Научная статья на тему 'LMS MOODLE ДАН ФОЙДАЛАНИБ «АМАЛИЙ МЕХАНИКА» КУРСИНИ ЎҚИТИШДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ЎЗ-ЎЗИНИ РИВОЖЛАНТИРИШИНИ ФАОЛЛАШТИРИШ'

LMS MOODLE ДАН ФОЙДАЛАНИБ «АМАЛИЙ МЕХАНИКА» КУРСИНИ ЎҚИТИШДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ЎЗ-ЎЗИНИ РИВОЖЛАНТИРИШИНИ ФАОЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

194
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
мустақил таълим / ўз-ўзини ривожлантириш / ўқув жараѐни / масофавий ўқитиш / электрон ресурслар / LMS Moodle тизими / individual work / self-development / learning process / applied mechanics / electronic educational resources / LMS Moodle

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Зафар Ризакулович Асраев

Мақолада “Амалий механика” курсини ўқитишда талабаларнинг ўз-ўзини ривожлантириш жараѐнини фаоллаштириш масалалари баѐн этилган. LMS Moodle платформаси асосида фанни интерфаол методлар асосида ўқитиш, талабаларнинг мустақил ижодий фаолиятларини ташкил этиш, уларнинг индивидуал таълим троекторияларини белгилаш бўйича аниқ тавсиялар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ACTIVATION OF STUDENTS 'SELF-DEVELOPMENT IN TEACHING THE COURSE "APPLIED MECHANICS" USING LMS MOODLE

The article deals with the issues concerning the intensification of the process of students’ self development while studying the course "Applied mechanics". It is shown that their solution may largely contribute to the use of electronic educational resources developed, for example, in LMS Moodle involving computer applications.

Текст научной работы на тему «LMS MOODLE ДАН ФОЙДАЛАНИБ «АМАЛИЙ МЕХАНИКА» КУРСИНИ ЎҚИТИШДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ЎЗ-ЎЗИНИ РИВОЖЛАНТИРИШИНИ ФАОЛЛАШТИРИШ»

LMS MOODLE ДАН ФОЙДАЛАНИБ «АМАЛИЙ МЕХАНИКА» КУРСИНИ УЦИТИШДА ТАЛАБАЛАРНИНГ УЗ-УЗИНИ РИВОЖЛАНТИРИШИНИ

ФАОЛЛАШТИРИШ

Зафар Ризакулович Асраев

Бухоро мухандислик-технология институти, таянч докторант

zasrayev@gmail.com

АННОТАЦИЯ

Мацолада "Амалий механика" курсини уцитишда талабаларнинг уз-узини ривожлантириш жараёнини фаоллаштириш масалалари баён этилган. LMS Moodle платформаси асосида фанни интерфаол методлар асосида уцитиш, талабаларнинг мустацил ижодий фаолиятларини ташкил этиш, уларнинг индивидуал таълим троекторияларини белгилаш буйича аниц тавсиялар ишлаб чицилган.

Калитли сузлар: мустацил таълим, уз-узини ривожлантириш, уцув жараёни, масофавий уцитиш, электрон ресурслар, LMS Moodle тизими.

ACTIVATION OF STUDENTS SELF-DEVELOPMENT IN TEACHING THE COURSE "APPLIED MECHANICS" USING LMS MOODLE

Zafar Rizakulovich Asraev

Bukhara Institute of Engineering and Technology, basic doctoral student

zasrayev@gmail.com

ABSTRACT

The article deals with the issues concerning the intensification of the process of students' self - development while studying the course "Applied mechanics". It is shown that their solution may largely contribute to the use of electronic educational resources developed, for example, in LMS Moodle involving computer applications.

Keywords: individual work, self-development, learning process, applied mechanics, electronic educational resources, LMS Moodle.

КИРИШ

Узбекистоннинг ишлаб чицариш сохасини модернизация цилишнинг хозирги босцичида ицтисодиётнинг реал сектори турли мураккабликдаги техник муаммоларни хал цилишга цодир мутахассисларга жуда мухтож. Бундай мутахассисларни тайёрлашда олий ва урта махсус уцув юртлари мухим рол уйнайди.

