Научная статья на тему 'Анализ функций и полномочий органов внутренних дел в организации разрешительной деятельности'

Анализ функций и полномочий органов внутренних дел в организации разрешительной деятельности Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
49
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
лицензия / административное право / лицензирующие органы / соискатели лицензий / форма / метод / способ / лицензионная деятельность. / license / authority of law / organs of licensing / client of licensing / shape / style / activity of licensing.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Ф. Хидиров

В статье рассмотрены задачи органами внутренних дел по осуществлению лицензирования, на основе изучения мнений ученых и правоприменительной практики даны предложения, направленные на ее совершенствование.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Analysis of functions and powers of internal affairs bodies in the organization of licensing activities

At The articleare described law-enforcement bodies of licensing, it’s the law-enforsement bodies of legal category and given invitations which deal with thoughts and impoving results of learning practice of scients.

Текст научной работы на тему «Анализ функций и полномочий органов внутренних дел в организации разрешительной деятельности»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

Analysis of functions and powers of internal affairs bodies in the organization of licensing activities

F. XIDIROV1

Institute of Advanced Training of MIA

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received August 2021 Received in revised form 20 August 2021 Accepted 15 September 2021 Available online 11 October 2021

Keywords:

license, authority of law, organs of licensing, client of licensing, shape, style,

activity of licensing.

At The articleare described law-enforcement bodies of licensing, it's the law-enforsement bodies of legal category and given invitations which deal with thoughts and impoving results of learning practice of scients.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Ички ишлар органларининглицензиялаш фаолиятини ташкил этишдаги функция ва ваколатларининг тахлили

Калит сузлар:

лицензия,

маъмурий хукук;,

лицензияловчи органлар,

лицензия талабгорлари,

шакл,

усул,

тартиб,

лицензиялаш фаолияти.

АННОТАЦИЯ

Мацолада ички ишлар органлари томонидан лицензия-лашни амалга оширишдаги вазифалари, олимларнинг фикрлари ва амалиётни урганиш натижалари асосида уни такомиллаштиришга царатилган таклиф ва тавсиялар берилган.

1 Lecturer, Department of special Sciences, Institute of Advanced Training of MIA, Tashkent, Uzbekistan.

IScience

iArouyA Ci'm Срлсе

Анализ функций и полномочий органов внутренних дел в организации разрешительной деятельности

_ АННОТАЦИЯ_

Ключевые слова:

лицензия,

административное право,

лицензирующие органы,

соискатели лицензий,

форма,

метод,

способ,

лицензионная деятельность.

В статье рассмотрены задачи органами внутренних дел по осуществлению лицензирования, на основе изучения мнений ученых и правоприменительной практики даны предложения, направленные на ее совершенствование.

Ички ишлар вазирлиги Патруль-пост хизмати ва жамоат тартибини саклаш бош бошцармаси таркибида Назорат-лицензиялаш фаолиятини ташкил этиш булими фукаровий ва хизмат куроллари, уларнинг ук-дорилари, саноат учун мулжалланган портловчи материаллар, пиротехника буюмларини ташиш сох,а-ларида рухсат этиш хусусиятига эга хужжатларни бериш фаолиятини ташкил этиш ва амалга ошириш вазифалари юклатилган.

