Научная статья на тему 'ВОЛЕЙБОЛ ШУҒУЛЛАНУВЧИ ЎСМИРЛАРНИНГ ТЕЗКОР-КУЧ СИФАТЛАРИНИ ХУСУСИЯТЛАРИ'

ВОЛЕЙБОЛ ШУҒУЛЛАНУВЧИ ЎСМИРЛАРНИНГ ТЕЗКОР-КУЧ СИФАТЛАРИНИ ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
83
26
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
БОЛАЛАР ВА ЎСМИРЛАР СПОРТ МАКТАБИ (БЎСМ) / ТЕЗКОР-КУЧ СИФАТЛАРИ / МАХСУС МАШқЛАР / ВОЛЕЙБОЛ

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Турсунов Ҳ.О., Хасанова С.И.

Мазкур мақола волейбол билан шуғулланувчи 15-16 ёшли ўсмирларда тезкор-қаршилик куч сифатларини ривожлантиришга ихтисослаштирилган машқлар мажмуаларини ишлаб чиқиб, уларнинг самарадорлигини педагогик тажриба асосида аниқлашга бағишланган.Данная статья посвящена разработке комплексов упражнений, направленных на развитие скоростно-силовых качеств у детей 15-16 лет, занимающихся массовым волейболом, и определению их эффективности на основе педагогического опыта.This article is devoted to the development of sets of exercises specializing in the development of rapid-resistance qualities in children aged 15-16, engaged in mass volleyball, to determine their effectiveness on the basis of pedagogical experience.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ВОЛЕЙБОЛ ШУҒУЛЛАНУВЧИ ЎСМИРЛАРНИНГ ТЕЗКОР-КУЧ СИФАТЛАРИНИ ХУСУСИЯТЛАРИ»

Жисмоний тарбия муаммолари

Проблемы физической культуры

кейин таянч оёкни кандай куйишни ва, нихоят, оёк- хужумларини якунлашдаги зарба бериш характларига

нинг ташки кисми юзасини тупга якинлаштиришни купрок ургу бериш керак деб биламиз. ургатиб утирмайди, балки у усулни бутунича кур- Нагижалардан дастлабки 26 дакикаликда 16-17

сагади- да, шугулланувчиларга дархол тупга зарба ёшли футболчилардан хужумларни зарба билан якун-

беришни таклиф килади, йул куйилган айрим хато- лашдаги харакатлари уйиннинг кейинги вактларига ка-

ликларни эса кейин курсатиб утади. раганда юкори эмаслиги аникланди. Мураббийлар мана

Олинган натижалардан куйидаги хулосаларга шу вактда уюштириладиган хужумларни зарба билан

келиш мумкин: якунлаш харакатларига эътибор каратишлари лозим. "Пахтакор" ва "Бунёдкор" жамоаларида фаолият , г ..

rr.. .. L г г Адабиетлар:

олиб бораётган ёш футболчилари галабаси, хужум-

1 с 1. Абидов Ш.У. Ёш футболчиларни техник-тактик харакатларини му-

ларни факатгина тез ташКИл этишда эмас, балКИ тез- собака шароитида бахолаш ва самарадорлигини ани^лаш. /Фан спортга.

кор хужумларни дарвозага зарба бериш харакатлари №6 2020 йил. б17-2о

^ 2. Арти^ов А.А. Туп узатишлар ва дарвозага зарбалар ани^лигининг

билан якунлашлари мухимдир. тахлили. /Фан спортга. №2 2020 йил. б.28-30

Бу жамоларда 20 сонияли хужумларни амалга 3 Бект°р°в О.Ё. Узбекистон олимпия терма ^ш™ ^^тила-

J * * рининг техник-тактик харакатларидаги самарадорлик. /Фан спортга. №1

ошириш оркали зарба бериш вазиятлари бошка вакт- 2019 йил. б.41-4з

ларда амалга оширилган зарба бериш харакатларидан лиш^ГХ^ва Х екуШрлсиатСФуЧблоалр:нлиатраХуЖу:л/афраиннисптошткгиа^ №3 юкорилигини курсак, самарадорлик курсаткичи 2020 йил. б.28-30

Шг- 5. Шермухамедов А.Т. Футболчиларнинг махсус чидамкорлигининг аха-

сонияли Хужумларда амалга оширилган зарба- мияти ва унинг 16-17 ёшли футболчиларнинг мусоба^а фаолияти шароитида

ларда юкорилиги аникланди. Бундан 10 сонияли намоён булиши. /Фан спортга. №2 2020 йил. б.28-30.

