Научная статья на тему 'ПАРКЕНТ ТУМАНИДА ЭКО-АГРОТУРИЗМНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ'

ПАРКЕНТ ТУМАНИДА ЭКО-АГРОТУРИЗМНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

331
52
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
экотуризм / агротуризм / туристик салоҳият / агротуристик объект / фермер хўжалиги / маршрут / мехмонхона / ecotourism / agrotourism / tourist potential / agrotourism facility / farm / route / hotel

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ш. Т. Якубжонова, Н. С. Уринова

Мақолада Паркент туманининг эко-агротуризм салоҳиятини тадқиқ қилиш натижасида олинган маълумотларни таҳлил қилиш, туманнинг туристик салоҳиятини белгилаш, имкониятларини очиш, туристик объектларини белгилаш каби масалалар ѐритилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROSPECTS FOR THE DEVELOPMENT OF ECO-AGROTURISM IN PARKENT DISTRICT

The article analyzes the data obtained as a result of the study of the eco-agrotourism potential of Parkent district, identifies the tourist potential of the district, opens opportunities, identifies tourist facilities

Текст научной работы на тему «ПАРКЕНТ ТУМАНИДА ЭКО-АГРОТУРИЗМНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ»

ПАРКЕНТ ТУМАНИДА ЭКО-АГРОТУРИЗМНИ РИВОЖЛАНТИРИШ

ИСТЩБОЛЛАРИ

Ш. Т. Якубжонова

Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети доцент в.б.

Н. С. Уринова

Тошкент вилояти Чирчи; давлат педагогика институти 2-курс магистранти

АННОТАЦИЯ

Маколада Паркент туманининг эко-агротуризм салохиятини тадкик килиш натижасида олинган маълумотларни тахлил килиш, туманнинг туристик салохдятини белгилаш, имкониятларини очиш, туристик объектларини белгилаш каби масалалар ёритилган.

Калит сузлар: экотуризм, агротуризм, туристик салохият, агротуристик объект, фермер хужалиги, маршрут, мехмонхона.

PROSPECTS FOR THE DEVELOPMENT OF ECO-AGROTURISM IN

PARKENT DISTRICT

S. T. Yakubjonova N. S. Urinova

Acting Associate Professor of Tashkent ~ , . . , .

.1TT. . 2nd year master of Chirchik State

State Pedagogical University named after

Pedagogical Institute of Tashkent region ABSTRACT

The article analyzes the data obtained as a result of the study of the eco-agro-tourism potential of Parkent district, identifies the tourist potential of the district, opens opportunities, identifies tourist facilities.

Keywords: ecotourism, agrotourism, tourist potential, agrotourism facility, farm, route, hotel.

КИРИШ

Мамлакатимизда туризмнинг янги истикболлари очилиб, турли йуналишларда кенг камровли лойихалар амалга оширилмокда. Хусусан, кейинги йилларда экотуризм, агротуризм, альпинизм, рафтинг, геотуризм, таълим туризми, тиббий туризм каби янги сайёхлик турлари оммалашмокда.

Бугунги кунда худудларнинг туризм имкониятларини тадкик килиш оркали уларда туризм турларини ривожлантириш долзарб хисобланади.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Биз тадкик; этаётган бой табиати, муътадил иклими билан машхур булган Паркент тумани ва унинг атроф худуди кадимий ахоли манзилгохларидан бири булган. Археологик маълумотларга караганда, бу ерларда илк инсон палеолит даврида пайдо булган. Географик нуктаи назардан, Паркент тумани Тошкент шахридан 48 км шаркда, Урта Тяншаннинг Чоткол тог тизмаларининг гарбий этакларида жойлашган. Худудининг тоглар билан уралганлиги унинг табиатига бетакрор хусн беради ва туман чегарасини кесиб утишингиз билан унинг турфалиги яккол намоён булади. Рельефи тоголди текисликлар, адирлар ва тог худудларидан ташкил топганлиги сабабли, туман иклими хам вертикал минтакаларга булиниб, хилма-хил хусусиятлари билан ажралиб туради. Текисликларда типик буз тупроклар, адирларда тук буз тупроклар, тог зонасида эса жигарранг тог-урмон тупроклар таркалган.

