK-DIFFUSE / FPLASMID / L-FORMA / S-FORMA / MIK / MBK / ДИСК-ДИФФУЗ / F-ПЛАЗМИДА / L-ФОРМА / S-ФОРМА / МИК / МБК

Аннотация научной статьи по ветеринарным наукам, автор научной работы — Маматкулова М.Т.

В статье рассморено значение определения чувствительности микроорганизмов к антибиотикам как средства повышения эффективности лечения инфекционных заболеваний, рациональном использовании антибиотиков, предупреждения внутрибольничной инфекции. Сделан вывод, что результаты резистограммы бактерий являются важным маркером для эпидемиологических исследований

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Бактериал инфекцияларни антибиотикларга сезгирлигини аниклаш ва нозокомиал инфекцияларни олдини олиш

In this article describe the definition of sensitivity of microorganisms to antibacteriology equipments has big values at treatment of infectious diseases and preventive maintenance in infection sick-lists. The results bacteriological rezistogramm at epidemiological research is the basic marker.

Текст научной работы на тему «Definition of sensitivity of microorganisms to an antibiotic and prophylactics interhospital infectious»

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2016 №2 (май)

УДК: 616-093

БАКТЕРИАЛ ИНФЕКЦИЯЛАРНИ АНТИБИОТИКЛАРГА СЕЗГИРЛИГИНИ АНИКЛАШ ВА НОЗОКОМИАЛ ИНФЕКЦИЯЛАРНИ

ОЛДИНИ ОЛИШ

МАМАТКУЛОВА МАХБУБАХОН ТОЖИАЛИЕВНА

Тошкент тиббиёт академияси Фаргона филиали Коммунал, мехнат гигиенаси ва эпидемиология кафедраси

fftma@mail.ru

DEFINITION OF SENSITIVITY OF MICROORGANISMS TO AN ANTIBIOTIC AND PROPHYLACTICS INTERHOSPITAL INFECTIOUS

MAMATKULOVA MAHBUBAHON TOJALIYEVNA

Tashkent Medical Academy Fergana branch Chair: communal hygiene, hygiene of work and epidemiology

fftma@mail.ru

ОПРЕДЕЛЕНИЕ ЧУВСТВИТЕЛЬНОСТИ БАКТЕРИАЛЬНЫХ ИНФЕКЦИЙ К АНТИБИОТИКАМ И ПРЕДУПРЕЖДЕНИЕ НОЗОКОМИАЛЬНЫХ ИНФЕКЦИЙ

АННОТАЦИЯ

В статье рассморено значение определения чувствительности микроорганизмов к антибиотикам как средства повышения эффективности лечения инфекционных заболеваний, рациональном использовании антибиотиков, предупреждения внутрибольничной

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2016 №2 (май)

инфекции. Сделан вывод, что результаты резистограммы бактерий являются важным маркером для эпидемиологических исследований. Ключевые слова: диск-диффуз, F-плазмида, L-форма, S-форма, МИК, МБК.

ABSTRACT

In this article describe the definition of sensitivity of microorganisms to anti-bacteriology equipments has big values at treatment of infectious diseases and preventive maintenance in infection sick-lists. The results bacteriological rezistogramm at epidemiological research is the basic marker. Key words: disk-diffuse, F- plasmid, L-forma, S-forma, MIK, MBK

Мавзунинг максади: Микроорганизмларнинг антибиотикларга сезгирликни эрта ани^лаш ва касалхона ичи инфекцияларини олдини олиш.

Антибиотиклар турли бактериал ю^умли касалликларини даволашда ^улланилаётган химиятерапевтик воситалар орасида асосий уринни эгаллайди. Антибиотиклар келиб чи^иши, кимёвий тузилиши, бактерияга ^арши таьсир механизимига кура ^атор группаларга булинади. Антимикроб препаратларни амалиётда кенг (баьзида нотуfри) ^улланиши, бактериаларнинг препаратларга нисбатан чидамли (резистентли) вариантларини шакилланишига олиб келмовда. Тиббиёт амалиётида антибиотиклар ^улланила бошлагандан бери антибиотикка чидамли микроорганизмлар хам пайдо була бошлади ва ю^умли касалликларни кенг тар^алишига сабаб булмо^да. Антибиотикларга микроорганизмларни резистентлиги ^уйидаги механизмларга бо^и^:

1. Фаол антибиотикларни нофаол шакилга айланиши.

2. Маьлум бир антибиотик учун микроорганизм хужайра девори

утказувчанлигини йу^олиши.

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2016 №2 (май)

3. Бактерия хужайрасидаги махсус транспорт тизимининг бузилиши.

4. Микроорганизмларга хаётий зарур метоболитлар хосил

булишидир.

