Научная статья на тему 'ЭКОТУРИЗМ: ШИФОБАХШ БУЛОҚЛАР (АНДИЖОН ВИЛОЯТИ МИСОЛИДА)'

ЭКОТУРИЗМ: ШИФОБАХШ БУЛОҚЛАР (АНДИЖОН ВИЛОЯТИ МИСОЛИДА) Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

725
46
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Экотуризм / булоқлар / шифобахш булоқлар / қайнар булоқ / сокин булоқ / сайѐҳлик масканлари. / Ecotourism / springs / healing springs / hot spring / quiet spring / tourist sites.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Яйра Рустамжоновна Тўрабоева

Мақолада Ўзбекистонинг экотуристик имкониятлари, табиат мўжизалари, шифобахш булоқлари ва уларнинг хусусиятлари масаласи илмий тахлил этилган бўлиб, ўлкада мавжуд туристик имкониятлар, мустақиллик йилларидаги ўзгаришлар ва муммолар ѐтилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article provides a scientific analysis of the tourist opportunities of Uzbekistan, the wonders of nature, healing springs and their features, examines the existing tourist opportunities in the country, changes and prospects over the years of independence.

Текст научной работы на тему «ЭКОТУРИЗМ: ШИФОБАХШ БУЛОҚЛАР (АНДИЖОН ВИЛОЯТИ МИСОЛИДА)»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-728-735

ЭКОТУРИЗМ: ШИФОБАХШ БУЛОЦЛАР (АНДИЖОН ВИЛОЯТИ

МИСОЛИДА)

Яйра Рустамжоновна Турабоева

Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти ассистенти tyayraxon @mail. ru

АННОТАЦИЯ

Маколада Узбекистонинг экотуристик имкониятлари, табиат мужизалари, шифобахш булоклари ва уларнинг хусусиятлари масаласи илмий тахлил этилган булиб, улкада мавжуд туристик имкониятлар, мустакиллик йилларидаги узгаришлар ва муммолар ётилди.

Калит сузлар. Экотуризм, булоклар, шифобахш булоклар, кайнар булок, сокин булок, сайёхлик масканлари.

ABSTRACT

The article provides a scientific analysis of the tourist opportunities of Uzbekistan, the wonders of nature, healing springs and their features, examines the existing tourist opportunities in the country, changes and prospects over the years of independence.

Keywords. Ecotourism, springs, healing springs, hot spring, quiet spring, tourist sites.

КИРИШ

Инсоният яралибдики, озик-овкатга булган табиий эхтиёж у билан бирга яралади ва кундалик ташвишлари билан бирга мавжуд шароит хамда мухитни талаб этади. Ушбу манбаларнинг энг куп сарф этилувчиси сифатида сув инсон танаси ва жисмоний имкониятларини яратишда бевосита хизмат килувчи манбаа сифатида биринчилардан булиб хисобланади. Шу боис хар кандай давлат ва жамият сивилизацияси айнан сув ёкаларида пайдо булганлигини яхши англаймиз. Х,озирги кунда мавжуд булокларнинг минерологик хусусиятлари, илмий асосларини урганиш ва асосли хулосалар бериш долзарб вазифа булиб колмокда.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ

Экотуризмнинг мустакил туристик йуналиш сифатида ривожланиши ХХ аср охири ва XXI асрнинг бошларига туFри келади. Лекин хозирги кунда экотуризмнинг умумий эътироф этилган назарияси ва амалиёти етарли даражада шаклланмаган. Боиси маълум мафкуравий ва сиёсий имкониятлар нафакат экотуризм ва балки туризмнинг бошка турларини хам ривожланишига

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-728-735

тусик булган. XXI асрга келиб туризм дунё халкларида иктисодиётнинг самарали тармокларидан бири сифатида бахоланмокда. Экотурзм имкониятлари ва тахлили юзасидан Л.И Егоренков (2003) [1], А.Таксанов (2005), Н.Тухлиев ва Т.Абдуллаева (2006) [2] Р.Я Рассудова [3], А.Нигатов, Н.Шомуратова хамда Я.Холов[4] каби тадкикотчиларнинг ишларини эътироф этиш мумкин. Уларнинг тадкикотларида купрок экотуристик маркетинг, таълим ва тарбияга баFишланган булиб, уларда табиий туризм билан экотуризм уртасида аник бир чегара урнатилмаган. Шунингдек, экотуризмнинг тармоклари, этник жихатлари тахлили илмий изланишларни талаб этади. Шу боис туризм тармокларини урганиш ва тарFиб этиш нафакат иктисодий даромад балки дунё халкларига махаллий халк маданияти ва урф одатларини тарFиб этиш, илмий изланиш хулослар бериш каби мухим стратегиялардан биридир.

