Научная статья на тему 'ВОЛЕЙБОЛ АМАЛИЁТИДА САКРАШ СИФАТЛАРИНИ ТАРБИЯЛАШ ТАЖРИБАСИ ВА САКРАШ ТЕХНИКАСИГА ЎРГАТИШ БЎЙИЧА ИШЛАБ ЧИҚИЛГАН БЛОК-АНДОЗАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ АФЗАЛЛИГИ'

ВОЛЕЙБОЛ АМАЛИЁТИДА САКРАШ СИФАТЛАРИНИ ТАРБИЯЛАШ ТАЖРИБАСИ ВА САКРАШ ТЕХНИКАСИГА ЎРГАТИШ БЎЙИЧА ИШЛАБ ЧИҚИЛГАН БЛОК-АНДОЗАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ АФЗАЛЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
29
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ВОЛЕЙБОЛЧИЛАР / САКРАШ ТЕХНИКАСИ / КИНЕМАТИКА / САКРОВ ЧАНЛИК / САКРАШ ЧИДАМКОРЛИГИ / БЛОК АНДОЗАЛАР

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Турсунов Х.О.

Мақолада малакали волейболчилар билан ўтказиладиган анъанавий машғулотларда сакраш техникаси, кинематикаси, фазаларига риоя қилган ҳолда сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини ривожлантириш тажрибаси таҳлил қилнган. Аниқланганки, малакали волейболчилар, ҳатто ўқитувчи мураббийларнинг маълум қисми ҳужум зарбалари ва тўсиқ қўйишга ихтисослаштирилган сакраш кинематикаси ҳақида етарли тасаввурга эга эмас эканлар. Волейбол амалиётида сакраш кинематикаси, сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини мақсадли ривожлантиришга имкон яратувчи блок андозалар ишлаб чиқилган ва уларни амалга тадбиқ этиш тавсия қилинган.В статье проанализированы результаты исследования по изучению опыта развития прыгучести и прыжковой выносливости, совершенствования техники и кинематики прыжка. Рассмотрены фазы прыжка в ходе традиционных тренировочных занятий, проводимых с квалифицированными волейболистами. Установлено, что многие квалифицированные волейболисты, даже некоторая часть учителей тренеров по волейболу не имеют достаточно полноценного представления о структуре и кинематики прыжков, выполняемых для атакующих действий и блокирования. Разработаны и рекомендованы для внедрения в практику волейбола специальные блок схемы, создающие условия для совершенствования кинематики прыжка, развития прыгучести и прыжковой выносливости.The article analyzes the results of a study on the experience of the development of jumping ability and jumping endurance, improving the technique and kinematics of jumping. The phases of the jump during traditional training sessions conducted with qualified volleyball players are considered. It has been established that many qualified volleyball players, even some of the teachers coaches in volleyball do not have a sufficiently complete understanding of the structure and kinematics of jumps performed for attacking actions and blocking. Special flowcharts have been developed and recommended for the introduction into the practice of volleyball, creating conditions for improving the kinematics of the jump, the development of jumping ability and jumping endurance.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ВОЛЕЙБОЛ АМАЛИЁТИДА САКРАШ СИФАТЛАРИНИ ТАРБИЯЛАШ ТАЖРИБАСИ ВА САКРАШ ТЕХНИКАСИГА ЎРГАТИШ БЎЙИЧА ИШЛАБ ЧИҚИЛГАН БЛОК-АНДОЗАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ АФЗАЛЛИГИ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

белгиловчи асл меъёрий талаблар яратилди;

- гимнастик купкураш турларига доир назорат ва ёндаштирув машклари мажмуалари синовдан утка-зилди ва самарали эканлиги исбот килинди;

- ёш гимнастикачиларнинг дастлабки тайёргарлик боскичида жисмоний сифатларини ривожланти-риш учун тавсия этилган машклардан фойдаланиш укув-тренировка самарадорлигини ошириши мумкин эканлиги аниклаб берилди.

