Научная статья на тему 'ЗООЛОГИЯНИ ЎҚИТИШНИНГ ИННОВАЦИОН ТИЗИМИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ'

ЗООЛОГИЯНИ ЎҚИТИШНИНГ ИННОВАЦИОН ТИЗИМИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

29
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ўқув фаолияти / усуллар / ўқув топшириғи / билим / кўникма ва малакалар / инновацион тизим / learning activities / methods / learning task / knowledge / skills and competencies / innovative system

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Шукурулло Мардонов, Мавлон Бекмирзаев

Мақола зоологияни ўқитиш жараёнида инновацион технологияларни қўллашнинг афзалликлари ҳамда уларнинг ўқувчиларга яратиадиган имкониятлари кўрсатиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INTRODUCTION OF AN INNOVATIVE SYSTEM OF TEACHING ZOOLOGY

The article shows the advantages of using innovative technologies in the teaching of Zoology and the opportunities they create for students.

Текст научной работы на тему «ЗООЛОГИЯНИ ЎҚИТИШНИНГ ИННОВАЦИОН ТИЗИМИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ»

ЗООЛОГИЯНИ УЦИТИШНИНГ ИННОВАЦИОН ТИЗИМИНИ ЖОРИЙ

ЭТИШ

Шукурулло Мардонов

Чирчик давлат педагогика институти профессори

Мавлон Бекмирзаев

Жиззах давлат педагогика институти тадкикотчиси

АННОТАЦИЯ

Макола зоологияни укитиш жараёнида инновацион технологияларни куллашнинг афзалликлари хамда уларнинг укувчиларга яратиадиган имкониятлари курсатиб берилган.

Калит сузлар: укув фаолияти, усуллар, укув топшириFи, билим, куникма ва малакалар, инновацион тизим.

INTRODUCTION OF AN INNOVATIVE SYSTEM OF TEACHING

ZOOLOGY

Shukurullo Mardonov

Professor of Chirchik State Pedagogical Institute

Mavlon Bekmirzaev

Researcher of Jizzakh State Pedagogical Institute

ABSTRACT

The article shows the advantages of using innovative technologies in the teaching of Zoology and the opportunities they create for students.

Keywords: learning activities, methods, learning task, knowledge, skills and competencies, innovative system.

КИРИШ

Тажрибанинг якуний боскичида тажриба ва назорат гурухларидаги укувчиларнинг таълим фаолияти даражаси ташхис килинди. Натижалар тажриба гурухдаги фаолият назорат гурухи билан таккослаганда сезиларли даражада ошганлигини курсатди. Бундай натижалар тажриба субъект-ларининг универсал

укув фаолияти малакалари хамда уларнинг шахсий сифатлари усганлиги хакида хулоса чикариш имконини беради.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Тадкикот маълумотлари белгиланган мезон курсаткичларга мувофик таълим курсаткичларининг куйидаги педагогик шарт-шароитлар асосида ортишини курсатди:

1) укувчи, талабаларни хайвонот дунёсини урганишда фаол мустакил фаолятга жалб килиш;

2) турли хил хайвон турлари билан танишишда атрофдаги хаётдан, Узбекистон табиатидан олинган намуналар ва мисоллар билан таккослаш;

3) зоология курси буйича укувчиларни кизиктирган саволларга алохида эътибор каратиш ва жавоб топишларига шароит яратиш.

Педагогик технологиялар мажмуаси тажриба-синовда самарадор натижалар курсатди:

- синфдаги барча укувчиларнинг укув материалларини тулик узлаштиришга эришилди;

- материални узлаштириш нафакат, билиш ва тушуниш, балки куллаш, тахлил килиш, синтез ва узини бахолай олиш даражасига етказилди;

- укувчилар фаолияти ижодкорлик унсурлари билан янада тушунарли, самарадор фаолиятга айланди;

- ишончли моделни ишлаб чикиш оркали укитувчиларнинг фаолияти фаолликка, шахсни ривожлантиришга йуналтирилган технологиялардан фойдаланиш асосида хар томонлама чукур уйлаб дарс ишланмасини яратиш-га эътибор каратиш имконини берди;

