Научная статья на тему 'ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ДАРСЛАРИДА СТАТИК МАШҚЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АМАЛИЁТДАГИ ЖОРИЙ ҲОЛАТИ ВА МУАММОЛАРИ'

ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ДАРСЛАРИДА СТАТИК МАШҚЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АМАЛИЁТДАГИ ЖОРИЙ ҲОЛАТИ ВА МУАММОЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
60
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
СТAТИК МAШқ / ЖИСМОНИЙ ТAРБИЯ ДAРСИ / ЎқУВ ДAСТУРИ / СЎРОВНОМA / ПЕДAГОГИК КУЗAТУВ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Мамажонов Д.А.

Ушбу мaқолaдa жисмоний тaрбия дaрслaридa стaтик мaшқлaрнинг aмaлиётдa қўллaнилишининг жорий ҳолaти, муaммолaр вa улaрнинг ечимлaрини ўргaниш мaқсaдидa ўткaзилгaн социологик тадқиқотлар вa педагогик кузaтувлaр нaтижaлaри бaён этилгaн.В данной статье описаны результаты социологических исследований и педагогических наблюдений, проведенных с целью изучения современного состояния статических упражнений на уроках по физической культуре, проблемы и пути их решения.This article describes the results of sociological research and pedagogical observations conducted in order to study the current state of static exercises in physical education classes, problems and their solutions.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ДАРСЛАРИДА СТАТИК МАШҚЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АМАЛИЁТДАГИ ЖОРИЙ ҲОЛАТИ ВА МУАММОЛАРИ»

Подготовка педагогических кадров

лаштирилган ёндашув асосида аниклаш методига кура уртача кийинликдаги мисол билан тушинтириб берилди.

Мисол: Фигурали учиш пайтида Адиба уч марта айла-ниб сакрашни амалга оширади. У завода булганида узининг буйлама уки атрофида уч марта айланади. Учишдан кунишга-ча булган сакраш хдракатини бажариш учун 0,8 с вакт зарур булди. Ушбу сакраш учун Ади-банинг уртача бурчак тезлиги канча?

Ечим:

1-кадам: Маълум кийматли катталиклар масала шартидан аникланади.

t = 0,8 с; N = 3 марта; п = 3,14 рад.

2-кадам: Ечим учун номаълум узгарувчини топиш аниклаб олинади.

О - ?

3-кадам: Маълум ва номаълум катталикларга мос тенглама аникланади.

о = 2жШ.

4-кадам: Номаълум катталикни топиш тенгламаси х,осил килиниб жавоб аникланади.

о = 2пМ =23,14 (рад)3/0,8 (с)=23,5рад/с.

5-кадам: Ечим хдкида хулоса: масала уртача кий-инлик даражасига эга. Айланма хдракатдаги биомеханик катталиклардан спорт фаолиятида фойдаланилди.

Бу масаладан шу нарса маълум булдики, спортчи талабалар конкида фигурали учаётган спортчида булиб утаётган биомеханик жараённи англаб етишди [6,7].

Хулосалар. Спорт биомеханикаси фани амалий машгулотлари аник х,исоб ишларини талаб этади. Спорт биомеханикаси мисол, вазифа ва топширикла-

рида аник жавоблар хисоблаб топилади. Талабаларда спорт биомеханикаси мисол, вазифа ва топшириклари-нинг ечимини топиб, узига булган ишончни куп марта оширади ва мустахкамлайди, берилган вазифа-топши-рикларни аник ва уз вактида бажариш иммунитетини шакиллантиради.

Таклиф этилаётган методиканинг олий таълим муассасалари талабаларининг укув жараёнига жорий этилиши уларнинг билим савияси ва спорт биомеханикаси фанини урганишига, ижобий мотивацияси ошишига хизмат килади.

Адабиётлар:

1. Ахмедов Б.А., Хасанова С.А. Биомеханикадан практикум (Кинематика ва динамика) - Тошкент: Медицина, 1986. - 130 б.