Тад^и^от методологияси. Ушбу мавзуни илмий тахлил этишда асосан дала тадкикотлари, тарихий ёндашув ва киёсий тахлил методларидан фойдаланилди.

ТАХЛИЛ ВА НАТИЖАЛАР

Илмий муомалада туризмнинг ривожланган тармоFи сифатида экотуризмга турилича таъриф берилади. Улардан бири А.Лукичевнинг Россиянинг "Экотуризм" журналиги берган "Сущность устойчивого и экологического туризма" номли маколасида "Экотуризм (экотуризм, яшил туризм) - нисбатан таъсирсиз табиий худудларга ташриф буюришга йуналтирилган баркарор туризм шаклидир" деб таъриф беради[5].

ФарFона водийсида жойлашган сув хавзалари орасида дарё, сойлар, каналлар ва ариклар билан бирга булоклар хам узига хос хусусиятлари билан ажралиб туради. Водийнинг турли худудларида 100 дан ортик булоклар мавжуд булиб, биз тадкик этаётган Андижон вилоятида шифобахш булоклар сони 10 дан ортикни ташкил этади. Улар махаллий ахоли томонидан ичимлик манбаи булибгина колмасдан мукаддаслаштирилган макон сифатида кадрланади. Шунингдек, уларнинг купи зиёратгохларда мавжуд булиб, уларнинг номи маълум бир авлиё ёки машхур тарихий шахс номи билан боFланган[6]. Мукаддас кадамжолар ва зиёратгохларни урганган Н. Абдулахатовнинг фикрича, улуF авлиёларнинг каромати туфайли ушбу булоклар пайдо булган ёки улар булокларга кириб кетиб, балик куринишида FOЙиб булган, натижада уларнинг авлиёлик сифати, мушкулларни осон килиш вазифаси сувга утиб, мана шу аснода булоклар зиёратгох ва мукаддас кадамжо вазифасини хам бажариб келган. Бугунги кунда Андижон вилоятининг ички имкониятлари, археологик ёдгорликлари, этник туризм, зиёрат туризми ва экотуризмни ривожлантириш оркали халк мероси объекти ва анъанавий маданиятнинг феномени тарзида тадкик килиш, улар туFрисида батафсил маълумотларга эга

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-728-735

булиш долзарб ахамият касб этмокда. Шу боисдан хам махаллий, миллий урф одатлар ва туризм имкониятларини этнология, тарих, диншунослик ва социология каби фанлараро ёндашув асосда комплекс тарихий -этнологик йуналишда мукаммал урганишга эхтиёж сезилмокда.

К,адимий туркий халклар булок, чашмаларни куриб унинг неъматидан бахраманд булиб, сувнинг хусусиятлари замирада илохий кучларнинг яъни сув худоларининг кароргохи эканлиги туFрисидаги афсонавий карашларга ишонган ва хозирга кунга келиб хам у бошкача шаклда намоён булаётганлигини анлаш мумкин. Махаллий узбеклар сувни эъзозлаб уни хар хил чикинди ва ифлосликлардан саклаб келган ва айнан шу сабаб булок сувлари тиник ва минерал уFитларга бойлиги билан хам кадрли.

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М Мирзиёевнинг 2018 йил 7 февралдаги "Ички туризм ривожланиши учун юкори салохиятга эга булган туманлар ва шахарлар"[7] туFрисидаги карорида вилоятда туризм имкониятлари мавжуд худудлар келтирилган булиб, унда Андижон вилоятининг Хужаобод тумани, Манак кишлоFи, Тош ота махалласи, Имомота KишлоFи, Булокбоши тумани, Ширмонбулок кишлоFи, Ширмонбулок махалласи, Баликчи тумани, Баликчи кишлоFи, Кул махалласи, Гулистон KишлоFи, Мирзабошичек махалласи, Хонобод тумани, Хош^ ва Фозилмонота дам олиш зоналари жойларида тарихий ва зиёрат туризми, гастрономик туризм, агротуризм, экотуризм ва соFломлаштириш туризмини ривожлантириш учун кулай булган жойлар сифатида такдим этилганлиги ахамиятлидир.

