Научная статья на тему 'Андижон вилояти туристик салоҳияти ва унинг минтақа ривожланишига таъсири'

Андижон вилояти туристик салоҳияти ва унинг минтақа ривожланишига таъсири Текст научной статьи по специальности «Компьютерные и информационные науки»

CC BY
1097
186
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
минтақа / ўсиш қутблари / туристик оҳанграбо / монументал санъат объектлари / муқаддас қадамжолар / зиёрат туризми / тарихий ва архитектура обидалари / рекреация ҳамда экотуристик объектлар / бизнес туризм / этнографик туризм / тиббий туризм / регион / объекты монументального искусства / святыни / религиозный туризм / исторические и архитектурные памятники / объекты экотуризма и рекреации / бизнес туризм / этно- графический туризм / медицинский туризм

Аннотация научной статьи по компьютерным и информационным наукам, автор научной работы — Маҳмудов Муҳаммадисмоил Муҳитдинович

Мақолада Андижон вилоятининг туристик салоҳияти ва ундан самарали фойдаланиш билан боғлиқ бўлган масалалар ҳамда уларнинг ечимларига қаратилган чора-тадбирлар ёритилган. Шу билан бирга тадқиқотда туристик ресурсларнинг ҳудудий жойлашуви, иқтисодиёт тармоқлари ва аҳоли бандлигида туризмнинг аҳамияти, вилоятга ташриф буюраётган сайёҳлар ҳамда туристик фирма ва меҳмонхоналарнинг фаолияти таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ТУРИСТИЧЕСКИЙ ПОТЕНЦИАЛ АНДИЖАНСКОЙ ОБЛАСТИ И ЕГО ВЛИЯНИЕ НА РАЗВИТИЕ РЕГИОНА

В статье освещены туристический потенциал Андижанской области и проблемы его эффективного использования, а также меры, направленные на их решение. Вместе с этим, в исследовании проведён анализ территориального размещения туристических ресурсов, значение туризма в отраслях экономики и занятости населения, туристов и туристических фирм, посещающих область, и деятельности гостиниц.

Текст научной работы на тему «Андижон вилояти туристик салоҳияти ва унинг минтақа ривожланишига таъсири»

МАХМУДОВ Му^аммадисмоил Му^итдинович,

Мирзо УлуFбек номидаги Узбекистон Миллий университети «Иктисодиёт» факультети (PhD) таянч докторанти

АНДИЖОН ВИЛОЯТИ ТУРИСТИК САЛОЩТИ ВА УНИНГ МИНЩА РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИ

УДК 338.484.2

МАХМУДОВ М.М. АНДИЖОН ВИЛОЯТИ ТУРИСТИК САЛОЦИЯТИ ВА УНИНГ МИНТАЦА РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИ

Маколада Андижон вилоятининг туристик салох,ияти ва ундан самарали фойдаланиш билан боFлик булган масалалар х,амда уларнинг ечимларига каратилган чора-тадбирлар ёритилган. Шу билан бирга тадкикотда туристик ресурсларнинг худудий жойлашуви, иктисодиёт тармоклари ва ах,оли бандлигида туризмнинг ах,амияти, вилоятга ташриф буюраётган сайёх,лар х,амда туристик фирма ва мех,монхоналарнинг фаолияти тах,лил килинган.

Таянч иборалар: минтака, усиш кутблари, туристик ох,анграбо, монументал санъат объектлари, мукаддас кадамжолар, зиёрат туризми, тарихий ва архитектура обидалари, рекреация х,амда экоту-ристик объектлар, бизнес туризм, этнографик туризм, тиббий туризм.

МАХМУДОВ М.М. ТУРИСТИЧЕСКИЙ ПОТЕНЦИАЛ АНДИЖАНСКОЙ ОБЛАСТИ И ЕГО ВЛИЯНИЕ НА РАЗВИТИЕ РЕГИОНА

В статье освещены туристический потенциал Андижанской области и проблемы его эффективного использования, а также меры, направленные на их решение. Вместе с этим, в исследовании проведён анализ территориального размещения туристических ресурсов, значение туризма в отраслях экономики и занятости населения, туристов и туристических фирм, посещающих область, и деятельности гостиниц.