Табиий жойлашишига кура Паркент тумани худуди Тошкент-Мирзачул кескин континентал иклим зонасига киради. Худуднинг тоглар билан уралганлиги, унинг багрида сойлар ва зилол булоклар сероблиги узига хос муътадил микроиклим шароитини вужудга келтиради. Хавонинг йиллик уртача харорати 12,80С, йиллик ёгин микдори эса 536 мм ни ташкил этади. Серкуёш диёримизда булгани сингари, куёш йил мобайнида 3000 соатдан куп вакт туман ерларига уз нурини сочиб туради. Худуднинг табиий сув манбаларига унлаб сойлар ва 500 дан ортик булоклар киради. Чирчик дарёсининг чап ирмоклари булмиш Паркентсой, Бошкизилсой ва Оксокотасой Паркентнинг сув манбалари хисобланади. Дарёларнинг бошланиш жойларида мавжуд унлаб шаршаралар табиат манзарасига бетакрор гузаллик бахш этади. Мазкур объектлар худудда экотуризмни ташкил этиш ва ривожлантириш имконини беради.

НАТИЖАЛАР

Паркент узининг дам олиш масканлари билан хам машхур. Бу ерда оромгохлари ва ёзги мавсумда ишлайдиган дам олиш уйлари, ундан ортик болалар ёзги дам олиш масканлари ва катор корхоналарнинг чорбоглари мавжуд. Мазкур дам олиш уйлари йил давомида мамлакатимиз ва хориждан келган 10000 дан ортик фукароларга хизмат курсатади. Шу уринда, туман

худудида хали фойдаланилмаган улкан захиралар хам мавжудлигини айтиб утиш жоиздир.

Туман худудида бир неча илмий ва ишлаб чикариш муассасалари фаолият курсатмокда. Узбекистон Республикаси Фанлар академиясига карашли "Куёш" мажмуаси, материалшунослик институти, Сейсмология институтининг Магнитионосфера расадхонаси, "Зардоб вакцинаси илмий текшириш институтининг хайвонотчилик базаси, Сукок гидромелиоратив станцияси, Тог-урмон хужалиги Узбекистон тараккиётига уз хиссасини кушиб келмокда. Ноёб усимликлар, хайвонот оламига эга "Чоткол" биосфера курикхонаси вилоят табиатининг курки хисобланади.

Чоткол давлат биосфера курикхонаси Марказий Осиёнинг энг кухна курикхоналаридан хисобланади. Курикхона Тошкент вилояти табиати намунасини эталон сифатида саклаш максадида 1947 йил Паркент туманининг шаркий кисми, Гарбий Тяньшаннинг Чоткол тог тизмаларида ташкил этилган. 1986 йили ЮНЕСКО Кенгашининг учунчи сессиясида Жахон йирик курикхоналар руйхатига киритилиб, 1991 йили Халкаро биосфера курикхонаси сертификатини олган.

Курикхона ноёб табиатга эга йирик экотуристик объект хисобланади. Унинг флораси 68 оилага мансуб 1000 дан ортик усимлик турларини уз ичига олади. Курикхона фаунаси 200 тур куш, 33 тур сутэмизувчи, 11 тур судралиб юрувчилар ва 4 тур баликдан иборат. Табиатда кам учрайдиган Узбекистон "Кизил китоб"ига киритилган Грей ва Кауфман лолалари, Пском пиёзи, Коопман нормушки каби усимлик турлари, кузгун, пакана бургут, бургут, кора калхат, ок тирнокли айик, тунгиз, олкор каби хаайвон турлари курикхона худудида учрайди. Курикхона худудидан Паркентсой, Бошкизилсой, Серкалисой ва Каттасой дарёлари хамда унлаб уларнинг ирмоклари бошланади. Куплаб катта ва кичик шаршаралар тог дараларига алохида куркамлик багишлайди.