2020 йил 19 мартида Германиянинг "Диэ Велт" газетаси навбатдаги сонида "Узбекистонга хуш келибсиз" номли макола чоп этилди. Маколада Узбекистоннинг ноёб табиий-иклим шароити тулаконли дам олиш ва сайёхлик учун ажойиб имконият бериши, мамлакатнинг хар бир худуди узининг табиий имкониятлари билан мактана олиши, Помир ва Тян-Шан баланд тоF тизмалари, шаффоф тоза куллар, шовкин дарёлар ва шифобахш булоклар мамлакатда туризмнинг машхур турлари жадал ривожланганлигидан айникса, экстремал, зиёрат, этник, кишлок ва бошка туризм турлари учун барча шарт-шароитлар мавжудлиги айтилади[8].

Экотуризм сайёхлик сохасидаги энг машхур йуналишлардан бири булиб, Узбекистон туризмнинг бу турини ривожлантиришга улкан салохиятга эга дунёнинг камдан-кам давлатларидан бири хисобланади.

Узбекистонда мавжуд булоклар ёки чашмалар ер ости сувларининг табиий холатда ер юзасига курукликда ёки сув остида чикиши хисобланади.

Булоклар сувли катламларни дарё водийлари, жарликлар, кул чукмалари кесиб утишидан, тектоник ёриклар, откинди ва чукинди жинслар контакт зоналари мавжудлигидан, сувли жинслар фильтрация хоссасининг бир хил эмаслигидан пайдо булади. Табиатда булоклар 2 турга булинади. Улар

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-728-735

1. К,айнар булоклар — ер остидан гидростатик босим, газ ва буFлар таъсирида ер юзасига чикади. ФарFона водийсида Шурсув, Жалолобод, Тожикистонда Обигарм, Иссикбулоклар жуда куп худуд саналади. Бу булоклар артезиан сувли катламларнинг эрозион кесилиши, тектоник ёриклардан отилиб чикиши хамда жарлик, сой ва даре водийларининг сувли катламларни кесиб утиши натижасида пайдо булади. Бундай булоклар Республикамизнинг Бухоро ва К,оракум нефтьгазли конларида учрайди.

2. Сокин булоклар — сизот сувли катамларнинг олдини сув утказмайдиган жинслар тусиб колиши ёки очилиб колиши, карст булокларининг ер юзасига чикишидан хосил булади.

Андижон вилояти бир канча табиат комплекслари, табиий ландшафтлар, баландлик минтакаси буйича узига хос булган табиат манзаралари, дам олиш ва даволаниш масканлари, шарк томон окаётган дарё ва сойлари, шифобахш, зилол булоклари, шифобахш кумлари мавжуд булиб, худуднинг узига хослигини белгилайди. Катта Андижон магистрал канали узанига курилган сув таксимлагичлар, туFOнлар атрофидаги гузал табиатли жойлар хар кандай одамни узига тортади. Баликчи тумани узининг К,орадарё водийсида, купгина рекрацион ресурсларга эга эканлиги билан ажралиб туради. К,орадарё водийсида унлаб ахоли дам олиш имкониятига эга булган сулим жойлар мавжуд булиб, йил давомида ахоли бу дам олиш масканларидан унумли фойдаланиб келмокда. Туман марказига якин жойда Баликчи - Андижон магистрал йули буйида жойлашган "Учбулок" шифобахш зилол сувлари билан донг таратган дам олиш ва даволаниш маскани нафакат туман ахолиси учун, балки вилоят ва хатто республикамизнинг бошка шахарлар, вилоятлари ахолисига хам таниш булган бетакрор хусусиятларга эга булган маскан хисобланади. Бу ерда учта булок мавжуд булиб, хар кайси булокнинг суви узига хос хусусиятга эга, ута ширин, муздек, тиник сувлар хар кандай кишини узига ром этади. Бу ерда булган киши танаси рохатланиб, асаблари тинчланиб рухан тетиклашиб мирикиб дам олади. Бу ерда яратилган инфратузилмалар ахолининг яхши дам олиши учун кулайликлар яратади. Бу булоклар дала уртасида жойлашган булишига карамай, махаллий хокимият бу ерга келувчилар учун деярли барча шароитларни яратиб куйган ва йил давомида бу шифобахш булокка ташриф буюрувчилар сони ортиб бормокда[9].