Анъанавий машкларга асосланган гимнастика машгулотлари гимнастикачиларни жисмоний сифатларини етарли даражада шиддатли ривожлантириш кудратига эга эмаслиги тасдикланди. Гимнастикачи-ларнинг жисмоний сифатларини шакллантиришда уларнинг жисмоний ва махсус харакат тайёргарлигини самарали ривожлантириш "куч"ига эга булган хамда гимнастик элементлар хусусияти ва координациясига мос машкларга алохида ахамият каратиш мухимдир.

Дастлабки тайёргарлик боскичида утказиладиган машгулотларда махсус жисмоний машклар мажмуа-ларини куллаш зарурлиги уларни устувор жисмоний сифатларнинг жадал ривожланиши ва жисмоний тай-ёргарликни ижобий шаклланиши билан белгиланади.

Гимнастикачиларни жисмоний ва техник жихатдан тайёрлашда самарали машклар мажмуаларини танлаш куйидаги педагогик талабларга риоя килишни такоза этади:

- машклар мажмуаларини мазмунини машгулотлар дастурига мос келиши;

- мажмуалар таркибига киритилган машклар мураккаблигини харакат куникмалари ва малакала-рининг шаклланиш (такомиллашув) боскичларига хамда талабаларни жисмоний сифатларни жадал ривожланадиган даврларига мос келиши;

- машгулотлар юкламаларини гимнастикачи тала-баларнинг морфофункционал жихатдан ривожланиш хусусиятларига мос келиши.

Техник тайёргарлик вазифаларини хал этишга ка-ратилган ихтисослаштирилган жисмоний машкларни гимнастикачилар машгулотларига киритиш максадга мувофикдир. Айнан шундай машкларни тажриба гурухларидаги гимнастикачилар машгулотларида кулланилганлиги нафакат жисмоний тайёргарлик курсатгичларини самарали шакллантириш имконини берди, балки ургатиш жараёнининг суръати ва сифа-тини оширди.

Жисмоний машкларни дастлабки тайёргарлик боскичидан бошлаб ёш гимнастикачилар машгу-лотларига киритиш максадга мувофикдир. Айнан шундай машкларни тажрибадаги ёш гимнастикачилар машгулотларида кулланилганлиги нафакат жисмоний тайёргарлик курсаткичларини самарали шаклланти-риш имконини берди, балки ургатиш жараёнининг суръати ва сифатини оширди.

Адабиётлар:

1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 23-dekabrdagi Gimnastika sport turlarini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari PQ-449-son qarori

2. Узбекистонда жисмоний тарбия ва оммавий спортни янада ривожлантириш чора-тадбирлари туфисида // Ишонч . 2017 - 3 июнъ.

3. «Sog'lom avlod» davlat dasturi to'g'risida // Ma'rifat. 2000. - 19 fevral.

4. Jismoniy tarbiya va sport to'g'risida: (Yangi tahriri) // Xalq so'zi. 2015. 5 sentyabr.

5. O'zbekistonda bolalar sportini rivojlantirish jamg'armasini tuzish to'g'risida // Xalq so'zi. 2002, - 27 oktyabr.

6. Аркаев Л.Я., Сучилин Н.Г. Как готовить чемпионов // Теория и технология подготовки гимнастов высшей квалификации. - М.: ФиС, 2004. - 326 с.

7. Айрапетьянц Л.Р., Пулатов Ш.А. Научно-технологические основы подготовки юных спортсменов на начальном этапе обучения // Фан-спортга. - Т., 2005. - №1. - С. 6-8.

