Научная статья на тему 'МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ'

МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
185
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ФУТБОЛ ЭЛЕМЕНТЛАРИ / МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ / ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Алимжонов С.И.

Мақолада мактабгача таълим муассасаларида фаолият олиб бораётган педагог мураббийлар ҳамда ота оналарнинг футбол элементларидан фойдаланиш шуғулланувчиларнинг жисмоний тайёргарлигига таъсири бўйича анкета сўровномаси ўтказилган. Анкета сўровномасидан олинган фикрлар таҳлил қилиниб хулоса берилган. Мақолада келтирилган фикрлардан жисмоний тарбия ўқитувчилари ҳамда мураббийлар ўз ўқув машғулотларида фойдаланишлари мумкин.В статье было проведено анкетирование о влиянии использования футбольных элементов педагогическими тренерами и родителями, работающими в дошкольном образовании, на физическую подготовку участников. Мнения, полученные в результате анкетирования, были проанализированы, и было дано заключение. Учителя и тренеры по физическому воспитанию могут использовать новые педагогические методы , представленные в статье, на своих тренировках.The article conducted a questionnaire on the impact of the use of football elements by pedagogical coaches and parents working in preschool education on the physical training of participants. The opinions received as a result of the questionnaire were analyzed and a conclusion was given. Physical education teachers and trainers can use the ideas presented in the article in their training sessions.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ»

2) Барча функцияларни, биринчи уринда бош мия томирларини вегетатив таъминлашга, юрак кон томир ва нафас олиш системаларини такомиллаштиришга таъсир курсатади.

3) Анализатор функцияларини ривожлантириш ва такомиллаштиришни программалаштиради.

4) Жисмоний сифатларни тарбиялаш учун суяк - мускул системасининг ривожланишига таъсир курсатади.

Функционал тайёргарликни амалга ошириш учун куйидагилардан фойдаланиш керак:

1) тиклаш воситалари (чумилиш);

2) мияда кон айланишини бошкарувчи машклар;

3) юкори мускул сезгиси, вестибуляр ва харакат анализаторлари, нафас олиш хамда юрак кон - томир системаларини ривожлантирувчи машклар.

Функционал тайёргарлик шакллари куйидагича:

1) Функционал тайёргарликнинг айрим кисмларини барча машгулотларга киритиш;

2) Яхлит машгулотларни функционал тайёрлаш максадида утказиш;

3) Машулот циклларига согломлаштириш тадбирла-рини (эрталабки гимнастика, сайрлар, туризм) киритиш.

12-14 ёшли эркин курашчи кизларнинг ва функционал имкониятларини аниклаш буйича педагогик тадкикот натижалари (3-жадвал):

3-жадвал

Болалар-усмирлар спорт мактаби эркин курашчи цизларнинг бошлаотич тайёргарлик босцичида жисмоний имкониятлари динамикаси

Детско - юношеский спорт

2 Тулдирма тупни улоктириш (1 кг) м 4,6±0,4 4,9±0,3 4,5±0,7 5,3±0,6 5,3±0,3 5,9±0,2 5.1±0.3 6,9±0,2 6,1±0,5 7,0±0,2 ±0,7 7,"9±0",1

3 Турган жойида юкорига сакраш (Абалаков буйича) см 29,3±0,7 33,2±0,6 32,0±0,8 39,1±0,6 31,3±0,8 37,7±0,2 33,5±0,7 41,1±0,2 38,9±0,9 42,2±0,2 41,8±0,8 49,9±0,2

Хулоса. 12-14 ёшли эркин курашчи кизларнинг жисмоний ва функционал имкониятларини аниклашда куйидаги хулосаларга келинди:

1) 12-14 ёшли эркин курашчи кизларнинг жисмоний ва функционал имкониятларини аниклаш ва бахолашда биринчи навбатда морфофункционал хусусиятларини инобатга олиш лозим;

2) Ёш эркин курашчи кизларнинг морфофункционал хусусиятлари жисмоний сифатларининг усиш суръатларига мос булиши керак;

3) 12-14 ёшли эркин курашчи кизларнинг функционал тайёргарлигини аниклаш ва бахолашда жисмоний юкламалар оркали организмнинг функционал системаларини максадга мувофик ривожлантириш кузда тутилади.

Адабиётлар:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2020 йил 24 январ-даги "Узбекистан Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва оммалаштириш чора-тадбирлари т^рисида1'™ ПФ-5924-сонли Фармони. www.Lex.uz

2. Анохин П.К. Узловые вопросы теории функциональной системы.

