Научная статья на тему 'Бўлажак мусиқа таълими ўқитувчиларини модулли ўқитиш технологиялари асосида касбий компетентлилигини такомиллаштириш'

Бўлажак мусиқа таълими ўқитувчиларини модулли ўқитиш технологиялари асосида касбий компетентлилигини такомиллаштириш Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
255
52
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Oriental Art and Culture
Область наук
Ключевые слова
касбий компетенция / педагогик маҳорат / мусиқий маҳорат / модулли ўқитиш технологияси / мусиқа ўқитувчисининг касбий компетенцияси. / vocational competence / pedagogical skills / music skills / modular teaching technology / music competence of a music teacher

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ш. Оманқулова

мақолада модулли ўқитиш технологиясининг мақсади, бўлажак мусиқа таълими ўқитувчисининг касбий компетенциялари мазмуни кенг ёритилган. Бўлажак мусиқа таълими ўқитувчисининг педагогик фаолиятни амалга оширишга тайёрлиги унинг билим, кўникма ва малакалари билан боғлиқ бўлиб, у эгаллаган касбий компетенциялари орқали мусиқа таълими жараёнида юзага келган педагогик муаммоларини ҳал қилишни таьминлайди

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVING THE PROFESSIONAL COMPETENCE OF FUTURE MUSIC EDUCATION TEACHERS BASED ON MODULAR TEACHING TECHNOLOGIES

The article describes the purpose of modular teaching technology, the content of professional competence of a future music teacher. The future music teacher's willingness to pursue pedagogical activities depends on his knowledge, skills and abilities, and through his professional competence, he provides a solution to the pedagogical problems that arise in music education.

Текст научной работы на тему «Бўлажак мусиқа таълими ўқитувчиларини модулли ўқитиш технологиялари асосида касбий компетентлилигини такомиллаштириш»

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

БУЛАЖАК МУСИНА ТАЪЛИМИ УЦИТУВЧИЛАРИНИ МОДУЛЛИ УЦИТИШ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ АСОСИДА КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Ш.Оманкулова Самарканд Давлат Универстети

Аннотация: мацолада модулли уцитиш технологиясининг мацсади, булажак мусица таълими уцитувчисининг касбий компетенциялари мазмуни кенг ёритилган. Булажак мусица таълими уцитувчисининг педагогик фаолиятни амалга оширишга тайёрлиги унинг билим, куникма ва малакалари билан боглиц булиб, у эгаллаган касбий компетенциялари орцали мусица таълими жараёнида юзага келган педагогик муаммоларини уал цилишни таьминлайди.

Калит сузлар: касбий компетенция, педагогик мауорат, мусиций

мауорат, модулли уцитиш технологияси, мусица уцитувчисининг касбий компетенцияси.

IMPROVING THE PROFESSIONAL COMPETENCE OF FUTURE MUSIC EDUCATION TEACHERS BASED ON MODULAR TEACHING

TECHNOLOGIES

Sh.Omankulova Samarkand State University

Abstract: The article describes the purpose of modular teaching technology, the content of professional competence of a future music teacher. The future music teacher's willingness to pursue pedagogical activities depends on his knowledge, skills and abilities, and through his professional competence, he provides a solution to the pedagogical problems that arise in music education.

Keywords: vocational competence, pedagogical skills, music skills, modular teaching technology, music competence of a music teacher.

Бугунги кунда жамиятимизда руй бераётган туб узгаришлар шароитида мактаб олдида ёш авлодни тарбиялашга жиддий талаблар куйилди. Мамлакатнинг ижтимоий-иктисодий ва маданий хдётидаги узгаришлар таълимда янги кадриятлар пайдо булишига олиб келди, жамиятда компетенцияли укитувчи учун замонавий талаблар пайдо булди. Мактаб юкори даражадаги профессионал билим ва куникмаларга эга булган, мустакил,

ГМ

61

HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

ижодий кобилиятга, юксак педагогик махорат ва маданиятга, маънавий бойликка эга булган укитувчиларга мухтож. Бу нафакат таълим ва касбий дастурларнинг мазмунини сезиларли даражада янгилаш, балки булажак укитувчини тайёрлаш жараёнини самарали ташкил этиш зарурлигини хам англатади.