МУ^ОКАМА

Паркент туманининг худудида 25 та кишлок ахоли пункти жойлашган. Шулардан айримларининг жойлашуви, табиати, эко-агротуристик имкониятларига кискача тухталамиз.

Машхур Шампан кишлоги Паркентдан 16 км жануби-шаркда, Санганаксой ва Угамсойнинг оралигида жойлашган. Кишлокка 1947 йилда асос солинган. Унинг атрофидаги худудларда винобоп узумлар етиштирилиши ва

шу даврда курилган вино заводида кайта ишланиши сабабли кишлок Франциянинг Шампан вилояти номи билан аталган.

Паркентдан 20 км жануби-шаркда Бошкизилсойнинг унг сохилида жойлашган Невич энг кадимий кишлоклардан бири хисобланади. Унинг шаркида "Узбеккоинот" илмий ишлаб чикариш бирлашмасининг экспериментал базаси, дам олиш уйи ва сайёхлик маскани жойлашган. Шу билан бирга коятошларга битилган петрографлар мавжуд. Археологик казишмалар натижасида кадимий турар жойлар, кабристонлар, металлшунослик излари аникланган.

Туман марказидан 18 км жануби-шаркда, Чоткол тог тизмаларининг гарбий этакларида, Сукоксой дарёсининг сохилларида жойлашган Сукок кишлоги узининг зилол булоклари билан машхур. Хрзирда "Чашма" булоги сайёхларнинг севимли жойига айланган. "Сукок" дам олиш маскани об-хавоси, табиий жойлашиши, шифобахш булок сувлари билан мамлакатимиз ва унинг ташкарисида донг таратган. ^ишлокдинг токка туташган кисмида тог мелиоратив тажриба станцияси, метеостанцияамда "Паркент" тог-урмончилик хужалиги иш олиб боради.

Х,исарак кдшлоги Паркентдан 8-10 км шимоли-шаркда, Паркентсой унг сохилида, Суренота тоги этакларида, денгиз сатхидан 1000-1150 м баландликда жойлашган. ^ишлокда "Куёш" мажмуаси, "Сумча" дам олиш уйи, ёзги оромгохлар мавжуд. ^ишлок узининг ^утирбулок, Чашма, Косибжонбува, Чинор, Кучкакбулок каби булоклари билан машхур. Шу кишлокда жойлашган «Хисарак Гиёхи» фермер хужалигида агротуризм ташкил килиш режалаштирилган.

Кумушкон кишлоги Паркентдан 18 км шимоли-шаркда, Паркентсойнинг юкори окимининг унг сохилида жайлашган. Ер сатхи денгиз юзасига нисбатан 1300-1400 м баландликлар оралигида. ^ишлок худудидан 1946-1958 йилларда полиметалл рудалари казиб олинган. Кон ишлари тугагандан сунг кишлокда "Кумушкон" сайёхлик маскани ташкил этилган. Маскан узининг тоза хавоси, нафис иклими ва гузал табиати билан нафакат Узбекистонда, балки ундан ташкарида хам донг таратган.

Дехкончилик ва чорвачилик туманнинг кишлок хужалиги сохасини ташкил этувчи асосий тармокларидир. Улар уз навбатида бир неча ихтисосликларга булинади. Туман дехкончилиги галлачилик, узумчилик, богдорчилик, полизчилик, картошка етиштиришга ихтисослашган. Туман кишлокларда фаолият олиб бораётган шахсий ва фермер хужаликларида

етиштирилаётган кишлок хужалик махсулотлари ва уларнинг етиштириш жараёни сайёхлар эьтиборини тортиши табиий. Шу худудда фаолият олиб бораётган «Хисарак Гиёхи» ва «Заркент Саховати» фермер хужаликларида агротуризм ташкил килиш ва туристларни кабул килиш учун шароитлар яратиш режалаштирилган.