Мустакил изланувчи Х.О. ТУРСУНОВ1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахри, Узбекистан

ВОЛЕЙБОЛ АМАЛИЁТИДА САКРАШ

Муаллиф билан богланиш учун:

tursunov.yosh@mail.uz

СИФАТЛАРИНИ ТАРБИЯЛАШ ТАЖРИБАСИ ВА САКРАШ ТЕХНИКАСИГА УРГАТИШ БУЙИЧА ИШЛАБ ЧИ^ИЛГАН БЛОК-АНДОЗАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ АФЗАЛЛИГИ

Аннотация

Annotation

со

CN

о

00

СО

■с

0

Cl со

1

В статье проанализированы результаты исследования по изучению опыта развития прыгучести и прыжковой выносливости, совершенствования техники и кинематики прыжка. Рассмотрены фазы прыжка в ходе традиционных тренировочных занятий, проводимых с квалифицированными волейболистами. Установлено, что многие квалифицированные волейболисты, даже некоторая часть учителей-тренеров по волейболу не имеют достаточно полноценного представления о структуре и кинематики прыжков, выполняемых для атакующих

Маколада малакали волейболчилар билан утказиладиган анъанавий машгулотларда сакраш техникаси, кинематикаси, фазаларига риоя килган холда сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини ривожлантириш тажрибаси тахлил килнган. Аникланганки, малакали волейболчилар, хатто укитувчи-мураббийларнинг маълум кисми хужум зарбалари ва тусик куйишга ихтисослаштирилган сакраш кинематикаси хакида етарли тасаввурга эга эмас эканлар. Волейбол амалиётида сакраш кинематикаси, сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини максадли ривожлантиришга имкон яратувчи блок-андозалар ишлаб чикилган ва уларни амалга тадбик этиш тавсия килинган.

Калит сузлар: волейболчилар, сакраш техникаси, кинематика, сакров-чанлик, сакраш чидамкорлиги, блок-андозалар.

The article analyzes the results of a study on the experience of the development of jumping

действий и блокирования. Разработаны и рекомендованы для внедрения в практику волейбола специальные блок-схемы, создающие условия для совершенствования кинематики прыжка, развития прыгучести и прыжковой выносливости.

Ключевые слова: волейболисты, техника прыжка, кинематика, прыгучесть, прыжковая выносливость, блок-схемы.

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

ability and jumping endurance, improving the technique and kinematics of jumping. The phases of the jump during traditional training sessions conducted with qualified volleyball players are considered. It has been established that many qualified volleyball players, even some of the teachers-coaches in volleyball do not have a sufficiently complete understanding of the structure and kinematics of jumps performed for attacking actions and blocking. Special flowcharts have been developed and recommended for the introduction into the practice of volleyball, creating conditions for improving the kinematics of the jump, the development of jumping ability and jumping endurance.

Key words: volleyball players, jumping technique, kinematics, jumping ability, jumping endurance, flowcharts.

со см о

CM

со

ro та t

0 ü w

1

Долзарблиги. Ута кескин ракобат остида кеча-ётган замонавий волейбол мусобака-ларида деярли барча техник-тактик усуллар ва уйин комбинация-лари сакраб ижро этилиши сакраш баландлиги ёки сакровчанлик хамда сакраш чидам-корлигини юксак даражада ривожланган булишини талаб килади. Агар сакровчанлик заиф ривожланган булса, тур олдида хужум зарбаларини бериш ёки тусик куйиш натижадорлиги очко йукотиш билан якунланиши мумкин. Агар сакраш чидамкорлиги етарли сайкал топмаган булса, узок давом этувчи уйинлар, айник-са мусобака цикллари давомида зарба бериш ва тусик куйиш махорати ракиб каршилигига бардош бера олмайди. Чоп этилган манбалардан маълумки, бир мусобака уйинида факат хужум зарбаларини ижро этиш учун 242-394 мартача, тусик куйиш учун 244-441 мартагача сакраш харакатлари бажарилар экан. Базавий, мусобакаолди тайёргарлик ва мусо-бака цикллари давомида хужум зарбалари хамда тусик куйиш учун ижро этиладиган сакрашлар сони 1830 мартага етиши мумкин экан [Л.Р. Айрапетьянц, 2006, 117-122 б.]. Ёки 5 партияли бир мусобака уйинида хужум зарбалари учун сакрашлар сони 31 мартадан 61 мартагача (X =52 марта), тусик куйиш учун 39 мартадан 64 мартагача (X=54марта) етиши 1, 2, 3-боскичларида утказиладиган хар бир машгу-лот даомида факат зарба бериш ва тусик куйиш учун мувофик равишда уртача 44 марта (23-65 марта), 50 марта (12-69 марта), 53 марта (14-82 марта) сакраш харакатлари амалга оширилар экан. Бундан ташка-ри шундай машгулотларда мувофик тартибда 104 мартагача (81-137 марта), 96 мартагача (80-135 марта), 50 мартагача (40-80 марта) сакраш малака-лари ижро этилиши кузатилган [А.В. Суханов, Е.В. Фомин, Л.В, Булыкина, 2012, 5-13 б.]. Агар бу са-крашлар сонига сакраб туп узатиш, туп киритиш, тупни кабул килиш ва бошка чалгитувчи сакрашлар сони кушиладиган булса, бугунги волейболда са-кровчанлик ва сакраш чидамкорлиги канчалик мухим ахамиятга эга эканлиги аён булади. Шуни хам алохида таъкидлаш жоизки, волейболда турли зоналарда, турли вазиятларда ва турли тактик мак-садларда ижро этиладиган техник-тактик усуллар факат узига хос координация хамда узига хос кине-матик нусхага эга сакраш харакати асосида самара-ли кечиши мумкин. Волейболчи баланд сакраш