Университетда булажак укитувчиларнинг умумий педагогик таълим тизимининг назарий ва услубий асосларини фаол ривожлантириш, ушбу тизимни куриш функциялари ва тамойиллари, унинг мазмуни, усуллари ва такомиллаштириш воситаларини куриб чикиш лозим. Жамиятнинг маънавиятини, маданиятини ривожлантириш муаммоси айникса ута долзарб булиб колмокда. Мактаб укувчиларининг гузаллик туЙFусини ривожлантиришга, уларнинг соFлом бадиий сифатини шакллантиришга, санъат асарларини туFри тушуниш ва кадрлаш кобилиятига купрок эътибор бериш керак. Мусика дарслари укувчининг маънавий-ахлокий тарбиясининг мухим таркибий кисмидир. Бу дарслар мухим психологик ва педагогик салохиятга эга, хиссий сохани бойитади, эстетик сифатларни, эхтиёжларни, кизикишларни шакллантиради.

Олий таълимда булажак мусика таълими укитувчиларининг касбий компетентлилигини такомиллаштириш зарурати бир катор ижтимоий, иктисодий, психологик ва педагогик омиллар билан белгиланади. Шуни таъкидлаш керакки, булажак мусика укитувчиларининг касбий

компетентлилигини ташкил этишда мусикий санъат ва педагогиканинг интеграциялашуви булган булажак мусика таълими укитувчисининг келажакдаги педагогик фаолияти таркибий кисмларининг бутун мажмуаси хали тулик акс эттирилмаган. Шу туфайли олий таълимда мусика укитувчиси тайёрлаш тизими жуда мураккаб бир катор (мусикий педагогик, амалий ва назарий, услубий, дирижор, вокал-хор, инструментал таълим) компонентларни уз ичига олади. Шу билан бирга, педагогик илм-фаннинг замонавий даражаси булган булажак мусика таълими укитувчисининг касбий тайёргарлик жараёнининг алохида жихатларини урганиш учун интеграл ёндашув зарур.

Олий таълимда укитувчининг касбий тайёргарлигини такомиллаштириш давлат ва жамиятнинг мухим вазифасидир. Булажак мусика таълими укитувчисининг касбий компетенцияларини такомиллаштириш мазмуни ва технологияси асосан аник шартлар, таълим мафкураси, устувор ижтимоий кадриятлар билан белгиланади. Касбий тайёргарлик хакида хам шундай дейиш мумкин: ундаги узгаришлар жамиятнинг ривожланиши, таълим тизими

ривожланаётган шароитлар билан боFлик.

Ер юзида куплаб касблар мавжуд. Улар орасида укитувчилик касби одатий касб эмас. Сабаби улар "жонли материал" билан ишлаб, келажагимизни

62 HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

тайёрлашадилар. Хдкикий укитувчилар нафакат мавжуд тажрибани, тупланган билимларни эфирга узатиш, балки укувчиларнинг ижодий салохиятини ривожлантириш, уларнинг кобилиятлари ва машхур, анъанавий чегараларни бартараф этиш кобилиятлари билан доимо машFул. Педагогик фаолиятнинг киймат хусусиятлари асосан унинг гуманитар мохиятига боFлик булиб, укитувчининг ижтимоий онгида маънавий, ахлокий кадриятларнинг ташувчиси булиб, унинг шахсиятига нисбатан бир хил стандарт сифатида карайди. Укитувчининг фаолияти, Е.П.Белозерцев таъкидлаганидек, психологик жихатдан мураккаб иш булиб, у педагогдан маълум фазилатларга эга булишни талаб килади. Профессионал педагогик фаолиятнинг табиатига мос келадиган бу фазилатлар укитувчининг ажралмас шахсини ифодаловчи мураккаб тизимли бирликда бирлаштирилган. Ишонч билан айтиш мумкинки, мусика укитувчиси касби энг мураккаб ва ажойиб касблардан биридир. Мусика укитувчиси касбининг мухим вазифаси шундан иборатки, у мусикий санъатда тупланган аждодларнинг маънавий тажрибасини етказиш ва шу асосда укувчи шахсиятининг ижобий хусусиятларини ривожлантиришга ёрдам бериш билан шуFулланади.

Булажак мусика таълими укитувчисиининг асосий компетенциялари.

Булажак мусика таълими укитувчиси кандай булиши керак:

- талабалар билан биргаликда "таълим бушликларини" мустакил равишда тулдириб урганиш;

- талабаларнинг мусикий ижрочилик ва мустакил фаолиятини режалаштириш ва ташкил этиш;

- укувчилар билан турли тадбирлар ташкил килиш ва тадбирда катнашган укувчиларни раFбатлантириш;

- фаолиятни ташкил этишнинг турли шаклларидан, шу жумладан укувчиларни турли хил иш ва фаолиятларга жалб килиб, уларнинг мойиллиги, узига хос хусусиятлари ва кизикишларини хисобга олган холда укув жараёнини" бахолаш".