Узбекистон Республикасининг «Ички ишлар органлари тугрисида»ги Цонуни билан ички ишлар органларининг лицензиялаш сохасидаги назоратни амалга ошириш буйича ваколатлари тартибга солинган. Жумладан мазкур конуннинг 4-моддасида "...саноат учун мулжалланган портловчи материалларнинг, шунингдек пиротехника буюмларининг, гиёхвандлик воситаларининг, психотроп моддалар ва прекурсорларининг муомалада булиши сохасини назорат килиш;лицензиялаш ва рухсат этиш хусусиятига эга хужжатларни бериш, шунингдек лицензия ва рухсат этишга оид талабларга хамда шартларга риоя этилишини назорат килиш", 16-моддасида "... топиб олинган ва ихтиёрий равишда топширилган саноат учун мулжалланган портловчи материаллар, пиротехника буюмлари, гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар, уларнинг прекурсорлари, алюмин кукунлари ва курумларининг тегишли ихтисослаштирилган ташкилотлар томонидан кабул килиниши хамда сацланиши, шунингдек уларнинг реализация килиниши ёки йук килиб ташланишини таъминлаш чораларини куриш", 17-моддасида "...уз хизмат мажбуриятларини амалга ошириш чогида фукароларнинг шахсини тасдиклай-диган хужжатларини текшириш, агар уларда курол, ук-дорилар, портловчи, радиоактив ёки захарли моддалар, портлатиш курилмалари, пиротехника буюмлари, гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар, уларнинг прекурсорлари ёхуд муомалада булиши такикланган ёки чекланган бошка нарсалар бор деб хисоблашга асослар мавжуд булганда, фукароларни шахсий курикдан утказишни, уларнинг ашёларини, кул юкини, багажини курикдан утказишни амалга ошириш хамда мазкур нарсалар, воситаларни ва моддаларни олиб юриш хамда саклаш учун конуний асослар мавжуд булмаган такдирда уларни олиб куйиш", "...фукаровий ва хизмат куроллари, уларнинг ук-дорилари, саноат учун мулжалланган портловчи материаллар, пиротехника буюмлари, гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар ва уларнинг прекурсорлари, алюмин кукунлари ва курумлари муомалада буладиган сохада фаолиятни амалга ошираётган объектларнинг маъмурий биносини, ишлаб чикариш, омборхона ва ёрдамчи биноларини мазкур сохада конун

хужжатларига риоя этилишини назорат ;илиш буйича ички ишлар органлари зиммасига юклатилган вазифаларни бажариш учун хизмат гувохномасини хамда белгиланган тартибда бериладиган махсус рухсатномани курсатган холда тус;ин-ликсиз кириш; лицензия ва рухсат этиш талаблари хамда шартларининг бузилган-лиги фукаровий ва хизмат куроли, унинг у;-дорилари, саноат учун мулжалланган портловчи материаллар, пиротехника буюмлари, гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар ва уларнинг прекурсорлари, алюмин кукунлари ва ;урумлари-нинг йу;олиши ёки талон-торож ;илиниши хавфини келтириб чи;арган холларда, уларни олиб ;уйишни амалга ошириш, саноат учун мулжалланган портловчи материалларни, пиротехника буюмларини, гиёхвандлик воситаларини, психотроп моддаларни, уларнинг прекурсорларини, алюмин кукунлари хамда ;урумларини тегишли ихтисослаштирилган ташкилотларга, фукаровий ва хизмат ;уролини ва унинг у;-дориларини эса ички ишлар органларига зудлик билан олиб боришни хамда са;лаш учун жойлаштиришни талаб ;илиш; ташкилотларда хамда фу;аро-ларда лицензияларсиз ва рухсатномаларсиз турган у;отар ;уролни, унинг у;-дориларини, портловчи материалларни, пиротехника буюмларини, гиёхвандлик воситаларини, психотроп моддаларни ва уларнинг прекурсорларини, алюмин кукунлари ва ;урумларини белгиланган тартибда олиб ;уйишни, ташишни хамда са;лаш учун жойлаштиришни амалга ошириш, уларни йу; ;илиб ташлаш чора-ларини куриш"* ваколатлари тартибга солинган.

Назорат-лицензиялаш тизими мулкчилик шакли ва идоравий буйсунувидан ;атъий назар муомалада булиши ;онун хужжатлари билан чекланган предметлар ва моддаларни са;ловчи корхона, ташкилот ва муассасаларда амалга оширилади (Ички ишлар, Мудофаа, Фав;улодда вазиятлар вазирликлари, Давлат хавфсизлик хизмати, Миллий гвардия ва Давлат божхона ;умитасига тегишли объектлар бундан мустасно).