кобилиятига эга булса-ю, бирок бундай сакраш узининг кинематикаси (нусхаси, техникаси) билан амалга ошириладиган уйин усулига мос булмаса, кутилган натижадорлик булмайди.

Биз ана шу муаммоларни урганишга багишланган махсус тадкикот утказдик.

Тадкикотнинг максади малакали волейболчи-та-лабалар билан олиб борилаётган анъанавий машгулот-ларда вертикал сакраш баландлиги ёки сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини ривожлантириш тажриба-сини урганишга каратилган.

Тадкикотнинг методлари ва уни ташкил килиш. Тадкикот 2020 йилнинг январь-апрель ойларида утказилган булиб, унда педагогик кузатув ва суровно-ма методларидан фойдаланилди. Тадкикот давомида 24 машгулот педагогик кузатув остига олинди ва мазкур жараёнда сакраш машкларининг хажми, уларга сарфланган вакт ва уларни куллаш тажрибаси тахлил килинди. Суровнома асосида анъанавий машгулотларда шугулланаётган малакали волейболчи-талабалар (36 киши) ва укитувчи-мураббийлардан иборат (15 киши) респондентларда сакровчанлик ва сакраш чи-дамкорлигининг кине-матик мохияти, мазмуни хамда уларни ривожлантириш масалалари хакидаги билим кулами, тасаввурлари урганилди. Сакраш кинемати-каси ва сакровчан-ликни ривожлантиришда ишлаб чикилган махсус блок-андозалардан фойдаланиш афзаллиги очиб берилган.

Тадкикот натижалари ва уларнинг киёсий тахлили. Олинган натижалардан маълум булдики, машгулотлар давомида асосан сакраш машкларининг сони, шиддати ва уларни куллаш учун сарфланадиган вактни назорат килишга ургу берилар экан. Жумладан, жойдан икки оёк билан депсиниб вертикал сакрашлар сони хар бир машгулотда уртача 37,6 мартани, уларни бажариш учун сарфланадиган вакт 3,4 дак./сек. ни ташкил этар экан (1-жадвал). Жойдан узунликка сакраш сони 18,3 мартага, вакти 1,6 дак./сек. га тенг булганлиги кузатилди. Маълумки, волейболда тупни уз вактида кабул килиш ёки уни узатиш учун куп марталаб олдинга, оркага ва ён томонларга хатлаш ва сакраш элементлари ижро этилади. Лекин, куриниб турибдики, кузатилган машгулотларда узунликка ёки горизонтал йуналишда сакраш машкларига етарли эътибор каратилмас экан.