УУД(УДК, UDC): Магистрант, ХО. ТУРСУНОВ1, С.И. ХАСАНОВА1

:Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Муаллиф билан богланиш учун:

тт -^Л- tursunov94@gmail.com

Чирчик шахри, Узбекистон

ВОЛЕЙБОЛ БИЛАН ШУГУЛЛАНУВЧИ УСМИРЛАРНИНГ ТЕЗКОР-КУЧ СИФАТЛАРИНИ ХУСУСИЯТЛАРИ

Аннотация Annotation

Данная статья посвящена разработке Мазкур макола волейбол билан шутулланувчи 15-16 ёшли усмирларда тезкор-каршилик куч

комплексов упражнений, направленных на сифатларини ривожлантиришга ихтисослаштирилган машклар мажмуаларини ишлаб чикиб,

развитие скоростно-силовых качеств удетей 15- уларнинг самарадорлигини педагогик тажриба асосида аниклашга багишланган.

16 лет, занимающихся массовым волейболом, Калит сузлар: болалар ва усмирлар спорт мактаби (БУСМ), тезкор-куч сифатлари, махсус

и определению их эффективности на основе машклар, волейбол. педагогического опыта.

Кпючевые СЛОва' детско-юноШеская спор- This article is devoted to the development ofsets of exercises specializing in the development ofrapid-

тивная Школа (ДЮСШ) скоростно-силовые resistance qualities in children aged 15-16, engaged in mass volleyball, to determine their effectiveness

качества, специальные упражнения, массовый on the basis of pedagogical experience.

волейбол Key words: children and youth sports school, speed-strength qualities, special exercises, mass volleyball.

Жисмоний тарбиятизимига инсоннингжисмоний (ха- дан иборат 15-16 ёшли назорат (НГ) ва тажриба (ТГ)

ракат) сифатларини тарбиялай олишига караб бахо берил- гурухлари ташкил килинди. Икки гурухда машгулот-

ган. Инсоннинг организмида турли даражада шаклланган лар хафтасига 3 мартадан 90 дакика давомида утка-

куч, тезкорлик, чидамлилик, чакконлик, тана бутинлари зилди. НГда машгулотлар одатдаги анъанавий дастур

харакатчанлиги ва мускуллар эгилувчанлигини жисмоний асосида утказилди. ТГда утказилган машгулотларда

сифатлар деб аташ кабул килинган. Инсон организмининг биз томонимиздан ишлаб чикилган куйидаги махсус

шу сифатларини кандай намоён кила олишига караб ин- тезкорлик-куч машклари кулланилди:

дивидга кучли, чаккон, тезкор ва х.к. деб бахо берганлар. Чигил ёзди машкларнинг сунгги кисмида тугри

Бу сифатлар улчовга эга, унинг курсаткичлари жисмоний ва узгарувчан (моксимон) йуналишларда югуриш,

тайёргарлик курсаткичлари деб аталади ва курсаткичлар тезкор ёнлама харакатланиш (волейболчи холати-

оркали индивиднинг ижодий мехнатга ва ватан мудофаа- да) - 3 дак;

сига тайёрлиги аникланади. Ярим майдон бурчаклари буйлаб диагонал йуна-

Тадкикот максади. Оммавий волейбол билан лишда тез югуриш - орка чизик уртасидан унг ва чап

шугулланувчи 15-16 ёшли усмирларда тезкор-кар- бурчакларга - 3 мартадан;

шилик куч сифатларини ривожлантиришга ихтисо- 9-3-6-3-9 м.га югуриш - 3 мартадан;

слаштирилган машклар мажмуаларини ишлаб чикиш Ярим майдон уртасидан 6-зонадан олдинги унг

ва уларнинг самарадорлигини педагогик тажриба бурчакка (2-зона) ва старт жойига кайтиш; чап бурчакка

асосида аниклашдан иборат. (4-зона) ва старт жойига кайтиш; орка унг бурчакка

Тадкикот натижалари ва унинг мухокамаси. (1-зона) ва старт жойига кайтиш; орка чап бурчакка