- М.: Наука, 1980. - 197 с.

3. Похоленчук Ю.Т., Свечников Н.В. Современный женский спорт. Киев, 1987.

4. Рубцов А.Г. Уроки общей физической подготовки для женщин.

- М., 1971

5. Физическая культура женщин. Под ред. В.Е. Рыжновой. - М., 1963. Учение о тренировке. Под ред. Д. Харре -М., 1971

Т/р Тест маш^лари Улчов бирлиги 10 ёш 11 ёш 12 ёш

x ±а x ±а ■Я x ± а x ±а x ±а

1 Юкори стартдан 30 м.га югуриш с 7,7±0,2 7,2±0,6 ±5:4 6,8±0,1 6,9±0,2 6,7±0,4 6,9±0,4 6,4±0,2 6,5±0,3 5,7±0,5 6,2±0,8 4,9±0,3

Муаллиф билан ботланиш учун:

alimjonov.79@mail.ru

Мустакил изланувчи С.И. АЛИМЖОНОВ1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик ша^ри, Узбекистон

МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ

Аннотация

Annotation

В статье было проведено анкетирование о влиянии использования футбольных элементов педагогическими тренерами и родителями, работающими в дошкольном образовании, на физическую подготовку участников. Мнения, полученные в результате анкетирования, были проанализированы, и было дано заключение. Учителя и тренеры по физическому воспитанию могут использовать новые педагогические методы , представленные в статье, на своих тренировках.

Ключевые слова: элементы футбола, дошкольные образование, физическая подготовка.

Маколада мактабгача таълим муассасаларида фаолият олиб бораётган педагог мураб-бийлар хамда ота-оналарнинг футбол элементларидан фойдаланиш шугулланувчиларнинг жисмоний тайёргарлигига таъсири буйича анкета суровномаси утказилган. Анкета суров-номасидан олинган фикрлар тахлил килиниб хулоса берилган. Маколада келтирилган фикрлардан жисмоний тарбия укитувчилари хамда мураббийлар уз укув машгулотларида фойдаланишлари мумкин.

Калит сузлар: футбол элементлари, мактабгача таълим муассасалари, жисмоний тайёргарлик.

The article conducted a questionnaire on the impact of the use of football elements by pedagogical coaches and parents working in preschool education on the physical training of participants. The opinions received as a result of the questionnaire were analyzed and a conclusion was given. Physical education teachers and trainers can use the ideas presented in the article in their training sessions.

Key words: elements of football, preschool education, physical training.

Детско - юношеский спорт

Долзарблиги. Х,озирги вактда мактабгача таълим муассасаларида амалга оширилаётган дастурларнинг хилма-хиллигига карамай, болаларнинг жисмоний тарбиясини такомиллаштириш муаммоси долзарб бу-либ колмокда. Бу эса болалар соглигани ёмонлашиши, мактабгача ёшдаги болаларнинг харакат тайёргарлиги даражасининг пасайиш тенденцияси билан тас-дикланади [3,4,7,10,12,13,14,15]. Мутахассисларнинг таъкидлашича, мактабгача таълим муассасаларида болаларни жисмоний тарбия билан тизими етарлича самарали ишламайди ва уни анъанавий равишда куллаш ва жисмоний машкларнинг янги воситалари, шакллари ва усулларини жорий этиш нуктаи назари-дан такомиллаштириш зарурлигини таъкидлайди [1, 2, 5, 6, 8, 9, 11,18,19,20].

Шу нуктаи назардан мактабгача таълим муассасаларида катта ва тайёрлов гурухлари болаларини жисмоний тарбиялаш тизимида спорт уйинлари тури-ни уйин усули ва машкларидан фойдаланиш алохида кизикиш уйготади. Спорт уйинлари ва машклари элементларидан фойдаланишга асосланган жисмоний тарбия дарслари жисмоний тайёргарлик, жисмоний ва аклий ривожланиш даражасини яхшилашга сезиларли хисса кушади, мактабгача ёшдаги болалар орасида ха-ракат фаолиятга кизикишни кучайтиради [1,7,9,15,16].