Яна бир экотуристик маскан, Андижон вилояти УлуFнор тумани Мингбулок кишлоFида жойлашган Жамбилбулок булоFи зиёратгохи махаллий халк томонидан анча йиллардан буён кадрли маскан сифатида фаолият олиб боради. У туристларнинг азиз зиёратгохига айланиб улгурган. Мингбулок KишлоFи ахолиси Жамбилбулок номини аёл киши исми билан боFлик эканлигини, суви шифобахш минералларга бойлиги ва у ерда одамлар эхсон килиб, зиёрат килиб келишларини одат килганлар. Х,озирги кунда

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-728-735

Жамбилбулок булоFи илмий урганишга мухтож, сабаби булок атрофида минераллашган маданлар, турли усимликлар бор, таъмирга мухтож[10].

Андижон вилояти Булокбоши тумани мавжуд Ширмонбулок туристик объекти махаллий туристлар учун кулай худудда ташкил этилган. Булок суви ширин булгани боис одамлар томонидан ширмонбулок номи билан аталиб келинади. У вилоятнинг жанубий, жануби-шаркий кисмида жойлашган булиб, шимолидан жанубига караб ер юзаси кутарилиб боради, жанубида Ширмонбулок тоFлари, яъни Киртоштов тоFининг жануби-Fарбий кисми билан туташ. ТоF бу ерда tof олди ва тоF ландшафтини юзага келтирган. Шунинг учун хам туманда микроиклим юзага келтириб, узига хос табиат манзарасини шакллантирган. Бу ердаги зилол булоклар маданий ва табиий ландшафтлар худуднинг рекрацион ресурсини бойитади ва энг аввало махаллий ахолининг ва ташкаридан келувчиларнинг маданий дам олиб, саломатлигини тиклаш имконини беради. Махаллий ахолининг айтишича, жойнинг сулим табиати, кичик жанубий ФарFOна канали сувининг тепаликлар буйлаб кучли босим билан тушиб туриши хавода азон катламини хосил килади, натижада хаво тозаланади. Кон босими, юрак хасталиклари билан OFриётган беморлар мазкур масканга куплаб ташриф буюрган купинча, шу ерга келиб булокнинг кислородга туйинган тоза хавоси ва ер каъридан чикаётган сувидан, сулим табиатидан бахра олади[11]. Куйида Ширмонбулок дам олиш маскани хавола этилади(1 расм).

1-расм

Андижон вилоятининг яна бир сулим гушаси Жалакудук тумани Абдуллабий махалласда жойлашган Ок булок болалар оромгохи худудидаги булок сувидир. Мазкур булокнинг суви турли касалликларга шифо булганлиги туFрисидаги карашлар хозиргача сакланиб колган. Тадкикотда аникланишича, Окбулок суви узининг минерал таркиби билан эътиборга лойик. Умуман табиатда ер каъридан отилиб чиккан булоклар халк тилида "узи пишган", "узи куз очган" деган иборалар билан аталади. Ернинг бир неча катламини босиб,