Ключевые слова: регион, объекты монументального искусства, святыни, религиозный туризм, исторические и архитектурные памятники, объекты экотуризма и рекреации, бизнес туризм, этнографический туризм, медицинский туризм.

MAHMUDOV M.M. TOURISM POTENTIAL OF ANDIJAN REGION AND ITS IMPACT TO THE REGION'S DEVELOPMENT

The article is highlights the tourist potential of Andijan region and the problems of its effective use, as well measures aimed to these solution. At the same time, the study analyzes the territorial location of tourist resources, the importance of tourism for the economic and population employment, tourists and tourist companies visiting the region as well hotels activities.

Keywords: objects of monumental art, shrines, religious tourism, historical and architectural monuments, objects of ecotourism and recreation, business tourism, ethnographic tourism, medical tourism.

22 ИКТИСОДИЁТНИНГ РЕАЛ СЕКТОРИ / РЕАЛЬНЫЙ СЕКТОР ЭКОНОМИКИ ч_/

Узбекистан Президентининг 2016 йил 2 декабр-даги «Узбекистон Республикасининг туризм сох,а-сини жадал ривожлантиришни таъминлаш чора-тадбирлари тyFрисида»ги ПФ-4861-сон фармони, 2018 йил 3 февралдаги «Узбекистон Республикаси туризм салохиятини ривожлантириш учун кулай шароитлар яратиш буйича кушимча ташкилий чора-тадбирлар тyFрисида»ги ПФ-5326-сон фармони, Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,ка-масининг 2017 йил 15 мартдаги «Узбекистон Республикасида туризм сохасини янада куллаб-кувватлаш ва ривожлантириш чора-тадбирлари т^рисида»ги 137-сон карорининг кабул килиниши туризм мамлакат иктисодиёти учун накадар мухим ва долзарб соха эканлигини курсатиб бермокда.

Шу боис, бугунги кунда иктисодиётнинг стра-тегик тармоFи сифатида туризмни урганиш ва ривожлантириш асосий мак,сад булиб к,олмок,да. Юкоридагиларни инобатга олган холда, минтака туристик салохиятини тадкик килиш, вилоятда туризмга ихтисослаштириш мумкин булган туман-ларни аник,лаш, х,удудда соханинг к,айси турларини ривожлантириш мумкинлигини урганиш, сайёхлар окимини туманлар кесимида ва йиллар буйича тахлил килиш каби вазифалар белгилаб олинди. Куйилган вазифаларни амалга ошириш мак,садида Андижон вилояти тадкикот объекти сифатида олинган булиб, унда вилоятнинг туристик салохияти урганилди.

Мамлакатнинг шаркий кисмида жойлашган Андижон вилояти Узбекистоннинг «шаркий дар-возаси» хисобланади. Вилоят ФарFона ва Олой тоF тизмалари оралиFида, Корадарё хавзасида, ФарFона ик,тисодий туманининг шарк,ида жойлашган. Андижон вилояти кадимий Буюк ипак йули-нинг KошFар-Уш-Kyкон-Тошкент йуналишидан урин эгаллаган. Худуднинг географик урнининг бундай кулайлиги якин келажакда вилоятнинг туризм бозорини нафакат ФарFона водийсидан, балки кушни KирFизистон, колаверса Хитой ва Тожикистондан сайёхлар билан хам туйинтириш имконини беради.

Вилоятда ахоли бандлиги асосан саноат, к,ишлок, хужалиги, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик, савдо, хизмат курсатиш, санъат, спорт каби сохаларга т^ри келади. Андижон вилоятида ахоли зичлигининг юкорилиги хамда кадимдан утрок хаёт кечириши вилоятда туризмнинг бир неча турларининг ривожланишига замин яратади. Хусу-сан, вилоятда археологик туризм,зиёрат туризми, тарихий ва архитектура обидалари, агротуризм, бизнес туризм, этнографик туризм, тиббий туризм, гастрономик туризм каби йуналишларни ривож-

лантириш учун етарли имкониятлар мавжуд. Шунингдек, миллий хунармандчилик ва хизмат курсатиш сохаларининг ривожланганлиги кела-ётган туристларда янада катта кизикиш уЙFотади.