Спорт уйинлари орасида футбол спорт тури бо-лалар харакат фаолиятининг энг машхур турларидан биридир. Мактабгача ёшдаги болаларни жисмоний тарбиялаш назариясида футбол уйини элементларини ургатиш усули энг кам урганишлардан биридир. Шу билан бирга, боланинг психофизик ривожланиши учун футбол уйнаш элементлари билан машклар-дан фойдаланиш имкониятлари мухимдир [16,17]. Кузатишлар шуни курсатадики, жисмоний тарбия дарсларида мактабгача ёшдаги болалар билан футбол уйнаш элементлари билан машклардан фойдаланиш эпизодик ёки умуман кулланилмайди. Аввало, бу кат-та тайёргарлик гурух болалари билан футбол уйнаш элементларидан фойдаланишга асосланган жисмо-ний тарбия машгулотларини утказиш учун ишлаб чикилган ва тасдикланган услубиятнинг етишмаслиги билан боглик.

Тадкикотнинг максади. Анкета суровномаси оркали жисмоний тарбия мутахассислари ва ота-оналарнинг футбол элементларидан фойдаланиш оркали жисмоний тайёргарлик таъсири буйича фикр мулохазаларини урганишдан иборат.

Тадкикотнинг вазифалари:

- анкета суровномасида фойдаланиладиган са-волларни ишлаб чикиш хамда улардан мутахассис ва ота-оналар фикрларини аниклаш;

- анкета суровномаси оркали футбол элементларидан фойдалаланишдаги ютук ва камчиликларни тахлил килиш.

Тадкикот усуллари. Тадкикотимизда куйидаги усуллардан фойдаланилди: Махсус адабиётларни тахлил килиш ва умумлаштириш; анкета суровнома-си, математик статистик усулларидан фойдаланилди.

Тадкикотни ташкил этилиши. Ушбу тадкикот 2019-2020 йилларда, суровномада 100 нафар укитув-

чи, жумладан, мактабгача таълим муассасасида ку-шимча таълим тизимида фаолият юритувчи 50 нафар жисмоний тарбия инструктори ва 50 нафар укитув-чи-мураббий, мактабгача таълим тизимида фаолият юритувчи 50 нафар педагог-мураббий иштирок этди.

Шахсий маълумотларга кура, мактабгача таълим муассасаларида болаларнинг жисмоний тарбияси таълим дастури доирасида асосан мутахассислар томонидан амалга оширилганлиги аникланди.

Ота-оналар учун суров мактабгача таълим таш-килотидан ташкарида харакат режимини ташкил этиш, шунингдек, футбол уйини элементларидан фойдаланиш асосида мактабгача таълим муассасасида жисмоний тарбияга муносабати тугрисида маълумот олиш учун утказилди.

Суровномада 109 нафар ота-она (35 нафар ота ва 74 нафар она) иштирок этди. Суровнома иштирокчи-ларнинг 56% олий, 14% педагогик, 30% урта махсус маълумотга эга.

Тадкикот натижалари ва уларнинг мухокама-си. Мактабгача таълим муассасаларида жисмоний тарбия буйича мутахассисларни сурок килиш бизга 5-7 ёшли болалар билан машгулотларни ташкил этиш хусусиятларини аниклашга, шунингдек, спорт уйинлари элементларининг, шу жумладан футболнинг жисмоний тарбия тизимидаги урнини аниклашга имкон берди.

Барча мутахассислар олий касбий педагогик маълумотга эга. Шу билан бирга, факат 15% махсус жисмоний тарбияга эга эмас. Мактабгача ёшдаги болалар билан ишлаш буйича педагогик стаж юкори малакага эга булган жисмоний тарбия укитувчилари хисобланишади. Жисмоний тарбия инструктори бу-либ ишлаётган мутахасислар суровномада катнашган мутахассисларнинг 52 % мактабгача таълим мусасса-сининг тулик ставкадаги ходимлари, 48 % эса ярим кунлик ишчилардир.

Укитувчи-мураббийлар таркибидаги бир гурух мутахассисларнинг хусусиятлари шундай фарк ки-ладики, суровнома иштирокчиларнинг барчаси олий жисмоний тарбия ва педагогик маълумотга эга. 3 йилдан 10 йилгача мактабгача таълим ташкилотида болалар билан ишлаш тажрибасига эга. Мактабгача таълим ташкилотида укитувчи-мураббийларнинг фаолияти кушимча таълим дастури (спорт уйинлари, умумий жисмоний тарбия, гимнастика, фитнес ва бошкалар буйича булимлар) доирасида амалга оши-рилади (1-жадвал).