- укитувчилар ва укувчиларнинг узаро хамкорлик фаолиятида аниклик ва ошкоралик таъминланди;

- ишлаб чикилган модель Давлат стандартининг талабларини бажаришга ва "Зоология" фанининг максадлари билан назарий билимлар ва амалий фаолиятларнинг органик бирлигига эришишга имкон берди;

- укувчиларнинг фаолияти раFбатлантиришга, ижобий эхтиёжларни шакллантиришга йуналтирилган куринишга эга булди;

- хозирда хам мавжуд монологик методдан ривожлантирувчи укитишга утиш амалга оширилди;

- укувчилар уртасида узаро алокалар яхшиланди;

- талабалар турли хил ахборот ресурслари, уларнинг турли шакллари билан ишлашни ургандилар;

- хамкорлик малакалари шаклланди;

- билиш ва мулокот килиш фаолияти ривожланди;

- укувчиларнинг хаёти давомида зоологик ва умумий таълимнинг асоси сифатида билимга булган эхтиёжи усиб борди;

- дарсда психологик микроиклим яхшиланди;

- укувчиларнинг янги турдаги фаолият ва шахсий фазилатларини шакллантиришга купрок эътибор каратилди;

- укувчилар педагогик технологиялар ва улардан доимий фойдаланиш-нинг афзалликлари хакида мустакил хулоса чикардилар;

- жадвал ва чизмалар, уларда жойлаштирилган сабаб-ходиса алокаларини тузиш мантикини тушуниш билан биргаликда укиш малакаси ривожланди;

- укувчилар урганилаётган материаллар буйича мустакил равишда чизма ва моделларни яратишга муваффак булишди.

Укитувчиларнинг фикрига кура, инновацион технологиялар комплекс-ининг афзалликлари куйидагилардан иборат:

- укувчиларга мустахкам ва тушунарли билимларга эга булиш имконини беради;

- укув фаолиятида мустакилликни ривожлантиради;

- дарсда укув материалларини мухокама килиш вактини купайтиради;

- ижобий хиссий муносабат яратади, нотуFри жавоблардан куркишни йукотиш, ишонч хиссини беради;

- узаро мулокот маданияти усиб боради;

- келгусида таълим олиш мотивацияси раFбатлантирилади;

- укувчининг узига бахо бериши усади;

- укувчи ва укитувчининг психологик танглиги йукотилади.

Инновацион фаолият укитувчига куйидаги имкониятларни беради:

- касбий ривожланиш;

- хиссий мувозанат;

- уз-узини ривожлантириш имкониятлари;

- дифференцияланган таълимни ташкил килиш;

- укув натижаларини прогнозлаштириш;

- таълим натижаларини эрта ташхислаш ва тузатиш.

НАТИЖАЛАР ВА МУХОКАМА

Мустахкам билимларни шакллантиришнинг энг самарали воситасини танлаш вазифаси куйидаги тарзда хал килинди: ривожланишнинг етакчи (устувор) воситалари сифатида узини бахолаш ва амалиёт, коммуникатив ва

рефлексив кобилиятларни ривожлантиришга каратилган укув машклари, укув-тадкикот вазифалари, мухокамалар ва бошкалар кабилар танланди.

Ижобий узгаришлар. Инновацион технологияларни синовдан утказиш натижасида педагогик FOялар банки, турли инновацион технологиялардан фойдаланиб тузилган дарс ишланмалари тупланди. Укитувчилар укитишнинг янги шаклига утишларида мактаб методбирлашмалари ва услубий бирлашмалар томонидан тупланган методик ишланмалар ва уларга шархлардан фойдаланилишлари мумкин. Х,ар бир технология буйича такдимотлар утказилди, амалга ошириш юзасидан услубий тавсиялар ишлаб чикилди:

- тадкикотда курсатилган диагностика тизими укитувчиларга укувчи -ларнинг билим олиш даражасини кайд этиш имконини берди, бу эса уз навбатида укувчиларни муаммоли укув машкларини ечиш максадини амалга оширишга йуналтиради;

- укитувчилар муаммоли вазифаларни шакллантириш ва ечимини топишда укувчиларнинг фаолиятини фаоллштиришга муваффак булишди;

- комплекс ёндашув имкониятлари интеллектуал, изланиш ва тадкикотларни, кадриятга йуналтирилган, ижодий ва коммуникатив кобилиятларини шакллантиришда янада самарали фойдаланилди.