Маълумот урнида шуни айтиш мумкинки, вилоятда ахоли сони 2018 йил 1 январь холатига кура 3011687 киши булиб, бу курсаткич республика ахолисининг 9,2%ини ташкил килади1. Ахоли зич-лиги буйича эса 1 км кв га 717 киши тyFри келади. Бундан куриниб турибдики, вилоятни узида ички туризмни ривожлантириш учун етарлича истеъ-молчи топилади. Бу учун фак,ат махаллий туризмнинг ташкилий асосларини яратиб бериш талаб этилади.

Мамлакатда жами 7300дан ортик маданий мерос объектлари булса, шундан 4300дан ортиFи археологик объектлар хисобланади. Бугунги кунда вилоятда махаллий, республика ва халкаро ах,а-миятга эга булган 370дан ортик туристик объект мавжуд. Улар асосан диний, археологик, тарихий обида ва ёдгорликлар, мукаддас кадамжолар, музейлар, рекреация хамда экотуристик объектлар хисобланади.

Андижон вилоятининг туристик салохияти тар-кибида монументал санъат объектлари 33 фоизни хамда архитектура ёдгорликларининг улуши 32 фоизни ташкил к,илмок,да. Шу билан бир к,аторда вилоятга ташриф буюрувчи сайёхлар учун археологик туризмни хам таклиф килиш учун етарлича ёдгорликлар мавжуд (1-расм).

Андижон Узбекистоннинг Самарканд, Бухоро, Хива, Кукон каби кухна шахарлари каторида куплаб тарихий, маданий, табиий ёдгорликларга эга булган Шарк,нинг машхур шахарларидан бири хисобланади. Бирок вилоятда тарихий-меъморий обидаларни шу кунгача тулик, сак,ланиб к,олмагани ва туризмнинг юкоридаги шахарлар каби жадал ривожланиб кетмаганлигига баъзи бир сабаблар бор. Улардан бири Андижон вилояти 9 баллик сейсмик фаол зонада жойлашганлигидир. Вилоятда 1902, 1903, 1947, 1992 йилларда кузатилган 8-9 баллик зилзилалар куплаб тарихий ва меъмо-рий обидаларнинг вайрон булишига сабаб бул-ган.

Мингтепа, Далварзинтепа, Эйлатон археологик ёдгорликлари хамда Андижон шахридаги Сарвон-тепа, Чордона, Арк ичи, Шахристон каби тарихий мавзеларида аникланган археологик топилмалар, Хитой йилномаларида к,айд этилган ёзма манбалар

1 Узбекистон Республикасининг статистик ахборот-номаси. 2017 йил январь-декабрь., Тошкент, 2018. -146-б.

1-расм. Андижон вилоятидаги туристлар ташриф буюриши мумкин булган маданий мерос

объектлари таркиби1.

бопща диккатга сазовор жойлар 16%

архитектура едгорликлари 32%

археологик ёдгорликлар 19%

бундан 2,5 минг йил олдин хозирги Андижон шахри худудида шахарсозлик маданияти вужудга келганлиги ва ривожланганлигини тасдиклайди2.

Андижон вилоятида археологик туризмни ривожлантириш учун хам етарлича объектлар мавжуд. Улардан бири Буюк Ипак йули буйида жойлашган Мархамат туманидаги мил. ав. IV-милоднинг 1У-У асрларга оид кадимги Довон дав-латининг пойтахти Эрши шахри колдиклари булган Мингтепа археологик ёдгорлигидир. Хозирги кунда бу ерда Узбекистон Республикаси Фанлар акаде-мияси Археолигия институти ва Хитой Фанлар Академияси Археология институти мутахассилари томонидан тадкикот ишлари олиб борилмокда.