Профессионал педагогика турли хил техник сохалар буйича мутахассисларни тайёрлаш буйича катта тажриба туплаган. Техник фанларни укитишнинг бир нечта усуллари, укитувчи ва талабаларга ёрдам бера оладиган куплаб адабий манбалар мавжуд. Ушбу фанлардан бири амалий механика - бу табиий фанлар буйича бакалаврлар ва мутахассисларни тайёрлашнинг асосини ташкил этувчи фундаментал фандир. Ушбу курсни урганиш натижасида талаба турли хил мухандислик муаммоларини хал килиш куникмаларини узлаштириши талаб этилади, бу эса уз навбатида машина кисмлари, суюклик механикаси каби кейинги курсларни урганишида керак булади.

Уз навбатида, укитувчи укув материалининг мазмунини танлаш ва укув жараёнини ташкил килишда куйидаги тамойилларга амал килиши керак: илмий ва фундаментал, касбий йуналиш, универсаллик ва куп даражали технологик таълим доирасида чукур укитиш имконияти. Ушбу максадга эришиш ва бир катор педагогик вазифаларни хал килиш учун укитувчи укитиш усулларини тулаконли билиши, уларни куллай олиши керак.

Шунга кура, укитишнинг бир ёки бошка усулини танлаш учун укитувчи самарали натижага интилиши керак. Шу билан бирга, компетентли ёндашув доирасида талабадан нафакат олинган билимларни англаш, эслаш ва ошириш, балки улар билан ишлаш, уларни амалда куллай олиш талаб этилади. Шу билан бирга, машгулотларнинг самарадорлиги даражаси куп жихатдан талабанинг укув, билим ва ижодий фаолиятининг фаоллиги даражасига, шунингдек таълим жараёнининг интенсивлаштиришга богликдир, чунки фаоллик, шахс фаолиятининг сифати нуктаи назаридан каралганида, укитишнинг хар кандай тамойилини амалга оширишнинг ажралмас шарти ва курсаткичидир.

Таълим стандартларига мувофик, компетентли ёндашувни амалга ошириш учун укув жараёнида дарсларни утказишнинг интерактив ва фаол шаклларидан кенг фойдаланишни таъминлаш керак. Купгина давлатларда булажак бакалаврларнинг умумий укув юкламасини 60 фоизи талабаларнинг мустакил ишларига ажратилиши кераклигини таъкидланмокда [2]. Х,еч кимга сир эмаски, аслида бундай булмаяпти. Масалан, натижалар [3] шуни курсатадики, мустакил ишлашнинг тизимли хусусияти талабаларнинг атиги 13 фоизида, 78 фоизида эпизодик кузатилади. Буни, аввало, ушбу боскичда талабалар хам, укитувчилар хам мустакил ишларни самарали ташкил этиш учун етарли даражада тайёр эмаслиги билан изохлаш мумкин.

Янги таълим технологияларининг пайдо булиши [2, 4], шунингдек махсус компьютер дастурлари бу борада жуда кенг имкониятларни очиб беради.

Хрзирги вактда таълим ва тарбия учун самарали ахборот-коммуникатсия технологияларидан фойдаланмасдан юкори сифатли таълим жараёнини тасаввур килиб булмайди. Шу билан бирга, масофавий укитиш элементларини киритиш билан электрон таълим ресурсларини ишлаб чикиш ва улардан фойдаланишга алохида ахамият берилмокда.

Олий укув юртларида талабаларга мустакил ишлар учун катта хажмдаги топшириклар (курс лойихалари, хисоблаш ва график ишлар ва бошкалар) таклиф этилаётганлиги сабабли, укув жараёнини фаоллаштириш муаммоси биринчи уринга чикади. Таълим жараёнини жадаллаштиришга асосланган институт талабаларининг укув фаолияти технологиясининг таркиби куйидаги блокларни уз ичига олиши керак: максади, мазмуни, назорат килиш воситалари ва шакллари, натижаларни бахолаш, талабаларнинг билим фаолиятини тузатиш ва бошкариш.