Хозирги пайтда жуда куп патоген микроорганизмларни антибиотикларга сезгир штаммлари пайдо булиб уз навбатида касалхона ичи инфекцияларини келтириб чи^армовда бу холат эса бутун дунёда катта муаммога айланиб бормовда. Бактериаларнинг антимикроб препаратларга нисбатан резистентлик турларини пайдо булишини иккита асосий механизими мавжуд: табиий ва хаёт давомида ортирилган. Бактериаларни резистентлиги уларнинг препаратларни фаолсизлантирувчи ферментлар ишлаб чи^аришига ёки препарат таьсир ^илувчи метаболитини узгартириши модификатция ^илишига бо^и^ булади. Баъзи холларда бактериялар узининг наслий хусусиятларига бо^и^ булмаган холда резистентлик белгиларини намоён ^илади. Купчилик антибактериал препаратлар актив усаётган, булинаётган бактериаларга таъсир ^илади. Баьзи бактериалар эса организмда латент формага кириб олади ва узо^ йиллар яшаши мумкин (сил rçузfатувчиси). Баъзи бактериалар эса узининг хужайра таркибидаги антибактериал препаратлар таъсир ^илувчи нишон структураларини узгартириши мумкин. Масалан бирор бир антибиотик таьсирида маълум бактериалар трансформацияланиш хусусиятига эга булиб L-формага утиб олишади. Бу эса бактерияни уша антибиотикка нисбатан чидамли булишига олиб келади. Бактериялар узларини геномини узгартиришлари о^ибатида хам антибактериал перепаратларга нисбатан резистентлик хусусиятини шакиллантиришлари мумкин. Масалан мутация натижасида бактерия узининг препарат таъсир ^илувчи структурасини, препарат кирувчи пуринларини, препарат билан бо^анувчи о^силларни ёки ферментларини узгартириши мумкин (масалан рибосомадаги 30 S суб бирликни, ДНК га

таьлу^ли РНК полимеразаларни). Микроорганизмлар бундан таш^ари

101

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2016 №2 (май)

резистентликни антибактериал препаратларга нисбатан штаммларини селекциялаши о^ибатида хам намоён ^илишлари мумкин. Ба'зи бактериялар популяциясида антибактериал препаратларга нисбатан чидамли штаммлари пайдо булиши, купинчалик бу штаммлар популяцияда доминант булишига олиб келиши мумкин. Шундай усул билан тилларанг стафилакоккни метициллинга нисбатан чидамли тури хосил булган MIRSA (methicillin resistant S.aures). бундан таш^ари бактерияларнинг антибактериал препаратларга нисбатан резистентлик хусусиятини бактериаларнинг хромасомасига таьлу^ли булмаган ирсий маьлумотларни ташиб юрувчи плазмидлар хам бош^аради. Плазмидлар таркибидаги транспазонлар бактерияларни бир ^анча препаратларга нисбатан чидамлилигини намоён ^илиши мумкин. Шундай ^илиб бактерияларнинг антибактериал препаратларга нисбатан резистентлик хусусияти уларнинг хромасомасига ёки таркибидаги плазмидларга R- плазмид, анг. Resistant, чидамли бо^ивдир бу хусусиятлар кейинги популяцияларга утказилади.

Маьлумотлардан куриниб турибдики амалиётда антибактериал препаратларга нисбатан резистентлик хусусиятини намоён ^илувчи бактерияларнинг кенг тар^алганлиги, ю^умли касалликларни даволашда куплаб муаммоларни келтириб чи^армовда. Шунинг учун, беморни даволаш ма^садида аввалам бор ажратиб олинган ^узfатувчи шу антибиотикка чидамсизми-йу^ми, билган холда дорини танлай билиш зарур. Хозирги ва^тда бактериялар антибиотикларга булган сезувчанлигига кура учта кат^орияга булинади: сезгир, уртача чидамли ва чидамсиз. Микроорганизмларни антимикроб препаратларига сезгирлигини ани^лаш клиник бактериологияни асосий вазифаларидан бири хисобланади. Ажратиб олинган бактерияларнинг антибактериал препаратларга сезгирлик даражасини билиш, ю^умли касалликларни эффектив даволашда

антибактериал препаратларни рационал танлашда ва касалликни

102

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2016 №2 (май)