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-728-735

сизиб чикаётган сув уз-узидан маъдан ва минаралларни ювиб, узи билан ер устига уларни олиб чикади. Бу эса тери касалликлари билан муаммоси бор беморларга сув истеъмоли ёки сув билан ювиниш ижобий таъсир килади. Инсон организмининг мис, олтингугурт, олтин ва бошка маъданларга нисбатан эхтиёжини кондиради. Айни Окбулок суви яра-чакаларни даволашда фойдаланилади. Ушбу худудда кадимдан яшаб келаётган ахоли авлодлари булок сувининг беш асрдан бери маълум эканини таъкидлашди. Экозиёратгохнинг умумий майдони 4,2 гектарни ташкил этади. Айтишларича, Окбулок якинида 1970 йилда хукумат топшроти билан болалар орамгохи курилади ва атрофни замонавийлаштириш максадида булок атрофидаги дарахтлар кесиб ташланади. Ахолининг гувохлик беришича, катта кайр0F0ч дарахти кесилаётганда унинг илдиз кисмидан кизFиш сув сизиб чиккан. Шу вокеа сабаб, махалла ахли ок туя суйиб эхсон килган ва булокни хам жой номи хам "ок булок" деб атала бошланган. Х,озирги кунга келиб кайр0F0ч дарахтининг тана кисмидан кизFиш, оч кора рангли сув чикиб туради, махаллий ахоли ушбу сувни шифобахш билиб, дарахтни кесмайдилар ва шу сабаб хозирда унинг танасидан сизиб чикувчи сувдан турли яраларга шифо сифатида фойдаланиб келмокдалар. Шунингдек, худудда дарахтдан окиб чикаётган сувдан ташкари табиий булок хам махаллий ахоли орасида анча донг таратган. Булокнинг суви куз касаллиги ва бош 0FриFига шифо эканлиги айтилади [12].

Бибишесанба зиёратгохи хам вилоят худудида жойлашган машхур масканлардан биридир. Унда 30 га якан булок сувлари сизиб туради шулардан энг каттаси бу "К,избулок" дир. У халк тасаввурида факатгина кизлар борадиган жой сифатида, хали турмуш курмаган кизлар ва турмуш куриб фарзанд курмаган аёллар булок сувидан ичиши, ёлFиз холда ният ва тилаклар билдириши керак деган тасаввур хали хам сакланиб колган. Эркакларнинг булок якинига бориши, сувидан ичиши кораланган. К,избулокка зиёратга борган хотин-кизлар азалий таъбу хисобланган аёллар таоми умоч атала пиширган. Кейинчалик махаллий рахбарлар ташаббуси билан К,избулок якинида монумент урнатилган. Болалар бешигини эслатувчи рамзий кабр монумент сифатида колдирилган. Эътиборни тортадиган жихат ёдгорликка куйидаги сузлар ёзилган "Биби сешанба зиёратгохи пайдо булишига сабаб, бу ерда етти супа булган, зиёрат учун келганларга хизмат килган, дастёрлик килиб юрган Мияширбоча исмли одам томонидан барпо килинган. Ривоятларга караганда унинг тушида Узган шахарига бориб, кук рангли кучкор олиб келтиришга ишора килинган. Туш бир неча бор кайта-кайта куравергач, уша шахарга бориб, куй келтириб, суйиб халкка худойи килади. Худойи сешанба утказилгани учун бу жойга "Биби сешанба" улуF онамиз исмлари билан аталсин деб номлайди. К,ишлок кексаларининг эслашича, ота-боболари бу зиёратгох хизматчиси Мияшарбоча ота жуда узок умр курган, у 161 ёшда вафот

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-728-735

этади[13].

Яна бир табиат иъноми булган Фозилмон ота зиёратгохидаги булок сувининг минг дардга даъво хаётбахш тирик сувларидан бир неча асрлар давомида куплаб одамлар шифо топиб келмокда. Респандентларнинг айтишича, ушбу маскан XIII асрда яшаб утган, уз даврининг машхур диний уламоларидан бири Сайид Фозилмон Дехлавий номи билан боFлик. У киши оламдан утгач шу зиёратгох атрофига дафн килинади, унинг шогирдлари ва муридлари кабр устига макбара бунёд килишади. Ривоятларга караганда макбара барпо этилганидан юз йил утиб, табий офат яъни сел натижасида Фозилмон ота макбарасига зиён етиб, лойка остида колади. 1805 йилда диний уламо, узбек мумтоз адабиётининг вакили шоир Хужамназар Хувайдо УFли Холмухаммад Эшон ибн Хувайдо томонидан кабр урни аникланиб, макбара кайта тикланади.