Педагогик тажрибани утказишда хар бири 12 нафар- (5-зона) ва старт жойига кайтиш - 3 мартадан;

см о см

со

го та t

0

w

1

с го

№3-2021 e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz 81

Жисмоний тарбия муаммолари

CM 0 CM оэ 01 • го га t О w с го LL 8 2 Проблемы физической культуры "Арчасимон" югуриш (92 м) - 3 мартадан; асосида шуни айтиш мумкинки, тахлил килинган 6-5 марта моксимон югуриш - 3 мартадан; 24 машгулот давомида умумий ва махсус тезкор-куч Орка чизиклар буйлаб жуфтликда унг оёкда са- сифатларини ривожлантириш буйича кулланган краб югуриш - эстафета мусобакаси - 3 марта; машкларнинг уртача хажми 54,7 мартани ташкил эт- 7-машкдаги эстафета чап оёк билан сакраб бажа- ган. Бундай курсаткич 90 дакикали машгулотлар учун рилади - 3 марта; нихоятда кам деб бахоланиши керак. Оммавий волейбол Моксимон сакраш чидамкорлиги - 3 марта; машгулотлари жисмоний ва техник-тактик тайёргарлик 3-2-3-4-2 зоналарда сакраб тусик куйиш таклиди- учун эмас, балки "кунгил ёзиш" ёки "хордик чикариш" ни бажариш - 3 марта; машгулотлари сифатида утказилар экан. Нима учун ва Унг вачап оёкда максимал мартаутириб туриш- 3 марта; кандай сабабларга кура оммавий волейбол билан шугул-Кулларга таяниб ётган холатда 15 сония давомида ланувчи усмирлар машгулотларининг савияси ва сифати максимал марта кулларни букиш ва ёзиш - 3 марта; паст, машклар тури чегараланган, сони эса нихоятда кам 12-машк сонини максимал даражада имкон борича булганлигини чукуррок урганиш максадида мураббий кулларни букиб ёзиш; ва волейболчиларда суровнома утказилди. Суровномада Машклар ораликларида мушакларни бушаштириш 15 нафар мураббий-укитувчи ва 31 нафар волей-ва нафас олиш машклари бажариш - 30 дакикадан. болчилар респондент сифатида иштирок этишди. Укув машгулот гурухларида шугулланувчи Суровнома натижаларидан шу нарса аникландики, 15-16 ёшли волейболчилар мисолида машгулотларни "машгулотлар расмий режа асосида утказиладими?" ташкил килиш, ушбу спорт турига ута мухим риво- деб номланган саволга 15 нафар мураббийлардан жлантириш тажрибаси педагогик кузатув ва суров- 9 таси "ха", 6 таси "йук" деб фикр билдиришди. нома асосида урганилди. Анъанавий тартибда олиб Суровномада иштирок этган 32 нафар волей-борилаётган машгулотларни педагогик кузатув асосида болчиларнинг факат 8 нафари "ха", 24 нафари тахлил килиш шуни курсатдики, ушбу машгулотларда "йук "жавобини беришди. "Машгулотлар мун-замонавий волейболда устувор ахамиятга эга булган тазам утказиладими?" деган саволга эса мура-тезкор-куч сифатларини максадли ва ихтисослашти- ббийларнинг 12 нафари "ха", 3 нафари "йук" рилган тартибда ривожлантиришга ахамият каратилган. деб овоз беришди. 32 нафар волейболчилардан Аммо, волейболчиларда тезкорлик-куч сифатларини 15 нафари "ха", 17 нафари "йук" деб фикр билди-ривожлантиришда югуриш ва сакраш эламентлари- ришди. дан иборат эстафеталардан жуда кам фойдаланилади. Хулоса. Утказилган тадкикотлар шуни курсатдики, Масалан, машгулотнинг тайёргарлик кисмида бундай 15-16 ёшли волейболчиларда тезкор-куч сифатларининг эстафеталар уртача хажмда кулланилади. Маьлумки, тажрибавий кисмлари булган узгарувчан йуналишларда волейболчилар тайёрлаш амалиётида айникса йиллик тезкор югуриш (арчасимон югуриш - 92 м, 6х5м.