Научная статья на тему 'Ўзбекистонда халқаро туризмни ривожлантиришнинг ўзига хос ташкилий-иқтисодий жиҳатлари'

Ўзбекистонда халқаро туризмни ривожлантиришнинг ўзига хос ташкилий-иқтисодий жиҳатлари Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
2500
474
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
диверсификация / тадбиркорлик / стандарт / ҳамкорлик / тажриба / ҳуқуқий асослар / хавфсизлик / ҳуқуқий­иқтисодий база. / diversification / entrepreneurship / coordination / standards / cooperation / experience / regulation.

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Худоёров Анвар Аиджонович

Мақолада Ўзбекистон Республикасининг халқаро ташкилотлар ва хорижий давлатлар билан туризм соҳасида алоқалар ўрнатиши ва ривожлантириши, мамлакатимизга туристлар оқимининг кириб келишини кўпайтириш, туристларга хизмат кўрсатиш учун барча шарт­шароитларни яратиш, хизмат кўрсатиш сифати ва маданиятини ошириш, туристлар хавфсизлигини таъминлаш, туристик индустрияни ташкил қилиш ва ривожлантириш, соҳа бўйича кадрлар тайёрлаш билан боғлиқ муно­ сабатларни тартибга солувчи ҳуқуқий­иқтисодий база яратилганлиги ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ORGANIZATIONAL-ECONOMIC ASPECTS OF THE DEVELOPMENT OF INTERNATIONAL TOURISM IN UZBEKISTAN

The article discusses that the fact that international tourism in the modern world is part of the global economy and a rapidly growing industry. Also the tourism sector of Uzbekistan is switching to the global scale and adequately representing our country in the world tourism. In addition, it must meet all international requirements in the field of international tourism.

Текст научной работы на тему «Ўзбекистонда халқаро туризмни ривожлантиришнинг ўзига хос ташкилий-иқтисодий жиҳатлари»

Худоёров Анвар Аиджонович,

Узбекистон халкаро ислом академияси «Ислом иктисодиёти ва молияси, зиёрат туризми» кафедраси доценти, иктисод фанлари номзоди

УЗБЕКИСТОНДА ХАЛКАРО ТУРИЗМНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УЗИГА ХОС ТАШКИЛИЙ-ИКТИСОДИЙ ЖИ^АТЛАРИ

УДК: 338.48

ХУДОЁРОВ А.А. УЗБЕКИСТОНДА ХАЛКАРО ТУРИЗМНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УЗИГА ХОС ТАШКИЛИЙ-ИЦТИСОДИЙ ЖИЦАТЛАРИ

Маколада Узбекистан Республикасининг халкаро ташкилотлар ва хорижий давлатлар билан туризм сохасида алокалар урнатиши ва ривожлантириши, мамлакатимизга туристлар окимининг кириб келишини купайтириш, туристларга хизмат курсатиш учун барча шарт-шароитларни яратиш, хизмат курсатиш сифати ва маданиятини ошириш, туристлар хавфсизлигини таъминлаш, туристик индустрияни ташкил к,илиш ва ривожлантириш, соха буйича кадрлар тайёрлаш билан боFлик1 муно-сабатларни тартибга солувчи хукукий-иктисодий база яратилганлиги ёритилган.

Таянч иборалар: диверсификация, тадбиркорлик, стандарт, хамкорлик, тажриба, хукукий асослар, хавфсизлик, хукукий-иктисодий база.

ХУДОЁРОВ А.А. ТЕНДЕНЦИИ ОРГАНИЗАЦИОННО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ МЕЖДУНАРОДНОГО ТУРИЗМА В УЗБЕКИСТАНЕ

В статье обсуждается то, что международный туризм в современном мире является частью мировой экономики и сформировавшейся индустрией. Для того, чтобы туристическая сфера Узбекистана вошла и достойно представляла нашу страну в мировом туризме, необходимо соответствовать всем международным требованиям в области международного права и инфраструктуры туризма.

Ключевые слова; диверсификация, предпринимательство, координация, стандарт, сотрудничество, безопасность, опыт, нормативно-правовая база.

XUDOYOROV A.A. THE ORGANIZATIONAL-ECONOMIC ASPECTS OF THE DEVELOPMENT OF INTERNATIONAL TOURISM IN UZBEKISTAN

The article discusses that the fact that international tourism in the modern world is part of the global economy and a rapidly growing industry. Also the tourism sector of Uzbekistan is switching to the global scale and adequately representing our country in the world tourism. In addition, it must meet all international requirements in the field of international tourism.

Keywords: diversification, entrepreneurship, coordination, standards, cooperation, experience, regulation.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 8(128)

Кириш.

Сайёхлик индустрияси сайёхлар билан боFлик1 логистик хизматларни ташкил килиш хамда амалга оширишни такрзо этувчи субъектлар фаолияти билан боFлик ижтимоий, иктисодий, маданий-маърифий, сиёсий ва бошка муносабатларни камраб олувчи тизимдир. Сайёхликни ташкил килиш ва амалга ошириш жараёнида субъектлар уртасида турли муносабатлар вужудга келади, мухокама килинади ва оптимал карор кабул килинади. Сайёхлик индустриясида субъектлар уртасида муносабатлар серкирра, кенг камровли ва мураккаб муносабатлар булиб, уларни аник, катъий урнатилган ва баркарор хукукий нормалар билан тартибга солмасдан туризмдан кузланган максадга эришиш жуда мураккаб.

Сайёхлик индустриясида давлатлар билан дав-латлар, давлатлар билан халкаро ташкилотлар, белгиланган тартибда руйхатга олинган ва сайёх,-лик хизмат курсатиш хукукига эга, лицензияси булган корхоналар, муассаса ва ташкилотлар, сайёхларга хизмат курсатувчи мехмонхоналар, сайёхлик комплекслари, кемпинглар, мотеллар, пансионатлар, умумий овкатланиш, транспорт корхоналари, маданий-маърифий, спорт муасса-салари, сайёхлар, туристик гурух, рахбарлари, экскурсия етакчилари,сайёхларнинг хавфсизлигини таъминлаш хизмати ходимлари, туристлар хукук-ларини химоя килувчи идоралар, ташкилотлар ва бошка субъектлар уртасидаги муносабат жара-ёнлардир.

Сайёхлик индустриясида халкаро туризм билан боFлик муносабатларни йулга куювчи норма-ларни иккита катта гурухга булиб куриб чиксак:

- сайёхлик индустриясида халкаро хукукий нормалар - Бутун жахон туризм ташкилотининг устави, туризмга оид декларация, конвенция ва битимлар;

- сайёхлик индустриясининг алохида олинган давлат миллий конунчилиги нормалари - туризмга оид конунлар ва конуности хужжатлари норма-лари.

