Научная статья на тему 'АСПИРАЦИОН ПНЕВМОНИЯДАН НОБУД БЎЛГАН ЧАҚАЛОҚЛАР БУЙРАГИНИНГ МОРФОЛОГИК ЎЗГАРИШЛАРИ'

АСПИРАЦИОН ПНЕВМОНИЯДАН НОБУД БЎЛГАН ЧАҚАЛОҚЛАР БУЙРАГИНИНГ МОРФОЛОГИК ЎЗГАРИШЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
79
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
чақалоқ / аспирация / буйрак морфологияси / пневмония / гипоксия. / child / neonatal period / kidney morphology / pneumonia / hypoxia.

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Эгамов, Б.

Чақалоқларда юзага келадиган аспирацион пневмонияда ички аъзолардан асосан паренхиматоз аъзоларнинг гипоксияси кузатилади. Айнан гипоксияга сезгир бўлган аъзолар буйрак, жигар ва буйрак усти бези хисобланади. Гипоксия жараёнининг давомийлигига қараб паренхиматоз аъзоларда хар хил дараждаги дистрофик, некробиотик ўзгаришлар ривожланади. Айни тадқиқот ишимизда, аспирацион пневмония сабабли ривожланган гипоксия жараённинг давомийлиги буйрак тўқимасида клиник морфологик жиҳатдан динамик ўзгаришларга ва моддалар алмашинуви бузилишига билан намоён бўлади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

MORPHOLOGICAL CHANGES IN THE KIDNEYS IN YOUNG CHILDREN WHO DIED FROM ASPIRATION PNEUMONIA

Hypoxia of internal organs, mainly parenchymal organs is observed in pneumonia that occurs in young children. Organs sensitive to hypoxia are the kidneys, liver and adrenal glands. Depending on the duration of the hypoxia process, dystrophic, necrobiotic changes of varying degrees develop in the parenchymal organs. In this study, the duration of the hypoxic process against the background of pneumonia is manifested by clinical and morphological dynamic changes and metabolic disorders in the kidney tissue.

Текст научной работы на тему «АСПИРАЦИОН ПНЕВМОНИЯДАН НОБУД БЎЛГАН ЧАҚАЛОҚЛАР БУЙРАГИНИНГ МОРФОЛОГИК ЎЗГАРИШЛАРИ»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

УДК: 615.099.036.8: 618.2-055.27:616.9

АСПИРАЦИОН ПНЕВМОНИЯДАН НОБУД БУЛГАН ЧАЦАЛОЦЛАР БУЙРАГИНИНГ МОРФОЛОГИК УЗГАРИШЛАРИ

Чацалоцларда юзага келадиган аспирацион пневмонияда ички аъзолардан асосан паренхиматоз аъзоларнинг гипоксияси кузатилади. Айнан гипоксияга сезгир булган аъзолар буйрак, жигар ва буйрак усти бези хисобланади. Гипоксия жараёнининг давомийлигига цараб паренхиматоз аъзоларда хар хил дараждаги дистрофик, некробиотик узгаришлар ривожланади. Айни тадцицот ишимизда, аспирацион пневмония сабабли ривожланган гипоксия жараённинг давомийлиги буйрак туцимасида клиник морфологик жщатдан динамик узгаришларга ва моддалар алмашинуви бузилишига билан намоён булади.

Калит сузлар: чацалоц, аспирация, буйрак морфологияси, пневмония, гипоксия.

МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕНЕНИЯ ПОЧЕК У ДЕТЕЙ РАННЕГО ВОЗРАСТА, УМЕРШИХ ОТ АСПИРАЦИННОЙ ПНЕВМОНИИ

Гипоксия внутренних органов, преимущественно паренхиматозных органов, наблюдается при аспирационной пневмонии, возникающей у детей раннего возраста. Органами, чувствительными к гипоксии, являются почки, печень и надпочечники. В зависимости от длительности процесса гипоксии в паренхиматозных органах развиваются дистрофические, некробиотические изменения различной степени. В данном исследовании длительность гипоксического процесса на фоне аспирационной пневмонии проявляется клинико-морфологическими динамическими изменениями и метаболическими нарушениями в ткани почек.