- мулокот ва мухокамалар режимида дарсларни олиб бориш, укувчилар мухокама килинадиган мавзу буйича уз фикрларини ва мусикий ижрочиликни ифода этишни истаган мухитни яратиш, нафакат бир-бирлари билан, балки укитувчи билан хам уз мусикий ижрочиликларни хам сурок килиш ва танкид килиш мумкин;

- ижрочилик малакаларига эга булиш ва уларни укув жараёнида куллаш;

Касбий компетенцияларга эга булган булажак мусика таълими

укитувчисини тайёрлаш ижтимоий-сиёсий, иктисодий, ахборот -коммуникация маконига мослаша оладиган шахсни шакллантиришга каратилгандир.

63 http://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

Талабаларнинг мусикий фикрлашлари, уларнинг мусикий кобилиятларини яхши ривожланишига эришиш учун мусика укитувчисининг педагогик фаолиятида "концептуал фикрлаш кобилиятлари" энг куп намоён булиши керак.

Мусика педагогикаси билан боFлик тадкикотларга асосланиб, мусиций майорат - бу уз мусикий фаолиятини малакали бажаришга имкон берадиган билим, куникма ва малакалар мажмуидир деган фикрга келдик.

В.Асафиев уз асарларида "умумтаълим мактабида мусика укитувчиси факат бир сохадаги "мутахассис" булмаслиги керак” деган фикрларни билдириб, у назарячи, мусика тарихчиси, мусика этнографи ва хар доим хам бир томондан диккатни жалб килиш учун мусика асбобини яхши биладиган ижрочи булиши керак деб айтиб утган [5].

Мусика укитувчисининг касбий компетентлилиги унинг фаолияти касбий маданият ва педагогик махоратни такомиллаштиришга каратилган турли таркибий кисмларни бирлаштирадиган комплекс сифатида тавсифланган шахснинг интеграциялашган сифати хисобданади.

Булажак мусика таълими укитувчиси бир нечта компетенцияларни узида мужассам эттирган булиши керак:

1. Мусика укитувчиси узининг маданияти билан ажралиб туриши керак;

2. Мусикий фаолиятнинг юкори бадиий сифати билан ажралиб туриши керак;

3. Укитувчи жуда кенг мусикий дунёкарашга эга булиши керак;

4. Мусика укитувчиси куп тилли мусикашунос булиши керак;

5. Мусика укитувчиси - психолог булиши керак;

6. Педагогик жараённи замон талаблари асосида ташкил эта олиши керак;

7. Мусикий билим, куникма ва малакаларни узида мужассам эттирган булиши керак;

Хулоса килиб айтганда педагогик ижодкорлик фаолияти жуда кенг камровли булиб, у укувчига ёндашувда укитувчининг максимал даражада ташкил этилиши билан таълим жараёнида таълим ва тарбиялашнинг турли шакллари ва усулларини педагогик жихатдан окилона куллаш кобилиятига эга булиши, доимий узгарувчан шароитларда турли педагогик муаммоларни хал килиш кобилиятига эга булиши лозим. Мусика санъатининг ижодий табиати мусика укитувчиси ижодининг намоён булиши учун жуда катта имкониятлар яратади: ижрочилик, мусика асарларини талкин килиш, педагогик

импровизация ва бошкалар.

Булажак мусика таълими укитувчиси узида профессионал фаолиятининг кенг доираси тегишли тайёргарликни, куп томонлама профессионал (мусикий ва педагогик) билим ва куникмаларни шакллантиришни талаб килади. Мусика

64 HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

укитувчисининг мусикий-педагогик фаолиятни амалга оширишга тайёрлиги унинг компетертлилиги билан боFлик булиши мумкин, бу оркали у мусика ва эстетик таълим муаммоларини хал килишни таьминлайди.

Фойдаланилган адабиётлар

1. “Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари туFрисида”ги ПК,-2909-сон «Халк сузи» газетасининг 2017 йил 21 апрелдаги 79 (6773) -сони.

2. Муслимов Н.А. Касб таълими укитувчисини касбий шакллантиришнинг назарий-методик асослари: Пед. фан. док. ... дис.- Т.: 2007. -Б. 315.

3. Хуторской А. В. Технология проектирования ключевых и предметных компетенций. eidos.ru>journal/2012/0829-05.html.

4. Р.Г.Сафарованинг умумий тахрири остида. Узлуксиз таълим тизимида модулли укититтт технологияларини куллаш истикболлари: муаммо ва ечимлар. Мавзусидаги халкаро илмий-амалий конференция материаллари: - Тошкент, 2018. - 105 b.

65

HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.