Туризм индустриясида халкаро ва миллий хукук, нормалари туристик муносабатлар объект-ларнинг хукукий макоми, туристик фаолиятнинг асосий йуналишлари, сайёхлик хизматлари тур-лари, туризм сохасидаги давлатлараро муноса-батларнинг асосий принциплари, давлатлараро алок,аларнинг турлари, давлат сиёсатининг мухим йуналишлари, давлат органларининг ваколатлари,

туристларнинг ва сайёхлик фаолияти субъектла-рининг хукук ва мажбуриятлари, туристлар хавфсизлигини таъминлашнинг ташкилий-хукукий кафолатлари, туризм тутрисидаги халкаро ва миллий хукукий хужжатларни бузганлик учун жавоб-гарликнинг турларини белгилаб беради, тартибга солади.

Сайёхлик индустриясида давлатлараро муносабатларни тартибга солувчи мухим халкаро хукукий манба - Бутунжахон туристик ташкилоти (БТТ)нинг уставидир. БТТ устави 1970 йилнинг 27 сентябрида Мадридда кабул килинган, 51 давлат томонидан ратификация килингандан кейин 1974 йилнинг 1 ноябридан тулик, амал к,ила бош-лаган.

Бугунги кунда ташкилотга 160 дан ортик, давлат аъзо булиб, Узбекистан Республикаси 1993 йилдан ушбу ташкилотга аъзоликка кабул килинган. 2004 йилда Самарканд шахрида БТТнинг Буюк ипак йули буйича минтакавий Маркази ташкил этилди. 2014 йилнинг 1-3 октябрь кунлари Самаркандда Ташкилот ижроия кенгашининг 99-сессияси булиб утди.

Узбекистан Республикаси ташкилотнинг хаки-кий аъзоси (ташкилотнинг ассоциатив ва кушилган аъзолари хам бор) сифатида унинг устави буйича белгиланган барча мажбуриятларни уз зиммасига олди ва унда аъзоларга берилган хукуклардан самарали фойдаланмокда.

Мавзунинг долзарблиги.

Жахонда туризм сохасини ривожлантириш, унинг иктисодиётдаги ижтимоий-иктисодий ахамияти ва улушини янада ошириш максадида туризм бозорини самарали ривожлантиришга асос яратадиган замонавий илмий тадкикотларга алохида эътибор каратилмокда. Инновацион иктисодиёт шароитида туризм бозорининг ривож-ланиш хусусиятлари ва тенденцияларини очиб бериш хамда уни самарали ривожлантиришнинг ташкилий-иктисодий механизмини такомиллаш-тириш нуктаи назаридан ушбу масаланинг мето-дологик-услубий ва амалий жихатларини тадкик этиш бугунги кунда долзарблиги билан намоён булади.

Илмий муаммонинг к,уйилиши.

Мазкур илмий ишда туризм ва туристик индуст-рияни ривожлантириш; фукароларнинг саёхат килиш пайтидаги дам олиш, эркин харакатланиш ва бошка хукукларини таъминлаш; туристик ресурслардан окилона фойдаланиш ва уларни

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 8(128)

сак,лаш; туризм сохасидаги норматив базани тако-миллаштириш; болалар, ёшлар, ногиронлар ва ахолининг кам таъминланган катламлари туризми (экскурсиялари) учун шароит яратиш; туристик индустрияни ривожлантириш учун инвестициялар жалб этиш; тадбиркорлик фаолияти субъектлари учун туристик хизматлар борасида тенг имкони-ятлар яратиш; туристларнинг хавфсизлиги, улар-нинг хукуклари, конуний манфаатлари ва мол-мулки мухофаза килинишини таъминлаш; туризм сохасининг илмий таъминотини ташкил этиш ва ривожлантириш; кадрларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш; чет мамлакатлар ва халкаро ташкилотлар билан хамкорликни такомиллаштириш каби муаммолар куйилган.

Тадк,ик,от мацсади.

Узбекистон Республикаси Бутунжахон туризм ташкилотининг хак,ик,ий аъзоси сифатида юк,орида халкаро-хукукий хужжатларнинг коидаларини эътироф этиб, уларни узининг миллий конун-чилигига жорий этиш ва уларнинг талабларини хисобга олиб туризм сохасида миллий к,онунчилик базасини яратиш. Хусусан, 1999 йил 20 августда Узбекистон Республикасининг «Туризм туFри-сида»ги Конуни кабул килинди. Кейинчалик ушбу конунга айрим узгартириш, кушимчалар кири-тилди, унинг асосида ва ижросини таъминлаш максадида ундан ортик конуности хужжатлари кабул килинди. Бугунги кунда «Туризм туFри-сида»ги конун БТТнинг устав талабларига тула мос келади. БТТнинг Уставига биноан унинг асосий максади куйидагилар:

- иктисодий ривожланиш, халкаро микёсда бир-бирини англаш, тинчлик ва фаровонликка, ирк,и, жинси, тили ва динидан к,атъий назар барча инсонларнинг хукук ва эркинликларини хурмат килиш ва таъминлашга хисса кушиш учун бутун жахонда туризмни куллаб-кувватлаш;

- ушбу максадга эришишда ривожланаётган давлатларнинг туризм сохасидаги манфаатларига алохида этиборни каратиш;

- узининг туризм сохасида етакчилик ролини уйнаши учун Ташкилот билан БМТнинг тегишли органлари ва ихтисослашган муассасалари билан самарали хамкорликни урнатиш ва уни куллаб-кувватлаш.

Бунинг учун Ташкилот БМТнинг Ривожлантириш дастури доирасида ишчанлик муносабатла-рини урнатиш имкониятларини излаши, шунинг-

дек, дастурнинг иштирокчиси ва ижрочи агент-лиги сифатида уни амалга оширишда к,атнашиши лозим.

БТТ Уставида Ташкилотга аъзоликка кабул килиш ва ундан чикаришнинг шартлари ва тар-тиби, аъзоларнинг турлари, уларнинг хукук ва мажбуриятлари, Ташкилотнинг рахбар органла-рининг ваколатлари, карор кабул килиш тартиби, Ташкилотнинг имтиёз ва иммунитетлари белгилаб берилган1.

Сайёхлик сохасидаги халкаро муносабатлар, урнатиш ва ривожлантириш асосларининг яна бир халкаро хукукий манбаи: «Саёхат учун алокалар туFрисидаги Брюссель Конвенцияси» (1970) туризм сохасидаги биринчи конвенция булиб, унда туризмга оид тушунчаларнинг таъ-рифи берилган2.