Таълим жараёнини жадаллаштиришга асосланган институт талабаларининг укув фаолиятини ташкил этиш технологиясини амалий татбик этишнинг педагогик шартларидан бири бу укув жараёни барча иштирокчиларининг таълим ва билим фаолияти учун ахборот таъминотининг мавжудлигидир:

■ укув дастури;

■ мажбурий таълим минимумини ва талабаларнинг укув фаолиятини ташкил этиш технологиясини хисобга олган холда фан буйича ишчи укув режаси модулли укитишга асосланган булиши керак;

■ таклиф этилаётган технология буйича укув жараёнининг барча иштирокчилари учун укув кулланмалари;

■ фан буйича маъруза матнлари;

■ талабаларнинг мустакил ишлаши учун хисоблаш ва график топшириклар;

■ ушбу вазифаларни амалга ошириш буйича услубий тавсиялар;

■ талабаларнинг билимларини текшириш учун тест назоратини ташкил этиш воситалари;

■ дастурий таъминот, компьютер воситалари ва электрон таълим ресурслари билан таъминлаш.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Масофавий таълим модулларини кейинчалик укув жараёнига киритиш билан электрон таълим ресурсларини ишлаб чикиш ва улардан фойдаланиш укув жараёнини жадаллаштириш ва талабаларнинг мустакил ишларини

фаоллаштиришнинг педагогик шароитларини яратишга ва педагогик муаммоларни хал килишга ёрдам беради. Бундан ташкари, бу сиртки ва кундузги таълим шаклларига хам тегишли.

Ушбу максадларга эришиш учун Moodle таълимни бошкариш тизими хозирда энг кенг кулланилмокда. Х,озир у унлаб тилларга таржима килинган ва 200 дан ортик мамлакатларда кулланилади [5]. Бу асосан укитувчилар учун барча керакли укув, ёрдамчи ва назорат элементларини уз ичига олган юкори сифатли интерфаол масофавий курсларини яратиш учун кенг имкониятлар яратадиган масофавий укитиш мухитидир.

А. В. Андреев, С. В. Андреева, И. Б. Доценко, А. М. Анисимов, В. И. Солдаткин, В. Г. Маняхина, В. В. Запорожко каба купгина рус олимлари ишларида таълим жараёнида ахборот-коммуникация технологиялари ва Moodle электрон таълим мухитидан фойдаланиш буйича ижобий фикрлар билдирилган.

Масалан, В.И. Андреев куйидагиларни таъкидлаган: XXI-асрда тобора кенгайиб бораётган таълим майдонини камраб оладиган талабаларни укитиш ва тарбиялаш самарали ахборот-коммуникация технологияларисиз деярли имконсиздир [1].

Такдим этилган имкониятлар даражаси буйича LMS Moodle таникли тижорат тизимлари билан таккосланади, улар билан очик кодли эканлиги билан солиштиради. Бу тизимни маълум бир таълим лойихасининг хусусиятларига йуналтиришга, агар керак булса, унга янги модулларни яратишга имкон беради. LMS Moodleнинг энг кучли томонларидан бири бу унинг кенг алока кобилиятидир. Тизим хар кандай форматдаги файлларни укитувчи ва талаба уртасида хам, талабаларнинг узлари уртасида алмашишни куллаб-кувватлайди. Почта хизмати сизга барча курс катнашчиларига ёки алохида гурухларга долзарб вокеалар тугрисида зудлик билан хабар беришга имкон беради.

Форум муаммоларни укув мунозарасини ташкил этиш имкониятини беради, мухокама гурухларда утказилиши мумкин. Х,ар кандай форматдаги файлни форумдаги хабарларга, талабаларнинг топширикларга жавоблари ва укитувчиларнинг фикр-мулохазаларига кушиб куйиш мумкин. Хабарларни бахолаш функцияси мавжуд - укитувчилар хам, талабалар хам. Чат реал вакт режимида индивидуал муаммоларни мухокама килишни ташкил этишга имкон беради.

НАТИЖАЛАР

Институтимизнинг кундузги ва сиртки булим талабалари томонидан маълум фанларни урганишда LMS Moodle тизимидан фойдаланилади.

