Научная статья на тему 'ЗИЁРАТГОҲ ВА ҚАДАМЖОЛАР, ЗИЁРАТ ТУРИЗМНИНГ БАРҚАРОР ТАРАҚҚИЁТ ОМИЛИ'

ЗИЁРАТГОҲ ВА ҚАДАМЖОЛАР, ЗИЁРАТ ТУРИЗМНИНГ БАРҚАРОР ТАРАҚҚИЁТ ОМИЛИ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
63
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
зиёратгоҳ / зиёрат туризм / барқарор тараққиёт / чиқинди / биоэнергия / биоўғит / Ислом манбаларида табиат ва инсон. / objects of cultural heritage / pilgrimage tourism / sustainable development / waste / bioenergy / biofertilizers / man and nature in the sources of Islam

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Шадиметов, Камалжан

Глобал ва минтақавий муаммоларни ҳал қилишда барқарор туризмни, шу жумладан зиёрат туризмининг роли беқиёсдир. Барқарор туризм бу туризмни шундай йўналиши бўлиб, жамият эҳтиёжларини қондиради ва муваффақиятларни сақлаб қолади, келажак учун имкониятлар яратади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PILGRIMAGE AND STEPS, PILGRIMAGE TOURISM FACTOR OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT

The role of sustainable tourism, including pilgrimage tourism, in solving global and regional problems is invaluable. Sustainable tourism is such a direction of tourism that meets the needs of society and maintains success, creating opportunities for the future.

Текст научной работы на тему «ЗИЁРАТГОҲ ВА ҚАДАМЖОЛАР, ЗИЁРАТ ТУРИЗМНИНГ БАРҚАРОР ТАРАҚҚИЁТ ОМИЛИ»

ЗИЁРАТГОХ, ВА КАДАМЖОЛАР, ЗИЁРАТ ТУРИЗМНИНГ

баркарор тараккиёт ОМИЛИ

d https://doi.org/10.24412/2181-1784-2022-23-75-80

Шадиметов Камалжан

иктисод фанлари номзоди, Халкаро Экология, инсон ва табиат фанлари Академияси хакикий аъзоси, академик Узбекистан "Адолат" СДП "Инновация ва мукобил энергетика таргиботи маркази" рахбари

АННОТАЦИЯ

Глобал ва минтацавий муаммоларни уал цилишда барцарор туризмни, шу жумладан зиёрат туризмининг роли бециёсдир. Барцарор туризм бу туризмни шундай йуналиши булиб, жамият эутиёжларини цондиради ва муваффациятларни сацлаб цолади, келажак учун имкониятлар яратади.

Калит сузлар: зиёратгоу, зиёрат туризм, барцарор тарацциёт, чицинди, биоэнергия, биоугит, Ислом манбаларида табиат ва инсон.

АННОТАЦИЯ

Неоценима роль устойчивого туризма, в том числе паломнического туризма, в решении глобальных и региональных проблем. Устойчивый туризм -такое направление туризма, которое удовлетворяет потребности общества и поддерживает успех, создавая возможности для будущего.

Ключевые слова: объекты культурного наследия, паломнический туризм, устойчивое развитие, отходы, биоэнергия, биоудобрения, в источниках Ислама человек и природа.

ABSTRACT

The role of sustainable tourism, including pilgrimage tourism, in solving global and regional problems is invaluable. Sustainable tourism is such a direction of tourism that meets the needs of society and maintains success, creating opportunities for the future.

Keywords: objects of cultural heritage, pilgrimage tourism, sustainable development, waste, bioenergy, biofertilizers, man and nature in the sources of Islam.

КИРИШ

Баркарор тараккиёт концепциясининг асосий устуворлиги шундан иборатки, унда нафакат экологик омил, балки вакт омили хам хисобга олинади.

Узок келажак истикболлари учун каратилган баркарор ривожланиш модели хозирги ва келажак авлодлар манфаатлари тенглигига асосланган. Маълумки, хозирги замон жамияти ва давлатининг ижтимоий-иктисодий ва экологик сиёсатининг максадлари келажак авлодларга зарар келтирувчи табиат деградациясига каратилган эди.

Баркарор тараккиёт нормаларида белгилаб куйилган хукук хозирги ва келажак авлодларнинг физиологик, иктисодий, маънавий ва бошка хилма-хил эхтиёжларини жамият ва табиат уртасидаги муносабатлар жараёнини тартибга солиш оркали амалга оширишни такозо этади.

Баркарор тараккиёт концепцияси Узбекистоннинг атроф-мухит конунчилигида уз ифодасини топган. Уни ишлаб чикиш ва амалга ошириш масалалари Узбекистон Президенти Фармонларида курсатиб утилган. Хрзирги кунда Узбекистонда баркарор тараккиёт миллий Комиссияси фаолият курсатмокда ва халкаро Комиссия билан фаол хамкорлик ишларини олиб бормокда.