тар^алиши, ю^ишини олдини олишда (профилактикада) ахамиятлидир. Бош^а томондан бу текширувлар бактерияларни антибиотикларга нисбатан (резистенлик) натижаларини олиниши эпидемиологик текширувлар учун мухим маркет булиши мумкин. Хар ^андай шароитда хам бактерияларнинг антибиотикларга сезгирликларини урганишдаги натижа мивдори курсаткичда берилиши керак. Ажратиб олинган ю^умли касаллик ^узfатувчисини антибиотикларга сезгирлиги хар доим ва даволаш жараёнида ани^ланиб турилиши керак. Бактерияларни антибиотикларга сезгирлигини ани^лашда, ^айси усулларни ^уллашдан ^аътий назар, унинг курсаткичи МИК (минимал ингибиция концентратцияси) хисобланади, яни хемотерапевтик препаратларни минимал концентрацияси, стандарт шароитда текширилаётган культурани усишини тухтатиб ^уйувчи мивдорига ва МБК (минимал бактериоцид концентрацияси) препаратларни минимал концентрацияси, стандарт шароитда текширилаётган культурага бактериоцит таъсир курсатишига айтилади. МИК ва МБК катталигини сезгирлик критерияси терапевтик индекси хисобланади (ТИ). ТИ ни серияли суюлтириш, дискодиффузия Е-тестлар ор^али ани^лаш мумкин.

Терапевтик индекс (ТИ) Т МИК/К- минимал ингибиция концентратцияси. К- терапевтик дозада ^улланилган антибиотикнинг касаллик учолида ёки ^ондаги (мкг/мл) мивдори. Терапевтик индекс нормада 0.3 дан ю^ори булмаслиги керак. Индекс курсаткичи ^анчалик кичик булса препаратларни эфективлиги шунчалик ю^ори булади.

Юкоридагилардан келиб чикиб микроорганизмларни антибиотикларга сезгирлигини аниклашни уз олдимизга максад килиб куйдик.

Текшириш усуллари:

1. Бактериологик усул

2. Диск-диффуз усул

Диск диффузия усули буйича бактерияларнинг антибиотикларга сезгирлигини аницлаш.

Хозирги пайтда фа^ат патоген микроорганизмларни антибиотикларга сезгирлиги ани^ланмовда. Бактериологик лабораторияда 75 та текширувчи материал олинди ва антибактериал препаратларга текширилди. Текширилаётган бактерия култураси "газон" усулида ози^ли агар петри косачасига экилади, сунгра пинцет билан маьлум мивдорда антибиотиклар шимдирилган ^огоз диск бир хил ораливда агар юзасига жойлаштирилади. Экилган косачалар 37 С да бир кун давомида термастатда са^ланади. Диск атрофдаги микроорганизм культурасининг усиши тухтаган зона диаметрига кура, унинг маълум антибиотикларга булган сезгирлиги белгилайди.

Охирги йилларда Республикамизда Узбекистон Америка ^ушма (Феникс Интернешнл ЛТД Хеи Медиа) компанияси томонидан ишлаб чи^илган ва антибиотик шимдирилган дисклар ва уларни ^уйишга ишлатиладиган асбоблар кенг ^улланилмовда.

Хозирги кунда антибиотиклар шимдирилган чи^арилаётган ^огоз дискларни бактерияларни усишни тухтатиш зонаси (сезгир, уртача чидамли) диаметри курсатилади. Шунга асосан бактерияларни антибиотикларга сезгирлиги махсус линейкаларда ани^ланиб махсус жадваллар ёрдамида унинг сезгирлик даражаси аникланиб берилади.

Антибактерияларни бактерия экилган агар юзасига ^уйишда диспансер асбобдан фойдаланиш мумкин, унинг афзаллиги шундан иборатки, ^уйилаётган антибиотиклар хар бир масофаси ва уларнинг стериллиги тули^ таъминланади ва ва^тдан ютилади.

Бундан таш^ари махсус хал^асимон дисклар бир антибиотикнинг хар хил концентрацияси билан шимдирилган булса, у холда текширилаётган бактерия культурасининг ^улланилаётган препаратнинг МИК ёки МБК дозаси ани^ланади.

Текшириш натижалари. Усиши тухтаган зона диаметрининг талкини ва МИК (мкг/мл) нинг эквивалент курсаткичи.