Ички ишлар органларининг ходимлари пиротехника буюмлари, саноат учун мулжалланган портловчи материаллар, гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар ва уларнинг прекурсорлари муомалада буладиган сохадаги фаолиятни амалга оширишни тегишли лицензия ёки рухсатномада белгиланган объектларни куздан кечириш, Узбекистон Республикасининг худудида муомалада булиш та;и;ланган пиротехника буюмлари, саноат учун мулжалланган портловчи материаллар, гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар ва уларнинг прекур-сорлари олиб ;уйиш ва йу; ;илиш, назорат фаолиятини бажариш учун фу;аролар хамда юридик шахслардан огзаки ва ёзма ахборот беришни талаб ;илиш хукукига эгадирлар.

Шунингдек, ички ишлар органлари, зарар келтирувчи пиротехника буюмлари, саноат учун мулжалланган портловчи материаллар, гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар ва уларнинг прекурсорларининг угирланиши ёки но;онуний кулланилишига олиб келиши мумкин булган купол ;оидабузарликлар ани;ланган та;дирда тегишли жойларни мухрлашга, ходимлар улардан фойдаланишини ва;тинча чеклаш ёки ани;ланган камчиликлар бартараф этилгунича савдо фаолияти билан шугулланишни та;и;лашга ха;лидирлар.

* Узбекистон Республикаси ;онун хужжатлари туплами, 2016 й., 38-сон, 438-модда; 2017 й., 24-сон, 487-модда, 37-сон, 978-модда, Конун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 24.05.2019 й., 03/19/542/3177-сон, 2019 й., 2-сон, 47-модда, 05.09.2019 й., 03/19/563/3685-сон, 11.09.2019 й., 03/19/566/3734-сон; 30.10.2019 й., 03/19/575/3972-сон; 25.12.2019 й., 03/19/597/4193-сон.

Цонун бузилиши холлари аникланганида фукаролар, мансабдор шахслар учун бажарилиши шарт булган ва аник муддати курсатилган ёзма курсатмалар бериш хукукига эгадирлар.

Ички ишлар органлари тизимида лицензия ва рухсат этиш хусусиятларга эга хужжатлар бериш ваколатлари Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Патрул-пост хизмати ва жамоат тартибини саклаш Бош бошкармаси зиммасига юклатилган. Ушбу хизматлар тизимига - Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Патруль-пост хизмати ва жамоат тартибини саклаш бош бошкармаси таркибида Назорат-лицензиялаш фаолиятини ташкил этиш булими; Цоракалпогистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги, Тошкент шахар Ички ишлар бош бошкармаси ва вилоятлар Ички ишлар бошкармалари Патруль-пост хизмати ва жамоат тартибини саклаш бошкармалари таркибида Назорат-лицензиялаш фаолиятини ташкил этиш булинмалари киради.

Туман (шахар) Ички ишлар бошкармалари (булимлари)да назорат-лицензия-лаш фаолияти буйича инспектор лавозими жорий этилган. Бундай лавозимлар жорий этилмаган жойларда эса ушбу вазифа туман (шахар) Ички ишлар бошкарма (булим) Хукукбузарликлар профлактикаси булими профилактика (катта) инспек-торларидан бирининг зиммасига юклатилади. Бирок, ушбу ходим-лар Цоракалпогистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги, Тошкент шахар Ички ишлар бош бошкармаси ва вилоятлар Ички ишлар бошкармалари Патруль-пост хизмати ва жамоат тартибини саклаш бошкармаларида белгиланган муддатда иш урганиш курсини тамомлаб, синов топширишлари шарт.