Сайёхлик сохасидаги бошк,а бир манба «Жахон туризми буйича Манила декларация»да (1980) туризм халкаро-хукукий вок,еа-ходиса эканлиги, унинг ижобий натижалари, инсонларнинг туризмга иштиёки кучлилиги, давлатларнинг туризмнинг ривожланиш йулидаги тусик,ларга бархам бериш чораларини куриши зарурлиги, туризмнинг мада-ний меросни авайлаб-асраш ва ривожлантириш-даги, тинчликни саклаш ва узаро бир-бирини тушунишдаги ахамияти масалаларига алохида эътибор каратилган3.

БТТнинг Бош Ассамблеяси томонидан 1985 йилда унинг 6-сессияда маъкулланган «Туризм хартияси»да туристик фаолият билан шуFулланувчи субъектлар-давлатлар, туристик районлар махаллий ахолиси вакиллари, туризм сохаси ходимлари ва туристларнинг ваколатлари хакида тавсиялар уз аксини топди. Хусусан, бутун жахонда дам олиш хукуки тан олинганлигини хисобга олиб давлатлар ички ва халкаро туризм тугрисидаги сиёсатни шакллантириши ва амалга ошириши лозим. Мазкур сиёсат махаллий, минтакавий ва халкаро микёсда туризмни ривожлантириш, туризм имкониятларидан барчанинг фойдалани-шини таъминлаш, туристик мухитни мухофаза килиш, туристик онгнинг усиши ва махаллий ахоли билан туристлар алок,асини мустахкамлаш, турист-

1 http://excursovod-web.ru/ustav-vsemirnoya-turistskoy-organizatsii- vto/

2 Устав всемирной туристичиской организации. // Брюссельская конвенция о контрактах на путешествие. http://www.twirpx.com/

3 Манильская декларация по мировому туризму. http://www.intacadem.ru/

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 8(128)

ларнинг харакатланиш эркинлигини, уларнинг хар к,андай камситилишига бархам бериш х,амда хавф-сизлигини таъминлаш, туристларнинг соFликни сак,лаш, маъмурий-бошкарув ва юридик хизмат-ларга хеч кандай тусикларсиз мурожаат этишлари учун шароит яратиш кабиларни камраб олиши лозим1.

Сайёхлик буйича парламентлараро конферен-цияда 1989 йилда кабул килинган «Туризм буйича Гаага декларация»си сайёхлик сохасидаги халкаро муносабатларнинг асосий принципларини узида акс эттирганлиги билан мухим ахамият касб этади. Декларацияга биноан мазкур принциплар куйи-дагилардан иборат: туризм сохасида хамкорлик к,илиш, турли сохаларда бир-бирига кумаклашиш, давлатларнинг якинлашувига эришиш; туризм барча давлатларнинг ижтимоий-иктисодий уси-шига кумаклашувчи самарали восита булиши мумкинлиги; табиий мухит ва туристик ресурс-ларни мухофаза килиш зарурлиги; инсоннинг саёхат килиш ва хавфсизлигини таъминлаш; туристик расмиятчиликни соддалаштириш ва туристик хизматлар сифатини яхшилаш; туристлар хавфсизлигини таъминлаш; терроризмга карши кураш буйича давлатлар хамкорлиги; туризм сохасини бошкаришга ваколатли органларга кенг ваколат-лар бериш, унга мос миллий сиёсат ва халкаро хамкорликни амалга ошириш2.

Япониянинг Осака шахрида 1994 йилда булиб утган туризм буйича вазирларнинг бутунжахон конференциясида кабул килинган «Туризм буйича Осако декларацияси»да халкаро туризмнинг йил сайин ривожланиб ахамияти ошиб бораётгани, туризм индустриясини ривожлантиришнинг дол-зарблиги, халкаро туризмнинг жамиятга ва атроф-мухитга таъсири, Ер юзида тинчликни таъминлаш ва туризмнинг узаро муносабати, хукуматлар ва халкаро ташкилотларнинг туризм сохасидаги роли каби масалалар кутарилди3.

Сантьягода Бутунжахон туристик ташкилоти Бош ассамблеясининг 13-сессиясида кабул килинган «Туризмнинг глобал ахлок кодекси»да инсон-лар ва хамжамиятларнинг бир-бирини тушуниш ва хурмат килишидаги хиссаси, туристик бизнес мутахассисларнинг мажбуриятлари, туризмда бул-

1 Хартия туризма. // https//studopedia.ru

2 Гаагская декларация Межпарламентской конференции по туризму. http://www.intacadem.ru

3 Декларация по туризму. // docs.cntd.ru/

document/901756803

ган хукук, туристик харакатланиш эркинлиги, туристик индустрия ходимлари ва тадбиркорла-рининг хукуклари билан боFлик коидалар белги-лаб берилди4. Шунингдек, Кодексда туризм алохида шахслар ва жамоаларнинг уз имконият-ларидан фойдаланиш ва уларни амалга ошириш-нинг бир куриниши ва воситаси, баркарор тараккиётнинг мухим омили, маданий мероснинг фойдаланувчиси ва яратувчиси, туристларни кабул килувчи мамлакатлар ва хамжамиятлар учун фойдали иктисодий манбалардан бири экан-лиги алохида кайд этилди.

Узбекистон туризм сахасида хорижий давлатлар билан алокаларни урнатиш ва ривожланти-риш максадида катор куп томонлама шартнома-ларга кушилди. Жумладан, Узбекистан Мустакил Давлатлар Хамдустлиги доирасидаги «Туризм сохасида хамкорлик тутрисида»ги Хукуматлараро битим (23.12.1993), «Туризм сохасида МДХ иштирокчи-давлатлари хамкорлигининг асосий принциплари туFрисида»ги МДХ иштирокчи-давлатлари уртасида туристик алокаларни ривож-лантириш Концепцияси (29.10.1994), «Туризм сохасида ШХТга аъзо-давлатлар хамкорлигининг 2017-2018 йилларга мулжалланган дастури» (2016) ва «Туризм сохасида МДХ иштирокчи-давлатлари хамкорлигини 2020 йилгача ривожлантириш стратегияси»ни (2017) иштирокчи давлат сифатида имзолади ва улардаги туризм сохасида хамкорликни урнатиш, амалга ошириш ва ривожлантириш буйича мажбуриятларни уз зиммасига олди.

Узбекистан Бутунжахон туризм ташкилотининг хакикий аъзоси сифатида юкорида зикр этилган халкаро-хукукий хужжатларнинг коидаларини эътироф этиб, уларни узининг миллий конун-чилигига жорий этишга киришди ва уларнинг талабларини хисобга олиб туризм сохасида миллий конунчилик базасини яратди. Хусусан, 1999 йил 20 августда Узбекистан Республикасининг «Туризм туFрисида»ги конуни кабул килинди.