Укитувчиларнинг купчилиги (85%) спорт уйин-ларининг элементлари боланинг ривожланишига ижобий таъсир килади, деб хисоблашади, аммо махсус жисмоний тарбияга эга булмаган суровнома иштирок-читларнинг 15 % бу саволга жавоб беришга кийналган.

Барча мутахассислар уз дарсларида турли хил спорт уйинларининг элементларидан фойдалани-шлари хакида жавоб беришди. Шу билан бирга, уйинни танлашда уларнинг афзалликларини так-симлаш нафакат материалнинг дастурий мазмуни, балки узларининг спорт тажрибаси билан хам белгиланади.

см см о см

ю

го га

0 ^

и

1

с го

Детско - юношеский спорт

лик киритар эканмиз, мутахассислар баскетбол ва волейбол каби уйин элементларидан фойдаланиш буйича услубий тавсиялар ва кулланмалар мавжуд-лигини таъкидладилар.

Нима учун дарсларингизда футбол уйини элемент-ларидан фойдаланмайсиз деган саволга жавоб берган суровнома иштирок этган респондентларнинг 87 % сабаб сифатида мактабгача таълим муассасаларида ушбу спорт тури буйича машгулотларни утказиш буй-ича махсус ишлаб чикилган услубий тавсияларнинг йуклиги, 13 % эса махсус ишлаб чикилган дастур йуклиги сабаб эканлигини таъкидлади.

Мактабгача таълим муассасаларидаги жисмоний тарбия укитувчилари ва мураббийларининг 65% нинг фикрича, болаларга футбол уйнаш элементларини ургатиш 7-8 ёшдан бошланиши керак, бу эса ил-мий-методик адабиётларда келтирилган маълумотлар ва Узбекистон Республикаси Олий Мажлиси Крнун-чилик кодексида келтирилган тавсияларга мос келади. 22% бу саволга жавоб беришга кийналган. Аммо 13 % футбол уйнаш элементларини ургатишни 5-6 ёшли болалардан бошлаш мумкин, деб жавоб берган ва бу жавобларни мактабгача таълим муассасаларида 10 йилдан ортик иш стажига эга олий малака тоифали мутахассислар берган.

Истисносиз, мактабгача таълим ташкилотлари-нинг барча жисмоний тарбия укитувчилари футбол уйини элементларидан фойдаланган холда утказила-диган жисмоний тарбия машгулотлари болаларнинг жисмоний тайёргарлигига ижобий таъсир курсатиши мумкинлигига рози. Суровнома иштирокчитларнинг аксарияти (52%) футбол уйнаш болаларнинг харакат тажрибасини кенгайтиришга, янги харакат фаолитя-ининг куникмаларни шакллантиришга ёрдам беради, деб хисобласа, 41 % жавобни аник аниклай олмади. Аксинча, 7% футбол уйнаш мактабгача ёшдаги бо-лаларнинг жисмоний тарбия тизими учун даво эмас, деб хисоблайди.

Суровнома иштирокчитларнинг жавобларига кура, футбол элементлари аклий жараёнларнинг ривожланишига хам ижобий таъсир курсатиши мум-кин. Бирок, анкетада таклиф этилган вариантлардан иштирокчитларнинг аксарияти футбол уйнаш диккат (65%), идрок (54%) ва фикрлаш (33%) ривожланиши-га купрок ёрдам беради, деб хисоблайди. Шу билан бирга, иштирокчиларнинг 35% ушбу саволга жавоб бериш учун таклиф килинган жавобларнинг бирор-тасини хам курсатмаган.

Респондентларнинг ярми (50%) «Сизнингча, футбол дарслари болалар гурухидаги психологик иклимга кандай таъсир килиши мумкин» деган саволга жавоб беришга кийналган. Респондентларнинг 26 % футбол уйнаш болалар гурухидаги психологик иклимга ижобий таъсир курсатиши мумкин, 24 % эса, аксинча, салбий таъсир курсатади, деб хисоблайди.