2. Ахмедов Б.А. Биомеханикадан амалий маш1=улот - Тошкент: Узбекистан Давлат жисмоний тарбия институтининг нашриёт булими, 1993. - 107 б.

3. Умаров Д.Х., Акбаров А., Тангабаев А.А., Биомеханика (масала-лар ечишга оид кулланма), - Тошкент: УзДЖТИ, 2010. - 58 б.

4. Акбаров А. Спорт биомеханикасидан практикум - Тошкент: Узкитоб савдо нашриёти, 2020. - 194 б.

5. Peter M. McGinnis. Fundamental Biomechanics of Sport and Exercise. E-book. State University of New York. 2013. 460 p.

6. Абдиев Б.Ш. Биомеханикани урганишда масалалар ечишнинг ахамияти // "Миллий спорт турлари, этноспорт ва унинг назарий-ама-лий муаммолари" халкаро илмий-амалий анжуман. Чирчик: УзДЖТСУ. 2022. Б. 213-218.

7. Абдиев Б.Ш., Мирзабдуллаева Х.И., Абдурахимова М.А. Спорт биомеханикаси амалий маш1=улотларини янада такомиллаштириш // "Олий таълимни ракамлаштириш шароитида инновацион укитиш тех-нологияларини куллаш масалалари" халкаро илмий-амалий анжуман. Тошкент: ТАТУ. 2023.

8. Казоков Р.Т. Киска масофага югурувчиларнинг махсус жисмоний тайёргарлик курсаткичларини ривожлантириш // "Фан спортга" илмий-назарий журнал. Тошкент, 2022 йил - № 7 - Б. 53-55. ISSN: 2181 7804.

9. Казоков Р.Т. Биомеханик тахлил асосида киска масофага югурувчиларнинг техникасини такомиллаштириш // "Миллий спорт турлари, этноспорт ва унинг назарий-амалий муаммолари" халкаро илмий-амалий анжуман. Чирчик: УзДЖТСУ. 2022. Б. 388-392.

10. Юсупова З.Х. Диск улоктирувчининг биомеханик курсаткичлари асосида натижадорлигини ошириш самарадорлиги // "Фан спортга" илмий-назарий журнал. Тошкент, 2020 йил - № 8 - Б. 33-35. ISSN: 2181 7804.

Таянч докторант Д.А. МАМАЖОНОВ1

1Андижон давлат университети Андижон шахри, Узбекистан

ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ДАРСААРИДА

Муаллиф билан богланиш учун:

olimpia-1992@mail.ru

Аннотация

СТАТИК МАШКДАРДАН ФОЙДАААНИШНИНГ АМААИЁТДАГИ ЖОРИЙ ХОААТИ ВА МУАММОААРИ

Annotation

со см о см

со го

-i-J

0

Œ СО

1

С

со

В данной статье описаны результаты социологических исследований и педагогических наблюдений, проведенных с целью изучения современного состояния статических упражнений на уроках по физической культуре, проблемы и пути их решения.

Ключевые слова: статическое упражнение, урок физической культуры, учебная программа, анкета, респондент, педагогическое наблюдение.

Ушбу маколада жисмоний тарбия дарсларида статик машкларнинг амалиётда кулланили-шининг жорий хдлати, муаммолар ва уларнинг ечимларини урганиш максадида утказилган социологик тадк,ик,отлар ва педагогик кузатувлар натижалари баён этилган.

Калит сузлар: статик машц, жисмоний тарбия дарси, уцув дастури, суровнома, респондент, педагогик кузатув.

This агйс1е describes the results of sociologiœl research and pedagogical observations conducted in order to study the current state of static exercises in physiœl eduœtion classes, problems and their solutions.

Key words: static exercise, physical education lesson, curriculum, questionnaire, respondent, pedagogical observation.