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

1-жадвал

Малакали волейболчи-талабалар билан утказилаётган анъанавий машгулотларни ва уларда сакраш машцларини цуллаш тажрибасини урганиш натижалари - 24 та машFулот (педагогик кузатув натижалари)

т/р Сакраш машдлари Такрорланиш сони - X марта) Машдларга сарфланган вадт - X (дад./сек.)

1. Жойдан икки оёд билан депсиниб вертикал сакраш 37,6 3,4

2. Жойдан узунликка сакраш 18,3 1,6

3. Югуриб келиб вертикал сакраш 33,5 3,1

4. Кетма-кет сакраб, 90о унг ва чап томонга бурилиб сакраш 21,7 1,8

5. Хужум зарбалари учун сакраш 48,9 5,9

6. Тусид дуйиш учун сакраш 34,3 3,5

7. Туп узатиш учун сакраш 11,8 1,6

8. Туп киритиш учун сакраш 9,9 1,3

9. "Кенгуруча", унг ва чап оёд билан сакраб югуриш 27,2 3,8

10. Сакраш элементларидан иборат харакатли уйинлар 8,7 3,9

24 та машгулотда уртача - X 24,7 2,9

Умумий курсаткич - £ 247,4 28,8

Югуриб келиб, вертикал сакраш машдларини та-крорлаш сони 33,5 мартани ташкил этган булса, унга ажратилган вадт 3,1 дад./сек. га тенг булган. Кетма-кет сакраб 90о унг ва чап томонларга бурилиб сакраш машдлари 21,7 мартани, уларни бажариш учун сарф-ланадиган вадт 1,8 дад./сек. ни ташкил этган. Эътироф этиш жоизки, уйин давомида сакраб завода унг ёки чап томонларга бурилиб, хужум зарбалари ва икки дуллаб туп узатишлар куп марталаб такрорланади. Бундай сакрашлар даршилик курсатган радиб уйин-чи-ларни (тусид дуювчиларни) чалгитиб, зарба бериш ёки хужумчига туп узатиш усулларини ижро этишда дулланилади. Демак, машгулотларда бундай сакраш машдларини хавода у ёки бу томонга айланиб бажа-риш амалий ахамиятга эга, деб таъкидлаш мумкин.

Хужум зарбаларини ижро этиш учун дулланадиган сакраш машдлари уртача 48,9 мартага тенг булган, уларни такрорлаш учун сарфланадиган вадт 5,9 дад./ сек. ни ташкил этган. Тусид дуйиш учун сакрашлар сони 34,3 марта билан ифодаланган булса, уларни ба-жаришга 3,5 дад./сек. вадт сарфланган. Юдорида дайд этилганидек, мусобада уйинларида энг куп марталаб ижро этиладиган сакрашлар сони хужум зарбалари ва тусид дуйиш усулларини бажаришга хизмат дилади. Шундай экан, волейболчиларда баланд сакраш асо-сида сакраш чидамкорлигини ривожлантиришга мул-жалланган машдлар-нинг сони машгулотлар давомида 3-4 баробаргача орттирилиши мадсадга мувофид, деб таъкидлаш мумкин.

Туп узатиш учун дулланиладиган машдларни та-крорлаш сони 11,8 мартани, унга сарфланадиган вадт

1,6 дад./сек. ни ташкил этган. Мазкур курсаткичлар хам етарли хажмда дулланилмаган, деб эхтимол ди-лиш мумкин.

Сунгги 15-20 йиллар давомида волейбол мусобада-ларида югуриб келиб сакраш давомида туп киритиш усули устувор тенденцияга айланиб бормодда. Бундай усулни юксак махорат даражасида ижро этадиган уйинчиларда очко олиш имкони 90-100% булгани сабабли аксарият профессионал волейбол клублари мураббийлари уз машгулотларида югуриб келиб сакраб туп киритиш усулини узод вадт давомида машд дилишга эътибор даратишлари кузатилади. Биз томонимиздан кузатилган машгулотларда эса бундай машдлар уртача 9,9 мартагача тарорланган, холос. уларни бажариш учун сарфланган вадт 1,3 дад./сек. ни ташкил этган.