LMS Moodle асосида биз 5320400 - "Кимёвий технология" йуналиши буйича бакалаврларни тайёрлаш учун "Амалий механика" фанидан электрон таълим ресурсларини ишлаб чикдик. Курс Бухоро мухандислик-технология институти (bmti.uz) сайтида жойлашган булиб, учта модул учун барча керакли укув материалларини уз ичига олади: механика асослари, материаллар каршилиги ва машина деталлари. Курснинг кириш кисмида фаннинг намунавий ва иш дастурлари, таквим режаси, якуний назорат саволлари, курс лойихаси ва уни бажариш буйича тавсиялар, шунингдек маърузлар, такдимотлар, амалий машгулотлар хамда хар бир мавзу буйича тест топшириклари келтирилган. Шунингдек, янгиликлар ва тизимдаги иш билан боглик умумий муаммоларни мухокама килиш учун форум мавжуд (1-расм).

Amaliy mexanika-masofaviy o'qish

Личный кабинет / Мои курсы / ТМ

Kurs loyihasi variantlari va uni bajarish uchun tavsiyalar f ♦i* Щ E'lonlar^

Is 1 .Konussimon reduktor S

4* 1a 2.Silindrik reduktor S

*i* 1£j Forum - O'quv munozara <? + О Chat^

Seal vaqtda muloqot

Ф ME'YORIY HUJJATLAR # ♦Ь Nannunaviy fan dasturi # ♦Ь Ъ Ishchi o'quv dasturi ф 'и Yakuniy nazorat savollari S

Ф 3-Maruza. Mexanizmlarni strukturaviy tahlili 4* ^n Mexanizmlarni strukturaviy tahlili &

* T & 3-Maruza

1. Маззу-3.pptx

Скачать папку

\ jr> Amaliy mashg'ulot # *f* Tajriba ishi f ♦{* iv/ 3-Maruza bo'yicha TEST &

1-расм. "Амалий механика" курси таркиби

Х,ар бир урганилаётган модул куйидаги элементларни уз ичига олади: зарур назарий материал, амалий машгулотлар учун дидактик материаллар, талабаларнинг мустакил иши учун бир катор вазифалар, институт кутубхонасида мавжуд булган тавсия этилган укув нашрларига хаволалар, ташки электрон маълумот манбаларига хаволалар, шунингдек, оралик ва якуний назорат. Муайян тестнинг мазмуни укитувчи томонидан яратилган хар хил турдаги тест топшириклари банкидан шаклланади (2-расм).

и 1 ... 9 10 11

рТип Вопрос

□ •= Кучнинг таъсир чкэиги деб нимага айтилади? Кучьинг таьа ip чизип i деб ни,v. а га айп i/-.a

□ :Е Мувозанаглашган кучлар системаси цандай кучлар? Муз о з а н атла шга н кучлар смстелл С ,

□ •Е Статик куч чандай куч? Статик ю/ч ца-дай куч?

□ •Е Статика нима? Статика нилла?

□ • Е Тацсимланган кун кандай куч? Такс; 1мла н га н куч ка- а а й куч'?

□ •= Ташщи куч нима? Та_щи куч нилла?

□ •Е Тупланма куч чандай куч? Ту~ланлла куч ^андай куч?

2-расм. Тест саволлари банки

Таъкидлаш жоизки, курс уз-узини ривожлантиради, чунки унинг кушимча элементлари wiki, маълумотлар базаси, интерактив лугат ва бошкалар укитувчи назорати остида барча талабалар томонидан уларни биргаликда тулдиришни назарда тутади. Тескари алока, шунингдек ишларга такриз ёзиш, таълим муаммоларини мухокама килиш укитувчи ва талаба уртасидаги

индивидуал мулокот учун мулжалланган форум ва чат оркали таъминланади (3-расм).