Ключевые слова: новорожденый, аспирацион синдром, морфология почки, пневмония, гипоксия.

Эгамов Б.

Тошкент тиббиёт академияси Урганч филиали АННОТАЦИЯ

Эгамов Б.

Ургенчский филиал Ташкентской медицинской академии

АННОТАЦИЯ

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

MORPHOLOGICAL CHANGES IN THE KIDNEYS IN YOUNG CHILDREN WHO DIED FROM ASPIRATION PNEUMONIA

Egamov B.

Urgench branch of the Tashkent Medical Academy ABSTRACT

Hypoxia of internal organs, mainly parenchymal organs is observed in pneumonia that occurs in young children. Organs sensitive to hypoxia are the kidneys, liver and adrenal glands. Depending on the duration of the hypoxia process, dystrophic, necrobiotic changes of varying degrees develop in the parenchymal organs. In this study, the duration of the hypoxic process against the background of pneumonia is manifested by clinical and morphological dynamic changes and metabolic disorders in the kidney tissue.

Key words: child, neonatal period, kidney morphology, pneumonia, hypoxia.

КИРИШ

Неонатал даврда чакалоклар ички аъзоларининг постнатал ривожланиш онтогенезида хар кандай таъсирловчи омилларга сезгир булишлигини ва хали такомил топаётган ва тулик шаклланмаган аъзоларнинг морфологик тузилишидаги узгаришларини урганиш давом этаётганлиги тадкикот ишини долзарблигини билдиради. Неоанатл давр шартли равишда иккита даврни уз ичига олади. Эрта неонатал давр чакалок туFилганидан 0-7 кунгача булган ва кечки неонатал давр 8-28 кунгача булган муддат[2,4] . Неонатал даврда аксарият ички аъзоларнинг ривожланиши хар кандай таъсирловчи омилларга жавобан тизимли жавоб реакцияси куринишида намоён булади. Жумладан эрта неонатал даврда (0-7 кун) чакалокларда ривожланган аспирацион пневмонияларда кузFатувчиларнинг вертикал манбаи хомиладор она хисобланиши мумкин. Бу даврда хомиланинг ривожланиш даврида гематоплацентар тусикнинг онадаги инфекциялар таъсирида шикастланиши кузатилади. Натижада дунёга келган чакалоклар инфицирланган х,олатда булади. Айни ишимизда ушбу патологик узгаришлар буйрак тукимасининг постнатал онтогенезида куйидаги морфологик узгаришлар билан ривожланади [1,3,5]. Буйрак тукимаси янги туFилган чакалокларда уртача 10-15 гр атрофида булиб, микроскопик текширувларда буйракнинг пустлок ва маFиз каватлари тузилмаларида гиперхужйралилик белгилари билан намоён булади. Айнан коптокчалар шакли жихдтида ярим оволсимон куринишда булиши, Боумен

капсуласи хужайраларининг тулик шаклланмаганлиги, ажойиб тур

322

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

капиллярлари бзаларида подоцитларнинг кам булиши, асосоан эндотелиоцитлар пролиферациясининг фаол булиши, проксимал каналча эпителийларининг буйлама калинлигини кичик булиши, проксимал эпителий хужайралари юзасида микроворсинкаларнинг кам булиши, дистал каналча эпителийларининг нисбатан ясси булиши транзитор типдаги утувчи жараёнларнинг устунлиги билан намоён булади[6,7]. Жумладан, анурия, олигурия, албуминурия, сийдик кислотали инфарктларнинг ривожланиши неонатал даврда упка патологиялари сабабли, ривожланган гипоксия жараёнини кучайтириши буйракда патологик узгаришлар ривожланишини янада чукурлаштиради. Чакалокларнинг илк туFилган пайтида 10% гина 1 нчи суткасида 12-24 соат ичида диурез кузатилиб, 6 мл атрофида иккиламчи сийдик ажаралади [8,9]. Бу курсаткич буйракларнинг узига хос морфофункционал хусусият булиб, нормал ривожланаётган чакалокларда 2 нчи хафтага келиб диурез жараёни меёрий кураткичларга келади. Аспирацион синдромларда бу курсаткичнинг кескин пасайиши кузатилади[10].