Норматив-хукукий хужжатларда белгиланган ички ишлар органлари томонидан назорат килинадиган назорат-лицензия объектларини куйидаги уч гурух,га булиш мумкин:

а) буюм ва нарсалар: пиротехника буюмлари; босмахона жихозлари (шрифт ва матрицалар, босмахона буёклари); мухр ва штамплар;

б) моддалар: портловчи моддалар ва портлатувчи воситалар; захарловчи моддалар, тез таъсир этувчи захарловчилар; ионлаштирувчи нурланиш таркатувчи радиоактив воситалар; метанол ва бошк.;

в) объектлар: омборхоналар, буюм ва воситалар базаси, курол таъмирлаш, пиротехник, штампелли-гравюралик устахоналар, тез таъсир этувчи воситаларни тахлил килиш ва сотиш ташкилотлари, лабораториялари, пиротехника буюмлари билан савдо киладиган дуконлар ва радиоактив моддаларни саклаш омборлари хамда уларни кумиш жойлари.

Ички ишлар органлари томонидан назорат-лицензия фаолиятини амалга оширишдан кузланганасосий макксад - фойдаланилиши учун лицензия талаб этиладиган буюм, модда ва жихозларни (нарсаларни) сотиб олиш, сотиш, саклаш, хисобга олиш, ташиш ва фойдаланиш хамда ишлаб чикаришда урнатилган тартиб-коидаларнинг бузилишини олдини олиш хамда уларнинг йуколиши, угирланиши, жиноий ва бошка максадларда фойдаланишга йул куймасликдан иборат.

Шу сабабли, ички ишлар органларининг назорат-лицензиялаш фаолияти билан шугулланувчи хизматлари куйидаги асосий вазифаларни амалга оширади:

- назорат-лицензия объектларининг холатини урганиш ва бахолаш;

- фойдаланилиши учун лицензия талаб этиладиган буюм, модда ва жихозларни саклаш, ташиш, сотиб олиш, фойдаланиш ва ишлаб чикариш учун сураб билдирилган аризаларни куриб чикиш;

- назорат-лицензия объектларининг фаолият курсатишига рухсат бериш;

- объектларни текширишни режалаштириш, текшириб бориш ва бу борада амалга оширилган ишлар хисобини юритиш;

- маъмурият, профилактика инспекторлари ва бош;а ало;адор хизматлар билан биргаликда объектларни куздан кечириш хамда натижаларини расмий-лаштириш;

- пиротехника воситалари билан муаммоларни ани;лаш ёки шахсларнинг хисобини олиб бориш, хисобга олинмаган куролларни ани;лаш хамда хисобга куйиш чораларини куриш;

- назорат-лицензия объектлари устидан назорат олиб бориш, бу борада ани;ланган хукукбузарлик холатлари буйича тегишли конуний чораларни куриш.

Шу билан бирга Ички ишлар вазирлиги, Мудофаа вазирлиги, Фавкулодда вазиятлар вазирлиги, Давлат божхона кумитаси, Давлат хавфсизлик хизмати, Узбекистон Республикасининг чегара кумитаси тасарруфидаги булинмалар томонидан фойдаланиладиган пиротехника буюмларини лицензиялаш ички ишлар органларининг назорат-лицензия тизими фаолиятига кирмайди.

Ички ишлар органларининг назорат-лицензия фаолиятини амалга ошириш узига хос мураккаб жараён булиб, унинг самарадорлиги куплаб омилларга, хусусан: ушбу фаолият билан шугулланувчи субъектларнинг фаолиятини тугри ташкил этиш, вазифаларини аник белгилаб бериш; мазкур фаолиятни режалаштириш; фан ва техника янгиликларидан самарали фойдаланиш, жамоат тартибини саклаш ва жиноятчиликка карши курашдаги илгор тажрибаларни кенг жорий этиш; ички ишлар органларининг бошка булинмалари ва кенг жамоатчилик билан мустахкам хамкорликда фаолият юритиш кабиларга богликдир.

Юридик шахсларнинг лицензия ва рухсатномалар бериш, уларни кайта расмийлаштириш ёки амал килиш муддатини узайтириш хакидаги аризаларини ички ишлар органлари улар руйхатдан утган жойда оладилар.