Худди шундай Андижон шахридан 20 км узокликдаги Избоскан туманида милоддан аввалги VII-VI-Ш асрларга оид Эйлатон (халк орасида шахри Хойбор) археологик ёдгорлиги хам куплаб хорижлик сайёхлар эътиборини тортади. Ёдгор-ликнинг ташки девор билан уралган кисми 20о гектарни, ички девор билан химояланган кисми 20 гектарни ташкил этади3. Шуниндек, Андижон шахрининг Эски шахар кисмидаги Сарбонтепа (мил. авв. VI-IV асрлар), Култепа, Жалолкудук тумани, Ойим кишлоFида жойлашган Далварзин-тепа (мил.авв. ХП-УШ асрлар), Булок,боши туманидаги Тоштепа ва Шурабашот каби кадимий шахар

1 Мамажонов М. Андижон вилоятида туризмни ривожлантиришга асос буладиган маъданий ва тари-хий ёдгорликлар. География ва глобализация: наза-рия ва амалиёт. Халкаро илмий-амалий конференция материаллари. - Андижон, 2018. -560-б.

2 Шамсутдинов Р.Т., Исхоков А.А. Андижон тарихидан лавхалар. - Т.: <61па^», 2013. -22-б.

3 Матбобоев Б.Х., Машрапов З.З. Андижон тарихи., -

Т., 2014. -20-21-6.

колдиклари вилоят туристик салохиятининг жози-бадорлигини янада оширади.

Андижон вилоятида асосий архитектура ёдгор-ликлари Андижон шахрида - 21,2%, Хонобод шахрида - 15,2%, Баликчи туманида - 9,1%, Избоскан туманида - 8,3%, Шахрихон туманида 7,6% сакланиб колган. Биргина Андижон шахрининг узида Мирпустин-ота макбараси, Ганчтепа, Дево-набой масжиди, Дувохон масжиди, Жомеъ маж-муаси, Ахмадбек хожи мехмонхонаси, УЙFур масжиди, Хожар Ноиб мадрасаси, Килич Бурхонидин ота мозори каби тарихий-меъморий обидаларни махаллий ва халкаро туристларга таништириш мумкин. Бирок бу архитектура ёдгорликлари биз юкорида киёслаган Самарканд, Бухоро ва Хива шахарларидаги туристик объектлар каби Андижон шахрининг маълум бир кисмида комплекс жой-лашмаган (2-расм).

Агар туманлар кесимида урганиладиган булса, Хонобод шахридаги Фозилмон-ота, Кур^онтепа туманидаги Бибисешанба, Юнус паЙFамбар, Жалакудук туманидаги Кутайба ибн Муслим, Хужаобод туманидаги Имомота, Булокбоши туманидаги Ширмонбулок, Асака туманидаги Писта-мозор, Мархамат туманидаги Бобохуросон, Баликчи туманидаги Уч булок, Тузлукбуви, Избоскан туманидаги Хужа Камбар-ота, Андижон туманидаги Мехмони Валий, Пахтаобод туманидаги Куктунлик ота, Отакузи мадрасаси4 каби зиё-ратгохларни санаб утиш мумкин. Бу зиёратгохлар маданий мерос сифатида руйхатга олинган булиб, давлат мухофазасига олинган. Улар уз хусусиятига кура махаллий, республика ва халкаро ахамият

4 Азимов И. ФарFона водийсининг архитектура ёдгорликлари. Йул курсаткич.- Т.: «Узбекистон», 1986. -46-55-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 6(114)

24 ИКТИСОДИЁТНИНГ РЕАЛ СЕКТОРИ / РЕАЛЬНЫЙ СЕКТОР ЭКОНОМИКИ ч_/

2-расм. Андижон вилояти туризмининг ривожланишида асосий роль уйнайдиган маданий мерос

объектларининг туманлар кесимидаги улуши1.

□ Архитектура ёдгорликлари □ Археологик ёдгорликлар ■ Монументал санъат ёдгорликлари

%

25

21,2 21,1

20

15,2

15 14 13>9

14

10

7,6

2,3

6,1

9,1

I

3,8 I 3

3

11 и

12,7

8,3

10,5

7,9

7,6

3,8

10,5 7,6 7,6

4,5 4.54 4 4,5 4,5

3,8 3,8 3,8 3,Й

2,3 2,3

15,2

О

' * / У У./ / /

# # с/ </ ^ ^ # ^

касб этади. Шу боис бу туристик объектларга нафакат махаллий ёки республикадан, балки кушни КирFизистон, КозоFистон, Тожикистондан, шунингдек, Россия, Хитой, Туркия, Германия, Малайзия ва Индонезия каби мамкалакатлардан хам зиёратчилар ташриф буюрмокда. Баъзи туристик объектлар оралиFидаги масофа узок,лиги бир мунча сезилади. Шуни хисобга олиб, туристлар зерикиб ёки толик,иб к,олмасликлари учун дастур таркибига археологик, экотуристик, этнографик, миллий хунармандчилик, гастрономик, рекреация объектларини киритиш орк,али аралаш турларни ташкил килиш максадга мувофикдир.