Волейбол назарияси, айнидса волейболчилар тайёрлаш амалиётида, шундай терминологик муам-молар хам кузатилиб турадики, айрим холатларда мутахассис-мураббийлар сакраш баландлиги ёки сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини ривожлан-тириш жараёнида "ривожлантириш" ва "тарбия-лаш" атамаларига мадсадга муофид равишда ёндошмай-дилар. Жумладан маълумки, аслида "ривожлантириш" атамаси, масалан, сакровчанлик ёки сакраш чидамкорлигини устириш мадсадида дулланилиши мумкин. Лекин, шу махсус жисмоний сифатларни муайян техник-тактик усул (зарба бериш, тусид дуйиш ва хк.) координациясига мос равишда шакллантири-лиши зарур булса, унда "сакровчанлик" ёки "сакраш чидамкорлигини тарбиялаш" атамасига аосланиш керак булади. Шундай экан, агар сакровчанлик ва са-краш чидамкор-лигини ривожлантириш зарур булса, унда фадат шунга хос умумий машдлар ёки сакраш элементларидан иборат эстафетали машдлардан фой-даланиш мадсадга мувофиддир. Кузатилган машгу-лотларда "кенгуруча", унг ва чап оёд билан сакраб югуриш каби уйин эстафеталарини такрорлаш сони 27,2 мартани, уларга сарфланган вадт эса 3,8 дад./сек. ни ташкил этгани анидланган.

Сакраш элементларидан иборат харакатли уйин-лардан машгулот давомида уртача 8,7 марта фойда-ланилган. Уларни ижро этишга сарфланган вадт 3,9 дад./сек. га тенг булган.

Тахлил давомида анидландики, 24 та машгулотда дулланилган барча турдаги сакраш машдларини уртача сони 24,7 мартани ташкил этган булса, уларни ижро этишга сарфланган вадт уртача 2,9 дад./сек. ни ташкил этган. Ёки барча машгулот-ларда дулланилган барча сакраш машдларининг сони 247,4 марта билан ифодаланган булса, уларни ижро этиш учун сарфланган вадт 28,4 дад./сек. ни ташкил этган. Кайд этилган кузатув натижаларидан

со см о см

со

го га

0 ^

ю

1

с го

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

куриниб турибдики, малакали волейболчи-талаба-лар билан олиб борилаётган анъанавий машгулот-ларда сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини ривожлантириш буйича кулланиладиган сакраш машкларининг уртача хажми хам, уларни ижро этиш учун ажратиладиган вакт хам нихоятда кам булган. Демак, машгулотларда ушбу жисмоний сифатларни ривожлантириш максадида кулланилган огирликлар билан (штанга, тулдирма туп ва шерикни елкада кутариб, утириб-туриш машклари) утириб-туриш машклари улушини сакраш машклари хажмига утказиш максадга мувофик деб таъкидлаш мумкин. Бундан ташкари, сакраш машкларини куллашда факат сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини ривожлантириш кузда тутилмаслиги, балки сакраш кинема-тикаси (нусхаси)ни сакраб ижро этиладиган техник-тактик усуллар коорди-нациясига мос тар-тибда тарбиялаш машклари хажмини хам орттириш тавсия этилади.

Педагогик кузатув давомида малакали волейбол-чи-талабалар билан олиб бориладиган анъанавий машгулотларда сакровчанлик ва сакраш чидамкор-ли-гини ривожлантириш тажрибасини янада чукуррок урганиш максадида биз 36 нафар волейболчилар ва 15 нафар укитувчи-мураббийлардан иборат респон-дент-лар билан хам суровнома утказдик (2-жадвал). Суров-нома натижалари маълум даражада юкорида кайд этилган холатлар ва кузатилган айрим муаммоларнинг юзага келиш сабабларини очиб беришга имкон яратди, деб эхтимол килиш мумкин. Масалан, суровномага жалб килинган аксарият респондентлар волейболчи-ларда сакраш баландлигини оширишда, сакров-чан-лик ва сакраш чидамкорлигини ривожлантиришда мухим роль уйнайдиган омиллар, уларни назорат килиш ва бахолаш имкониятлари хакида етарли билим ва тулик тасаввурга эга эмасликлари ошкор булди. Жумладан, "Сакраш баландлиги оёкларни купрок букишга богликми? деб номланган 1-саволга 36 нафар волейболчи-респондентлардан 25 таси (69,4%) "ха", 11 таси (30,6%) "йук" деб овоз беришди. 15 нафар укитувчи-мураббий респондентларнинг 6 нафари "ха" (40%), 9 таси (60%) "йук" деб жавоб беришди.