Конуннинг 1-моддасига биноан унинг максади «туризм сохасидаги муносабатларни хукукий жихатдан тартибга солиш, туристик хизматлар бозорини ривожлантириш, шунингдек, туристлар ва туристик фаолият субъектларининг хукуклари ва конуний манфаатларини химоя килишдан ибо-рат».

4 Глобалный этический кодекс туризма. // orexka.com ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 8(128)

Конунда алохида кайд этилишича, «Агар Узбекистон Республикасининг халкаро шартно-масида Узбекистон Республикасининг туризм туFрисидаги конун хужжатларида назарда тутил-ганидан бошкача коидалар белгиланган булса, халкаро шартнома коидалари кулланилади».

Конунда сохага оид асосий тушунчалар -туризм, турист, туристик фаолият, экскурсия фао-лияти, туристик ресурслар, туристик фаолият субъектлари, туристик индустрия, тур, туристик хизматлар, туристик гурух рахбари, гид (экскурсия етакчиси), туристик фаолиятни амалга ошириш учун лицензия, сертификат кабиларнинг мазмун-мохияти очиб берилди.

Конун билан туризм сохасидаги давлат сиёса-тининг асосий йуналишлари этиб куйидагилар белгиланди: туризм ва туристик индустрияни ривожлантириш; фукароларнинг саёхат килиш пайтидаги дам олиш, эркин харакатланиш ва бошк,а хукукларини таъминлаш; туристик ресурс-лардан окилона фойдаланиш ва уларни саклаш; туризм сохасидаги норматив базани такомиллаш-тириш; болалар, ёшлар, ногиронлар ва ахолининг кам таъминланган катламлари туризми (экскур-сиялари) учун шароит яратиш; туристик индустрияни ривожлантириш учун инвестициялар жалб этиш; тадбиркорлик фаолияти субъектлари учун туристик хизматлар борасида тенг имкониятлар яратиш; туристларнинг хавфсизлиги, уларнинг хукуклари, конуний манфаатлари ва мол-мулки мухофаза килинишини таъминлаш; туризм сохасининг илмий таъминотини ташкил этиш ва ривожлантириш; кадрларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш; чет мамлакатлар ва халкаро ташкилотлар билан хамкорликни ривожлантириш.

Конунда Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси, ваколатли давлат ва махаллий хокимият органларининг туризм сохасидаги вако-латлари, туристик фаолиятни лицензиялаш тар-тиби ва молиялаш манбалари, туристик хизмат-ларни сертификатлаштириш, туристик саёхат ва туристик хизматлар мажмуи, туристик хизмат курсатиш шартномаси, туристик йулланма, турист ва туристик фаолият субъектининг хукуклари ва мажбуриятлари, туристларнинг хавфсизлиги кафо-лати, туристларнинг хавфсизлигини таъминлаш чора-тадбирлари, туристларни сугурта килиш, туризм сохасида юзага келадиган низоларни хал этиш, туризм туFрисидаги конун хужжатларини

бузганлик учун жавобгарликка тортиш асослари билан боFлик коидалар белгилаб берилди.

Ушбу конунга мос ва унинг ижросини таъминлаш максадида катор конуности хужжатлари кабул килинди.

Хусусан, ушбу сохага оид Узбекистон Республикаси Президентининг фармонларида: мамлакат иктисодиётининг стратегик тармоFи сифатида туризмни жадал ривожлантириш учун кулай иктисодий ва ташкилий-хукукий шарт-шароитлар яратиш, худудларнинг улкан туризм салохиятидан янада тулик фойдаланиш, туризм тармоFини бошкаришни тубдан такомиллаштириш, миллий туризм махсулотларини яратиш ва уларни жахон бозорларида тарFибот килиш, туризм сохасида Узбекистоннинг ижобий киёфасини шаклланти-риш максадида урта муддатли истикболда туризм сохасидаги давлат сиёсатининг максадли ва усту-вор йуналишлари; республиканинг туризм салохияти, биринчи навбатда, инвестицияларни фаол жалб килиш, сохага инновацион Fоя ва тех-нологияларни жорий этиш, мамлакатнинг бой табиий, маданий ва тарихий меросининг мавжуд ресурслари ва имкониятларидан хар томонлама фойдаланиш хисобига ривожлантириш учун янада кулай шароитлар яратиш максадида 2018 йил 10 февралдан бошлаб Исроил давлати, Индонезия Республикаси, Корея Республикаси, Малайзия, Сингапур Республикаси, Туркия Республикаси ва Япония фукаролари, шунингдек, Узбекистон Республикасига мунтазам авиакатновларни амалга оширувчи хорижий авиокомпаниялар хаво кема-лари экипажининг аъзолари учун Узбекистон худудига кирган кундан эътиборан 30 кунлик муд-датга визасиз режим белгилаш, туристларга тегишли шарт-шароитлар яратишнинг барча чора-ларини куриш, республиканинг туризм сало-хиятини тарFиб килиш, туризм махсулотларини сотишни ташкил килиш каби вазифаларни тегишли давлат органлари ва ташкилотлари зиммасига юклаш; туризмни, авваламбор, хусусий секторда ривожлантириш учун кулай шарт-шароитлар яратиш, курсатилаётган хизматлар ракобатбар-дошлилигини ошириш, миллий туризм махсу-лотини дунё бозорида фаол ва комплекс равишда тарFиб килиш чора-тадбирларини куриш; 20192025 йилларда Узбекистон Республикасида туризм сохасини ривожлантиришнинг кулай ташкилий-хукукий, иктисодий шароитлар ва омилларни яратиш буйича олиб борилаётган ислохотларнинг

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 8(128)

самарадорлигини ошириш, туризм сох,асини жадал ривожлантириш буйича устувор мак,сад ва вазифаларни белгилаш, унинг иктисодиётдаги урни ва улушини ошириш, хизматларни дивер-сификациялаш ва уларнинг сифатини ошириш х,амда туризм инфратузилмасини такомиллашти-ришга каратилган Концепцияни тасдиклашга оид нормалар белгилаб берилди1.