Шундай килиб, купчилик жисмоний тарбия му-тахассислари катта ёшдаги ва мактабга тайёргарлик гурухлари болалари билан футбол уйнашни уларнинг ривожланишида ижобий омил деб хисоблашади. Улар футбол уйини элементларидан фойдаланиш, футбол

1-жадвал

Жисмоний тарбия укитувчлардан утказилган суровнома натижаси

Укитувчилар учун утказилган суровнома

1 5-7 ёшли болалар билан жисмоний тарбия дарсларида кандай спорт уйинлари элементларидан фойдаланасиз (руйхат)

Баскетбол 40%

Валейбол 32%

Футбол 23%

Бошка 5%

2 Кайси машгулотлар пайтида ва кайси спорт уйинлари элементларидан фойда-ланаётганингизни курсатинг

Очик майдонда 50%

Ёпик майдонда 50%

3 Сизнингча, спорт уйинларининг элементлари булган машгулотлар боланинг ривожланишига кандай таъсир килади (керак булса, тагини чизинг)

Ижобий 90%

Салбий 10%

Йук 0%

Жавоб беришга кйналаман 0%

4 Агар сиз дарсда футбол уйинининг элементидан фойдаланмасангиз, сабабини курсатинг (керак булганда тагига чизинг)

Инвентарнинг йуклиги 49%

Куп сонли гурухдар 20%

Бу каби машгулотлар учун услубий тавсияларнинг йуклиги 13%

Жарохатланиш хавфи юкори 18%

5 Сизнингча, кайси ёшдан футбол уйинининг элементларини урганишни бошлашингиз мумкин (аниклаш)

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

5-6 ёш 13%

6-7 ёш 22%

7-8 ёш 65%

6 Сизнинг фикрингизча, дарсда футбол уйини элементларидан фойдаланиш куйидагиларнинг ривожланишига ижобий таъсир курсатиши мумкин

А Аклий жараёнлар:

Диккат (100%)-65%

Хотира (100%)-30%

Тасаввур (100%)-25%

Фикрлаш (100%)-33%

Идрок (100%)-54%

Б Даракат кобилиятлари ва малакалари хажмининг ортиши

Да (100%)-40%

Йук (100%)-30%

Билмайман (100%)-40%

Жавоб беришга кийналаяпман (100%)-20%

В Жисмоний тайёргарлик даражасини ошириш

•Йук (100%)-10%

•Билмайман (100%)-50%

7 Сизнингча, футбол уйнаш элементлари булган машгулотлар болалар гурухи-даги психологик иклимга кандай таъсир курсатиши мумкин (керак булганда тагини чизиб куйинг)

Ижобий (100%)-26%

Салбий (100%)-24%

Жавоб бериш кийин (100%)-50%

СМ

см о см

ю

го га

0

ю

1

ний тарбия ва согломлаштириш ишлари тизимида баскетбол уйнаш элементларига устунлик берилади. Бу суровнома иштирокчиларнинг 40% томонидан кулланилади. Шу билан бирга, мутахассисларнинг 32 % волейбол машкларидан, 23 % футбол элементла-ридан фойдаланади. Бундан ташкари, болалар билан жисмоний тарбия дарсларида футбол уйинларининг элементларидан фойдаланиш факат угил болалар учун эмас кизларга хам хосдир.

Аникланишича, куп холларда баскетбол ва волейбол уйинларининг элементларини урганишдан мутахассислар хам синфда, хам очик хавода машгу-лотларда фойдаланадилар. Долбуки, футбол ва хоккей уйнаш элементлари факат очик хавода машгулотлар пайтида кулланилади. Бу саволга жавобларга ойдин-

Детско - юношеский спорт

арсеналидан ушбу ёш тоифасидаги мактабгача ёшдаги болаларнинг тайёргарлик ва ривожланиш хусусият-ларига мослаштирилган махсус машклардан фойда-ланишга асосланган жисмоний тарбия методларини ишлаб чикишни зарур деб хисоблавдилар.

Аникланишича, суровда катнашган ота-оналар-нинг 47 % аввал спорт билан шугулланган булиб, уларнинг аксарияти (59 %) спорт (волейбол, баскетбол, футбол) билан шугулланган. Респондентларнинг 41 % енгил атлетика, яккакураш, чанги спорти, бадиий ва спорт гимнастикаси билан шугулланган (2-жадвал).

Биргаликда уйин фаолиятида ота-оналарнинг атиги 33 % спорт уйинларининг элементларидан фойдаланади (11% — дадалар, 22% — оналар). Таъ-кидланишича, болалар билан уйинларда купинча баскетбол машклари — 81% ва волейбол — 42% кул-ланилади. Ота-оналарнинг ахамиятсиз кисми (факат дадалар) футбол (19%) ва хоккей (14%) арсеналидаги машклардан фойдаланадилар. Шу билан бирга, ушбу уйинлардан фойдаланиш (респондентларнинг жа-вобларига кура) йилнинг вактига караб эпизодикдир.