Андижон вилоятига 2015 йилда туристик фир-малар оркали ташриф буюрган жами туристлар сони 6581 нафарни ташкил к,илган булиб, шундан 2257 нафари хорижлик сайёхлар хиссасига тyFри келган. Утган икки йил мобайнида мамлакатимизда туризм сохасини ривожлантиришга каратилган талайгина карор ва фармонлар кабул килиниши натижасида вилоятда хам туристлар ок,ими буйича сезиларли узгаришлар кузатилди (1-жадвал).

2016 йилда вилоятга ташриф буюрувчилар жами 9511 кишини ташкил килган булса, 2017 йилда бу курсаткич 30376 нафарга етди. Жадвал

1 Мамажонов М. Андижон вилоятида туризмни

ривожлантиришга асос буладиган маъданий ва тари-

хий ёдгорликлар. География ва глобализация: наза-

рия ва амалиёт. Халк,аро илмий-амалий конференция

материаллари. - Андижон. 2018. -560-561-б.

маълумотларининг тахлили шуни курсатадики, Андижон вилоятида мавжуд туристик имконият-лардан етарлича фойдаланилмайди. Мазкур маъ-лумотлар худудлар кесимида тахлил килинганда, Андижон шахрига 2015 йилда 2678 нафар, 2016 йилда эса 5036 нафар турист ташриф буюргани кузатилади. Айникса, 2017 йилда бу ракамлар кескин кутарилиб, 17072 кишига етган. Туристлар-нинг ташрифи буйича сунги йилда Жалакудук туманига 2195 нафар, Мархамат туманига 1567 нафар, Хужаобод туманига 1054 нафар, Андижон туманига 922 нафар, Шахрихон туманига 902 нафар сайёх ташриф буюрганини куриш мумкин. Жами келганларнинг 2015 йилда 34%и, 2016 йилда 33%и, 2017 йилда эса 55%и хорижлик туристлар эканлиги эътиборни тортади. Хорижлик сайёхлар улушининг кескин ортишига кушни мамлакатлар билан чегара, божхона ва виза тизимидаги ижобий узгаришлар сабаб булмокда.

Вилоят ахолисининг мехмондустлиги, шинаван-далиги, сайр-саёхатни хуш куришини хисобга олган холда, вилоят туманлари ва ФарFона водийси, хатто бутун республика буйлаб экскурсия ва зиёратларни амалга оширишларини таъкидлаб утиш зарур. Бирок, мазкур 1-2 ёки 4-5 кунлик саёхатлар махаллий ахоли томонидан мустакил равишда, туристик фирмаларга мурожаат кил-масдан амалга оширилгани туфайли, улар махаллий туристлар сифатида эътироф этилмайди. Вило-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 6(114)

1-жадвал. Андижон вилоятига 2015-2017 йилларда туристик фирмалар оркали ташриф буюрган

сайёх,лар хакида маълумот1.