Фармонларда белгиланган нормаларнинг ижросини таъминлаш буйича кабул килинган Узбекистан Республикаси Президентининг карор-ларида республикага туристлар окимини купай-тириш, кириш туризмини миллий иктисодиётнинг мух,им тармокларидан бирига айлантириш, мам-лакатнинг маданий-тарихий мероси ва табиий бойликларини кенг тарFиб килиш буйича давлат органлари билан ташкилотларининг вазифала-рини белгилаш; халкаро туризм сох,асида профессионал кадрлар тайёрлаш тизимини ташкил этиш х,амда илмий тадкикот ишлари ва ижодий ишлар олиб бориш буйича республиканинг ташаббусларини амалий руёбга чикариш, Шанхай Хамкорлик Ташкилотига аъзо давлатларнинг тари-хий ва маданий, гуманитар алокаларини янада ривожлантириш мак,садида «Ипак йули» Туризм университетини ташкил этиш, унинг фаолиятининг асосий йуналишларини белгилаш; туризм тар-моFини ривожлантириш, шу жумладан, бугунги кун стандартлари ва талабларига жавоб беради-ган замонавий мех,монхоналар ва жойлаштириш воситаларини куриш буйича инвестиция лойих,а-ларини амалга оширишни жадаллаштириш, республикада мех,монхона хужалигини ривож-лантиришга туFридан-туFри хорижий инвести-цияларни жалб килиш чора-тадбирларини куриш; Самарканд вилоятига хорижий ва мах,аллий туристлар окимини купайтириш, уларга курса-тиладиган хизматлар хилма-хиллигини ошириш ва сифатини таъминлаш, янги туризм инфрату-зилмаси объектларини барпо этиш юзасидан кушимча чора-тадбирларни амалга ошириш;

1 Узбекистон Республикаси Президентининг фармон-лари: 2016 йил 2 декабрдаги «Узбекистон Республи-

касининг туризм сох,асини жадал ривожлантиришни таъминлаш чора-тадбирлари ту^рисида» ПФ-4861-сон;2018 йил 3 февралдаги «Узбекистон Республикаси туризм салох,иятини ривожлантириш учун

кулай шароитлар яратиш буйича кушимча ташкилий

чора-тадбирлар "гуфисида»ги ПФ-5326-сон; 2019 йил

5 январдаги «Узбекистон Республикасида туризмни жадал ривожлантиришга оид кушимча чора-тадбирлар туFрисида»ги ПФ-5б11-сон.

хавфсиз туризмни таъминлаш, шунингдек, транспорт ва туризм объектларида жамоат хавфсизли-гини таъминлашнинг самарали тизимини жорий этишга оид кушимча чора-тадбирлар куриш мак-садида масъул тузилмалар ташкил килиш, уларнинг вазифалари ва жавобгарлигини белгилаш кабилар х,акидаги коидалар уз аксини топди2.

Узбекистон Республикаси Президентининг фармон ва карорларининг ижросини таъминлаш максадида Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг катор карорлари кабул килинди. Уларда Узбекистон Республикасида туризмни ривожлантириш сох,асида амалга оширилаётган ислох,отларга мувофик Бухоро, Самарканд, Хива ва Шахрисабз шах,арларида сайёх,лик фаолияти хавфсизлигини самарали таъминлаш ва сайёхлик хизматлари курсатиш учун шарт-шароитлар яратиш, Тошкент вилояти х,окимлиги хузуридаги туризмни ривожлантириш департаменти фао-лиятини ташкил этиш, Сурхондарё вилоятида туризм сох,асини ривожлантириш, Кашкадарё вилоятининг туризм салох,иятидан самарали фой-даланиш чора-тадбирларини куриш билан ботлик муносабатларни тартибга солувчи номарлар белгилаб берилди3.

Узбекистонда халкаро туризмни ривожлантириш борасида хукукий ва иктисодий асослар яра-тилди. Бугунги кунда жах,он иктисодиёти тажри-балари шуни курсатмокдаки, сайёх,лик сох,аси мамлакатларнинг иктисодий усиши, экспорт салох,иятининг усиши натижасида валюта тушум-ларининг ортиши х,амда тулов балансларининг ижобий узгариши, янги иш жойларининг ярати-

2 Узбекистон Республикаси Президентининг карорлари: 2018 йил 2 6 февралдаги «Кириш туризмини ривожлантириш чора-тадбирлари ту£рисида»ги ПК.-3509-сон; 2018 йил 6 февралдаги «Узбекистон Республикаси Туризмини ривожлантириш давлат кумитасининг фаолиятини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК-3510-сон; 2018 йил 7 февралдаги «Ички туризмни жадал ривожлантиришни таъминлаш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК-3514-сон.

3 Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг карорлари: 2019 йил 13 февралдаги «2019-2020 йил-ларда Хоразм вилоятида туризм сох,асини ривожлантириш буйича кушимча чора-тадбирлар туFрисида»ги 119-сон; 2019 йил 8 мартдаги «Кашкадарё вилоятининг туризм салох,иятидан самарали фойдаланиш чора-тадбирлари туFрисида»ги 198-сон; 2018 йил 3 майдаги «Сурхондарё вилоятида туризм сох,асина ривожлантириш чора-тадбирлари туFрисида»ги 324-сон.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 8(128)

лиши оркали ахоли турмуш даражасининг кута-рилишига мухим омил сифатида кузатилмокда.

Илмий мок,ияти.

Сайёхлик ва мехмондустлик сохаси жахон микёсида етакчи сохалардан бири хисобланади. Жахон иктисодиётида халкаро туризмнинг ривож-ланиш курсаткичлари бу соханинг турли мамла-катлар иктисодиётининг етакчи тармоFига айла-ниб бораётганлигини курсатмокда. Тахлил нати-жалари шуни курсатадики, ривожланаётган мам-лакатлар уз иктисодий сиёсатларини ишлаб чикишда халкаро туризмга устувор соха сифатида эътибор бермокдалар. Юртимизда халкаро туризмни ривожлантириш учун кулай шарт-шароитлар юзага келаётганлиги, туризмнинг республика иктисодиётига янада интеграцияла-шуви мамлакат иктисодиётида мухим урин эгалламокда. Ватанимизда мавжуд булган сиёсий, иктисодий, ижтимоий баркарорлик халкаро туризмни ривожлантиришда хам мухим урин касб этмокда.

Таъкидлаш жоизки, Бирлашган Миллатлар Жахон Сайёхлик Ташкилоти (United Nations World Tourism Organization (UNWTO)) маълумотларига кура, бутун жахон ялпи ички махсулотининг 10,4%и (2017 йилда унинг хажми 8,3 трлн. АК.Ш долларига тенг булди), дунёдаги инвестициялар-нинг 7%и, солик, тушумларининг 5%и, жахондаги истеъмолчилик харажатларининг 11%и ва хар 16 та янги яратилаётган иш урнининг биттаси айнан туризм ва мехмондустлик индустриясининг хиссасига туFри келмокда. Мазкур тармокда ахолининг иш билан бандлик даражаси 2016 йилга нисбатан 103% га усди ва 2017 йилда туризм ва сайёхлик сохасида бевосита 118,4 миллион киши (жахондаги умумий бандларнинг 3,8%и) иш билан банд булган булса, билвосита (туризмга хизмат курсатадиган тармок,лар билан бирга) 313,2 миллион киши фаолият курсатмокда1.