Суралган ота-оналарнинг аксарияти (89%) мактабгача таълим ташкилотида жисмоний тарбия дастури-нинг мазмуни билан таниш эмас.

2-жадвал

Жисмоний тарбия уцитувчлардан утказилган суровнома натижаси

Укитувчилар учун утказилган суровнома

1 Фарзандингиз билан уйинларда спорт уйинларининг элементларидан фойдаланасизми (керак булганда тагини чизинг)

Валейбол Енгил атлетика

Баскетбол Яккукураш

Футбол Чанги спорт тури

Гандбол Бадиий ва спорт гимнастикаси

59% шугулланган 41% шугулланган

2 Агар олдинги саволга ха деб жавоб берган булсангиз, кайси спорт уйинларининг элементларини ва болангиз билан канчалик тез-тез уйнаганингизни курсатинг

Бошка спорт элементлари (100%)-33%

Валейбол (100%)-42%

Баскетбол (100%)-51%

Футбол (100%)-19%

3 Фарзандингиз катнайдиган мактабгача таълим муассасасида жисмоний тарбия дастурининг мазмуни билан танишмисиз (керакли холларда тагини чизинг)

Ха 45%

Йук 46%

Билмайман 9%

4 Сизнингча, спорт уйинларининг элементлари булган машгулотлар боланинг ривожланишига кандай таъсир килади (керак булса, тагини чизинг)

Ижобий 78%

Салбий 22%

Йук 0%

Жавоб бирига кийналаман 0%

5 Сизнинг фикрингизча, дарсда футбол уйини элементларидан фойдаланиш куйидагиларнинг ривожланишига ижобий таъсир курсатиши мумкин

А Аклий жараёнлар:

Диккат (100%)-9%

Хотира (100%)-20%

Тасаввур (100%)-9%

Фикрлаш (100%)-18%

Идрок (100%)-13%

Б харакат кобилиятлари ва малакалари хажмининг ортиши

Ха 90%

Йук 10%

Билмайман 0%

Жавоб беришга кийналаяпман 0%

В жисмоний тайёргарлик даражасини ошириш

•Йук 20%

•Билмайман 80%

6 Сизнингча, футбол Уйнаш элементлари булган машгулотлар фарзандингиз билан булган муносабатингизга кандай таъсир килиши мумкин (керак булганда тагига чизинг)

Ижобий 80%

Салбий 15%

Жавоб бериш кийин 5%

Купчилик спорт уйинларининг элементлари бола ларнинг ривожланишига ижобий таъсир курсатадиган жисмоний тарбия мутахассисларидан фаркли уларок, ота-оналарнинг фикри ноаник. Ота-оналарнинг деяр-ли ярми (45%) мутахассисларнинг фикрига кушилади, 46% бу саволга жавоб беришга кийналган, 9% (оналар) болалар билан спорт уйинларидан фойдаланиш болаларнинг ривожланишига боланинг шикастланиш хавфи нуктаи назаридан салбий таъсир курсатиши мумкин, деб хисоблавдилар.

Футбол уйин элементларидан фойдаланган холда машгулотлар боланинг ривожланишига таъсири маса-ласи буйича ота-оналарнинг фикрларини таксимлаш куйидагича. Ота-оналарнинг 78 % футбол уйнаш жисмоний тайёргарлик даражасини оширишга ижобий таъсир курсатишига рози, 22 % эса ижобий жавоб бера олмади. Купчилик ота-оналар футбол уйнаш элементлари жисмоний тайёргарликка ижобий таъсир курсатиши мумкинлигига рози булишларига карамай, факат 40% футбол уйнаш элементлари восита куникмалари ва коби-лиятларини ошириши мумкинлигига ишонишади, 34% салбий жавоб берди. 29% эса жавоб беришга кийналган.

Болаларнинг аклий ривожланишига таъсири хакидаги савол респондентлар учун энг катта кийин-чиликларни келтириб чикарди. Олинган жавобларга кура, респондентларнинг 32 % футбол уйнаш эле-ментларининг хеч кандай рухий жараёнга таъсирини аниклай олмади. Барча дадалар (респондентларнинг 32%) идрок, эътибор ва фикрлашга ижобий таъсир курсатди. Бу саволга ижобий жавоб берган купчилик оналар футбол уйнаш тафаккур ривожланишига (18 %), эътиборни ривожлантиришга 13 % ва идрокга 9 % ижобий таъсир курсатишини кайд этди.