№ Туман ва шахар номи 2015 йил 2016 йил 2017 йил

Хорижий Махаллий Хорижий Махаллий Хорижий Махаллий

1 Андижон 39 248 14 252 562 360

2 Асака 22 412 12 524 199 512

3 Баликчи 35 163 41 187 48 747

4 Булокбоши 128 256 143 358 113 464

5 Буз 5 47 61 112 228

6 Избоскан 11 38 16 43 117 315

7 Жалакудук 265 378 281 453 945 1250

8 КУрFонтепа 46 81 16 105 254

9 Мархамат 564 124 593 139 939 628

10 Олтинкул 14 42 12 55 158 134

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

11 Пахтаобод 21 36 14 48 31 226

12 У^нор 18 148 12 188 43 2695

13 Хужаобод 34 365 41 417 406 648

14 Шахрихон 16 51 11 64 254 648

15 Андижон ш. 1027 1651 1908 3128 12958 4114

16 Хонобод ш. 12 284 10 365 49 219

Жами 2257 4324 3124 6387 16934 13442

ятга ташриф буюрувчи махаллий туристлар асосан Андижон шахри, Хужаобод, Булокбоши, Жалакудук, Мархамат, Асака, Шахрихон туманларидаги табиий, рекреация, диний, археологик ва архитектура ёдгорликларини2 зиёрат килиш учун келишади. Истикболда вилоятга келувчи туристлар мик-дорини оширишда энг аввало уларга хизмат кур-сатувчи корхона хамда муассасаларни сон ва сифат жихатидан яхшилашга эътибор каратиш зарур.

Бугунги кунда вилоятда туристик фаолият билан шуFулланувчи корхоналар сони жами 29 та булиб, шундан 11 таси туристик фирма, 18 таси эса мехмонхона хисобланади. Жойлаштириш воси-талари асосан Андижон шахрида булиб, улар Andijon Elita, Andijon Mobile, «Андижон», «Андижон уммон шамс», «Андижонтурист», «Азиза Аслбек-люкс», Beminnat fayz, Bogishamol gavhari, «Гулсум», «Имкон шифо маскани», Plaza, Plaza Palace, Partner Business Group, «Орион техно люкс», Olimpik, «Мадор», Monferan klassik, Valisher Luxe, Vella Elegant3 каби мехмонхоналардир. Вилоятга келувчи сайёхлар сонини купайтиришда махаллий

1 Жадвал Узбекистонда туризмни ривожланти-риш давлат кумитаси Андижон вилояти худудий бошкармаси маълумотлари асосида тузилди.

2 Андижон вилояти Улкашунослик атласи. - Т.: «Узбекистан Республикаси Ер ресурлари, геодезия, картография ва давлат кадастри давлат кумитаси», 2015. -50-51-б.

3 www.uzbektourism.uz

туристик фирмалар фаоллигини янада жонланти-риш мухим ахамиятга эга. Аксарият холларда вилоятга кириб келаётган хорижлик туристлар ФарFона, Кукон ва МарFилондаги туристик фирмалар оркали 1 ёки 2 кунга жалб этилади. Вахо-ланки, вилоятдаги аксарият туристик фирмалар туристларни импорт килиш билан эмас, балки уларни экспорт килиш билан шугулланмок-далар.

Андижон вилоятининг туристик салохиятидан келиб чиккан холда куйидаги хулоса ва таклифлар тавсия этилади. Хозирги кунга кадар Андижон вилоятида туризм сохасининг ривожланишига салбий таъсир курсатган омиллар сифатида куйидагиларни курсатиш мумкин:

- вилоят мамлакатнинг энг шаркий кисмида жойлашганлиги, Камчик давонидан хавфсизлик нуктаи назаридан автобус хамда микроавтобус-ларда харакатланишга рухсат йуклиги сабабли темир йул ва авиачипталар нархи юкори экан-лиги;

- КирFизистон Республикасидаги ижтимоий-иктисодий хамда сиёсий вазиятлар, чегара билан боFлик муаммолар;

- чегара худудлари булган Хонобод шахри, КурFонтепа, Жалакудук хамда Хужаобод туманларидаги катъий назорат постлари, уларда урнатилган паспорт режими махаллий ва халк,аро туристларнинг эркин харакатланишига жиддий тускинликлар туFдирди;

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 6(114)

- туристик объектларнинг комплекс холда жойлашмаганлиги, объектлар орасидаги масофа-нинг узок,лиги, реконструкция к,илинмаганлиги ёки ободонлаштириш ишларининг олиб борилмаган-лиги туризм билан шуFулланувчиларда «Андижон туризмга ихтисослашмаган вилоят» тушунчасини уЙFотган;

- туманларда туристик инфраструктуранинг талабга жавоб бермаслиги, уюшмаган сайёх-ларнинг куплиги, сайёхлик дастурлари ва марш-рутлар ишлаб чикилмаганлиги, кадрлар масала-сидаги муаммолар соха ривожланишига туск,инлик килмокда.