Биламизки, мамлакатимиз ички ва халкаро туризм сохасидаги имкониятларининг кенглиги билан кушни мамлакатларга нисбатан устунликка эга. Республикамизнинг географик жойлашган урни нихоятда кулай, табиий иклим шароитига эга эканлиги инсоният маданий тарак,к,иётида хам катта ахамият касб этади. Юртимиз бетакрор,

1 Travel & Tourism Economic Impact 2018 world.

ажойиб тарихий архитектура ёдгорликлари, ширин-шакар мевалари, хилма-хил миллий таом-лари, ажойиб миллий анъаналари, урф-одатларига эга булган мехмондуст халкка эга. Мамлакати-мизда жами 7,4 минг маданий мерос объекти мавжуд булиб, улардан 209 таси туртта музей шахарлар - Хива шахридаги Ичан-к,алъа, Бухоро шахрининг тарихий маркази, Шахрисабз шахрининг тарихий маркази, Самарканд шахри худудида жойлашган булиб, ЮНЕСКОнинг бутун-жахон мероси руйхатига киритилган2.

Албатта, буларнинг барчаси чет эллик турист-лар эътиборини узига жалб этиши аник. Юрти-мизнинг тарихан Буюк ипак йули чоррахасида жойлашганлиги хам кадимдан бизда туризм ривожланганлигини курсатади. Маълумотлар шуни курсатадики, бугунги кунда мамлакатимиз-даги тарихий обидалар ва маданий ёдгорликлар билан танишиш истагида булган чет эллик сайёхлар сони йилдан-йилга ортиб бормокда.

Тадк,ик,от методлари.

Илмий ишда тахлил ва синтез усулларидан фойдаланилган.

Асосий натижалар.

2002-2018 йиллар тахлили шуни курсатадики, чет эллик фук,ароларнинг Узбекистонга ташрифи бу даврда 14,5 марта ёки 2002 йилдаги 442,1 минг кишидан 2018 йилда 6433,0 минг кишигача ортган. 2017 йилда 2847,9 минг кишини ташкил этган булса, бу курсаткич 2018 йилда 2,3 мартага ортган3. Бу ижобий узгаришлар мамлакатимизда туризм сохасини ривожлантиришга каратилган кенг куламли чора-тадбирларнинг к,иск,а муддат-даги самарасини англатади.

Жахон иктисодиётида Узбекистан туризмини баркарор ривожлантириш учун меъёрий-хукукий хужжатлар базасини ривожлантириш ва такомил-лаштириш, сайёхлик сохасини модернизациялаш, хорижий мехмонларга халкаро стандартларга

2 2019-2025 йилларда Узбекистан Республикасида туризм сохасини ривожлантириш Концепцияси. // Узбекистан Республикаси Президентининг 2019 йил 5 январдаги ПФ-5611 -сон фармонига илова.

3 «Узбекистан Республикасининг ижтимоий-ик,тисодий холати (2018 йил январь-декабрь)» йиллик статистик туплами. - Т., 2019.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 8(128)

мувофик хизматлар курсатишга алохида эътибор каратилмокда, амалий чоралар курилмокда.

Хукуматимиз томонидан кабул килинаётган карорлар юртимизда туризм сохасини жадал ривожлантириш, тарихий ва маданий меросга хурмат хиссини уЙFотиш, халкаро стандартларга тулик жавоб берувчи инфратузилмани яратиш, давлатимизни энг куп сайёхлар ташриф буюра-диган мамлакатлардан бирига айлантириш, туризм хизматлари экспортини кенгайтириш, валюта тушумлари ва даромадларни купайтириш, умуман олганда, туризм сохасининг иктисодиётдаги улу-шини оширишдан иборат булиб, халкаро бозор-ларда етакчи уринларга эришишга каратилган.

Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев хорижий туристлар окимини купайтириш ва ички туризмни янада ривожлантириш, сайёхлик хизматларини яхшилаш ва тур-ларини кенгайтириш масалаларига баFишланган йиFилишида туризмнинг иктисодиётдаги урнини алохида таъкидлаб, мамлакатда бу борадаги холат ва сохани ривожлантириш буйича курилаётган чоралар самарадорлиги, Узбекистон туризм сохасида улкан салохиятга эга була туриб, узок йиллар бу имкониятдан тулик ва самарали фой-даланилмаганини хамда туризмни ривожлантириш учун кулай иктисодий ва ташкилий-хукукий шарт-шароитлар яратилмаганини таъкидлади1.

Сунгги йилларда Узбекистон Республикаси Президентининг Туризмни ривожлантириш учун куйидаги хужжатлари кабул килинди: «Узбекистон Республикасининг туризм сохасини жадал ривож-лантиришни таъминлаш чора-тадбирлари туFрисида»ги 2016 йил 2 декабрдаги фармони. Унга мувофик, сайёхлик мамлакат иктисодиётининг стратегик тармоFи сифатида белгиланди. Шунинг-дек, 2018-2019 йилларда туризм сохасини ривожлантириш буйича биринчи навбатдаги чора-тадбирлар дастури 2017 йил 16 августдаги карор билан тасдикланди. 2018 йил февраль ойида туризмга доир 4 та мухим хужжат кабул килинди. Ушбу хужжатлар билан сохада йиFилиб колган

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 3 февралдаги «Узбекистон Республикаси туризм салохиятини ривожлантириш учун кулай шароитлар яратиш буйича кушимча ташкилий чора-тадбирлар тУFрисида»ги ПФ-5326-сонли фармони.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

муаммоларни хал этиш, туризм салохиятини оши-риш буйича устувор вазифалар белгиланди, ички туризмни янада ривожлантиришга куплаб имти-ёзлар, енгилликлар яратилди2.

Жорий 2019 йилнинг 5 январида Узбекистон Республикаси Президентининг «Узбекистон Респу-бликасида туризмни жадал ривожлантиришга оид кушимча чора-тадбирлар туFрисида»ги ПФ-5611-сонли Фармони кабул килинди. Мазкур фармонга кура «2019-2025 йилларда Узбекистон Республи-касида туризм сохасини ривожлантириш Концеп-цияси» тасдикланди. Унда туризм сохасида кулай иктисодий шароитлар ва омилларни яратиш буйича олиб борилаётган ислохотларнинг сама-радорлигини ошириш, туризм сохасини жадал ривожлантириш буйича устувор максад ва вази-фаларни белгилаш, унинг иктисодиётдаги урни ва улушини ошириш, хизматларни диверсифика-циялаш ва уларнинг сифатини ошириш хамда туризм инфратузилмасини такомиллаштиришга катта эътибор каратилиб амалий чоралар курилмокда.