МЕТОДЛАР

XXI аср бошларига келиб глобал ижтимоий-экологик муаммолар ва тахдидларни кучайиб бориши, айникса иклим узгариши, тупрок деградацияси, сув муаммолари, чикиндиларнинг купайиб бориши, биологик хилма-хилликни камайиши ва бошкалар баркарор тараккиёт йулига каратилган Ислом маданияти ва фалсафасини кенг таргиб килишни такозо этади. Зиёрат туризми эса бундай жараёнларни амалга оширишда мухим омиллардан бири хисобланади.

Шундай холатни ва бу каби экологик муаммони ечиш гоясини -Узбекистон "Адолат" СДП Тошкент вилояти Кенгаши раиси булиб фаолият юритган давримда, кайта тикланувчи энергия манбасидан фойдаланиш, айникса, чикиндини кайта ишлаб ундан биоэнергия ва биоугит ишлаб чикариш гоясини кенг таргиб килиб, амалда фойдаланишгача булган изланиш, тадкикот фаолиятини муваффакиятли бажаришга ундади ва хозирги пайтда мамлакатда хаётга жорий этилмокда ва ривожланмокда.

НАТИЖАЛАР

Зиёратчилар оркали инсон билан табиат уртасидаги муносабатларга каратилган диний кадриятларни кенг таркатиш, аввалом бор уларни тизимлаштириш, информацион-коммуникацион технологиялардан фойдаланган

холда маълумотлар базасини яратиш, китоблар, буклетлар чоп этиш ва бошкалар. "Буюк аждодларимизнинг кенг комусий билим, гоя ва фикрларини узида мужассам этган, бугунги кунда хам илмий ва инсоний кадр-кимматини йукотмаган бой ва бебахо мероснинг хозирги ута мураккаб ва тахликали замон олдимизга куяётган купгина уткир, огир масала ва муаммоларнинг ечимини топиш, динимизнинг асл маъно-мохиятини холисона талкин ва таргиб килиш бугунги куннинг долзарб масалаларига айланмокда" деб ёзган эди, Узбекистоннинг биринчи Президенти Ислом Каримов.

Собик Иттифок даврида олиб борилган бир томонлама технократик сиёсат натижасида инсон омили иккинчи даражага куйилди.

Ислом динидаги инсонпарварлик тамойилларини, табиатга, жонзотларга, умуман бутун борликка булган фалсафий карашларни, ислом маданиятидаги бой, ижтимоий-гигиеник ва экологик анъаналарни халк орасида таргиб килиш катта тусикларга учради.

Факатгина мустакиллик туфайли ва Узбекистон рахбариятининг саъй-харакатлари натижасида Ислом маданияти кадриятлари халкимизга кенг доирада кайтарилмокда.

Шундай холатни ва бу каби экологик муаммони ечиш гоясини -Узбекистон "Адолат" СДП Тошкент вилояти Кенгаши раиси булиб фаолият юритган давримда, кайта тикланувчи энергия манбасидан фойдаланиш, айникса, чикиндини кайта ишлаб ундан биоэнергия ва биоугит ишлаб чикариш гоясини таргиб килиб, амалда фойдаланишгача булган фаолиятни муваффакиятли бажаришга ундади ва хозирги пайтда мамлакатда хаётга жорий этилмокда.

Хожа Ахмад Яссавийнинг суюкли набираси Сузук ота (Мустафокул) хазратларининг Тошкент шахри махаллаларининг бирида каровсиз колиб келган макбараси Узбекистон давлат рахбари Шавкат Мирзиёевнинг ташаббуслари билан йирик мажмуага айлантирилганидан сунг кенг жамоатчилик орасида уламонинг номига ва фаолиятига кизикиш ва эътибор кучайди.

Вахоланки, Сузук ота номи билан боглик бошка кадамжолар борлиги, уларнинг тарихини урганиш масаласига яна хам аниклик киритилишига Сузук ота китоби муаллифи сифатида асосий эътиборни каратиб, тадкикот ишлари олиб борилиб, Сузук ота китоби нашрга тайёрланди.

Ушбу китоб халкимизнинг маънавий кадриятларидан жой олган утмиш уламолари, уларни хотирлаб курилган иншоотлар каторидан жой олган, Сузук ота макбараси ва масжиди мажмуаси хакида булиб, бу мукаддас кадамжога

ташриф буюрган хар бир зиёратчи, сайёх, тадкикотчиларда тугилиши табиий булган саволларга жавоб беради, аждодларимиз мероси ва уларнинг бугунги дориломон замонларда кадрланишига доир маълумотларга кизикиши бор хар бир китобхонга фойдали манба булиб хизмат килади.