Ота-оналарнинг фикрича, богчада футбол уйнаш уларнинг фарзанди билан булган муносабатларига хам ижобий, хам салбий таъсир курсатиши мумкин. Суровда катнашган ота-оналарнинг аксарияти (54%) аник жавоб бера олмади, 32 % (оталар) фар-занди футбол уйнаса, бу уларнинг муносабатларига ижобий таъсир килади, деб хисоблайди. Аксинча, ота-оналарнинг (оналар)14% спортнинг бундай тури билан шугулланиш бола билан муносабатларга факат салбий таъсир курсатиши мумкин деб хисоблайди. Ота-оналарнинг футболга нисбатан ноаник муноса-бати уларнинг ушбу спортнинг катта имкониятларини етарли даражада билмаслиги, бошка спорт турларига берилиб кетганлиги натижасидир.

Хулоса. Шундай килиб, суров натижалари тахлили шуни курсатдики, мактабгача таълим муассасаларида жисмоний тарбия ва согломлаштириш ишлари тизи-мида спорт уйинлари арсеналидан чекланган мик-дордаги машклар кулланилади. Аввало, бу баскетбол

см см о см

ю

го га

0 ^

СО

1

с го

ва волейбол уйинларининг элементлари. Мактабгача таълим ташкилотидаги машгулотларда ва ота-оналар билан уйинларда футбол уйини элементларидан фой-даланиш мухимдир. Бундан ташкари, футбол машкла-ри факат тоза хавода утказиладиган машгулотларда кулланилади. Болалар ва ота-оналарнинг жисмоний тарбияси мутахассисларининг фикрича, турли спорт уйинларидан, хусусан, футбол машклардан фойдала-ниш жисмоний сифатларни ривожлантиришга ижобий таъсир курсатиб, болаларнинг харакат сохасини бой-итишга хизмат килади.

Адабиётлар:

1. Антипов, А. В. Диагностика и тренировка двигательных способностей в детско-юношеском футболе: науч.-методич. пособие / А. В. Антипов, В. П. Губа, С. Ю. Тюленьков. - М.: Советский спорт, 2008. - 152 с.

2. Артикрв А. А. Футбол спорт турида дарвозага зарба бериш аникдигини ба^олаш услубияти //Fan-Sportga. - 2022. - №. 1. - С. 48-51.

3. Артиков А. А. Туп узатишлар ва дарвозага зарбалар аникдигининг теплили //Fan-Sportga. - 2020. - №. 4. - С. 35-37.

4. Akbarovich A. A., Tagirovich I. S. Control of Technical Accuracy in the Training Process of Football Players //JournalNX. - С. 103-106.

5. Бальсевич, В.К. Конверсия технологий спортивной подготовки как актуальное направление совершенствования физического воспитания и спорта для всех / В.К. Бальсевич // Теория и практика физ. Культуры, -1993. - №4. С. 21-23.

6. Бернштейн, H.A. Физиология движений и активность / H.A. Берн-штейн. -М.: Наука, 1990. - 495 с.

7. Бесшапошникова, С.Ю. Развитие двигательной координации у детей 5-7 лет с использованием гимнастических упражнений на уменьшенной опоре: автореф. дис. ... канд.пед.наук. / С.Ю. Бесшапошникова.

- Ярославль: 2006. -23с.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

8. Бойко, В.В. Дифференцированный подход в системе физического воспитания дошкольников: автореф. дис. ... канд.пед.наук. /В.В. Бойко.

- Ярославль: 2008. - 23с.

Детско - юношеский спорт

9. Ветошкина, Е.А. Пути совершенствования методики физического воспитания детей старшего дошкольного возраста / Е.А. Ветошкина // Теория и практика адаптивной физической культуры и спорта в Российской федерации: Тезисы и доклады Первой Всероссийской научно-практической конференции г. Сочи, 29 сентября - 1 октября 2004 г. - Сочи: ИФК СГУ- ТиКД, 2004. - С. 48-54.

10. Детская спортивная медицина / Под ред. С.Б. Тихвинского, C.B. Хрущева. - Руководство для врачей. - 2-е изд. перераб. и доп. - М.: Медицина. - 1991. - 560 с.