Юртбошимиз ва хукуматимиз ташаббуслари билан бугунги кунга кадар мамлакатимизда халкаро туризмни ривожлантириш буйича салмокли ишлар амалга оширилди ва бу ишлар макроиктисодий курсаткичларда яккол кузга таш-ланади. Ракамларга эътибор каратадиган булсак, 2010-2017 йиллар давомида туризм хизматлари экспорти хажми икки баравар ортди ва 2017 йилда 546,9 миллион АК.Ш доллари, 2018 йилда эса 1041 миллион АКШ долларини ташкил этди.

2016 йилгача хорижий ташриф буюрувчилар сонининг усиш суръати уртача йиллик 8 фоизни,

2017 йилда 7 фоизни ташкил килди3.

Мамлакатимизда сайёхлик сохасини ислох

килишнинг мухим йуналиши туризмнинг халкаро талабларга жавоб бера оладиган моддий-техника базасини барпо этиш ва мустахкамлашдан иборат. Жахон иктисодиётида, халкаро туризм бозорла-

2 2019-2025 йилларда Узбекистон Республикасида туризм сохасини ривожлантириш Концепцияси. -Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 5 январдаги ПФ-5611-сонли Фармонига илова.

3 2019-2025 йилларда Узбекистон Республикасида

туризм сохасини ривожлантириш Концепцияси. -Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил

5 январдаги ПФ-5611-сонли Фармонига илова.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 8(128)

рида мустахкам урин эгаллаш учун асосий эъти-бор мехмонхоналар индустриясини ривожлан-тиришга, мехмонхона ва туристик базалар, отел-лар ва кемпинглар, мотеллар тизимини кенг барпо этишга, инфратузулмаларни яратишга хукукий ва иктисодий шароитларни янада кенгрок жорий этилиши максадга мувофик булади. Бинобарин, 2019-2025 йилларда амалга ошириш кузда тутувчи Узбекистон Республикаси туристик махсулотини ички ва ташки туризм бозорларида илгари суриш, унинг саёхат ва дам олиш учун хавфсиз мамлакат сифатидаги имижини мустахкамлашга каратилган чора-тадбирлар белгилаб олинган1:

- Узбекистон Республикасининг ягона миллий туризм брендини яратиш хамда унга асосан хар бир худуднинг узига хос хусусиятидан келиб чикиб, худудларнинг туризм брендларини яратиш;

- баркарор, асосан мухим хамда йуналтирувчи туристик бозорларга каратилган миллий туристик махсулотни илгари суриш буйича самарадор стра-тегиясини ишлаб чикиш;

- миллий туризм бозорида минтакадаги энг йирик туризм кургазмаларидан бирини ташкил килиш максадида сохадаги кургазма фаолиятини жипслаштириш ва куллаб-кувватлаш;

- мамлакатда ва хорижда имижни тарFиб килувчи реклама-ахборот кампаниясини утказиш;

- туристик характерга эга халкаро тадбирларда туризм ташкилотларининг узи ишлаб чикарган махсулотларини илгари суриш буйича иштиро-кини раFбатлантириш;

- республика буйича бепул фаолият курса-тувчи, шу жумладан брон килиш, сувенирлар, китоблар ва туризм хариталари буйича маълумот берувчи ахборот шохобчалари сонини оши-риш;

- юкори туристик салохиятга эга булган худуд-ларда хавфсиз туризмни таъминлаш буйича ички ишлар органларининг махсус булинмаларини ташкил килиш, уларни замонавий техника ва транспорт воситалари билан таъминлаш.

1 2019-2025 йилларда Узбекистон Республикасида туризм сохасини ривожлантириш Концепцияси. -Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил

5 январдаги ПФ-5б11-сонли Фармонига илова.

Хулоса ва таклифлар.

Узбекистон сайёхлик сохасини ривожланган мамлакатлар билан солиштирганда, албатта, бу курсаткич анча паст хисобланади. Юкоридаги маршрутлар билан бир каторда республикамиз-нинг табиий, иктисодий ва тарихий салохиятидан келиб чиккан холда туризмнинг турли шаклла-рини ривожлантириш зарурияти кузга ташлан-мокда.

Шундай экан, мамлакатимиз минтакаларининг узига хос табиий, иктисодий, тарихий-маданий имкониятларидан келиб чикиб, туризмнинг куйидаги шаклларини ривожлантириш, инвестиция жалб этиш, эркин иктисодий худудлар яратиш соханинг усишига туртки булган эди;

- диний (зиёрат) туризм. Юртимизнинг диний обидаларга бойлиги, тарихан ислом дини ривожланган минтакалардан бири булганлиги туризмнинг ушбу шаклини муваффакият билан ривожлантириш имкониятини беради. Бугунги кунда Малайзия, Индонезия, Покистон, Саудия Арабис-тони, АфFонистон, Туркия, Бирлашган Араб Амир-ликлари каби мусулмон мамлакатларидан ташриф буюраётган куплаб туристларнинг асл максади республикамизда мавжуд диний обидаларни зиёрат килишдан, танишишдан иборат булади;

- этник ва ностальгия туризми. Биламизки, куплаб илгари Узбекистонда яшаган ёки авлод-лари яшаган кишилар бугунги кунда дунёнинг турли мамлакатларида (Саудия Арабистони, Тур-кия, МДХ мамлакатлари, Исроил ва бошкаларда) истикомат килмокдалар. Бу холат республикамизда туризмнинг ушбу шаклини ривожлантириш учун кулай шароит яратади, янги сайёхлик марш-рутлари очади;

- экскурсия ва урганиш (тарихий) туризми. Сайёхликнинг мазкур турини мамлакатимизнинг кадимий шахарлари - Тошкент, Бухоро, Самарканд, Хива, Шахрисабз каби шахарларида ривожлантириш мумкин. Бу ерда асосий эътибор туристларни монументал архитектура объектлари, тарихий ёдгорликлар билан якиндан таништи-ришга каратилмоFи лозим;

- археологик туризм. Мазкур сайёхлик шаклини Термиз, Кува, Хоразм каби шахарларда ривожлантириш максадга мувофик булиб, унда

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 8(128)

туристларни археологик топилмалар билан таниш-тириш, реставрация ишларига к,атнашишини таъ-минлаш саёхатнинг мазмунли утишини таъмин-лайди;

- рекреацион туризм. Сайёхликнинг ушбу шакли дам олиш ва соFломлаштириш максадла-рини кузда тутади. Унинг бошка туризм шаклла-ридан фарки шундаки, унда туристлар узок вакт давомида битта шахарда буладилар, маршрутлар сони кам булади. Шунингдек, ушбу туризм шак-лида авиация транспортидан, энг аввало, чартер рейслардан кенг фойдаланилади. Узбекистонда шифобахш ер ости ва минерал сувларнинг мав-жудлиги рекреацион туризмни ривожлантириш учун кулай шарт-шароитларни вужудга келтиради (Тошкент, Жиззах вилоятлари, ФарFона водийси);