Munozara bo'limi Зиёрат туризмни келажакда баркарор ривожланиши учун куйидаги масалаларга хам эътибор берилиши тавсия этилади[3] :

* Марказий Осиё мамлакатларининг давлат рахбарларининг окилона сиёсати натижасида, хозирги даврда, "Марказий - Осиё умумий уйимиз"га айланди[3]. Шунинг учун ким каерда яшаши, фаолият юритиши, дафн этилганидан катъий назар, уз авлод-аждодларини, буюк, улугларини ёд этиши, зиёрат килиши ва рухи покларини хурмат килиши, эъзозлаши учун тускинликлар колмаслиги керак. Ушбу имкониятлардан кенг фойдаланиши учун табаррук зиёратлар уюштиришга имконият яратиш;

* кушни булишдек, бебахо неъматдан, донишманд ота-боболаримизнинг "ховли олма, кушни ол", "азал-азалдан бир заминда, бир куёш остида яшаб келишиш" хамда "илдизларнинг бирлиги" накллари омилларидан кенг фойдаланиш;

* улуг намояндалари ва бошка куплаб атокли олимлар, мутафаккир ва шоирлар мероси умумий бойликдир. Инсонпарварлик ва эзгулик гоялари билан йугрилган ушбу маънавий меросни асраб-авайлаш ва бойитиш;

* буюк аждодларимиз фаолияти, хаёти, улмас мероси, оилаларимиз нуфузи юксак марраларни кузлаган ёшларимиз учун ибрат мактаби, буни ривожлантириш ёшларимиз аждодлари билан фахрланиши, гурурланиш;

* давр талабидан келиб чикиб, яратилган бебахо меросга уз хиссасини кушиш гоясини илгари суриш, уни асосий дастуруламал булмоги керак.

* диний байрамлар ва тадбирлардан олдин зиёратчиларнинг сонини бахолаш, зиёратчилар ва туристлар окимини бошкариш, логистикасини урганиш;

* диний объектларни мухофаза килиш, диний ёдгорликларнинг тарихий ахамиятини таргиб килиш;

* оммавий диний тадбирлар утказиладиган худудларнинг табиий мухитини мухофаза килиш;

* махсус тайёргарлик куриш, зиёрат туризми маршрутларининг сертификациясини таъминлаш;

* одамларнинг хавфсизлигини таъминлаш зиёрат туризми маршрутларини гигеник жихатдан таъминлаш;

* зиёрат туризмини ташкил килишда янги информацион технологиялардан самарали фойдаланиш;

* зиёрат туризми билан боглик булган янги туристик махсулот ва хизматларнинг реклама и маркетингни ташкил килиш;

Булардан ташкари зиёрат туризмини ривожлантириш учун баркарор ривожланиш сиёсатини олиб бориш, зиёрат туризмини тарихий обидаларга ва атроф-мухитга таъсири билан боглик булган масалаларни куриб чикиш мухим хисобланади.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 16 январдаги "Моддий маданий ва археология мероси объектларини мухофаза килиш ва улардан фойдаланишни такомиллаштириш тугрисида"ги фармойишида 20182023 йилларда моддий маданий ва археология мероси объектларини мухофаза килиш, асраш, илмий тадкик этиш, таргиб килиш ва улардан фойдаланишни тубдан такомиллаштириш вазифаси белгиланган. Хрзирги вактда мамлакатимиздаги тарихий ва маданий мерос объектларини кайта тиклаш, уларнинг аслиятини саклаб колган холда таъмирлаш буйича кенг куламли ишлар олиб борилмокда. Бундай лойихаларнинг аксарияти Бухоро, Самарканд ва Тошкентдаги тарихий ва маданий ёдгорликларга доир. Улар каторида Сузук ота мажмуаси, Чашмаи Айюб, Калон масжидлари, Токи Заргарон мажмуаси, Мир Араб мадрасаси ва Баховуддин Накшбанд, Абдулхолик Гиждувоний зиёратгохларини тиклаш ва таъмирлаш билан боглик лойихаларни келтириш мумкин. Бугунги кунда уларнинг аксариятида тиклаш-таъмирлаш ишлари бошлаб юборилган ёки тугалланган

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда, тарихий, диний ва маданий мерос гобъектлари хозирги замон туризм индустриясини катта бир кисмига айланиб бормокда, улар зиёратчиларни у ёки бу минтакаларга ва шахарларга ташриф буюришига мотивацион таъсир килмокда ва уларнинг сони ортиб бормокда. Бундай шароитда баркарор тараккиёт концепцияси принципларини зиёрат туризмига интеграциялаш хозирги глобаллашув экологик тахдидлар даврида мухим ахамият касб этади.

REFERENCES

1. Мирзиёев Ш.М. Выступление Президента Республики Узбекистан Ш. Мирзиёева на первом саммите Организации Исламского сотрудничества по науке и технологиям. Астана. 2017 г.

2. Шайх Мухаммад Соди; Мухаммад Юсуф. Хддис ва Х,аёт. Поклик, 4 жуз. 2018 й. 7 бет.

3. К.Шадиметов Сузук ота китоби 2022 й. (нашрда) 136-139 бетлар

4. К.Шадиметов "Адолат - хаётимизнинг бош мезони" O'zbekiston Adolat SDP (https://adolat.uz/partiya/adolat-hayotimizning-bosh-mezoni-mezoni) Китоблар:

1. "Мукобил энергия турлари - хдётга!", К.Шодиметов. «SHARQ» НМАК, Т. 2011й.,

2. "Мукобил энергия ривожи - кучли ижтимоий хдмоя омили" К.Шодиметов. Т.2013 й.,

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.