Лицензия олишга талабгор юридик шахслар, яъни корхона, ташкилот ва муассасалар рахбарларига норматив-хукукий хужжатларда назарда тутилган хужжатларнинг зарур руйхати берилади. Такдим этилган хужжатлар ариза ва мурожаатларни кайд этиш, лицензиялар ва рухсатномалар бериш журналида кайд этилади. Худди шу журналда аризани куриб чикиш натижалари, аризачига лицензия ёки рухсатнома ёхуд уларни бериш рад этилгани хакида ёзма билдириш берилгани кайд этилади. Барча зарур хужжатлар илова килинмаган ариза ва хужжатлар ички ишлар органларининг ходимлари томонидан кайд этилмайди хамда лицензия ёки рухсатнома беришни рад этиш учун асослардан бири булади.

Узбекистон Республикасининг амалдаги норматив-хукукий хужжатларида юридик шахсларга пиротехника буюмларини яратиш, ишлаб чикариш, ташиш, саклаш, реализация килиш, улардан фойдаланиш, уларни йук килиш ва утилизация килиш буйича фаолиятни амалга ошириш учун лицензия беришни истисно этувчи асослар назарда тутилган. Масалан, конунда белгиланган талабларни бажармаган юридик шахсларга лицензия берилмайди.

Узбекистон Республикаси ИИВ Транспортда жамоат хавфсизлигини таъмин-лаш бошкармаси жамоат тартибини саклаш булимлари (булинмалари) портловчи моддаларни ташишга рухсатнома ва пиротехника воситаларини ташишга лицензия беради. Шу билан бирга уставида белгиланган махсус вазифаларга эга юридик

шахсларга пиротехника буюмларини саклашга лицензия, "Узбекистон темир йуллари" давлат акционерлик темир йул компанияси оркали ташиш учун рухсат-нома, шунингдек уларнинг ходимларига саклаш ва хизмат вазифаларини бажариш чогида олиб юриш учун рухсатномалар беради.

Йул харакати хавфсизлиги хизмати тадбиркорларга хайдовчилик гувохнома-ларининг бланкларини транспорт воситалари учун давлат кайд (ракамларининг) белгилари ва бошка махсус махсулотларни тайёрлаш, шунингдек йул харакатини ташкил килиш, техник воситаларга хизмат курсатишни ташкил килиш учун рухсатномалар беради.

Ички ишлар органлари томонидан бериладиган лицензия ва рухсатномалар фукаро, юридик шахснинг рухсатномада курсатилган фаолият тури билан шугул-ланиш, шунингдек курол сотиб олиш, саклаш ва олиб юриш хукукини тасдикловчи хужжатлар хисобланади. Ушбу лицензия ва рухсатномаларнинг амал килиш муддатлари хар хил. Масалан, пиротехника буюмларини яратиш, ишлаб чикариш, ташиш, саклаш, реализация килиш, улардан фойдаланиш, уларни йук килиш ва утилизация килиш буйича фаолиятни амалга ошириш хукукига лицензиялар уларнинг амал килиши чекланмаган муддатга берилади.

Ички ишлар органларининг назорат-лицензия тизими коидаларига риоя этилишини назорат килиш асосан пиротехника буюмларини яратиш, ишлаб чикариш, ташиш, саклаш, реализация килиш, улардан фойдаланиш, уларни йук килиш ва утилизация килиш сохасида амалга оширилади. Бундай назорат ички ишлар органларига пиротехника буюмлари билан муомала килиш коидаларининг бузилиши, хукукбузарликларни аниклаш, ушбу хукукбузарликлар буйича конуний чора куриш хамда конунда назарда тутилган маъмурий ва жиноий таъсир чораларини куллашга имкон беради.

Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг идоравий норматив-хукукий хужжатларида ички ишлар органларининг пиротехника буюмларини яратиш, ишлаб чикариш, ташиш, саклаш, реализация килиш, улардан фойдаланиш, уларни йук килиш ва утилизация килишни назорат килиш борасидаги фаолияти белгилаб куйилган.