11. Дневник воспитателя: развитие детей дошкольного возраста / Под ред. О.М. Дьяченко, Т.В. Лаврентьевой. - М.: ГНОМиД, 2000. - 144 с.

12. Козлов, И.М. Теоретические основы физической культуры дошкольников. Глава 5. Биомеханика двигательной деятельности дошкольников. / И.М. Козлов, М.А. Правдов //Теория и методика физической культуры дошкольников: Учеб. пособие для студентов академий, университетов, институтов физической культуры и факультетов физической культуры педагогических ВУЗов / Под ред. С.О. Филипповой, Г.Н. Пономарева. - СПб., «ДЕТСТВО-ПРЕСС», М., ТЦ «СФЕРА» 2008. - С. 173-193.

13. Козырева, О.В. Спортивное воспитание детей дошкольного возраста в системе их гуманистического воспитания: автореф. дис. ... докт. пед. наук / О.В. Козырева. - М.: РГАФК, 2002. - 50 с.

14. Коренберг, В.Б. Нетрадиционный взгляд на решение спортивных двигательных задач / В.Б. Коренберг // Теория и практика физ. культуры.

- 1994. - № 11. - С. 43-46.

15. Кучма, В.Р. Оценка физического развития детей и подростков в гигиенической диагностике системы «Здоровье населения - среда обитания» / В.Р. Кучма. - М., 2003.-316с.

16. Осокина, Т. И. Физическая культура в детском саду / Т. И. Осо-кина. - 3-е изд.; перераб. - М.: Просвещение, 1986. - 304 с.

17. Попов, Г.Г. Зависимость эффективности физкультурной деятельности дошкольников от уровня ее интенсивности / Г.Г. Попов // Физическая культура: воспитание, образование, тренировка. - 2004.

- № 4. - С. 55-57.

18. Правдов, М. А. Особенности организации двигательной и познавательной деятельности детей дошкольного возраста: монография / М. А. Правдов; Российская академия наук; Институт философии. - М.: Канон: РООИ «Реабилитация», 2006. - 184 с.

19. Balz, Е. Schulsport: Didaktik und Methodik / E. Balz, P. Wolters // Sportpaedagogik: Erhard Friedrich Verlag, - 2008. S 125-131.

20. Grossing, S. Bewegungskultur und Bewegungerziehung. Grundlagen einer sinnorientierten Bewegungspädagogik / S. Grossing // Schorndorf 1993.

Муаллиф билан богланиш учун:

info@jtsu.uz

Доцент в.б Ш.О. БЕРДИЕВ1

Тошкент фармацевтика институти Тошкент шахри, Узбекистан

ЖИСМОНИЙ ИМКОНИЯТИ ЧЕКЛАНГАН ТЕННИСЧИЛАРНИНГ ВОСИТА ДАРАКАТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Аннотация

Annotation

eg eg о с^

ю

я

0 d СО

1

С

В стате даны рекомендации по адаптации игроков в настолный теннис с ограниченными возможностями здоровья к тренировочному процессу, тактико-теоретической подготовке, общей и специал-ной физической подготовке, технической подготовке и развитию физических качеств юных теннисистов и достижению высоких результатов в соревнованиях.

Ключевые слова: адаптивност, конкуренция, эффективност, работоспособност, тактико-теоретическая подготовка.

Маколада имконияти чекланган стол теннисчиларнинг машгулот жараёнига мослаши-ши, тактик ва назарий тайёргарлиги, умумий ва махсус жисмоний тайёргарлиги, техник тайёргарлиги х,амда ёш теннисчиларнинг жисмоний сифатларни ривожлантириш х,амда мусобакаларда юкори савияда натижаларга эришиш тавсиялари келтирилган.

Калит сузлар: мослашиш, ращобат, самарадорлик, курсаткичлар, тактик ва назарий тайёргарлик.

The article gives recommendations on the adaptation of table tennis players with disabilities to the training process, tactical and theoretical training, general and special physical training, technical training and development of physical qualities of young tennis players and achieving high results in competitions.

Key words: adaptability, competition, efficiency, efficiency, tactical and theoretical training.

Долзарблиги. Мамлакатимиз довругини дунёга танитиш борасида ёшларнинг кулга киритган ютукларини, уларнинг ибратли хаёт тарзини таргиб килиш оркали мардлик ва ва-

танпарварлик, она Ватанга садокат туйгуларини камол топтириш, ёшларни параспорт турлари-га кенг жалб килиш, шунингдек, Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 18 май-

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.