Махаллий ахоли ушбу зиёратгохга турли максадларда келадилар. Худудда кадимдан мавжуд булган шифобахш булок суви барча фаслларда бир хил чикиб туради. Ушбу сувдан турли яралар, ички касалликларга шифо булган. Мазкур зиёратгохнинг хозирги холатига келиши яъни йирик таъмир ва узгартиришлар 1981 йилда киритилиб, Фозилмон ота рамзий кабрига монумент барпо этилган. Яна макбара атрофида йирик ислом уламоларидан бири Саид Фазлиддин Дехлавий хазратлари хам дафн этилган ва кабр атрофи обод килинган[14].

ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР

Хулоса урнида шуни айтиш мумкинки, ФарFOна водийси, хусусан Андижон вилояти узининг серунум тупроFи, бой маданий мероси, миллий бирлиги ва узига хос этник турфахиллиги билан ажралиб туради. Андижон вилояти мавжуд булокларнинг менерал таркиби ва шифобахш хусусиятлари билан хам фаркланади. Булоклар асосан зиёрат масканлари худудида жойлашган булиб асосан махаллий ва хорижий ташриф буюрувчилар томонидан эъзозланади, туристлар томонидан мавсумий ташрифлар йил давомида амалга оширилади. Махаллий ахолининг шифобахш булоклар билан боFлик ривоятлардаги махаллий этник халкнинг сувга булган эхтиёжи хамда кадимдан ахолининг дехкончилик маданияти, утрок турмуш маданияти шаклланиб борганлигидан далолат беради. Уз навбатида ислом дини кириб келмасидан олдин сув билан боFлик махаллий култлар сувнинг мукаддас манбалардан бири эканлигини таъкидлайди. Шунингдек, булокларнинг беморларни турли хил касалликлардан холос эта олиш хусусияти туFрисида ривоят ва афсоналар махаллий ахоли орасида кенг таркалган.

Жадаллашиб бораётган глобаллашув жараёни Fарб ва шарк сивилизациялари уЙFунлашуви халкларнинг миллий узлигини англаши ва локал анъанавий маданиятларини саклаб колишга булган интилишни тобора долзарб

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-728-735

масалага айлантирмокда. Бу эса турли тарихий-этнографик минтакаларга хос булган этнохудудий хусусиятларни ва маданий мерос обектларини этнографик материаллар асосида халк маданиятининг феномени тарзида чукур урганишни долзарб вазифа килиб куймокда.

Улкада мавжуд туризтик имкониятларни янада тарFиб этиш юзасидан бир канча таклифларни бериб утамиз.

-I- замонавий туризм имкониятлари усиб бораётган бир даврда ракобатга бадош берувчи тизимни ишлаб чикиш;

-I- мобил иловалари ва реклама тарFиб этувчи хусусий ташкилотларни купайтириш;

-I- табиат берган неъматларни асраш ва келажак авлод улардан бахраманд булишлари учун экологик маданиятни кучайтириш механизмларини ишлаб чициш;

-I- дунё мамлакатлари халкларига бой маданий маърос ва маънавий кадриятларни саклаб колган махаллий урф одатлар билан якиндан танишиш имкониятларини кенгайтириш.

REFERENCES

1. Л.И Егоренков. Эколоигия туризма и исервиса. М. 2003

2. Тухлиев ва Т.Абдуллаева. Экологияческий туизм: сушност, тенденции и стратегия развития. Т. УзМЭ. 2006

3. Рассудова Р.Я. Культовые объекты Ферганы как источник по истории орошаемого земледелия // Советская этнография. - Москва, 1985, №4. - С. 96104.

4. А.Нигатов, Н.Шомуратовa, Я.Холов. Экотуризм асослари. Т.2013

5. Лукичев А. Б. Сущность устойчивого и экологического туризма.// Российский Журнал Экотуризма. — 2011. — № 1. — С. 3-6.

6. А.Аширов. Узбек маданиятида сув.Т.Академнашр. 2020. -240 с, 53- бет

7. Ички туризм ривожланиши учун юкори салохиятга эга булган туманлар ва шахарлар-П^.// 2018 йил 7 феврал.

8. М.Мамажонов Андижон географияси (Андижон вилояти табиий географияси) // Масъул мухаррир М.Саидхонов.//Тошкент: 2017. 109 б

9. https://uzbektourism.uz/news

10. Дала маълумотлари

11. Дала маълумотлари

12. Дала маълумотлари

13. Дала маълумотлари

14. Дала маълумотлари

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.