га мок-тайёргарлик циклининг умумий жисмоний тайёргар- симон югуриш), сакровчанлик, максимал марта сакраш лик боскичида тезкорлик имкониятини кутариш учун чидамкорлигини ифодаловчи курсаткичлар нихоятда тугри йуналиш буйлаб югуриш машклари (30, 60, суст шаклланган экан. Киска муддатли тест юклама-100 м) мунтазам кулланилади. Аммо кузатув даво- ларини пульсометрия ва респиратор киймати ушбу мида бундай машклар уртача 1-3 марта кулланилиши волейболчиларда функционал тайёргарлик ута суст аникланди. Узгарувчан йуналишли махсус тезкор-куч эканлигини курсатди. Педагогик тажриба натижалари машклари (моксимон югуриш машклари) хам нихо- асосида волейболга хос махсус тезкор-куч сифатларини ятда кам кулланилади. Жумладан, моксимон шаклда ифодаловчи узгарувчан йуналишларда тезкор югуриш тезкор югуриш машклари уртача 50 марта, волейболда ва максимал сакраш кобилиятини максадли ишлаб мухим ахамиятга эга силжиб югуриш ёки тезкор ха- чикилиши ихтисослаштирилган машклар ёрдамида ракатланиш машклари 3-4 марта такрорланди. Жойда самарали ривожлантириш мумкин эканлиги аникланди. сакраш машклари 6-7 марта, югуриб келиб сакраш Биз томонимиздан ишлаб чикилган ТГ даги машгулот-машклари 4 марта кулланилди. Турли зоналардан ларга жорий этилган ана шундай машкларнинг ялпи хужум зарбаларини такомиллаштирувчи машклар самарадорлиги 5 ойлик педагогик тажриба натижалари 9 марта кулланилди. Кулларни букиш, ёзиш, юксиз ва асосида исботланди. юк билан утириб-туриш машклари мувофик равишда Адабиётлар: 9.6 ва 6,8 мартани ташкил этди. Таъкидлаш жоизки, 1. Узбекис-гон республикаси Президентининг 2020 йил 24 январдаги п.. .. ^ ПФ-5924-сон "Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни волейболчилар тайёрлаш амалиётида айникса, омма- янада такомиллаштириш ва оммалаштириш чора-тадбирлари т^рисида"ги вий волейбол билан ШугулланувЧИлар шшудагларда Фарм2С5нУЗбеекХисУт3он Республикаси Президентининг 2020 йил 30 октябрдаги тулдирма туп билан бажариладиган машклар сони хам ПФ-6099-сон ,,СоFлом турмуш тарзини кенг татбии; этиш ва оммавий спортни уларнинг турлари хам куп булмоги лозим. Чунки айнан Янад3.ризвбоеЖклиасГРешсЧуобрлаиткасбиипррреЗиидт^н;р:нс:ндга,2"0и2^аГ2н4и:яЛневХардаг^ шундай машклар туп узатиш ва туп кабул килишда "Жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш чора-тадбирлари х ч ^ тvFрисида"ги ПК-5924-сонли Фармони. кулларнинг (тирсаклар, билаклар, бармоклар) ута нозик 4. Л.П.Матвеев, 1999, 2005; В.Н.Плотонов, 2004, 2013; Л.П.Волков, харакатларини таьминловчи тезкор-куч сифатларини 2002; МАГ°дик, 2006; В.М.Зациорский, 2009; Ю.в.верхошанский, 2014; r г г- т г- Ж.К.Холодов, В.С.Кузнецов, 2008. ушбу усулларга мувофиклаштиради. Лекин кузатув 5. Ю.Д.Железняк, 1998, 2013; Ю.Н.Клещев, 2005; А.В.Беляев, ва тахлил давомида маълум булдики, бундай машклар МAВПСУлBа:-нов20S98-2o;2фУPMаHOB, 2009; Н.В.Беляев, Л.В.Булыкина, 2004; 15-16 ёшли волейболчилар машгулотларида бор йуги 6. В.П.Филин, 1995; Л.П.Матвеев, 1999, 2005; Л.П.Волков, 2002; 1.7 марта кулланган холос. Кайд этилган натижалар 2ВсН8Г1лаа;о4нов, 2004-2015; М.АГодик, 2006; Ж.К.Холодов, В.С.Кузнецов,

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz №3-2021

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.