со см о см

го га t

0

Q. W

1

Долзарблиги. Бугунги кунда мамлакатимизда маънавият ва маърифатга, таълим-тарбияга, Янги Узбекистоннинг баркамол авлодини шакллантириш-га эътибор нидоятда кучайди. 2022-2026 йилларга мулжалланган Тараккиёт стратегиясида жамият маънавиятини янада юксалтириш дамда шу асосда маърифат ва таълим-тарбия содасини ривожлантириш давлатимиз сиёсатининг энг устувор йуналишларидан бири сифатида белгилангани бежиз эмас [1].

Умумий урта таълим мактабларида жисмоний тарбия фанининг укитилишидан асосий максад, укувчиларни дар томонлама жисмоний ва рудий ривожлантириш, даракат имкониятларини кенгайтириш, димоя мослашув реакцияларини ошириб, организмни ташки омилларнинг нокулай таъсирига чидамлили-гини кучайтириш, шунингдек болалар ва усмирларга кувноклик, тетиклик багишлаб, Ватанга мудаббат туйгуларини шакллантиришдан иборат.

Мактаб укувчиларини жисмоний тарбиялаш жара-ёнида статик машклар узининг урни ва адамиятига эга. Укувчиларнинг кундалик даракат фаолияти тирки-бининг катта кисмини статик фаолиятлар эгаллайди. Бу эса мактаб жисмоний тарбияси амалиётида статик машкларни кулланилишини илмий-услубий жидатдан урганиш ва шу оркали амалиётга янги технологиялар-ни жорий этишни такозо этади [3, 5].

Тадкикот максади. 5-7 синф укувчиларининг жисмоний тарбия дарсларида статик машклардан фойдаланишнинг амалиётдаги жорий долати ва та-жрибасини урганиш.

Тадкикот вазифалари.

- давлат таълим стандарта ва укув дастурлари дамда илмий-услубий адабиётларда статик машклар-дан дарс жараёнида фойдаланиш буйича материал-ларни тадлил этиш;;

- муаммонинг амалиётдаги мавжуд долатини урганиш учун суровномалар утказиш, фан укитув-чиларининг иш режа ва дарс ишланмаларини тадлил килиш, дарсларда статик машклардан фойдаланишда кулланилаётган воситалар, усуллар ва шакллар тугрисида маълумотларни олиш максадида педагогик кузатувлар олиб бориш;

- олинган натижаларни умулаштириш, тадлил килиш, мудокама килиш ва хулосалар ишлаб чикиш.

Тадкикот натижалари ва унинг мудокамаси. Жисмоний тарбия фани буйича укув-меъёрий дуж-жатлар мазмунидан статик машкларни урин эгалла-ганини урганиш максадида Давлат таълим стандарта, 5-7 синф укувчилари учун жисмоний тарбия фани дастури, дарсликлар дамда фан укитувчиларининг иш режа ва дарс ишланмалари тадлил этилди.

Узлуксиз мажбурий таълим тизими битирувчи-ларига куйиладиган мажбурий минимал талабларда бажариши керак булган жисмоний машклар мажмуаси Жисмоний тарбия укув фани буйича Давлат таълим стандартида курсатиб утилган. Унда, ... тирмашиб чикиш, осилиш ва таянишлар, мувозанат саклаш машклари, ракс элементлари, бир-бирига юзма-юз туриб, бир-бирига орка туриб бажариладиган турли хил жисмоний машклар мажмуаларини мустакил

Подготовка педагогических кадров

бажара олиши кераклиги курсатиб утилган. Ушбу да-ракат фаолиятларини бажариш статик кучланишларни талаб этади.

Шунингдек, 5-7 синфлар учун мулжалланган жисмоний тарбия фанидан давлат таълим стандар-тининг мазмунида - "...даракатланиш вактида ва статик долатларда гавдани тугри тутиш малакасини мустадкамланиши керак"лиги курсатиб утилган.