ХУЛОСА

Тажриба-синов ишларининг натижасида укувчиларнинг билим олишда фаоллашуви куйидаги талабларга жавоб бериши кераклигини курсатди:

- укув машклари биринчи навбатда интеграциялашган асосда тузилиши ва ижодий кобилиятларни ривожлантиришга асосланган шахснинг рухий хусусиятларини ривожлантиришга хизмат килмоFи лозим;

- топшириклар муайян кетма-кетликда танланиши керак: репродуктив, кисман кидирув, ижодий;

- укив топшириклар тизими фикрлашнинг фаоллигии, онгнинг мослашувчанлиги, хулосанинг узига хослиги, кизикувчанлик каби ижодий кобилиятларни шаклланишига олиб келиши керак.

Мотивацион мезонларга мувофик хар бир таркибий кисмнинг мазмунига киритилган сифатларнинг батафсил таърифи куйидаги сифат курсаткичларининг усишига олиб келди:

- фан максад ва вазифаларининг фаолиятга йуналтирилганлиги;

- табиий табиат шароитида олинган маълумот ва таассуротлар оркали фанга кизикишнинг ортиши;

- мактаб укувчиларининг зоологияни урганиш мотивациясини ошириш, зоология таълимининг шахсий, умуммаданий, ижтимоий-сиёсий ва фукаролик ривожланишдаги ахдмиятини тушуниш;

- тадкикот, муаммоли ва ижодий топшириклар, лойих,аларни амалга ошириш буйича укув (уй вазифаси, мустакил иш) фаолиятини ташкил этиш куникмаларини ривожлантириш.

REFERENCES

1. Дудченко B.C. Основы инновационной методологии.-М.: На Воробьевых, 1996.- 68 с.

2. Загвязинский В. И. Педагогическое творчество учителя. -М.: Педагогика, 1987. - 160 с.

3. Зоология - наука о животных http://shkolo.ru/zoologiya-nauka-o-zhivotnyih/

4. Иванова Е.В. Инновационные технологии обучения биологии в современной школе Электронный журнал «Экстернат РФ» 2013.

5. Каинова Э.Б. Критерии качества образования: основные характеристики и способы измерения. М: АПКиППРО, 2005. - 80 с.

6. Калмыкова Н. В., Петряева С. Ф. Опорный конспект как один из способов представления учебной информации // Молодой ученый. - 2015. - №11.1. - С. 5358.

7. Кашлев С.С. Технология интерактивного обучения. / С.С.

8. Кларин М.В. Личностная ориентация в непрерывном образовании / М. В. Кларин // Педагогика. 1996. -№ 2. - С. 14.

9. Мавланов О. "Зоология" Умумий урта таълим мактабларининг 7-синфи учун дарслик - Т.: Узбекистан МЭ, 2017. - 208 с.

10. Мажитова Ш.Н. Булажак укитувчиларни касбий тайёрлашда замонавий инноватсион технологиялар // Инноватсион технологиялар шароитида талаба шахсини шакллантириш. Укитувчилар ва укитувчилар учун дарслик. -Тошкент, 2009. 144-154 б.

11. Мардонов Ш.К,, Жабборова О.М. Бошлаетич таълимда - инновациялар тизими. Мактаб ва хаёт. Махсус сон № 1. Тошкент, 2020. -2-3 б.

12. Никишов А.И. Теория и методика обучения биологии. - М.: КолосС, 2007.304 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.