2-жадвал

СО СМ О СМ

СО

ГО

га

0

ю

1

Суровнома натижалари

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

т/р Саволлар МВР - п=36 УМР - п=15

"ха" "йук" "ха" "йук"

сони/% сони/%

1. Сакраш баландлиги оёкларни купрок букишга богликми 25/69,4 11/30,6 6/40 9/60

2. Сакраш баландлиги бош-гавда-кулларнинг инер-цион харакатига богликми 13/36,1 23/33,9 5/44,4 10/55,6

3. Турли зоналардан зарба беришда сакраш координа-цияси фаркланадими 15/41,7 21/58,3 9/60 6/40

4. Жойдан вертикал сакраш кинематикаси тусик куйишга хос сакраш кинематикаси-дан фаркланадими 9/35,0 27/75,0 8/53,3 7/46,7

5. Югуриб келиб сакраш ва зарба беришдан сунг депси-ниш жойига куниш зарурми 15/41,7 21/58,3 6/40 9/60

6. Сакраш чидамкорлигини бахолаш тестини биласизми 7/19,4 29/30,6 10/66,7 5/33,3

7. Сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини ривож-лантириш методларини биласизми 5/13,9 31/36,1 9/60 6/40

8. Ёш волейболчиларда сакровчанлик ёки сакраш чидамкорлигини огирли-клар билан ривожлантириш тавсия этиладими 29/80,5 7/19,5 9/60 6/40

9. Сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини образли харакатли уйинлар ёрдамида ривожлантириш афзаллиги-ни биласизми 17/48,1 19/51,9 10/66,7 5/33,3

10. Сакровчанлик ёки сакраш чидамкорлигини "ривожлан- тириш" ва "тарбиялаш" тушунчаларининг фаркини биласизми 1/2,8 35/97,2 6/40 9/60

Изоц: МВР - малакали волейболчи-респондентлар; УМР - уцитувчи-мураббий респондентлар.

Хулоса. Утказилган педагогик кузатув ва суровнома натижаларидан шундай хулосага келиш мумкинки, биринчидан, малакали волейболчилар билан олиб борилаётган анъанавий машгулотларда сакровчанлик ва сакраш чидамкорлигини ривожлантиришга жиддий эътибор берилмас экан. Куллани-лаётган машклар хажми хам, уларга ажратилган вакт хам нихоятда че-гараланганлиги аникланди. Иккинчидан, ушбу махсус жисмоний сифатларни ривожлантиришда жойдан ва югуриб келиб вертикал сакраш техникаси, уларни тур-ли зоналарда ижро этилиш кинематикаси (нусхаси), фазалари - тайёрланиш холати, югуриш, оёкларни бу-киш, депсиниш, бош-гавда ва кулларнинг фаол инер-цион харакатига риоя килиш курсаткичлари берилмас экан. бинобарин, тавсия этилган блок-андозалардан фойдаланиш волейбол-чиларда ихтисослаштирилган сакраш техникаси, сакровчанлик ва сакраш чидамкор-лигини самарали тарбиялашга имкон яратади.

Адабиётлар:

1. Айрапетьянц Л.Р. Волейбол / Учебник. Ташкент, 2006, - 240 с.

2. Суханов Л.В., Фомин Е.В., Булыкина Л.В. Прыгучесть и прыжковая подготовка волейболистов / Методическое посибие. М., 2012, - 24 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.