Жисмоний тарбия фани укув дастури мазмунининг гимнастика булимидан статик дарактерга эга асосий даракат фаолиятлари ва статик машклар урин эгалла-ган булиб, куйидаги машклар киритилган:

- умумривожлантирувчи машклар таркибида: статик чузиш машклари, буюмсиз ва буюмлар билан бажариладиган машклар, дар хил йуналишда эгилиш ва таянишлар;

- тирмашиб чикиш таркибида: арконга икки, уч даракат усулда тирмашиб чикиш ва тушишлар;

- осилиш ва таянишлар таркибида: гимнастика нарвонида оёклар билан осилиб туриш, кушпоядан оёкларни кериб оширган долда кулларга таяниб тик туриш, баланд турникка осилиб турган долда оёкни тик кутариш, полда, гимнастика уриндигига куллар билан таянган долда туриш;

- акробатика машклари таркибида: орка томонга оёкларни юкорига кутариб куракларда тик туриш, чалканча ётган долда куприк досил килиш. Турган жойда бир кадам олдинга чикиб, кулларни ёнга кутариш;

- мувозанатни саклаш машклари таркибида: як-качуп устида оёкларни очиб утириш, оёкларни оркага силтаб, олдинга кулларни букиб коринда ётиш, унг оёкни олдинга букиб, ярим утириб, кулларни ёнга узатиш, чап оёкни унг оёк оркасига куйиб, кулларни ёндан юкорига кутариб, оёк учида тик туриш, бир оёкда (чап ёки унг) «Кдлдиргоч» булиб туриш ва д.к.

Енгил атлетиканинг барча турларида: статик чузиш машклари, стартларда туриш, ярим утириб юришлар.

Спорт уйинларининг барча турларида: туп билан ва тупсиз даракатларнинг статик таркибий кисми (стато-динамик даракатлар): дастлабки туриш долат-лари, ракиб каршиликларини статик долатда енгиш, туп билан мувозанат саклашлар ва д.к.

Кураш булимида: йикилишдан сакланиш, ракиб каршиликларини статик долатда енгиш, статик кучла-нишларда мувозанат саклаш ва д.к.

Статик характердаги даракатли уйинлар.

Укитувчилар ва укувчилар фаолиятини бевосита дарс жараёнида кузатиш, улар билан утказилган суд-батлар, суровлар натижалари куплаб масалаларни очиклашга имкон берди.

Олиб борилган педагогик кузатишлар натижасида урганилаётган субъэктларнинг жисмоний тайёргар-лиги тугрисида туликрок индивидуал, педагогик хусусиятлар дакида маълумотлар, жисмоний тарбия дарслари жараёнида статик машклардан фойдала-ниш тажрибаси, дарс ва унинг алодида кисмларида статик машкларнинг кулланилиши, укувчиларнинг статик машкларни бажаришга булган муносабатлари урганилди.

Подготовка педагогических кадров

Укув йили давомида 5-7 синфлар кесимида дастур-нинг дар бир булими буйича 6 тадан жами 108 та дарс кузатилди. 1-жадвалда батафсил ёритиб берилган.

1-жадвалдан куриниб турибдики, кузатилган дар-сларда барча синфлар кесимида статик машклардан жуда кам фойдаланилган. Синфлар юкорилаши билан статик машклардан фойдаланиш сони усиб боришини куришимиз мумкин. Дастур булимлари нисбатига олиб каралганда статик машклардан гимнастика бу-лимида куп фойдаланилган булса, энг кам курсаткич спорт уйинлари ва футбол булимига тугри келди.

Дарсларда олиб борилган кузатувлар натижалари-га кура тананинг турли кисмлари учун мулжалланган жами 17 хилдаги статик машклардан фойдаланилган. Ушбу машкларнинг аксарияти дарснинг тайёрлов кисмига тугри келмокда. Дарснинг асосий ва якун-ловчи кисмларида деярли статик машклардан фой-даланилмаган.