- саргузашт туризми. Сайёхликнинг ушбу шакли республикамизнинг дашт ва чуллари, тоF ёнбаFирлари буйлаб саёхат, альпинизм, йул шароитларида (поход) яшашни кузда тутади;

- экзотик туризм. Мазкур сайёхлик шакли ов, балик овлаш, театрлаштирилган сахналарда ишти-рок этиш ва бошкаларни уз ичига олади;

- экологик туризм. Бу сайёхлик шакли турист-ларга мамлакатимизнинг курик,хоналари, табиий парклари буйлаб саёхат килишга имкон беради (Фартана водийси, Чорвок, сув омбори, Орол ден-гизи, Зомин ва бошкалар);

- конференц-турлар. Бундай дам олиш шакли республикамизнинг маданий-тарихий марказлари билан танишиш билан бирга конференциялар, симпозиумларда иштирок этиш имконини беради.

Сайёхлик сохасини ислох килишнинг яна бир мухим йуналиши маркетинг сохасида ишларни фаоллаштиришдан иборат булади. Бугунги кунда хар кандай мамлакатнинг кучли ракобат хукм сураётган жахон туризм бозорига муваффак,иятли интеграциялашуви, ракобатдош махсулотлар ишлаб чикариши маркетинг тадкикотларини максадга мувофик йулга куйилишига боFлик булади.

Жахонннинг турли тилларида Узбекистан турисидаги маълумотларни уз ичига олувчи мах-сус интернет-портал ташкил этиш хам республи-

камиз туристик имкониятлари туFрисидаги маълумотларни таркатишга ижобий таъсир курсатади. Унинг мухим кисми мустакил ахборотларни янги-лаб турувчи туризм минтак,авий бошк,ариш орган-лари сахифалари булишлиги максадга мувофик.

Хулоса килиб айтганда, хозирги кунда Узбекистан Республикасининг халкаро ташкилот-лар ва хорижий давлатлар билан туризм сохасида алок,алар урнатиши ва ривожлантириши, мамла-катимизга туристлар ок,имининг кириб келишини купайтириш, туристларга хизмат курсатиш учун барча шарт-шароитларни яратиш, хизмат курсатиш сифати ва маданиятини ошириш, туристлар хавфсизлигини таъминлаш, туристик индустрияни ташкил килиш ва ривожлантириш, соха буйича кадрлар таёрлаш билан боFлик муносабатларни тартибга солувчи хукукий базага асосан яратилди. Навбатдаги вазифа туризм сохасидаги халкаро хукук нормаларини миллий конунчилигимизга имплементация килиш ишларини давом эттириш, хорижий давлатлар билан ушбу сохадаги алока-ларни ривожлантириш ва мазмунан бойитишнинг хукукий асосларини янада мустахкамлаш, туризм сохасида улкан ютук,ларга эришган давлатларнинг конунчилигини урганиш ва уларнинг ижобий таж-рибасидан миллий конунчилигимизни такомил-лаштиришда танкидий фойдаланиш, халкаро хукукий хужжатларни узбек тилига таржима к,илиб алохида туплам шаклида нашр этиш, туристик фаолият субъектлари ходимлари, туристларга хизмат курсатувчилар, туристик гурухлар рахбарлари ва экскурсия етакчиларини сохага оид хукукий билимлар билан куроллантиришнинг ташкилий чораларини куриш, туризм сохасида тайёрлана-ётган кадрларга чукур хукукий билим бериш, туризм хукуки сохасида илмий-тадкикот ишларини амалга ошириш, халкаро ва миллий хукук нормаларига шархлар ёзиш, дарсликлар ва укув кулланмалари яратиш ва чоп этиш, соха ходим-ларининг хукукий-иктисодий онги ва маданиятини юксалтириш максадида уларни кайта тайёрлаш ва малакасини оширишни ташкил килиш.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 8(128)

A^aÔMëT^ap pyuxaTM:

1. Y36eKucTOH Pecny6.nMKacMHMHr «Typui3M TyFpucufla»™ KOHyHU. // «Xa.nK, cy3u», 1999 fium 20 aBrycT.

2. y36eKMCTOH Pecnyö^MKacu npe3UAeHTUHUHr 2017 iium 7 ^eBpa^flaru «Y36eKucTOH Pecny6-^MKacuHu AHaga puBOxnaHTupuw 6yiu4a XapaKarnap cTpaTeruAcu TyFpucufla»™ nO-4947-coH ^apMOHu.

3. Y36eKucTOH Pecny6^uKacu npe3MgeHTMHMHr 2018 ium 22 AHBapgaru «2017-2021 ium^apga Y36eKucTOH Pecny6JnMKacMHM puBOxnaHTupuwHMHr 6emTa ycTyBOp ïyHa^umu 6yïiuma XapaKarnap CrpaTemflcuHU «OaO^ Tag6upKOp^uK, uннoвaцuoн FOA.nap Ba TexHO-nOruA-napHiu Ky-^a6-KyBBamaw fiumu»,ga aMa^nra Owupumra Oug flaB^naT gacTypu TyFpucufla»™ nO-5308-cOHnu $ap-

MOHU.

4. Mup3uëeB U.M. Mu-onui TapaKKuëT fiyniuMM3HM KaTbUAT 6umaH gaBOM эттupu6, AHru 6OcKu^ra KyTapaMu3. - T.: «Y36eKucTOH», 2017.

5. Tyx-nueB M.C., XaïuT6OeB P., M6O,gyanaeB Н.Э, AMpugguHOBa P.C. Typu3M acOcnapu: yKyB Ky^^aHMa. - CaMapKaHg: CauiMMCM, 2010

6. yOKep fl. BBegeHue B rOaenpuuMcTBO. - M.: «föHMTM», 2012. -C. 735.

7. Y3OKOB A., HOcupOB Э., CaugOB P., CynTaHOB M. MHBecn/^UA ^Oiux,a^apuHu MO.muA.nam-Tupum Ba ynapHUHr MOHUTOpuHru. YKyB Ky^^aHMa, - T.: «Iqtisod-Moliya», 2006. -377-6.

8. Tania Kapiki, Nikoletta Tatari. Quality Management in Tourism Accommodations: The European Flower. Technological Educational Institution of Thessaloniki School of Adminstration and Economics Department of Tourism Management. 2006. 112 p.

ИКТИМД BA MОЛИЯ I ЭKОHОMИKA И ФИHAHCЫ 2019, 8(128)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.