Ички ишлар органлари куйидаги йуналишлардаги пиротехника буюмларини муомаласини назорат килиб борадилар:

- пиротехника буюмлари билан савдо килувчи юридик шахсларнинг фаоли-ятини;

- пиротехника буюмларини бировга бериш ва сотиб олишни;

- пиротехника буюмларини хавфсиз сакланишини ва ташишни.

Ички ишлар органларининг ходимлари пиротехника буюмларини яратиш, ишлаб чикариш, ташиш, саклаш, реализация килиш, улардан фойдаланиш, уларни йук килиш ва утилизация килиш фаолиятини назорат килиш чогида пиротехника буюмини ишлаб чикариладиган, сотиладиган, сакланадиган ва йук килинадиган жойларда куздан кечириш, Узбекистон Республикасининг худудида муомалада булиш такикланган пиротехника буюмларини олиб куйиш ва йук килиш, назорат фаолиятини бажариш учун фукаролар хамда юридик шахслардан огзаки ва ёзма ахборот беришни талаб килиш хукукига эгадирлар.

Шунингдек, ички ишлар органлари зарар келтирувчи, пиротехника буюми-нинг угирланиши ёки ноконуний кулланилишига олиб келиши мумкин булган купол коидабузарликлар аникланган такдирда пиротехника билан савдо килина-

диган, кургазма (экспонат) цилинадиган жойларни мухрлашга, ходим-ларнинг улардан фойдаланишини вацтинча чеклаш ёки аницланган камчиликлар бартараф этилгунича савдо фаолияти билан шугулланишни таъцицлашга хацлидирлар.

Цонун бузилиши холлари аницланганида фуцаролар, мансабдор шахслар учун бажарилиши шарт булган ва аниц муддати курсатилган ёзма курсатмалар бериш хуцуцига эгадирлар.

Пиротехника буюмлари сацланиши таъминланмайдиган холатлар юзага келганида ички ишлар органлари ходимлари пиротехника буюмларини олиб, сацлаш учун тегишли худудий ички ишлар органлари булинмаларига топшириш-лари керак. Пиротехника буюмлари билан муомала цилиш цоидалари бузилгани фактлари буйича ёзма огохлантириш берилади, маъмурий хуцуцбузарлик содир этилганида эса маъмурий хуцуцбузарлик хацида баённома тузилади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Лицензиялаш, рухсат бериш ва хабардор цилиш тартиб-таомиллари тугрисидаги УРЦ-701-сон.

2. Узбекистон Республикаси цонун хужжатлари туплами, 2016 й., 38-сон, 438-модда; 2017 й., 24-сон, 487-модда, 37-сон, 978-модда, Цонун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 24.05.2019 й., 03/19/542/3177-сон, 2019 й., 2-сон, 47-модда, 05.09.2019 й., 03/19/563/3685-сон, 11.09.2019 й., 03/19/566/3734-сон; 30.10.2019 й., 03/19/575/3972-сон; 25.12.2019 й., 03/19/597/4193-сон

3. Рахимов А.А. Узбекистон Республикасида давлат назоратини амалга оширишнинг ташкилий-хуцуций масалалари. ю.ф.н.дис...автореферати. - Т., 2002. -Б. 12.

4. Мухитдинов З.С. Хуцуцни мухофаза цилиш органлари фаолияти устидан парламент назоратининг назарий-хуцуций асослари. ю.ф.н.дис...автореферати. -Т., 2012. - Б. 11.

5. Ма^и^ huquq. Darslik:Odilqoriev H.T., Qosimov B.E. umumiy tahriri ostida. -T., 2010. - B. 448.

6. Юридик энциклопедия. У. Таджиханов тахрири остида. - Т., 2001. - Б. 656.

7. Макарейко Н.В. Административное право. - М., 2010. - С. 182.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.