Шуни дам алодида таъкидлаш керакки, дарсларда кулланилаётган статик машкларни ургатишга умум кабул килинган тамойиллар ва усуллар асосида кур-курона ёндошув мавжуд. Яъни машкларни бажа-риш услуби, воситалари ва шакллари дамда юклама меъёрларига амал килинмаган. Шунингдек, айрим дарсларнинг тайёрлов кисмда умумривожланти-рувчи ва йулланма берувчи машклар "статик чузиш

(стретчинг)" машкларисиз утилди. Дарснинг тайёрлов кисмида йул куйилган бундай камчиликлар окибати нидоятда жиддий булиб, дарснинг асосий кисмида бажариладиган юкламаларга мос келмаслиги шикаст-ланиш ёки жародатларга олиб келиши мумкин.

Яна шуни дам таъкидлаш керакки, дастурнинг даракатли уйинлар булими буйича утказилган дар-сларнинг асосий кисмида утилган даракатли уйин-ларнинг барчасини динамик дарактердаги уйинлар ташкил этди.

Асословчи тажриба-синов ишларини олиб бориш жараёнида муаммонинг амалиётдаги мавжуд долатини урганиш ва уни ташкил этишда статик машклардан фойдаланишда кулланилаётган воситалар, усуллар ва шакллар тугрисида маълумотларни олиш максадида жисмоний тарбия укитувчиларига анкета суровлари ва тест саволларини давола этдик.

Суровнома 2022-йил апрел-май-июн ойларида Жисмоний тарбия ва спорт буйича мутахассисларни кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш институти Фаргона филиалининг 250 нафар тингловчилари билан олиб борилди.

Респондентларга таклиф килинган анкета шартли равишда булимларга ажратилган: респондентлар тугрисида маълумот ва мазмунли булим. Мазмунли булим дам уз урнида икки кисмга ажратилган:

1-жадвал

5-7 синф уцувчилари жисмоний тарбия дарсларини кузатувлар натижалари

Синфлар/ фаолият турлари Дастур булимлари

Гимнастика Енгил атлетика Спорт уйинлари Футбол Кураш Даракатли уйинлар Жами

5-синф 6-синф 7-синф Машк тури Бажариш сони Машк тури Бажариш сони Машк тури Бажариш сони Машк тури Бажариш сони Машк тури Бажариш сони Машк тури Бажариш сони Машк тури Бажариш сони

Кузатилган дарслар сони 6 6 6 6 6 6 36

Дарсларда кулланилган статик машклар сони 5 18 3 12 2 6 2 8 4 16 3 14 12 74

Кузатилган дарслар сони 6 6 6 6 6 6 36

Дарсларда кулланилган статик машклар сони 6 21 4 14 3 9 2 12 5 20 4 16 14 92

Кузатилган дарслар сони 6 6 6 6 6 6 36

Дарсларда кулланилган статик машклар сони 8 25 5 16 4 12 3 13 5 22 4 14 16 102

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- биринчи кисм. Статик машклар дакида ва жисмо-ний тарбия дарсларида статик машклардан фойдала-ниш методикаси буйича укитувчиларнинг умумий билимларини аниклашга каратилган.

- иккинчи кисм. Жисмоний тарбия дарсларида статик машкларни куллаш буйича яратилган педа-гогик шарт-шароитлар ва машклардан фойдаланиш усуллари, шакллари ва воситаларини аниклашга каратилган.

Суровноманинг мазмунли кисмини тадлилини келтириб утамиз. Суровноманинг мазмунли були-мининг биринчи кисмини тадлил килиш натижа-сида куйидагилар аникланди: ушбу кисм жами 6 та саволни уз ичига олган булиб, респондентлар-нинг статик машклар дакидаги билим даражасини аниклашга йуналтирилган. Суров натижаларини кайта ишлаш учун алодида жадвал тузиб чикилди (2-жадвал).