Ишнинг мацсади аспирацион синдромдан вафот этган чакалоклар буйрагининг постнатал онтогенездаги ривожланишининг узига хос морфологик узгаришларини ойдинлаштириш.

Тад^и^от объекти ва предмети. Республика патологик анатомия марказида 2018-2022 йиллардаги неонатал даврда жами 142 нафар, жумладан 72 нафар неонатал даврнинг эрта (0-7 кунлик) даврида нобуд булган чакалоклар ва 70 нафар кечки неонатал давр (8-28 кунлар)да нобуд булган чакалокларнинг буйрак тукимаси материаллари олинган.

Олинган натижалар. Буйрак тукимасининг микроскопик текширувлари неонатал даврда аспирацион пневмония ташхиси билан касалланиб нобуд булган чакалоклар аутопсиясида ажратиб олинган буйрак тукимасини морфологик узгаришларини урганишимиз шуни курсатадики. Хали такомил топаётган буйрак тукимасининг пустлок каватида жойлашган коптокчалар шаклан хали такомил топмаганлиги, филтрация килинган бирламчи сийдик таркибида эритроцитларнинг булиши, коптокчалар томонидан фильтрацияланган бирламчи сийдик таркибидаги окил тузилмаларини проксимал каналча девори ва бушлоти буйлаб конденсацияланиши, шу билан бир каторда хали такомил топаётган проксимал каналча эпителийлаларининг инфилтратив функциясининг етишмовчилиги окибатида дистал каналчаларда хам гомоген турсимон куринишдаги оксил тузилмаларининг учраши аникланади (2 ва 3-расмларга каранг).

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 11

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

1-Расм. 3 кунлик нобуд булган чакалок (Баённома 108-Д) буйрак тукимаси. Коптокчалар шакли юмалок (1). Боумен бушлоти кенгайган (2). Ажойиб тур атрофида хали такомил топаётган подоцитлар туплами (3). Ажойиб тур марказида мезангиал хужайралар пролиферацияси (4).Буёк Г-Э.Улчами 20х10.

Натижада проксимал каналчалар бушлотининг ярим ёки тулик ёпилиши шу сохага якин коптокчаларда яримойсимон бушликларнинг пайдо булиши билан характерланади (1- расмга каранг).

Окибатда, подоцитларнинг кирFOк буйлаб жойлашишива бирламчи сийдикни филтрация килиш жараёнинга адаптив мослашиши аникланади (1 ва 2 расмларга каранг). Коптокчаларда димланган бирламчи сийдик димланиши коптокча капсуласи ясси эпителийларини шикастланиишга олиб келади ва шу сохада фокал шаклан ярим оволсимон деформацияланган коптокчаларанинг шаклланиши билан характерланади. Натижада бирламчи сийдикнинг кам филтрацияланиши, хали инфилтрацияга учрамаган бирламчи сийдикни куюклашишига ва сийдик таркибини концентрацияланишига сийдик кислоталари концентрациясининг ошишига олиб келади.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 11

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

2-Расм. 3 кунлик нобуд булган чакалок (Баённома 112Д) буйрак тукимаси. Коптокча шакли ярим оволсимон, деформацияланган (1). Боумен бушлоти яримойсимон куринишда (2).Гиперхужайралилик аксарият каналчалар эпителийсида сакланган (3). Проксимал каналча бушликларида турсимон гомомген оксил тузилмаларнинг каналча девори буйлаб жойлашгани аникланади (4). Буёк Г-Э. Улчами 20х10.

Проксимал ва дистал каналчалар бушлотида сийдик кислоталарининг кристаллари пайдо булиши, турсимон гомоген оксил тузилмаларининг дистал каналчаларда булиши (албуминурия) иккиламчи сийдик харакатини бузилишига ва каналчаларнинг обтурациясига олиб келиши мумкин (М.И. Лисенко. 2014). Бу узгаришлар пневмония сабали гипоксия кузатилаётган чакалок жуда куплаган оралик метаболитларнинг хам хосил булиши сабабли кучайиши, такомил топаётган эпителиал хужайраларда апаптоз ва некроз жараёнини стимуллайди. Бу узгаришлар коптокчалар шаклини узгаришига: яримойсимон куринишдаги шишлар, ажойиб тур капиллялрлари оралотида мезангиал хужайраларинг пролиферациясига ва эндотелий хужайраларининг шикастланишига олиб келади. Бу узгаришлар клиник жихдтдан уткир буйрак етишмовчили куринишида намоён булади.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 11