71 Курс: Amalty mexanilca-masofav X

^г О А Небезопасно | moodle-3.bmtLuz/course/view.php?id=264#section-0

- V. Cal us : +998652233428 В Е-mai : info@bmti.uz

Forum - O'quv munozara Q Chat &

Real vaqtda muloqot

+ g Wiki

4* Glossariy (interaktiv lug'at ) â

3-расм. Курснинг кушимча элементлари

МУХОКАМА

Умуман олганда, "Амалий механика"ни урганишда ушбу тизимдан фойдаланиш укитувчига укувчиларнинг синфдан ташкари мустакил ишларини самарали ташкил этиш, турли хил маълумот манбалари орасида кераклисини топиб олишга ёрдам бериш, укувчиларнинг кайси бири синфдан ташкарида укиганлиги, материалларни канчалик муваффакиятли ургангани, у ёки бу мавзуни урганишга канча вакт ажратгани хакида маълумот олишга имкон беради. Ушбу маълумотларнинг хаммасини талабалар укиш журналидан куриш мумкин, у укитувчи учун кушимча мехнат сарфисиз автоматик равишда хосил килинади ва агар хохласангиз, Microsoft Office дастурларига осонгина юборишингиз мумкин.

"Амалий механика" фани ишчи укув дастурида хисоблаш ва график ишларни бажаришни назарда тутади. Ушбу ишнинг максади талабаларни мустакил равишда муаммоларни хал килиш куникмаларини олиш ва ривожлантиришдир. Х,исоблаш ва график ишларнинг вазифалари амалий механика фанини ва аввалги фанларни урганишда олинган билимларни тизимлаштириш ва мустахкамлаш, билимларни мухандислик муаммоларини хал килишда куллаш, хисоблаш ишларининг куникмаларини шакллантириш, хисоблаш схемаларини тузиш коидалари ва техникаларини узлаштириш, махсус адабиётлар ва маълумотномалардан фойдаланиш кобилиятини ривожлантиради. Иш натижалари мавзунинг назарий курсини амалий узлаштириш даражасини белгилайди.

Х,исоблаш ва график ишларнинг бажарилишини кучайтириш нуктаи назаридан компьютер технологиялари ва амалий дастурлардан кенг фойдаланишга алохида ахамият берилади. Ишнинг бажарилиши мукаррар равишда зарур адабиётлардан, маълумотномалардан ва амалий компьютер дастурларидан фойдаланиш билан боглик. Техник адабиётлардан, амалдаги давлат стандартларидан ва амалий компьютер дастурларидан тугри ва самарали фойдаланиш кобилияти талабага нафакат билим олиш максадида, балки келажакда ишлаб чикариш шароитида олган билимларидан самарали фойдаланиш имкониятини беради.

Талабалар хисоблаш график ишларини бажаришда Microsoft Office Word матн мухаррири ва AutoCAD автоматлаштирилган лойихалаш тизимидан фойдаланишади. AutoCAD дастури курилиш учун лойихалаш стандартларига мувофик лойихалаш ва мухандислик хужжатларини расмийлаштиришга мулжалланган. У аклли чизиш технологиясидан фойдаланган холда юкори тезлик ва ишларни лойихалашни автоматлаштиришни таъминлайди, икки улчовли чизмалар яратишда бир канча вазифаларни бажара олади.

AutoCAD - бу компьютер ёрдамида лойихалаш тизими булиб, турли сохалар учун платформадир. У барча керакли асосий базавий лойихалаш воситаларини уз ичига олади ва кулай интерфейсга эга. AutoCAD сизга 2D ва 3D форматидаги турли хил чизмаларни, матнларни яратиш, тахрирлаш, созлаш ва график техник хужжатларни чоп этиш имконини беради.

Х,исоблаш ва график ишларни бажаришда компьютерли лойихалаштириш тизимлари билан танишиш, икки улчовли чизмалар яратиш, харф ва ракамли белгиларни киритиш этарли.

Барча керакли хисоб-китоблар Microsoft Office Word матн мухарририда кулда амалга оширилади, сунгра олинган натижалар асосида танланган шкала буйича керакли хисоблаш схемалари тузилади. LMS Moodleнинг алока кобилиятлари укитувчига талабалар ишини тезда кабул килиш, куриб чикиш, хатоларни тузатиш ва кайта куриб чикишга юбориш имконини беради. Буларнинг барчаси, шунингдек, талабалар томонидан фанни узлаштириш жараёнининг кучайишига ва уларнинг узларини ривожлантириш жараёнларини фаоллаштиришга ёрдам беради.