го га

0 а и

1

с го

Подготовка педагогических кадров

2-жадвал

Суров натижаларини цайта ишлаш учун калит п=250

Саволлар А Б В Г Д Е Юцори балл Умумий юцори балл

Статик машклар хакида билимларга эгамисиз? 0.5 0.3 0.2 0 0 0,5 125

Статик характердаги машкнинг белгиларини курсатинг! 0.5 0.5 0 0 0 1 250

Статик машклар кандай классификацияси килинади? 1 0 0 0 0 0 1 250

Куйидаги машклардан кайсилари статик характердаги машклар таркибига киради? 0.33 0.33 0.33 0 0 0 1 250

Статик машклар купрок кайси жисмоний сифатларни ривожлантиришга ёрдам беради? 0.25 0.25 0.25 0.25 0 0 1 250

Статик машкларни бажаришда энг зарурий жисмоний сифатни курсатинг! 0.25 0.25 0.25 0.25 0 0 1 250

Жами 5,5 1375

Кайта ишланган натижаларни куйидаги диаграммада куришимиз мумкин.

ларнинг 110 (44%) нафари уз дарсларида фойдала-нишларини курсатиб утган. 112 (44,8%) нафари эса дарснинг максадига караб фойдаланишини курсатиб утган. Крлган 28 (11,2%) нафар респондентлар эса статик машклардан фойдаланмасликларини курсатиб утганлар.

Айрим мутахассислар 11 ёшгача булган даврда статик машклардан фойдаланиш мумкин эмас деб хисоблайдилар. Сиз бу фикрга кушиласизми? деб берилган саволга 81 нафар (32,1%) респондентлар ха деб жавоб бердилар. 125 нафар (50%) респондентлар эса ушбу фикрга кушилмасликларини билдирганлар. 44 нафар (17,6%) респондентлар ушбу савол буйича фикр билдиришга кийналишини курсатиб утишган.

Навбатдаги "Неча ёшдан бошлаб укувчилар жисмоний тарбиясида статик машклардан фой-даланиш максадга мувофик деб уйлайсиз?" деб берилган саволга: 6 ёшгача 47 нафар (18,8%), 7-10 ёшдан 86 нафар (34,4%), 11-14 ёшдан 83 нафар (33,2%), 15-18 ёшдан 17 нафар (6,8%) нисбатда жавоб беришган. Шунингдек, яна 17 нафар (6,8%) респондентлар фикр билдиришга кийналишини курсатиб утишган.

Сизда статик машкларни меъёрлаш кийинчи-лик тугдирадими? дейилган саволга 104 нафар (41,6%) респондентлар "ха" деб жавоб берган, 146 нафар (58,4%) респондентлар эса "йук" жа-воб берган.

Саволномадан урин олган навбатдаги "Укувчи-ларга жисмоний машкларни ургатиш жараёнида кандай омиллар Сизга кийинчилик тугдиради деб уйлайсиз?" ва "Статик машкларни ургатишда кандай омиллар кийинчилик тугдиради деб уйлайсиз?" саволларга куйидагича муносабат билдирилган:

1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

^мум

1-савол 2-савол 3-савол 4-савол 5-савол 6-савол щй

■ Ю^ори балл 125 250 250 250 250 250 1375

■ Тупланган балл 63,4 48,5 46,0 68,6 70,0 70,0 366,5

Фоизда 50,7 19,4 18,4 27,5 28,0 28,0 26,7

со см о см

го га

0

ю

1

1 расм. Респондентларнинг статик машцлар хацида билим даражаси (баллар ва фоизда)

Келтирилган диаграмма суровномада иштирок этган мактаб жисмоний тарбия укитувчиларининг статик машклар хакидаги билимлари паст даражада эканлигини курсатиб турибди (26,7%).