Антибиотиклар Дискдаги микдори (мкг) Усиши тухтаган лизис зона

ЕД диаметри, мм

Цефазолин

Эширихия коли 10 18

Стафилакокклар учун 10 22

Кандидалар - -

Клебциелла - 20

Псевдоманазалар учун - -

Цефтроксин

Эширихия коли 10 15

Стафилакокклар учун 10 10

Кандидалар 10 -

Клебциелла - 10

Псевдоманазалар учун - 15

Таванак

Эширихия коли - 15

Стафилакокклар учун 10 -

Кандидалар - -

Клебциелла - 10

Псевдоманазалар учун - 15

Рикситромицин

Эширихия коли 30 10

Стафилакокклар учун 30 10

Кандидалар 30 -

Клебциелла - 10

Псевдоманазалар учун - 20

Цефотоксим

Эширихия коли 30 15

Стафилакокклар учун 30 15

Кандидалар 30 15

Клебциелла - 10

Псевдоманазалар учун - 8

Амоксиклав

Эширихия коли 5 -

Стафилакокклар учун 5 15

Кандидалар 5 -

Клебциелла - 15

Псевдоманазалар учун - -

Дотасив 30

Эширихия коли 10 20

Стафилакокклар учун 10 10

Кандидалар - 10

Клебциелла - -

Псевдоманазалар учун - -

Супразон

Эширихия коли 15 10

Стафилакокклар учун - 15

Кандидалар - -

Клебциелла - 10

Псевдоманазалар учун - -

Левомицин

Эширихия коли 30 -

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Стафилакокклар учун - 10

Кандидалар - -

Клебциелла - -

Псевдоманазалар учун - -

Дотасив

Эширихия коли 10 20

Стафилакокклар учун - 20

Кандидалар - 10

Клебциелла - -

Псевдомонадалар учун - 20

Мезосеф

Эширихия коли 30 -

Стафилакокклар учун - 15

Кандидалар - -

Клебциелла - -

Псевдоманазалар учун - -

Флуконазол

Кандидлар учун - 20

Юфридаги текширишлардан куриниб турибдики патоген микроорганизмлардан St.aurtus, St. epidermidis, 81^аз1а!18 - цефозолин, цефтроксин, дотосаф, мезосеф каби антибиотикларга, Е. СоИ - таванак, дотосиф, супразон, Candidos - флуконазол, цефотоксим, Klebsiella-амоксиклав, супразон, рокситромицин, Psebdomanas aerogenosa -дотасиф,

Электронный научный журнал «<Биология и интегративная медицина» 2016 №2 (май)

таванак, рокситромицин каби антибиотикларга турли даражада сезгирлик бермовда.

Хулоса.

Хулоса ^илиб шуни айтишимиз мумкинки микроорганизмларни антибиотикларга резистентлигини жуда куп омилларга бо^и^ яъни;

1. Баьзи бир ю^умли касалликларни даволаш ма^садида антибиотикларни мивдоридан камро^ дозада ва камро^ ва^тда ^уллаш.

2. Назоратсиз холда пала партиш антибиотиклар ^уллаш.

3. Антибиотикларни ^уллашдан олдин уларни сезгирлигини ани^ламаслик.

Ю^орида курсатилган сабабларга кура антибиотиклардан унумли ва туfри фойдаланмаслик ор^асидан айни^са антибиотикларни ^уллашдан олдин сезгирлигини ани^ламаслик о^ибатида даволаш профилактика муассасаларида антибиотикларга сезгир штамлар хосил булмовда. Аксарият беморларимизда шартли патоген микроорганизмлар касаллик ва^тида биринчи уринга утиб олмовда. Ю^умли касалликлар шифохонасига мурожат ^илаётган беморларни аксариятда уткир диарея касалликларини сабабчилари булиб вирусли этиология солмо^ли уринни эгалламовда. Касалликларни антибиотикларга сезгирликлари ани^ланмаган холда даво чоралари утказилмовда ушбу холатда антибиотиклар организмга салъбий таъсир курсатибгина ^олмай, балки нормал микрофлорани сифат ва мивдор жихатидан бузилишига хам таьсир этиб касалликларни о™р кечишига олиб келмовда. Бунинг натижасида организмнинг иммун холати пасайиб, микроорганизмларни антибиотикларга сезгир штамлари пайдо булмовда.

Тавсия.

1. Касаллик ^узfатувчисига ^арши антибиотикларни ^улашдан аввал, микроорганизмларни антибиотикларга сезгирлигини ани^лаш.

2. Резистентликка таьсир этувчи омилларни бартараф этиш.

108

Электронный научный журнал «Биология и интегративная медицина» 2016 №2 (май)

3. Иккиламчи инфекцияларни олдини олиш учун узатиш механизимига ^аратилган чора тадбирларни кучайтириш.

Асосий адабиётлар:

1. Мухамедов И.М. ва бошкалар. Микробиология, вирусология ва иммунология дарслик. Тошкент. 2002 й.

2. Muchamedov I.M. ва бошкалар Microbiologia, virusologia va immunologia. Darslik, Тошкент 2006 й.

3. Мухамедов И.М. ва бошкалар. Маъруза матнлари (узбек ва рус тилида) (56 маъруза) 2007 йил.

4. Мухамедов И.М. ва бошкалар. Дарсликни электрон версияси

5. Хаитов Р.Н. Иммунология. Дарслик. Тошкент, 1996

6. Борисов Л.Б. и др. Микробиология вирусология и иммунология. Учебник, Ленинград, 1994.

7. Покровский В.П., Позднеева О.К. Медицинская микробиология. Учебник Москва 1998, 2000.

8. Коротяев В.И. и др. Медицинская микробиология. Учебник. Санкт Петербург, 2002 (Электронная версия).

9. Закиров Н.А. Микробиологиядан лаборатория машгулотларига доир ^улланма (таржима) Тошкент 1992 й.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.