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

3-PacM. 5 KyH.HK HoSyg Sy.raH naKa.OK (EaeHHOMa 116,3,). EyftpaK MaFH3 coxacH gHcTa. KaHa.na эпнтe.нн.apн maK.aH accH.amraH (1), Sym.HK.apHga эpнтpoцнт.ap xaM aHHK.aHagH(2). npoKcHMa. KaHa.na geBopH Syft.aS Koary.n^Hfl.raHraH okch. Ty3H.Ma.apH aHHK.aHagH (3). AKcapHaT npoKcHMa. KaHa.na эпнтe.нн.apн TaKOMH. TonHm gaBpHga. EyeK r-3.Y.naMH 20x10.

HaTH^aga, ^yga Kyn.araH npoKcHMa. KaHa.na эпнтe.нн.apнga cerMeHTap HeKpoTHK He^po3HHHr puBO^naHHmura o.hS Ke.agH. Eup BaKTHHHr y3Hga nepuKaHa.HKy.ap ^OH.amraH koh TOMHp.apga rugpocTaTHK Sochmhuht omumu KOH TOMHp.apHHHr KeHraHHmHra Ba Ty.aKOH.HK pHBO^.aHHmHra o.hS Ke.agH. YMyMHH ^OHga SynpaK KaHa.na.apH aTpo^Hga y3yH hh3HKCHMOH BeHO3 Ty.aKOH.HK MaHa3apa.apH maK..aHagH.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 11

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

4-Расм. 5 кунлик нобуд булган чакалок (Баённома 116Д). Буйрак коптокчалари бушлотида кам сонли эритроцитлар аниикланади (1). Коптокчалар хали шаклланаиш даврида. Коптокча фильтрациясида хосил булган бирламчи сийдик билан ажралган эритроцитларнинг проксимал ва дистал каналча бушликларида пайдо булиши (2). Буёк Г-Э. Улчами 20х10.

Коптокчаларда юзага келган димланишлар сабали юкори далтон бирлигидаги оксил фракциялари ва эритроцитларнинг ажойиб тур оркали бирламчи сийдик таркибига утиб колиши натижасида микро ва макрогематурия куринишидаги клиник белгилар билан намоён булади (4-расмга каранг). Протеинурия хам дистал каналча бушликларида гомоген пушти рангли турсимон тузилмалар куринишида пайдо булади. Бу узгаришлар асосоан сегментар ёи фокал некротик нефрознинг ривожланиши ва клиникада уткир буйрак етишмовчилиги билан бирга юзага келиши мумкин. Бу узгаришлар макроскип жихдтдан, буйрак тукимасини куздан кечирганда, пустлок ва маFиз кавати чегараларининг баъзи бир проекцияларда аниклаш имконини булмаслиги билан намоён булади. Пустлокда пушти оч рангдаги вонсизланган куринишда намоён булади.

ХУЛОСА

1. Эрта неонатал даврдаги (0-7 кунгача булган давр) чакалоклар буйраги хомила ичи пневмонияси билан туFилиб 3 суткада нобуд булган чакалоклар буйрагида сегментар некротик нефроз учокларининг ривожланиши билан намоён булди.

2. 7 кунгача булган даврда аспирацион пневмония билан касалланган чакалоклар буйраги гипоксия сабабли, коптокчаларининг шаклан деформация-лангани окибатида, коптокча ажойиб тур тузилмаларида мезангиал хужайраларнинг пролифератив фаоллигини ошганлиги аникланди.

3. СоFлом туFилган чакалоклар сийдиги таркибидаги сийдик кислоталарининг меёрда катталарга нисбатан 3 баравар ошик булиши ва бу курсаткичлар гипоксияга олиб келувчи хар кандай сабабларда яънада ошиб кетиши ва дистал каналчалар ички юзасида сийдик кислотали кристал чукмаларининг яънада куп тупланишига олиб келиши аникланади.