Паркентнинг ширин-шакар узуми ва мевалари кадимдан машхур. Паркент узумлари экологик тозалиги, юкори шираси ва бошка хусусиятлари билан Узбекистонда ва унинг ташкарисида машхур. Туман узумзорларида юздан ортик узум навлари етиштирилади. Нимранг, Сояки, Мускат, Тарнави, Изобелла, Саперави, Каберне, Ркацетели, Баян-Ширей Пино каби винобоп; ШивилFOни, Хужахраи, Тоифи, Паркент, Хусайни каби хураки навлар кенг таркалган. Узок муддат саклашга, харорат узгаришларига бардошли булган Тоифи, Паркент каби навлар экспортбоплиги туфайли хамиша бозори чаккон.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда Паркент туманининг Тошкент шахри якинига кулай географик жойлашиши, ривожланган магистрал йуллари, хушхаво иклими, тоза экологик шароити, юкори сифатли кишлок хужалик махсулотлари, уларни етиштириш жараёни, улар билан боглик ахолининг урф-одатлари нафакат экотуризм ва агротуризмни балки, унинг тарихи, кадимий обидалари, археологик манбалари туризмни бошка турларини хам ривожлантириш имкониятларини беради.

REFERENCES

1. Баратов П. Узбекистон табиий географияси. - Тошкент: Укитувчи, 1996. -264.

2. Тухлиев Н., Абдуллаева Т. Экологический туризм: сущность, тенденции и стратегия развития. -Ташкент: Узбекистон Миллий энциклопедияси, 2006. - С. 415;

3. Тухлиев, Н., Абдуллаева, Т., Национальные модели развития туризма. -Ташкент: Узбекистон Миллий энциклопедияси, 2006. - 423 с.

4. Шомуратова Н.Т. Узбекистонда экологик туризм ва унинг табиий географик жихатлари: Дис.... геог. фан. ном. - Тошкент: 2012. - 125 б.

5. Якубжонова Ш.Т. Агротуризмнинг табиий географик жихатлари: Дис.. геог. фан. ном. - Тошкент: 2018. - 120.

6. Хусомиддинов С, Шерматов М. Паркент тумани. Т.: "Укитувчи" 2006 й, -149.

7. Жураева, Н. В., Султанов, Р. О., Абдуллаева, С. А., Рахимжонова, В. А. (2020). Systematization of word combinations in the uzbek language. Наука и Мир, 2(6), 65-68.

8. Sultanov R. O., Yusupov M. R. (2020). Ta'limda matematika fanini o'qitishdagi muammolar va ularning yechimida axborot kommunikatsiya texnologiyalarining ahamiyati. O'zMU xabarlari, 2(1/2/1), 144-147.

9. Султанов, Р. О. (2020). Idea блокли шифрлаш алгоритмини такомиллаштириш методлари. Academic Research in Educational Sciences, 1(3), 397-404.

10. Kamolov, E. R., Raximov, S. M., Sultanov, R. O., Maxmudov, M.A., (2021). Innovative method of developing creative thinking of students. Экономика и социум, 1(80).

11. Хуррамов, А. Ж., Комолов, Э. Р., Разработка алгоритма управления с учетом трудноформализуемой информации // Academic research in educational sciences, (2020). Volume 01, Issue 03, -pp: 240-247.

12. Боймуродов, А. Х. (2020). Prospects of introducing an innovative cluster method of teaching computer science in the system of general secondary education in the Tashkent region. International Scientific Journal, 6(6), 308-311.

13. Boymurodov, A. (2020). Integration of general educational schools and higher education institutions in the innovative cluster of pedagogical education. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 8(8).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.