Саволноманинг мазмунли булимининг иккин-чи кисми таркибидан урин олган биринчи саволга респондентларнинг жавобларидан куйидагилар маълум булди: иштирокчиларнинг 50 (20%) нафари хозирги кунга кадар факат 1-4 синфларда, 55 (22%) нафари 5-7 синфларда, 43 (17.2%) нафари 8-9 синфларда, 23 (9.2%) нафари 10-11 синфларда дарс машгулотларини олиб борган. 79 (31.6%) нафар респондентлар эса барча синфларда дарс машгулотларини олиб борганлигини курсатиб утишган. Бундан куриниб турибдики респондентларнинг 134 (53.6%) нафари урта синфларда дарс утиш тажрибасига эга ва ушбу синф укувчи-лари жисмоний тарбияси хакида фикр билдириш имкониятига эга. Ушбу холатни респондентлар контингентининг ёш доираси кичиклиги билан изохлаш мумкин.

Навбатдаги "Сиз уз дарсларингизда статик машклардан фойдаланасизми?" саволга респондент-

Подготовка педагогических кадров

Укувчиларга жисмоний машкларни ургатиш жараёнида кандай омиллар Сизга кийин-чилик тугдиради деб уйлайсиз? Статик машкларни ургатишда кандай омиллар кийинчилик тугдиради деб уйлайсиз?

13 (5,2%) Машкларнинг мураккаблиги 11 (4,4%)

29 (11,6%) Укувчиларни фаол эмаслиги 30 (12%)

102 (40,8%) Айрим машкларни алодида жидоз талаб этиши 61 (24,4%)

18 (7,2%) Машкларни такрорлаш сонини белгилаш 25 (10%)

20 (8%) Машкни бажариш вактини белгилаш 45 (18%)

26 (10,4%) Укувчининг даракат тажрибасиининг етишмаслиги 41 (16,4%)

42 (16,8%) Укувчининг жисмоний тайёргарлигининг пастлиги 37 (14,8%)

Мактаб жисмоний тарбия дастурининг кайси булимлари таркибида статик машклар купрок урин олган? деб берилган саволга 40 (16%) нафар респондентлар - "Спорт ва даракатли уйинлар", 46 (18,4%) нафари - "Енгил атлетика", 144 (57,6%) нафари "Гимнастика", 15 (6%) нафари "Кураш", 5 (2%) нафари "Сузиш" каби жавоб вариантини белгилаганлар.

Навбатдаги, "Сизнингча, жисмоний тарбия дарси-нинг кайси кисмида статик машклардан фойдаланиш максадга мувофик?" деб берилган саволга куйида-гича муносабат билдирилди: тайёрлов кисмида - 59 (23,6%), асосий кисм бошида - 80 (32%), асосий кисм уртасида - 42 (16,8%), асосий кисм одирида - 44 (17,6%), якуний кисмида - 10 (4%), барча кисмларда

- 15 (6%).

Жисмоний тарбия дастури материалларини уз-лаштиришда статик машкларнинг адамияти кандай деб хисоблайсиз? деб берилган саволга куйидагича жавоб вариантлари танланди:

Катта адамиятга эга - 38 (15,2%) Адамиятсиз - 10 (4%)

Айрим спорт турларини урганишда ёрдам беради

- 53 (21,2%)

Согломлаштирувчи адамиятга эга - 73 (29,2%) Жисмоний тайёргарликни оширади - 42 (16,8%) Жисмоний сифатларни тарбиялайди - 34 (13,6%). Юкоридаги фикрларга асосланган долда шуни кайд этиш лозимки, мактаб укувчиларининг жисмо-ний тарбия дарсларида статик машклардан фой-даланиш тизимли ва изчил ёндашувни талаб этувчи педагогик фаолиятдир. Бу жараён баркамол шахс ва малакали мутахассисни тарбиялаш борасидаги

максадни амалга оширишдаги яхлит жараённинг мудим таркибий кисми саналади.