4. Хомила ичи инфекцияси сабабли, ривожланган пневмонияда чакалоклар буйрагида веноз тулаконликни ривожланиши, периканаликуляр томирларда тулаконлик ва дистал каналчалар реабсорцион фаолиятининг

327

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

кескин пасайишига олиб келиши аникланди. Натижада некробиоз ва некроз жараёнининг ривожланиши кузатилади.

REFERENCES

1. Зеленцова В. Л. Морфологические особенности почек у плодов и новорожденных, перенесших гипоксию / В. Л. Зеленцова, В. И. Шилко, С. Ю. Медведева // Архив патологии. - 2003. - № 6. - С. 40-44.

2. Попов С. В. Особенности нарушения функции мочевыделительной системы у новорожденных с гипоксическим поражением ЦНС тяжелой степени / С. В. Попов, В. Н. Облазницкий // Вюник СумДУ. Серiя Медицина. - 2008. -Т. 2, - С. 88-91.

1. Konermann S, Brigham MD, Trevino AE, et al. Genome-scale transcriptional activation by an engineered CRISPR-Cas9 complex. Nature. 2015;517:583-588.

2. Qi LS, Larson MH, Gilbert LA, et al. Repurposing CRISPR as an RNA-guided platform for sequence-specific control of gene expression. Cell. 2013;152:1173-

3. Liao HK, Hatanaka F, Araoka T, et al. In vivo target gene activation via CRISPR/Cas9-mediated trans-epigenetic modulation. Cell. 2017;171:1495-1507 e1415.

4. Wang H, Yang H, Shivalila CS, et al. One-step generation of mice carrying mutations in multiple genes by CRISPR/Cas-mediated genome engineering. Cell. 2013;153:910-918.

5. Wang X, Cao C, Huang J, et al. One-step generation of triple genetargeted pigs using CRISPR/Cas9 system. Sci Rep. 2016;6:20620.

6. Estrada JL, Martens G, Li P, et al. Evaluation of human and nonhuman primate antibody binding to pig cells lacking GGTA1/CMAH/beta4GalNT2 genes. Xenotransplantation. 2015;22:194-202.

7. Reyes LM, Estrada JL, Wang ZY, et al. Creating class I MHC-null pigs using guide RNA and the Cas9 endonuclease. J Immunol. 2014;193:5751-5757.

8. Niu D, Wei HJ, Lin L, et al. Inactivation of porcine endogenous retrovirus in pigs using CRISPR-Cas9. Science. 2017;357:1303-1307.

9. Yang L, Guell M, Niu D, et al. Genome-wide inactivation of porcine endogenous retroviruses (PERVs). Science. 2015;350:1101-1104.

10. Turner M, Leslie S, Martin NG, et al. Toward the development of a global induced pluripotent stem cell library. Cell Stem Cell. 2013;13:382-384.

1183.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

11. Almeida MFB, Kawakami MD, Moreira LMO, Santos RMVD, Anchieta LM, Guinsburg R. Early neonatal deaths associated with perinatal asphyxia in infants >2500g in Brazil. //J Pediatr (Rio J). 2017 Nov-Dec;93(6):576-584.

12. Антонов А. Г. и др. Проект протокола по диагностике, профилактике и лечению бронхолегочной дисплазии //Неонатология: Новости. Мнения. Обучение. - 2014. - №. 1 (3). - С. 161-175.

13. Буштырева И. О., Чернавский В. В., Колганова А. А. Синдром аспирации мекония //Саратовский научно-медицинский журнал. - 2010. - Т. 6. - №. 2.

14. Кассиль В. Л., Выжигина М. А., Свиридов С. В. Острый респираторный дистресс-синдром в современных представлениях об острой дыхательной недостаточности //Анестезиология и реаниматология. - 2013. - №. 2. - С. 85-89.

15. Цыркунов В. М. и др. Клиническая морфология печени: холестазы //Журнал Гродненского государственного медицинского университета. - 2018. - Т. 16. - №. 4. - С. 468-480.

16. Бочкарев Г. Г. Морфологическая характеристика изменений легких при врожденном сепсисе новорожденных //Медицинская наука и образование Урала. - 2008. - Т. 9. - №. 4. - С. 75-76.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.