Юкорида билдирилган хулосалардан келиб чиккан холда куйидаги чора-тадбирларни амалга ошириш зарур, деб хисоблаймиз:

- вилоят туристик салохиятидан келиб чик,к,ан холда сайёхлик сохасидаги «Усиш кутблари»ни белгилаб олиш ва уларга алохида эътибор к,аратиш лозим (масалан, Андижон ва Хонобод шахарлари, Имом ота хамда Ширмонбулок каби туристик зоналар);

- вилоятга сайёхларни жалб к,илувчи энг асо-сий «Туристик ох,анграбо» Марказий Осиёга Ислом динини олиб кирган Кутайба ибн Муслим (660715) зиёратгохдир1. Зиёратгох хукумат даражасида эътибор каратилишига мухтож. Макбарани Зан-гиота, Имом ал-Бухорий, Ал Хаким ат-Термизий зиёратгох,лари каби холатга олиб келиш ва зару-рий инфраструктурани яратиш оркали вилоятга минглаб сайёхларни жалб этиш мумкин;

- туристик салохиятни намойиш килувчи реклама, видеороликлар хамда телекурсатувлар тайёрлаш, тарFибот ва ташвикот ишларини олиб бориш лозим. Медиатурларни ташкил килиш, интернет сайтларини яратиш, туристик объектлар буклетлари, туристик объектларга бошловчи йул белгилари, карталар хамда кургазмали восита-ларни тайёрлаш зарур;

- Узбекистан Республикаси Туризмни ривож-лантириш давлат кумитаси Андижон вилояти булими фаолиятини такомиллаштириш, вилоят ёки ФарFона водийсида соха билан шугулланувчи кадрлар тайёрлашни йулга куйиш;

- вилоят хусусияти хамда имкониятларидан келиб чик,к,ан холда Андижон вилоятида Туризмни ривожлантиришнинг мак,садли дастурини ишлаб чикиш, GM ^Ье^ап Асака автомобиль заводи ва Андижон сув омборида хавфсизлик чораларини хисобга олган холда махсус турларни ташкил этиш, водий халк,ининг тадбиркорлигини инобатга олиб бошк,а вилоят ишбилармонлари ва к,изик,увчилар учун бизнес туризм ва агротуризм буйича дастур-лар таклиф килиш, сайёхларга бир неча туризм турларини узида камраб олган «Аралаш маршрутлар»ни тавсия килиш;

- КирFизистон Республикасидан келувчи туристлар сонини оширишга эришиш, улар учун кулай шарт-шароитлар яратиб бериш ва бош-калар.

Адабиётлар руйхати:

1. Азимов И. ФарFона водийсининг архитектура ёдгорликлари. Йул курсаткич. - Т.: «Узбекистон», 1986. -46-55-б.

2. Андижон вилояти Улкашунослик атласи. - Т.: «Узбекистан Республикаси Ер ресурлари, геодезия, картография ва давлат кадастри давлат кумитаси», 2015. -50-51-б.

3. Мамажонов М. Андижон вилоятида туризмни ривожлантиришга асос буладиган маъ-даний ва тарихий ёдгорликлар. География ва глобализация: назария ва амалиёт. Халкаро илмий-амалий конференция материаллари. - Андижон, 2018. -560-561-б.

4. Матбобоев Б.Х., Машрапов З.З., Андижон тарихи. - Т., 2014.

5. Шамсутдинов Р.Т., Исхоков А.А. Андижон тарихидан лавхалар. - Т.: <6Ь|а^», 2013. -592-б.

6. Узбекистон Республикасининг статистик ахборотномаси. 2017 йил январь-декабрь. -Т.: 2018. -146-б.

7. Узбекистон Республикаси туризмни ривожлантириш Давлат кумитаси Андижон вилояти худудий бошкармаси маълумотлари. 2018 йил.

8. www.uzbektourism.uz

1 Матбобоев Б.Х.,Машрабов З.З. Андижон тарихи. - Т., 2014. -191-192-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 6(114)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.