Хулоса. Мактаб жисмоний тарбия фани укув дастурларидан статик дарактердаги, яъни мушаклар-нинг изометрик тартибда ишлашини талаб этувчи фаолиятлар алодида урин эгаллаган булиб, укув дастурини максадга мувофик ва тулик узлаштириш учун жисмоний тарбия дарсларига статик машкларнинг зарурияти сезилмокда. Айникса, дастурнинг гимнастика булимида берилган асосий даракат фао-лиятларининг катта кисми статик дарактердалигини кузатишимиз мумкин.

Педагогик кузатишлар натижасига кура, ут-казилаётган жисмоний тарбия дарсларида статик машклардан кам фойдаланилмокда. Дарсларда асосан динамик ва статодинамик машклар кулланилмокда. Жисмоний тарбия амалиётидан мушаклар фаолияти-нинг статик кучланиш каби мудим таркибий кисмини урин эгалламаслиги жисмоний тарбия дарсларининг самарадорлигини пасайтиради ва машгулот пайтида, ишда, спортда ва яхши коматни шакллантиришда, тугри долатни саклаш учун зарур булган статик чидамлиликни ривожлантиришда салбий таъсир курсатади.

Мактаб жисмоний тарбия фани укитувчиларининг статик машклар ва улардан дарсларда фойдаланиш билим, куникма ва малакалари етарли емаслигини утказилган суровнома нитижалари курсатди. Хусусан, респондентлар эътиборига давола этилган саволнома-нинг биринчи кисми натижалари шундай хулосага келишимизга имкон берди. Укитувчиларнинг статик машклар дакидаги билими даражаси умумий 26,7 % ни ташкил этди. Шунингдек, навбатдаги берилган савол-лар укитувчиларнинг статик машкларга муносабатини яхши эканлигини, педагогик кузатишлардан фаркли уларок уз дарсларида статик машклардан дарснинг максадига караб дарснинг тайёрлов ва асосий кисм-ларида фойдаланиб боришларини курсатди.

Социологик тадкикотлар натижалари статик машкларни ургатиш методикасини кайта куриб чикишни ва фойдаланишни замонавий техналогиялар асосида такомиллаштиришни такозо этмокда.

Адабиётлар:

1. "Sifatli ta'lim va ma'naviy tarbiya uyg'unligi" (https://yuz.uz/file/ newspaperZe1e60fd4ec89a5c2965b7849c4932d86.pdf) - Oqil SALIMOV, akademik.

2. Usmonxodjayev T.S. Jismoniy tarbiya metodikasi: o'quv metodik qo'llanma. - Toshkent: Bilim va intelektual salohiyat, 2020. - 632 bet

3. Абдуллаев А. ва бошк. «Жисмоний маданият назарияси ва ме-тодикаси» (1-жилд) / Тошкент / «НАВРУЗ» нашриёти, 2017. - 392 бет.

4. Kerimov F.A. Sportda ilmiy tadqiqotlar. Darslik. - Toshkent: "Ilmiy texnika axboroti - press nashriyoti". 2021. - 380 b.

5. Горбунов Н. П., Батенкова И. В., Шабунин Р. А. Возможности профилактического применения статических упражнений в условиях реализации инновационных технологий обучения в начальной школе //Физическая культура: воспитание, образование, тренировка. - 2001.

- №. 3. - С. 46-48.

6. Городниченко Э. А. и др. Общие закономерности возраст-но-половых адаптационных реакций сердечно-сосудистой системы при статических нагрузках //Успехи современного естествознания.

- 2008. - №. 5. - С. 74-75.

7. Онанчук А. И., Смирнова А. С. Статические упражнения, направленные на развитие двигательной активности. - 2017.

8. Шермухамедова Н.А. "Илмий тадкикот методологияси" дарслик. Тошкент. 2014 й. -416 б.

со см о см

го га t

0

w

1

с го

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.