Амалий механикани укитиш буйича куп йиллик тажриба шуни курсатадики, хозирги шароитда укув жараёнини жадаллаштириш, талабаларнинг мустакил ишларини фаоллаштириш масалаларини хал килиш замонавий ахборот технологияларини жалб килган такдирдагина мумкин. Улар масофавий укитиш элементларини, шунингдек аник укув ва амалий

муаммоларни хал килишда тезкор ва сифатли хисоблаш учун амалий компьютер дастурларини амалга оширишга имкон берадиган электрон таълим ресурсларини уз ичига олади.

Ушбу ёндашувни амалга ошириш учун, бизнинг фикримизча, LMS Moodle энг кулай хисобланади. Ушбу тизимнинг коммуникацион имкониятлари укитувчига укувчиларнинг ишларини тезда кабул килиш, уларни куриб чикиш, хатоларни тузатиш ва кайта куриб чикишга юбориш имконини беради. Таълимнинг юкори даражадаги интерактивлиги, укув материалларини такдим этишнинг хилма-хил усуллари ва шакллари, таркибни модулли тузиш имконияти, доимий ёрдам тизимининг мавжудлиги, индивидуал таълим режасини тузиш кобилияти, машгулотларнинг кулайлиги ва махфийлиги каби хусусиятлари урганилаётган мавзуга кизикишнинг сезиларли даражада ошишига, куникмалар ва кобилиятларнинг ривожланишига ёрдам беради, талабаларнинг мустакил ишларини фаоллаштиради.

Бундан ташкари, укитувчи ушбу жараёнларни тез ва самарали бошкариш имкониятига эга. Укитувчининг роли узгариб бормокда. Укув жараёнидаги устун ролни рад этиб, у асосан укувчиларнинг узини ривожлантириш жараёнида факат маълумот берувчи манбалардан бири, ёрдамчи вазифасини бажаради. Шуни таъкидлаш керакки, замонавий талабалар куп жихатдан ушбу иш шаклига психологик жихатдан тайёр ва мамнуният билан унга кушилишади.

ХУЛОСА

Шундай килиб, "Амалий механика" курсини урганишда масофадан укитишнинг интерактив шакллари ва элементларини жорий этиш талабаларнинг мустакил ишларини фаоллаштириш ва самарадорлигини оширишга ёрдам беради, бу эса уз навбатида уларнинг муваффакиятли ривожланишини таъминлайди.

Хулоса килиб айтганда, яна бир мухим нарсани таъкидлашни истардим, бизнинг фикримизча укитувчи томонидан ишлаб чикилган электрон таълим ресурсларини жалб килган холда укув ишларининг интерактив шакллари укитувчининг хам ривожланиш жараёнига фойдали таъсир курсатади.

REFERENCES

1. Андреев, В.И. Ресурсный подход к активизации инновационной деятельности и саморавитию личности в условиях высшего педагогического образования / В.И.Андреев // Образование и саморазвитие. - 2011.№1(23).-С.3-7.

2. Коржуев, А.В. Традиции и инновации в высшем профессиональном образовании / А.В.Коржуев, В.А.Попков. - М.: Изд-во МГУ, 2003. - 300 с.

3. Михайлова, Н.В. Организация асинхронной самостоятельной работы студентов в электронной обучающей среде Moodle / Н.В.Михайлова //Вестник Кузбасской государственной педагогической академии. - 2012. - №3(17). URL: http://vestnik.kuzspa.ru/articles/78/ (дата обращения: 10.10.2014)

4. Полат, Е.С Новые педагогические и информационные технологии в системе образования: Учебное пособие для вузов / Е.С.Полат, М.С.Моисеев, А.Е.Петров. - М.: Академия, 2005. - 198 с.

5. Устюгова, В.Н. Система дистанционного обучения Moodle: Учебное пособие / В.Н.Устюгова. - Казань: ТГГПУ, 2010. - 280 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.